Koncepcja „systemów – światów” I.Wallersteina i
współpracowników
Wg Wallersteina w historii ludzkości istnieją 3 rodzaje systemów
społecznych:
a) mini-systemy społeczne – mało rozległe, zwykle nie więcej niż 6
pokoleń, duża homogeniczność (np.: społeczności plemienne)
b) imperia światowe – rozległe struktury polityczne, różnorodna
kultura, zewnętrzna kontrola nad wewnętrznymi strukturami np.:
przez ekstrakcję (wyciąganie) nadwyżki ekonomicznej; istniały do
niedawna np. ZSRR
c) gospodarki światowe – rozległe i nierównomierne łańcuchy produkcji
i podziału dóbr, rozczłonkowane przez różne systemy polityczne,
nadwyżka rozdzielana wg faktycznych monopoli osiąganych na
rynku. W systemie gospodarek światowych istnieją 3 kategorie
podsystemów:
- społeczeństwa centralne tzw. trzon – jest to centrum systemu
światowego (np.: USA), hegemoni, którzy narzucają innym swoje
interesy
- półperyferie – społeczeństwa które nie dysponują ekonomią skali
(są za małe by mogły wywierać wpływ), są mało autonomiczne
- peryferie – obszary uzależnione od funkcjonowania ośrodków
centralnych (gospodarczo, politycznie, militarnie, kulturowo), są
to eksporterzy surowców, wyzyskiwane przez państwa centralne,
nadwyżki produkcji wywłaszczane przez centrum – np.: Ameryka
Łacińska
- obszary zewnętrzne (kraje czarnej Afryki)
Awansujące peryferie i zdegradowany trzon są eksploatowane przez
centrum i eksploatują peryferie.
docsity.com