Konfederacja barska – przyczyny, przebieg, skutki i ocena, Prezentacje z Historia

Pobierz Konfederacja barska – przyczyny, przebieg, skutki i ocena i więcej Prezentacje w PDF z Historia tylko na Docsity! Konfederacja barska – przyczyny, przebieg, skutki i ocena Wprowadzenie Przeczytaj Film edukacyjny Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Akt detronizacji Stanisława Augusta, [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej. Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego w świetle źródeł, t. 43, oprac. W. Konopczyński, Kraków 1924, s. 14. Źródło: Tadeusz Srogosz, Władylena W. Sokyrska, Hajdamacy i koliszczyzna w historiografii polskiej i ukraińskiej. Polsko-ukraiński dwugłos, "Przegląd Nauk Historycznych", R. XVI, nr 2, Łódź 2017, s. 13–14. Źródło: Władylena W. Sokyrska, Tadeusz Srogosz, Hajdamacy i koliszczyzna w historiografii polskiej i ukraińskiej. Polsko-ukraiński dwugłos, „Przegląd Nauk Historycznych” 2017, t. 16 (2), s. 13–14. Źródło: Tadeusz Srogosz, Władylena W. Sokyrska, Hajdamacy i koliszczyzna w historiografii polskiej i ukraińskiej. Polsko-ukraiński dwugłos, "Przegląd Nauk Historycznych", R. XVI, nr 2, Łódź 2017, s. 37. Źródło: Punkta obowiązków sprzysiężonych [akt zawiązania konfederacji barskiej], w: Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego w świetle źródeł, oprac. Władysław Konopczyński, Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, z. 43, Kraków 1924, s. 11- 12. Źródło: Prawa kardynalne z 24 (13) lutego 1768 r., [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1997, s. 403–406. Przeczytaj Jak doszło do Baru W latach 1766–1767 polską politykę zdominowała kwestia równouprawnienia dysydentów, czyli różnowierców (wyznawców protestantyzmu i prawosławia). Domagali się takich samych praw, jakimi cieszyli się w Rzeczpospolitej katolicy i unici: swobody wyznania, niezależnego sądownictwa, uczestnictwa w życiu publicznym. Ich postulaty poparły Rosja i związane z nią Prusy. Inspirując sprawę dysydencką, Rosja zamierzała uzyskać większy wpływ na wewnętrzne sprawy Rzeczpospolitej, pokazać Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu, że potrzebuje on jej wsparcia, aby rządzić. Chciała także poprawić swój wizerunek na arenie międzynarodowej. W jaki sposób? Głoszone przez posła rosyjskiego Mikołaja Repnina hasła tolerancji religijnej stawiały Rosję w pozycji państwa broniącego oświeceniowych ideałów. Gdy na sejmie 1766 r. Mikołaj Repnin próbował włączyć pod obrady kwestię równouprawnienia dysydentów, Stanisław August Poniatowski stanowczo się temu sprzeciwił, obawiając się reakcji szlachty. W odpowiedzi, na początku 1767 r., wojska rosyjskie wkroczyły do Rzeczpospolitej, a dysydenci zawiązali konfederacje w Słucku i Toruniu. Chorągiew konfederatów barskich, między 1768 a 1772 r. Co na podstawie scen umieszczonych na chorągwi możemy wywnioskować na temat celów i charakteru konfederacji? Spójrz na mapę zamieszczoną poniżej, może ci to pomóc przy odpowiedzi. Źródło: Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie/Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0. Opozycja antykrólewska zwróciła się wówczas do Mikołaja Repnina, mając nadzieję, że konflikt między nim a polskim władcą w sprawie dysydentów pozwoli zdetronizować Stanisława Augusta Poniatowskiego. W czerwcu 1767 r. opozycja zawiązała własną konfederację w Radomiu, ale ku jej rozczarowaniu Katarzyna II nie pozbawiła Stanisława Augusta władzy. Radomianie stawiali opór wobec zaplanowanego na październik sejmu, jednak Mikołaj Repnin nakazał aresztować czołowych działaczy i sejm nadał prawa polityczne różnowiercom. Uchwalił również tzw. prawa kardynalne, czyli zbiór „wiecznych i niezmiennych” zasad ustrojowych. Rosja została gwarantką praw kardynalnych, co oznaczało, że w przyszłości każda próba zmiany ich treści będzie wymagała jej zgody. W ustawie znalazły się m.in. następujące zapisy: Prawa kardynalne z 24 (13) lutego 1768 r. II. Ile razy wiara rzymska katolicka w prawach, konstytucjach i wszelkich aktach wspomniana będzie, zawsze jej dodawany być ma tytuł: panującej i wieczyście będzie panującą. IV. […] na wieczne czasy warujemy: aby nie kto inny na przyszłe czasy mógł być Królem Polskim, jak szczególnie z urodzenia albo z powołania katolik rzymski […]. V. […] jak najuroczyściej ostrzegamy i warujemy, żeby nie tylko wolne unanimitate [ jednomyślnością] obieranie Królów w zupełnej mocy swojej na zawsze zostawało, ale też żeby pod żadnym pretekstem i w żadnym czasie sukcesja do tronu polskiego ustanawiana i dopuszczana być nie mogła. XII. Dysydentom i nieunitom Grekom orientalnym, obywatelom Rzeczypospolitej kondycji szlacheckiej, […] aktem osobnym w swoim miejscu przyznana podobna równość i tychże religii opisane wolności, w pełnej mocy swojej na zawsze zachowane będą. XVII. Liberum veto na Sejmach wolnych in materiis status [w materiach państwowych] w zupełnej mocy zachowane być zawsze powinno […]. XX. […] gdyby który z Królów co z praw kardynalnych narodowych, lub ex pactis conventis z tymże narodem pod przysięgą zawartych, “ Szlachta czuła się upokorzona przez posła rosyjskiego i nie zamierzała zaakceptować ani rosyjskiej kurateli, ani równouprawnienia dysydentów. W dalszym ciągu marzyła także o usunięciu króla, będącego w jej oczach marionetką w rękach Katarzyny II. Wszystko to doprowadziło do zawiązania 29 lutego 1768 r. w miejscowości Bar na Podolu konfederacji „w obronie wiary i wolności”. Na jej czele stanęli Józef Pułaski i Michał Hieronim Krasiński. Polska podczas konfederacji barskiej. Źródło: Krysan Chariza i zespół, licencja: CC BY-SA 3.0. Rozproszenie Początkowo do konfederacji przystąpiła głównie szlachta średnia, która uznała przyznanie większych praw różnowiercom za zamach na Kościół rzymskokatolicki. Z czasem jednak ruch ten przekształcił się w wystąpienie opozycji przeciwko królowi i Rosji. W odpowiedzi Stanisław August wezwał na pomoc wojska Katarzyny II, a także zmobilizował oddziały polskie pod dowództwem hetmana Franciszka Ksawerego Branickiego. […], tenże naród od posłuszeństwa Królowi Imci wolnym będzie […]. Wszystkie te prawa kardynalne w żadnym sensie, pod żadnym pretekstem, przez kogokolwiek, ani przez same konfederacje, ani nawet podczas bezkrólewia udzielane, ani per unanimitatem [ jednomyślnie] nie będą mogły być odmieniane i wzruszane. Źródło: Prawa kardynalne z 24 (13) lutego 1768 r., [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska- Bondaruk, Warszawa 1997, s. 403–406. W obliczu wojny domowej Stanisław August Poniatowski pojednał się ze swoimi wujami, z którymi jego stosunki nie układały się najlepiej od czasów elekcji. Dzięki ich poparciu władca czuł się pewniej w rozmowach z Rosją. W dniu 6 października 1768 r. Turcja wypowiedziała Rosji wojnę. Na wieść o tym król zawiesił działania zbrojne przeciwko konfederatom i próbował wynegocjować od Katarzyny II zniesienie rosyjskich gwarancji i wycofanie jej wojsk z Rzeczpospolitej. Propozycje dworu warszawskiego spotkały się jednak ze stanowczym sprzeciwem ze strony carycy, która nie zamierzała się zrzec kurateli rozciągniętej nad państwem polsko‐litewskim. Konfederaci barscy liczyli na pomoc ze strony Turcji, dlatego wsparli ją w wojnie z Rosją. Armia sułtana poniosła jednak szereg porażek w starciu z wojskami Katarzyny II i latem 1770 r. konfederaci nie robili już sobie większych nadziei na sojusz z Turcją. Wtedy zaczęły do nich napływać szerszym strumieniem pieniądze z Francji, a do Rzeczpospolitej przybyli francuscy oficerowie. W szeregach Generalności znaczenie stracił umiarkowany, szukający kompromisowych rozwiązań biskup Adam Krasiński, a głos decydujący zdobyły osoby, dla których nadrzędnym celem była detronizacja Stanisława Augusta Poniatowskiego. Należeli do nich: Teodor Wessel, Jerzy August Mniszech, jego żona Maria Amalia z Brühlów i Karol Radziwiłł „Panie Kochanku”. 22 października 1770 r. Generalność ogłosiła bezkrólewie, co skłoniło króla do zacieśnienia współpracy z Rosją. Na początku kolejnego roku do Warszawy przybył nowy ambasador rosyjski Kasper Saldern. Czartoryscy odmówili współpracy z nim, jednak dla Stanisława Augusta była to ostatnia szansa na utrzymanie korony. January Suchodolski, Marszałek konfederacji barskiej Michał Hieronim Krasiński przyjmuje dostojnika tureckiego, II poł. XIX w. Po czym poznajemy delegacje polską i turecką? Dlaczego konfederatom zależało na dobrych relacjach z sułtanem? Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Działania wojenne nasiliły się. Konfederaci pod wodzą Kazimierza Pułaskiego utrzymali Jasną Górę, a także zajęli leżące w Małopolsce Lanckoronę, Tyniec i Borek. Ich położenie pogorszyło się w kolejnych miesiącach. Wiosną 1771 r. francuski generał Charles Dumouriez przeprowadził ofensywę w Małopolsce, jednak został rozbity przez wojska rosyjskie pod Lanckoroną. Jesienią tego samego roku Michał Kazimierz Ogiński stanął na czele powstańców na Litwie, ale kilka tygodni później ponieśli oni klęskę w starciu z oddziałami rosyjskimi pod Stołowiczami. Niezniechęceni porażkami konfederaci 3 listopada 1771 r. porwali Stanisława Augusta Poniatowskiego z zamiarem uwięzienia go w jednej z kontrolowanych przez siebie fortec. Akcją tą kierował, chociaż sam w niej nie uczestniczył, późniejszy bohater wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych Kazimierz Pułaski. Przeprowadzili ją z kolei Stanisław Strawiński, Walenty Łukawski i Jan Kuźma. Zamach na Stanisława Augusta Poniatowskiego, po 1771 r. Wskaż osobę króla. Jaką postawę przyjmuje wobec zamachowców? Jakie cechy jego charakteru eksponuje rycina? Chociaż władca szybko wrócił do swojej rezydencji (konfederaci zwyczajnie pobłądzili i jeden z nich go odprowadził), jego porwanie spotkało się z potępieniem na dworach europejskich, jak również oburzyło sporą część opinii publicznej w kraju. Źródło: Biblioteka Narodowa, domena publiczna. Na początku 1772 r. wojska konfederackie odniosły jeszcze kilka zwycięstw w potyczkach z oddziałami koronnymi i rosyjskimi, ale nie miały one większego znaczenia. Wiosną tego roku przegrana konfederatów była już przesądzona. Wybuch i przebieg konfederacji barskiej uzmysłowiły Katarzynie II, że nie była ona w stanie kontrolować tak dużego państwa, jakim była Rzeczpospolita. Z tego powodu caryca zgodziła się na częściowy rozbiór Polski, do którego namawiał ją król pruski Fryderyk II. Ostatecznie w 1772 r. podziału Rzeczpospolitej dokonały Austria, Rosja i Prusy. Wielu konfederatów barskich trafiło do niewoli rosyjskiej i zostało zesłanych na Syberię. Inni, w tym przywódcy ruchu, udali się na emigrację. Polecenie 1 Zapoznaj się z notkami biograficznymi wybranych przywódców konfederacji barskiej i oceń, czy ich działalność przyczyniła się do obrony, czy raczej do upadku wolności. Uzasadnij odpowiedź. Szkoła Marcella Bacciarellego, portret Adama Stanisława Krasińskiego, II poł. XVIII w. Adam Stanisław Krasiński (1714–1800) był biskupem kamienieckim i pisarzem politycznym oraz jednym z przywódców konfederacji barskiej. W czasie elekcji w 1764 r. popierał kandydatury Wenów. Przeprowadzony przy pomocy wojsk rosyjskich wybór Stanisława Augusta Poniatowskiego na króla uważał za zamach stanu. W latach 1766–1767 sprzeciwiał się równouprawnieniu różnowierców, upatrując w nim zagrożenia dla pozycji Kościoła katolickiego. Przystąpił do konfederacji radomskiej, licząc na pomoc Rosji w planach detronizacji Stanisława Augusta Poniatowskiego. Kiedy okazało się, że Katarzyna II nie pozbawiła króla władzy, a na dodatek doprowadziła do równouprawnienia różnowierców, Krasiński rozpoczął przygotowania do powstania przeciwko Rosji. Aktywnie działał na rzecz konfederacji barskiej i szukał dla niej wsparcia za granicą, m.in. we Francji, Saksonii i Austrii. W październiku 1769 r. stanął na czele tzw. Generalności, czyli najwyższej władzy konfederacji. Był przeciwny ogłoszeniu przez konfederatów bezkrólewia 22 października 1770 r. Później jednak zachęcał księcia saskiego Fryderyka Augusta III do podjęcia starań o koronę polską, a w listopadzie 1771 r. namawiał swoich współpracowników do przeprowadzenia porwania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po upadku konfederacji i I rozbiorze Polski pogodził się z królem. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.  Film edukacyjny Polecenie 1 Zapoznaj się z materiałem filmowym i wykonaj polecenia. Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DSLvS6kiM Film opowiadający o przyczynach zawiązania konfederacji barskiej. Polecenie 2 Omów wpływ polityki prowadzonej przez Nikołaja Repnina wobec Polski na zawiązanie się konfederacji radomskiej. Polecenie 3 Wskaż czynniki, które pogłębiły niezadowolenie szlachty polskiej w latach 60. XVIII wieku. Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DSLvS6kiM Film opowiadający o przebiegu i konsekwencjach konfederacji barskiej. Twoja odpowiedź Twoja odpowiedź Polecenie 4 Wymień przyczyny zawiązania konfederacji barskiej. Która z nich była decydująca? Uzasadnij odpowiedź. Polecenie 5 Wyjaśnij, dlaczego uważa się iż I rozbiór polski był konsekwencją konfederacji barskiej. Twoja odpowiedź Twoja odpowiedź 7. Furaż [pasza dla koni wojskowych] nie większy, prowiant ma być wybierany tylko, gdzie generalna komenda brać i wiele każe. Źródło: Punkta obowiązków sprzysiężonych [akt zawiązania konfederacji barskiej], w: Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego w świetle źródeł, oprac. Władysław Konopczyński, Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, z. 43, Kraków 1924, s. 11-12. Magnatka, która w pełni podzielała poglądy należącego do opozycji antykrólewskiej męża. Ze zgrozą obserwowała działalność Cerkwi we wschodnich województwach Rzeczpospolitej na rzecz przyznania praw politycznych wyznawcom prawosławia. Bliski współpracownik Jana Klemensa Branickiego, kontrkandydata Stanisława Augusta Poniatowskiego do tronu w 1764 r. Nigdy nie pogodził się z elekcją Poniatowskiego i był przeciwny przeforsowanym przez „Familię” reformom. W 1764 r. poparł elekcję Stanisława Augusta Poniatowskiego. Bliskie były mu ideały oświecenia. Biskup, dla którego równouprawnienie dysydentów równało się z zamachem na świętą wiarę rzymskokatolicką. Gdy została zawiązana konfederacja barska, przebywał za granicą. Postanowił nie wracać do kraju w obawie o swoje życie. Była zwolenniczką pokojowych rozwiązań. Musiała ograniczyć swoje wydatki i zrezygnować z planowanej podróży zagranicznej w związku z obowiązkiem zaopatrywania wojsk konfederackich w żywność. Został wychowany w duchu poszanowania dla tradycji i wolności szlacheckich. Na przestrzeni kilku ostatnich lat jego majątki kilkukrotnie ucierpiały w wyniku przemarszu wojsk rosyjskich i z ulgą przyjąłby rządy nowego króla, niezależnego od dworu w Petersburgu.         Ćwiczenie 3 Zaznacz ilustrację, która przedstawia medal upamiętniający wydarzenie z czasów konfederacji barskiej. Następnie wykonaj polecenie poniżej. Źródło ilustracji: Muzeum Narodowe w Warszawie, Wikimedia Commons, domena publiczna.     輸 Zidentyfikuj wydarzenie upamiętnione na medalu. Ćwiczenie 5 Zapoznaj się z mapą, a następnie wykonaj polecenie. Europa w latach 1748–1766. Źródło: Contentplus.sp. z o.o. na podstawie PS Burton, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0. Uzupełnij tabelę, wpisując przy każdym stwierdzeniu nazwę państwa, o którym mowa, i odpowiadający mu numer na mapie. Stwierdzenie Nazwa państwa Numer na mapie Od 6 października 1768 r. w stanie wojny z Rosją. 醙 Stwierdzenie Nazwa państwa Numer na mapie Kraj ten próbował przeciwdziałać rosnącym wpływom państw systemu północnego (Danii, Prus i Rosji) w Europie, dlatego zachęcał Turcję do wojny z Rosją. Wzmocnił też działania antyrosyjskie w Szwecji. Przekazywał konfederatom pieniądze i wsparł ich w walce, wysławszy do Rzeczpospolitej kadrę oficerską. Dwór ten z niepokojem obserwował wzrost znaczenia Rosji i Prus w Europie. Co prawda państwo to oficjalnie nie poparło konfederacji barskiej, ale też nie oponowało, gdy Generalność ustanowiła swoją siedzibę na jego terenie. Książęta z dynasi rządzącej tym krajem liczyli, że konfederacja barska zakończy się detronizacją Stanisława Augusta Poniatowskiego. Dawałoby to jednemu z nich szansę na zdobycie korony polskiej. Od zakończenia wojny siedmioletniej państwo to było związane ścisłym sojuszem z Rosją. Stwierdzenie Nazwa państwa Numer na mapie Państwo to dążyło do jak najszybszej pacyfikacji Rzeczpospolitej i przywrócenia swojej kontroli nad nią. Ćwiczenie 7 Ułóż fragmenty tekstu źródłowego w odpowiedniej kolejności, aby tworzyły spójną całość. W - Wołkoński (poseł rosyjski) K - Król K – Poselstwo to wysłano wbrew mojej woli, a tymczasem naród mnie nienawidzi, myśląc, że ja we wszystkim, zwłaszcza w zaaresztowaniu Sołtyka działałem zgodnie z Repninem. K – To nie wystarcza, muszę zawczasu wejść w bliższe szczegóły. K – Wstyd by mi było odbierać zaufanie ludziom, na których polegać mam wiele racji. Wołkoński [poseł rosyjski] – Czy W.Kr.Mość zechce pomagać nam i dworowi berlińskiemu do uspokojenia Polski? K – Chcieliśmy tylko prosić imperatorową o cofnięcie tego, co Repnin zrobił gwałtem. W – Żadnego gwałtu nie było, zresztą czyż mógł on mieć miejsce skoro wszystko się odbyło solennie wśród takiego mnóstwa ludzi, i poselstwo do imperatorowej wysłano z uroczystą prośbą. W – Jeżeli W.K.Mość od nich się nie odłączysz, to my sami zaczniemy robotę, a W.K.Mość możesz się przyłączyć do niej potem. […] Król – Muszę najpierw wiedzieć, na jakich warunkach ma nastąpić to uspokojenie. W – Rzecz dziwna, że jeśli chodzi o utrzymanie i umocnienia W.Kr.Mości na tronie i o uspokojenie całego państwa, W.K.Mość chce jeszcze przepisywać jakieś warunki. Jedno jest konieczne: abyś W.K.Mość przed rozpoczęciem sprawy oddalił swoich doradców. W – Warunki są następujące: 1. zachowanie praw kardynalnych, 2. gwarancja, którą          難 Rozmowa z posłami rosyjskim i pruskim w grudniu 1770 r., w: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, z. 43, Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego w świetle źródeł, oprac. W. Konopczyński, Kraków 1924, s. 15–16. da także król pruski, Rosja nie będzie miała nic przeciwko temu, jeżeli i dwór wiedeński przyłączy się do zaręczenia gotowego dzieła, 3. jeżeli dysydenci w drodze układów z Rzplitą dobrowolnie zechcą czegoś ustąpić ze swych prerogatyw, to Rosja w tym nie przeszkodzi. W – Bez naszej zgody W.K.Mość nie byłbyś nawet królem. Póki Repnin tu był, skarg na niego nie było – te zaczęły się dopiero po jego odjeździe. Potem będzie można o wszystkich niemiłych umowach mówić, że zostały narzucone. Doradcy W.K.Mości mówią tak teraz dlatego, ponieważ dzieło ostatniego sejmu jest im niemiłe, ale jeżeli wkrótce nie zmienią postępowania, spotka ich coś gorszego niż Sołtyka. Z których żądań Rosja nie była gotowa zrezygnować? wykluczenie Czartoryskich z życia politycznego zapewnienie praw politycznych różnowiercom na równi z katolikami i unitami objęcie ustroju Rzeczpospolitej rosyjskimi gwarancjami utrzymanie praw kardynalnych       W jakim położeniu znajdował się król Stanisław August Poniatowski, kiedy miała miejsce rozmowa z posłami rosyjskim i pruskim? W jaki sposób sytuacja ta wpłynęła na pozycję króla w rozmowie z posłami? Zacytuj co najmniej dwa fragmenty tekstu źródłowego na potwierdzenie poprzedniej odpowiedzi. Dla nauczyciela Autor: Dorota Czarny Przedmiot: Historia Temat: Konfederacja barska – przyczyny, przebieg, skutki i ocena Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony Podstawa programowa: Zakres rozszerzony XXVI. Rzeczpospolita w XVIII w. (od czasów saskich do Konstytucji 3 maja) Uczeń: 3. wyjaśnia znaczenie konfederacji barskiej; Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji, kompetencje cyfrowe, kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się, kompetencje obywatelskie. Cele operacyjne: Uczeń: ustala, kim byli konfederaci barscy i jakie były ich dążenia; wskazuje powody klęski konfederatów i ocenia, czy ich działania przyczyniły się do obrony, czy raczej do upadku wolności; wyjaśnia, dlaczego historykowi czasem niełatwo być obiektywnym. Strategie nauczania: konstruktywizm. Metody i techniki nauczania: burza mózgów, dyskusja, mapa mentalna, rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych. Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca w parach, praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki, zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale, tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda, flipcharty, markery. Przebieg zajęć: Przed lekcją Uczniowie są poproszeni o zapoznanie się z tekstem zawartym w e‐podręczniku, żeby móc w czasie lekcji uczestniczyć w dyskusji. Faza wstępna Nauczyciel przedstawia cel zajęć: na tej lekcji poznacie przyczyny, przebieg oraz skutki konfederacji barskiej, a następnie ocenicie, czy ich działania przyczyniły się do obrony, czy może do upadku wolności. Nauczyciel prosi uczniów, by przypomnieli sobie w błyskawicznym tempie: Kiedy, gdzie i dlaczego została zawiązana konfederacja barska? Uczniowie odpowiadają na pytania, a ich odpowiedzi zostają zapisane na tablicy. Faza realizacyjna Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup, rozdaje im arkusze z pytaniami i markery. Grupy mają za zadanie wybrać swojego przedstawiciela – lidera. Uczniowie odpowiadają na pytania na podstawie materiałów z e‐podręcznika. - Grupa 1 – Dlaczego doszło do zawiązania konfederacji na Podolu? - Grupa 2 – Kto przystąpił do konfederacji i dlaczego szybkie stłumienie zrywu konfederatów okazało się zbyt trudne? - Grupa 3 – Wypisz okoliczności, które doprowadziły do buntu (tzw. koliszczyzny), a następnie uzasadnij, dlaczego miały charakter złożony i do dziś budzą ożywione dyskusje wśród historyków. - Grupa 4 – Na kogo mogli liczyć konfederaci? Uzasadnij. - Grupa 5 – Jakie kroki poczynił Stanisław August Poniatowski w obliczu wojny domowej? Po wyznaczonym czasie liderzy grup odczytują swoje odpowiedzi, a plakaty zawieszają w widocznym miejscu. Po wysłuchaniu wszystkich wypowiedzi nauczyciel zadaje pytanie do przedyskutowania, a zarazem oceny sytuacji: Czy działania konfederatów przyczyniły się do obrony, czy do upadku wolności? Uczniowie wyrażają swoje zdanie, argumentując wypowiedzi – dyskusja. Na podstawie zdobytej wiedzy uczniowie wspólnie tworzą mapę mentalną „konfederacja barska”. Aby wspólnie dokonać analizy swojej pracy i wyciągnąć wnioski z omawianej lekcji, nauczyciel prosi uczniów o obejrzenie filmu edukacyjnego z zasobów multimedialnych. Następnie uczniowie w parach przedyskutowują polecenia. Po wykonaniu zadania wyznaczeni lub chętni uczniowie odpowiadają na pytania i wspólnie z klasą zapisują wnioski z lekcji. Faza podsumowująca W ramach podsumowania zajęć nauczyciel prosi uczniów o wykonanie wybranych ćwiczeń. Na zakończenie prosi uczniów o samoocenę i ocenę pracy grup na zajęciach. Najaktywniejsze osoby lub grupy otrzymują oceny. Praca domowa: Przedstaw w formie taśmy chronologicznej wydarzenia związane z konfederacją barską. Wykonaj wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z e‐podręcznika. Materiały pomocnicze: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, z. 43, Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego w świetle źródeł, oprac. W. Konopczyński, Kraków 1924, s. 14–16. W.W. Sokyrska, T. Srogosz, Hajdamacy i koliszczyzna w historiografii polskiej i ukraińskiej. Polsko‐ukraiński dwugłos, „Przegląd nauk historycznych” 2017, t. 16 (2), s. 13–14 i 37. Europa w latach 1748‐1766. Polska podczas konfederacji barskiej 1768‐1772. Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium Film edukacyjny i wiadomości zawarte w e‐podręczniku mogą być wykorzystane do przygotowania przez chętnych uczniów prezentacji multimedialnej na temat konfederacji barskiej ze wskazaniem przytoczonych przez historyków stanowisk i argumentów.