Konspekt lekcji klasa VIII, Opracowania z Filologia polska, spec. nauczycielska z logopedią

Pobierz Konspekt lekcji klasa VIII i więcej Opracowania w PDF z Filologia polska, spec. nauczycielska z logopedią tylko na Docsity!

Natalia Tomaszewska Scenariusz lekcji języka polskiego, klasa VIII Szkoła Podstawowa nr 1 im. Adama Mickiewicza w Łodzi Data: 18.05.2021 r. Czas lekcji: 19:00 – 19:45; 45 minut. Temat lekcji: „Kamienie na szaniec” Aleksandra Kamińskiego – przypomnienie i utrwalenie wiadomości. Cel główny: utrwalenie i uporządkowanie wiedzy z lektury „Kamienie na szaniec” Aleksandra Kamińskiego. Cele operacyjne:

• uczeń zna i rozumie motywy zawarte w lekturze;
• kształcenie umiejętności posługiwania się wiedzą teoretyczną w praktyce;
• umiejętność argumentacji. Cele dydaktyczne:
• wiedza, kim byli bohaterowie lektury;
• utrwalenie wiedzy historycznej w kontekście lektury. Formy organizacyjne: praca indywidualna grupowa. Metody: pogadanka, „burza mózgów”. Pomoce dydaktyczne: notatka z motywów zawartych w lekturze (załącznik 1), gry edukacyjne (załącznik 2). Przebieg lekcji Część wstępna: 2 minuty: Witam uczniów, mówię kilka słów o sobie: Witam, nazywam się Natalia Tomaszewska. Dziś w ramach praktyki studenckiej przeprowadzę lekcję powtórzeniową, na której omówimy lekturę pt. „Kamienie na szaniec”. Uczniowie witają się ze mną. Część właściwa: 20 minut; wykorzystuję metodę pogadanki, „burzy mózgów”: Teraz proszę uczniów, aby opowiedzieli o tym, jak przedstawieni są główni bohaterowie „Kamieni na Szaniec” (imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, wygląd, z jakich domów pochodzili, rodzeństwo, cechy charakteru, jak umarli). Jak nazywają się główni bohaterowie? Jakie mieli pseudonimy?
• Maciej Aleksy Dawidowski (Alek) to jeden z trzech głównych bohaterów powieści Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”. Mieszkał na warszawskim Żoliborzu. Był wysokim, szczupłym chłopakiem o niebieskich oczach i jasnych włosach. W momencie

rozpoczęcia akcji, miał dziewiętnaście lat. Pochodził z inteligenckiej rodziny, jego ojciec był kierownikiem jednej z warszawskich fabryk, a matka zajmowała się domem i działalnością społeczną. Miał też siostrę Marylę. Należał do drużyny harcerskiej „Buki”. Wyróżniał się charyzmą i zdolnościami przywódczymi. Bardzo dobrze się uczył i marzył o studiach. Udzielał się w Małym Sabotażu, akcjach dywersyjnych i zbrojnych. Zginął na skutek ran, odniesionych podczas akcji pod Arsenałem.

• Jan Bytnar (Rudy) - pochodził z inteligenckiej rodziny o chłopskich korzeniach. Jego oj- ciec przeniósł się ze wsi do Warszawy, aby zdobyć wykształcenie i założyć rodzinę. Pseudo- nim chłopaka był związany z jego wyglądem, Jan miał piegowatą twarz i rude włosy. W mo- mencie rozpoczęcia akcji powieści, Rudy miał osiemnaście lat. Chłopak był inteligentny i am- bitny, wzorowo zdał maturę, w trakcie wojny dbał o samokształcenie. Należał do drużyny harcerskiej „Buki”, gdzie pełnił rolę kucharza. W czasie wojny, zaangażował się w działal- ność Małego Sabotażu, akcje dywersyjne i zbrojne. Wykorzystywał wtedy swój talent do pro- jektowania i majsterkowania (skonstruował między innymi stemple kotwic oraz sporządził blok do wciągania flag na latarnie). Zmarł w wyniku obrażeń, które odniósł podczas brutal- nych przesłuchiwań przez gestapo (Jan Bytnar zmarł w skutek tortur ze strony niemieckiej dnia 30 marca 1943 roku mając 22 lata).
• Tadeusz Zawadzki (Zośka) - jego pseudonim pochodził od delikatnej powierzchowności. Zośka miał dziewczęcą urodę, delikatne rysy, niebieskie oczy i złociste włosy. Pochodził z inteligenckiej, patriotycznej rodziny. Jego ojciec w młodości był legionistą, a potem został profesorem chemii. Miał siostrę Hanię. Zośka należał do drużyny harcerskiej „Buki”, gdzie rozwijał umiejętności organizacyjne i przywódcze. Wolał spędzać czas samotnie lub z rodzi- ną, posiadał niewielu przyjaciół, ale był im oddany. W czasie wojny, angażował się w działal- ność Małego Sabotażu, akcje dywersyjne i zbrojne. Zginął podczas akcji wysadzania poste- runków niemieckiej żandarmerii. Po przypomnieniu postaci zadaję dodatkowe pytania: - Co łączyło bohaterów? Każdy z chłopców był różny, jednak mimo wszystko bardzo wiele ich łączyło. Doświadcze- nie pokoleniowe – osiągnięcie pełnoletniości w czasie II wojny światowej – ukształtowało ich jako mężczyzn, patriotów i wzorowych obywateli. Byli to chłopcy ambitni, posiadali swoje plany, marzenia, przygotowywali się do wkroczenia w dorosłe życie. Mimo tego, że wojna zabrała im najlepsze lata życia, starali się ze wszystkich sił walczyć o ojczyznę i przeciwsta- wiać się okupantom. Aktywnie uczestniczyli w działaniach podziemnej organizacji „Wawer”
• czuli, że jest to ich obowiązek. Choć posiadali – jak każdy człowiek – swoje wady – poka- zali, jak ważne są takie ideały jak patriotyzm, miłość, przyjaźń, lojalność, pracowitość i odda- nie sprawie. - Dlaczego drużyna harcerska nazywała się „Buki”? Skąd wzięła się ta nazwa? Jest to nazwa fikcyjna, nadana przez autora zespołowi harcerzy 23 Warszawskiej Drużyny Harcerzy przy gimnazjum i liceum Stefana Batorego (tzw. Pomarańczarnia - od pomarańczowego koloru, wybranego przez drużynę na swą barwę). Buki to ta grupa Pomarańczarni, która na wiosnę 1939 roku ukończyła szkołę, tworząc zżytą i zwartą gromadę. Między 1942/1943 Buki zostały przyłączone do armii podziemnej "Wawer" jednocześnie przybierając nazwę ''Szare Szeregi''. Byli w nich Rudy, Alek, Zośka

on kulą w piersi. Osunął się po ścianie i umarł. Jego śmierć była szybka, ale bardzo znamienna. Kiedy już uporządkujemy wiedzę o głównych bohaterach lektury przejdę do rozmowy na temat trzech problemów, które uwidaczniają się w lekturze: Patriotyzm – ci młodzi ludzie naprawdę byli patriotami. Przyczyniło się do tego odpowiednie wychowanie – kult Słowackiego wśród harcerzy, legenda Legionów Piłsudskiego, tradycja narodowa, ale też rodzinna. Dlatego słowa Rudego przed śmiercią nabierają ogromnego znaczenia. Cytuje on fragment wiersza Juliusza Słowackiego „Testament mój”: Lecz zaklinam – niech żywi nie tracą nadziei I przed narodem niosą oświaty kaganiec A kiedy trzeba – na śmierć idą po kolei, Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec!… Słowa Rudego to wskazówka dla żyjących, ale też utrwalenie pamięci o zmarłych. Ci, co zostali, wiedzą, że muszą walczyć, ponieść ofiary, a nawet umrzeć w obronie swego kraju. Umierający zaś stali się dla wszystkich wzorem zachowania i symbolem. Dojrzewanie, praca nad sobą, samokształcenie – bycie harcerzem to nie tylko przyjemność, to też praca nad sobą, nad własnymi słabościami. Podczas wojny Rudy, Alek i Zośka przekonali się o tym najlepiej. Musieli nauczyć się odpowiedzialności nie tylko za siebie, ale też innych – kolegów, rodzinę. Codziennie zaglądał im w oczy strach – trzeba go było jakoś pokonać. Widzieli śmierć najbliższych, cierpienie. W takich warunkach niezbędna jest odporność psychiczna i odwaga – a tę trzeba w sobie wypracować. Dyscyplina to również istotna cecha w żołnierskiej posłudze. Bohaterowie „Kamieni na szaniec” w ramach samodokształcenia uczęszczali też na tajne komplety, za co i uczniom, i nauczycielom groziła śmierć. Rudy, Zośka i Alek przedwcześnie dojrzeli, zmusiła ich do tego sytuacja. W wieku 18, 20 lat zachowywali się tak samo, jak ich starsi przełożeni. Skończyła się beztroska młodość. Jan Bytnar(Rudy) udzielał korepetycji, Aleksy Dawidowski (Alek) pracował jako drwal, a Tadeusz Zawadzki (Zośka) zajmował się wyrobem marmolady. Zasady etyczne – problem odbierania życia drugiemu człowiekowi. Alek po akcjach, w których zabił człowieka, przeżywał rozterki moralne. Nie mógł poradzić sobie ze świadomością, że odbiera komuś życie. Przecież okupant to też człowiek. Musiał się jednak pogodzić z tym, że wojna to ciągła walka, a zabijanie to przymus. 20 minut; omówienie motywów zawartych w lekturze; pogadanka, „burza mózgów”: Motywy, które tutaj zapisałam, prześlę do udostępnienia uczniom. Teraz poproszę uczniów, aby na padlecie zapisali odpowiedzi na pytanie „Do jakich tematów rozprawki wykorzystałbyś/wykorzystałabyś lekturę „Kamienie na szaniec” Aleksandra Kamińskiego (minimum 2 przykłady)?” https://padlet.com/tomaszewskanatalia22/z8nymglui45mfziw Następnie przechodzę do omówienia podanych przykładów. Przewodnim tematem powieści Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec” jest motyw wojny. Akcja utworu obejmuje trzy lata, od czerwca 1939 roku do sierpnia 1943 roku. W znacznym stopniu przypada więc na czasy II wojny światowej, która ma decydujący

wpływ na losy bohaterów. Młodzi ludzie muszą zrezygnować ze swoich planów i marzeń, aby walczyć w obronie ojczyzny. Już na początku powieści, harcerze należący do drużyny „Bu- ków” zastanawiają się, czy nie wybuchnie wojna. Mowa o niej już w pierwszym rozdziale „SŁONECZNE DNI”, gdy pod koniec czerwca 1939 roku przyjaciele z harcerstwa zastanawiają się, czy nie zaprzepaści ona ich planów o letniej wędrówce w Beskidy Śląskie: „ - Ale, słuchajcie, cóż to z tą wojną będzie? Zacznie się czy nie zacznie? Gotowa nam pokiełbasić wszystkie plany.

- Nie bój się, Andrzejku! Pięć razy pan Hitler się obejrzy, nim na nas, na Francuzów i na Anglików skoczy. A jak skoczy, to dostanie w zęby fest. Chłopcy uśmiechnęli się, zapanowała chwila ciszy. Przed oczyma beztroskiej wyobraźni przesuwały się potężne polskie czołgi, niezwyciężone pułki polskiej piechoty, i naród cały zjednoczony i zwarty wokół naczelnego wodza i rządu. Niech no tylko Hitler spróbuje! Odechce się mu wojny już po paru miesiącach”. Ich najgorsze przeczucia stają się prawdą. Powieść stanowi wartościowe świadectwo historyczne, ponieważ opiera się na prawdziwych wydarzeniach. Kamiński napisał ją na podstawie rozmowy z Tadeusze Zawadzkim (Zośką). Opisani bohaterowie nie są więc wyłącznie wytworem jego wyobraźni. Po wybuchu II wojny światowej, młodzi chłopcy inspirują się tajnym pisemkiem - pierwszym numerem „Polski Ludowej”. Członkowie „Buków” na wiele sposobów walczą z okupantem. Początkowo pracują w komórce więziennej, później dołączają do Małego Sabotażu i Grup Szturmowych, a po odpowiednim przeszkoleniu biorą udział w coraz bardziej niebezpiecznych akcjach. Wojna jest obecna w każdym aspekcie życia bohaterów, wpływa nie tylko na ich dalszą edukację, ale też wzajemne relacje. Maturzyści muszą zmienić się w dorosłych, silnych mężczyzn. Wojna odbiera poczucie bezpieczeństwa, przyjaciół i rodzinę. Konieczność zabijania odciska piętno na psychice, od którego ocaleni nigdy się nie uwolnią. Tutaj pytam uczniów: Co by się stało, gdyby wojna nie wybuchła? Jak myślicie, jak mogłoby wyglądać życie Alka, Rudego i Zośki? Z motywem walki z okupantem nierozerwalnie związana jest II wojna światowa. Mimo młodego wieku, bohaterowie od początku są przekonani, że muszą stanąć do walki w obronie ojczyzny. Stopniowo otrzymują coraz bardziej odpowiedzialne i niebezpieczne zadania. Chłopcy początkowo zajmują się uliczną propagandą i poszukują miejsca dla siebie w Polsce Podziemnej. Zaangażowali się w kolportaż podziemnej prasy oraz podejmowali się dorywczych, fizycznych prac. W końcu chłopcom udało się dostać do podziemia, gdzie pracowali w komórce więziennej, roznosząc grypsy. Udawało im się połączyć pracę zarobkową, zlecone zadania i tajną edukację. Jeszcze bardziej aktywni stali się po przystąpieniu do Małego Sabotażu. Rudy, Alek i Zośka zaangażowali się w szereg akcji. Na- leżały do nich akcja fotograficzna, akcja kinowa, akcja o kryptonimie „Paprocki”, akcja zwią- zana ze sklepami mięsnymi, akcja 3 maja, akcja 11 listopada, akcja ukazująca jedność z rzą- dem emigracyjnym oraz akcja odsłonięcia polskiej tablicy na pomniku Mikołaja Kopernika. Następnie, bohaterowie dołączyli do Grup Szturmowych, które włączono do krajowych oddziałów Sił Zbrojnych. Chłopcy przeszli szkolenie z bronią i zaczęli uczestniczyć w bardziej ryzykownych akcjach. Wysadzili niemiecki pociąg towarowy, brali udział w rozbrajaniu Niemców, gdy Rudy zastrzelił gestapowca oraz zaangażowali się w ewakuację konspiracyjnych materiałów, co poskutkowało poważnym zranieniem Rudego. Najbardziej

Ważną rolę w utworze odgrywają relacje między bohaterami. Pojawia się więc motyw przyjaźni. Walka dla wspólnego dobra i ciągłe poczucie zagrożenia powodują, że między chłopcami tworzą się silne więzi. Jako dowód może posłużyć ich determinacja podczas ryzy- kownej akcji pod Arsenałem, gdy dochodzi do uwolnienia Rudego. Młodzi żołnierze zdają sobie sprawę, że mogą stracić życie, ale nie zostawiają przyjaciela na pewną śmierć w rękach gestapo. Wyjątkowa więź łączy Zośkę i Rudego. „ Stracił sprężystość, tylko siłą woli wymuszał na sobie załatwianie bieżących spraw organizacji i życia codziennego. Z rana leżał długo bezmyślnie wpatrzony w sufit. Spóźniał się na spotkania. Chodził zaniedbany. Nie chciał z nikim rozmawiać, był zawsze posępny. Jedynie tylko na zbiórkach, w gronie towarzyszy broni, odzyskiwał na krótki czas zainteresowanie bieżącą chwilą i czuł się jakoś lepiej. W momentach trudnych, jakie obecnie raz po raz sypały się na jego wojskowe otoczenie, potrafił nawet zdobyć się na uśmiech i chwilę pogody. Wnet jednak znów posępniał ”. Zawadzki nie może pogodzić się ze śmiercią Bytnara, wycofuje się z walki i zaszywa na wsi, aby pozbierać myśli. Spisuje nawet wspomnienia o swoim przyjacielu. W powieści obecny jest także motyw miłości , chociaż to uczucie odgrywa w utworze mniej- szą rolę, niż przyjaźń. Okoliczności, w których znaleźli się bohaterowie nie sprzyjają roman- som. Alek znalazł jednak narzeczoną - Basię. Ich młodzieńcza miłość była szczera i pełna od- dania. Basia do samego końca czuwała przy łóżku umierającego Alka. „ Basia patrzy w twarz kochanego chłopca i choć szarpie nią niepokój, uśmiecha się łagodnie. Bierze ręce Alka w swoje dłonie i głaszcze je delikatnie. Alek przymyka oczy, jest mu tak dobrze... Drugiego dnia po operacji nastąpiło silne pogorszenie. Mocny, tępy ból nie ustawał ani na chwilę (…) Osłabienie opanowywało ciało. Gdy został sam z kimś z rodziny - poprosił o portmonetkę. Z jednej z jej przegródek wyjął malutką karteczkę. Ręką Basi była na niej napisana modlitwa, która Alka najwięcej wzruszała. „Kto się w opiekę odda Panu swemu, a całym sercem szczerze ufa Jemu, śmiele rzec może: mam obrońcę Boga, nie przyjdzie na mnie żadna straszna trwoga...” Alek słuchał odczytywanych słów psalmu - i uśmiechał się ”. Autor porusza też motyw przesłuchania. Nie stara się upiększyć ani złagodzić opisu technik, stosowanych wobec więźniów przez gestapo. Rudy został poddany wielogodzinnym przesłu- chaniom i torturom. Przyjaciołom udało się go odbić z rąk gestapo, ale obrażenia okazały się zbyt poważne - chłopak zmarł. W powieści pojawia się naturalistyczny opis potwornego bicia do momentu utraty przytomności. „ Rudy wyparł się wszystkiego. Zaczęło się bicie. (…) Katujący go gestapowcy z uporem i bez przerwy żądali adresów i nazwisk. Gdy twierdził, że nie zna żadnego i podawał bardzo lakoniczne i bardzo prawdopodobne wersje, tłumacząc powody przechowywania rzeczy znalezionych u niego w czasie rewizji - gestapowców wyprowadziło to z równowagi. (…) Bicie trwało bez ustanku z parogodzinnymi przerwami. Bito go w trzech postawach: na stojąco - pięścią po twarzy i głowie, leżącego na stołku - kijem i pejczem, oraz na podłodze, gdy mdlał - butami po brzuchu i między nogi. Miażdżono mu również podkowami butów dłonie na kamiennej posadzce, gdy leżał wyczerpany bez sił. Bicie kijem ustało dopiero wtedy, gdy kij złamali mu na głowie. Badanie trwało, przeniosło się teraz na Szucha. (…) Już pierwsze bicia doprowadziły go do utraty przytomności. Zemdlenia były ulgą w torturach. Nadstawiał więc umyślnie głowę na razy, by stracić przytomność i nie czuć męki. Zemdlonego budzono do życia kopaniem w brzuch, deptaniem rąk i wierceniem butami między nogami. (…) Następnego dnia przeniesiono go do szpitala w stanie bardzo ciężkim.

Ale już w parę godzin potem wzięto go na dalsze badania na Szucha. W czasie tych badań leżał cały czas na noszach. Na tych noszach bito go i katowano straszliwie ”. Powieść przedstawia motyw bohaterstwa. Postawa młodych Polaków zasługuje na szacunek. Chłopcy ruszają do walki, chociaż zdają sobie sprawę, że mogą stracić życie. Uczucia patrio- tyczne okazują się silniejsze niż strach. Chłopcy nie odmawiają udziału w akcjach, szkolą się, aby móc przyjmować coraz bardziej odpowiedzialne zadania. ” Kończy się w tym miejscu opowieść, choć walka toczy się dalej. Nieubłagana sprawiedliwość powoli, lecz nieodwołalnie zbliża karzącą dłoń ku gardłom zbrodniarzy świata. We krwi i męce tworzenia rodzi się polski świat Jutra, zamglony chaosem chwili. Walka trwa. Trzeba przerwać tę opowieść. Opowieść o wspaniałych ideałach BRATERSTWA i SŁUŻBY, o ludziach, którzy potrafią pięknie umierać i PIĘKNIE ŻYĆ ”. Zakończenie: 2 minuty; podsumowanie lekcji, pożegnanie z uczniami, informacja o załączonych plikach: Pytam, czy uczniowie mają do mnie pytania, czy chcą, abym powtórzyła którąś z przedstawionych dzisiaj treści. Informuję, że będą mieli udostępniony link do quizu, z ogólnej wiedzy o lekturze. Jest to zadanie dodatkowe, dla chętnych. Załącznik 1 – motywy.

dlatego wraca do Warszawy. Ostatni z trzech głównych bohaterów również traci życie. Jest jedyną ofiarą akcji likwidowania posterunków niemieckiej żandarmerii. Powieść porusza również motyw dojrzewania. Bohaterowie zmieniają się pod wpływem wo- jennych doświadczeń. Okoliczności, w których żyją, zmuszają ich do szybkiego dojrzewania. Nie mogą stopniowo wchodzić w dorosłe życie, ciążą na nich o wiele poważniejsze obowiąz- ki, niż na ich rówieśnikach, urodzonych w czasach pokoju. Młodzi harcerze stają się silnymi żołnierzami, którzy mają odwagę stanąć oko w oko z okupantem i zabijać, jeśli wymaga tego sytuacja. Ważną rolę w utworze odgrywają relacje między bohaterami. Pojawia się więc motyw przyjaźni. Walka dla wspólnego dobra i ciągłe poczucie zagrożenia powodują, że między chłopcami tworzą się silne więzi. Jako dowód może posłużyć ich determinacja podczas ryzy- kownej akcji pod Arsenałem, gdy dochodzi do uwolnienia Rudego. Młodzi żołnierze zdają sobie sprawę, że mogą stracić życie, ale nie zostawiają przyjaciela na pewną śmierć w rękach gestapo. Wyjątkowa więź łączy Zośkę i Rudego. Zawadzki nie może pogodzić się ze śmiercią Bytnara, wycofuje się z walki i zaszywa na wsi, aby pozbierać myśli. Spisuje nawet wspo- mnienia o swoim przyjacielu. W powieści obecny jest także motyw miłości , chociaż to uczucie odgrywa w utworze mniej- szą rolę, niż przyjaźń. Okoliczności, w których znaleźli się bohaterowie nie sprzyjają roman- som. Alek znalazł jednak narzeczoną - Basię. Ich młodzieńcza miłość była szczera i pełna od- dania. Basia do samego końca czuwała przy łóżku umierającego Alka. Autor porusza też motyw przesłuchania. Nie stara się upiększyć ani złagodzić opisu technik, stosowanych wobec więźniów przez gestapo. Rudy został poddany wielogodzinnym przesłu- chaniom i torturom. Przyjaciołom udało się go odbić z rąk gestapo, ale obrażenia okazały się zbyt poważne - chłopak zmarł. W powieści pojawia się naturalistyczny opis potwornego bicia do momentu utraty przytomności. Powieść przedstawia motyw bohaterstwa. Postawa młodych Polaków zasługuje na szacunek. Chłopcy ruszają do walki, chociaż zdają sobie sprawę, że mogą stracić życie. Uczucia patrio- tyczne okazują się silniejsze niż strach. Chłopcy nie odmawiają udziału w akcjach, szkolą się, aby móc przyjmować coraz bardziej odpowiedzialne zadania. Załącznik 3 – gry edukacyjne. 1: https://padlet.com/tomaszewskanatalia22/z8nymglui45mfziw 2: https://learningapps.org/view