Krajobraz - Notatki - Turystyka, Notatki z Hotelarstwo i turystyka

Pobierz Krajobraz - Notatki - Turystyka i więcej Notatki w PDF z Hotelarstwo i turystyka tylko na Docsity!

Krajobraz - jest to całokształt fizjonomii powierzchni Ziemi lub jej części, będący syntezą elementów przyrodniczych, fizycznych i antropogenicznych pozostających we wzajemnych stosunkach i oddziaływaniu jako układ ekologiczny. Ekosystem - najprostszy układ ekologicznym. Składa się z biotopu (przyroda martwa) i biocenozy (przyroda żywa). W jednym krajobrazie wyróżniamy różne ekosystemy. Krajobraz jest pojęciem szerszym niż ekosystem. Czas jest ważnym elementem wpływającym na krajobraz. **Elementy krajobrazu: *** biotyczne = fauna i flora; ***** abiotyczne = gleby, ukształtowanie terenu, nasłonecznienie; ***** antropogeniczne – wszystkie wytwory działalności człowieka: infrastruktura mieszkaniowa, techniczna, drogowa, społeczna. Zasoby krajobrazu : * zasoby niewyczerpywalne – zasoby energetyczne, które dają możliwość stałego uzyskiwania taniej energii. Nie wymagają ochrony, mamy pewność, że ich nie zużyjemy. Energia: słoneczna, wietrzna, geotermiczna. * zasoby wyczerpywalne – wymagają ochrony, można je zniszczyć. Dzielimy na: *odnawialne – ulegają reprodukcji np. w procesie rozmnażania (woda, gleba, flora, fauna). *nieodnawialne – długim okres tworzenia się (węgiel kam, brunatny, ropa, gaz ziemny, materiały budowlane). Klasyfikacja krajobrazu:

1. Ze wzg. na stopień wykorzystania krajobrazu przez człowieka: *pierwotny – prymitywny, ukształtowany w wyniku czynników przyrodniczych, występują tu tylko elementy naturalne bez udziału człowieka, istnieje proces samoregulacji, występuje na terenach trudno dostępnych dla człowieka: bagna, pustynie. *naturalny – człowiek wprowadza pewne zmiany, jednak bez zaburzenia procesu samoregulacji, dominują elementy naturalne nad antropogenicznymi. Parki narodowe, rezerwaty przyrody. *kulturowy – człowiek narusza proces samoregulacji, widoczne przekształcenia krajobrazu, które są korzystne dla człowieka. Wyróżniamy harmonijny (wytwory człowieka są wkomponowane w krajobraz) i dysharmonijny. *zdegradowany – wymaga odnowienia, zniszczony mechanizm samoregulacji, przyroda nie potrafi sama się odnawiać, dominują elementy antropogeniczne, niekorzystny dla człowieka pod względem ekologicznym, zdrowotnym, bezład, szpetota; Śląsk – duże aglomeracje miejskie. 2. Ze wzg.ukszt. krajobr.: płaski, równinny, falisty, nizinny, wyżynny, pagórkowaty, górski. 3. -//- na wodę: nadmorski, pojezierzy, nadrzeczy, bagienny, pustynny. 4. -//- na szatę roślinną: leśny, stepowy, łąkowy, tajgowy, tundrowy, sawannowy. 5. -//- na proces funkcjonalno-strukturalny: przemysłowy, rolniczy, rekreacyjny, leśny, komunikacyjny. 6. - //- na czas: średniowieczny, renesansowy, barokowy, klasycystyczny, współczesna zabudowa miejska i wiejska. Kształtowanie krajobrazu – świadoma i celowa działalność człowieka, mająca na celu nadanie mu cech korzystnych dla człowieka oraz zwiększenie jego pojemności. Rodzaje klasy i gatunki krajobrazu. Klasyfikacja typów krajobrazu naturalnego Polski (wg Kondrackiego 1991)

Klasa Klasa Klasa nizinne wyżynne górskie Rodzaj: Rodzaj: Rodzaj: nadmorski lessowy regla dolnego dolin i równin akumulacji wodnej

skał węglanowych

regla górnego

młodoglacjalny skał krzemianowych

subalpejski

staroglacjalny alpejski

K.nadmorski: wydmowy (Mierzeja Helska, Pobrzeże Koszalińskie), deltowy (Żuławy Wiślane), jeziorno-bagienny (Pobrzeże Koszalińskie). K.dolin i równin akumulacyjnych: den dolinnych, tarasów z wydmami, równin poleskich, kotlin śródmorskich (Kotlina Kłodzka). Krajobraz młodoglacjalny:równin i wzniesień morenowych, pagórkowaty pojezierny, sandrowy pojezierny (Równina Mazurska, Tucholska, Kurpiowska). Krajobraz staroglacjalny: równin peryglacjalnych, ostańców peryglacjalnych (wzgórza Palkowskie, Trzewnickie, Ostzreszowskie)? **Podział działań ze względu na kształtowanie krajobrazu: *** konserwacja – działania zmierzające do utrzymania, zachowania danego stanu wartości krajobrazu. *integracja – działania, które mające na celu odbudowę naruszonych części krajobrazu. *rekonstrukcja – następuje wtedy, gdy nastąpiła dewastacja, dział. Polegające na odtworzenieu krajobrazu. *dekompozycja – działania polegające na utrzymaniu właściwego sąsiedztwa dla cennych jednostek krajobrazowych. Potencjał krajobrazu – wszystkie zasoby, których eksploatacją zainteresowany jest człowiek. Wyróżniamy następujące potencjały : *samoregulacyjno-odpornościowy - wyraża zdolność do przeciwdziałania wszelkim zmianom charakteru funkcjonowania krajobrazu (samooczyszczanie). *zasobowo-użytkowy - wyraża zdolność zaspokajania potrzeb energetyczno-materialnych człowieka, wyróżniamy podpotencjały: produkcyjny – dostarczanie substancji organicznych, wodny – zamiana pary wodnej na wodę, surowcowy, atmosferyczny, transurbacyjny – zdolność do zabudowy, rekreacyjno- balneologiczny – wyraża zdolność zaspokojenia potrzeb wpoczynkowych, zdrowotnych człowieka *percepcyjno-behawioralny- oddziałuje na zmysły czł. Stymuluje jego zachowa.

Czynniki przyrodnicze kształtujące krajobraz: ENDOGENICZNE: ( wew.ziemi) siła kształtująca tkwi we wnętrzu ziemi, procesy objawiają się podniesieniem powierzchni ziemi: -P.epejrogeniczne (lądotwórcze)-bardzo powolne ruchy pionowe skorupy ziemskiej, nie powodujące zmian struktury wew, charakter odwracalny. -P.orogeniczne (górotwórcze)-powoduja powstawanie łańcuchów gór fałdowych, góry zrębowe, grzbiety oceaniczne. -P.izostatyczne-dążenie mas skorupy ziemskiej do zachowania równowagi grawitacyjnej (podnoszenie się Płw. Skandynawskiego) -P.plutoniczne - wdzieranie się magmy w skorupę ziemską, przemieszczanie magmy w jej obrębie. -P.wulkaniczne-wydostawanie się magmy na powierzchnię ziemi e formie lawy, intruzje magmowe : batolity, rekolity, dejki, sille -P.sejsmiczne - gwałtowne drgania skorupy ziemskiej (trzęsienia ziemi), hipocentrum- ognisko wewnętrzne, epicentrum-leży na powierzchni ziemi.

EGZOGENICZNE. (zew.) siła kształtująca tkwi we wnętrzu ziemi (energia słoneczna, działalność wód,śnieg) powodują zrównywanie powierzchni, siła sprawcza: -wietrzenie -procesy stokowe, eoliczne, fluwialne, krasowe, glacjalne, litoralne. Procesy stokowe - przemieszczanie się zwietrzeliny wzdłuż stoku pod wpływem grawitacji, wody, wiatru, śniegu, lodowca. Procesy : Obrywanie- odpadanie materiału skalnego od pow. Stoku; jest procesem nieregularnym. Obsypywanie- pojedyncze okruchy skalne o stromej pow. stoku. Cieczenie. Soliflukcja - przemieszczanie się podczas cieplejszej pory roku, po zamarźniętej pow.stoku. Dedudacja - zrównywanie, odsłanianie powierzchni Formy krajobrazu:stożki usypiskowe, blokowiska, osuwiska, haki zboczowe, żleby, stożki koluwialne, języki solifluksyjne. Środki zapobiegawcze: cementowanie stoku, cementowanie fragmentów ściany, siatki ochronne przy stokach, zatory przeciwsuwiskowe Procesy eoliczne : działalność wiatru, transportuje cząsteczki.Transportująca- transport może odbywać się poprzez: *soltacja - przemieszczanie przez wiatr cząsteczek. *suspencja- unoszenie i utrzymywanie cząsteczek przez wiatr. *trakcja- toczenie lub przesuwanie drobnych ziaren piasku Niszcząca działalność: Korozja - polega na przenoszeniu przez wiatr ziaren piasku i uderzanie o przeszkody. Niszczenie powierzchni litej skały poprzez uderzanie o tę powierzchnię okruchów skalnych. Formy krajobrazu: wygłady eoliczne, żłobki korazyjne, jamy korazyjne, jardangi, grzyby skalne, graniaki Deflacja - wywiewanie drobnego materiału skalnego (cząsteczek piasku), w wyniku d.powstają zmarszczki eoliczne, niecki, rynny. Formy krajobrazu: bruk deflacyjny, niecki, rynny, zmarszczki eoliczne (riplemarki) Budujaca: wydmy (typy): kopce piaszczyste; ze względu na kierunek wiatru: podłużne, poprzeczne, paraboliczne; największe w polsce: na terenie Słowińskiego Parku Nar-go (Łącka Góra, Ozołpino) P. fluwialne - działalność wód płynących; Ruch wody w rzece może być: - laminarny, gdy cząsteczki płyną równolegle do siebie; - turbulentny, gdy tory ruchu cząsteczek wody są chaotyczne. Nurt rzeki - pasmo wody najszybciej płynące w korycie rzeczny; bieg górny- od źródła, charakteryzuje się największymi spadkami (erozja wsteczna i wgłębna); bieg środkowy - spadki maleją a woda płynie wolniej, niszczone są koryta rzek (erozja boczna, osadzanie); bieg dolny - mały spadek, duża ilość wody, mała prędkość; erozja wsteczna - przejawia się przy źródłach doprowadzając do ich cofania- przesuwania w górę oraz na progach skalnych i wodospadach, powodując cofanie się ich (wydłużanie biegu rzeki). Działalność erozyjna wirów nazywana jest eworsją. Przełomy: Pieniński PN rz. Dunajec; Wodospady: Tatrzański PN Wielka Siklawa Delty- rzeka wpadająca do zbiornika wodnego osadza materiał w ujściu, dzięki temu tworzy się delta; a) delta wysunięta- rozrastajaca się delta może wysuwać się w morze i jest to d wysunięta, powoduje to m.in. zwiększenie długości rzeki b) delty lejkowate- (ujścia lejkowate- estuaria) tworzą się wtedy, gdy rzeka wpada do zbiornika wodnego, gdzie zaczynają się pływy, a fala przypływów wdziera się w koryto rzeki powodując poszerzania ujściowego odcinka koryta powstaje ujście lejkowate nazywane estuarium. Zjawiska glacjalne - działalność lodowców; egzonacja lodowców- działalność erozyjna; różnica między lądolodem a lodowcem górskim:

• grubość; - kierunek przemieszczania się; - wysokość tworzenia lodowców poniżej granicy wiecznego śniegu; - zajmowane powierzchnie; Formy krajobrazu: Typy moren- Wieżyca, Góra Dylewska, Bukowiec ; Jeziora cyrkowe - powstają w wyniku działalności lodowców górskich, strome brzegi, owalny kształt, duże głębokości (Morskie Oko, Czarny Staw); Jez. Rynnowe - o wydłużonym kształcie (J. Jeziorak, J. Hańcza, Gopło, Wigry) Formy krajobrazu: rysy lodowcowe, mutony, drumliny, fiordy, rynny. Jeziora moreny dennej - o dużych powierzchniach i urozmaiconych liniach brzegowych (Śniardwy, Mamry, Niegocin); głazy narzutowe (głazowiska):Trygław, Frulendzki Róg, głazowiska nad Czarna Hańczą; Pola Sandrowe - zwarte duże kompleksy (Puszcza Piska, Puszcza Augustowska, Puszcza Kurpiowska, oraz tereny nad Borami Tucholskimi); Ozy - długie wzniesienia o przebiegu odpowiadającym rzekom płynacym pod lodowcem; Kemy - pagórki o wysokości od kilku do kilkudziesięciu metrów, powstające na skutek osadzania materiału w obrębie szczelin lodowcowych.

Zjawiska Krasowe- rozpuszczanie skał; Formy krasowe: a) powierzchniowe: żłobki i żebra krasowe, ospy kranowe, leje krasowe, uwały, polja, ostańce (mogoty); b) formy krasu podziemnego: jaskinie, porony, studnie, kominy, korytarze, sale, wywierzyska, wypływy krasowe (żródła krasowe) c) formy naciekowe: stalaktyty, stalagmity, stalagnaty, draperie i zesłony, misy naciekowe, polewy, pizolity (perły jaskiniowe); W Polsce zj. Krasowe najczęściej występują na wyż Krakowsko- Częstochowskiej (ponad 850 jaskiń o ubogiej szacie naciekowej), w Tatrach, w G. Św ietokrzyskich, i Sudetach---jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie; Zjawiska Litoralne - działalność morza: niszcząca- abrazja; transportująca, akumulująca; Podział wybrzezy: I. Wysokie - tu rozwijają się klify, a materiał pochodzący z niszczenia ich jest rozkruszany przez fale, a drobniejszy porywany. Platforma abrazyjna- powstaje na skutek długotrwałego oddziaływanie fal, co powoduje cofanie się klifu, a u jego podnóży powstaje pl. Abrozyjna (Przyl. Rozewie, wyspa Wolin, klif Trzęsacz) II. Wybrzeża niskie : plaże, kosy, mierzeje, wały burzowe, jeziora nadbrzeżne, rafy, atole, laguny (Mierzeja Helska, Zatoka Pomorska, Zalew Szczeciński, Zalew Kamieński); Kosa: MierzejaWiślana ; Podział Wybrzezy: 1. Zanuzone :klifowe, szkierowe, dalmatyńskie, limanowe, fiordowe, estuariowe;

2. Wybrzeża wynużone : lagunowe, mierzejowe (Zalew Wislany), namorzynowe, koralowe. RODZAJE WULKANÓW *kształt: - stożkowe (lawa kwaśna, duża ilość krzemianki), tarczowe (lawa obojętna), trappy wulkaniczne (lawa zasadowa). *charakter erupcji: -spokojne (lawa zasadowa)

• gwałtowne (lawa kwaśna) *miejsce, z którego wydostaje się produkt erupcji wulkanicznej: -centralne, kraterowe (z krateru) -linijne, szczelinowe (szczelinami) *rodzaj wydostających się produktów wulkanicznych: -wylewne (lawa) -ekslozywne -mieszane (różne rodzaje) *aktywność:
• czynne (jest ok. 450 na świecie) - drzemiące - wygasłe (zakończone) kaldery - zagłębienia na szczycie stożka wulkanicznego, powstałe po rozerwaniu szczytu po eksplozji, wypełnione wodą. PROCESY SEJSMICZNE *położenie hipocentrum
• płytkie (do 70 km) - średnie 9od 70 do 300 km) - głębokie 9od 300 do 700 km) *geneza :-tektoniczne-przemieszczanie się warstw skalnych w obrębie skorupy ziemskiej- najgroźniejsze w skutkach-90%wszystkich. - wulkaniczne-towarzyszą erupcjom wulkan. mniej groźne niż tektoniczne,7%wszytskich. - zapadliskowe- lokalne zapadanie stropów jaskiń, wyrobisk pokopaliskowych,3%wszytskich *częstotliwość :-sejsmiczne-duża ilość i siła wstrząsów, -pensejsmiczne - sporadycznie lub często, ale o mniejszej sile wstrząsów, - asejsmiczne-stare platformy kontynentalne, pozbawione trzęsień. SEJSMOGRAF - mierzy siłę i czas trwania wstrząsu, wyróżniamy dwa rodzaje: 1.Ricutera (logarytmiczne) 2.Merkelego (porównawcze) IZOSEJSTA - linia łącząca punkty o jednakowej sile trzęsień IZOCHRONA - linia łącząca punkty, w których trzęsienie dotarło w tym samym czasie Straty zależą od: siły wstrząsu, czasu trwania, odległości od epicentrum WIETRZENIE – rozpad skał, rodzaje: - fizyczne-mechaniczny rozpad skały bez zmiany składu chemicznego *insolacja-wietrzenia termiczne *kongelacja- wietzrenia mrozowe *eskudacja- wietrzenie solne (krystalizacja soli i rozpuszczanie kryształ. soli w szczelinach skał) *deflokulacja- wietrzenie ilaste (pod wpływem wody opadowej skały ilaste pęcznieją) - chemiczne-rozpad połączony ze zmianą składu chemicznego, mineralnego *utlenianie, uwodnianie, uwęglanie, hydroliza, rozpuszczanie. -biologiczne- działalność roślin a szczególnie drzew (korzenie wnikają w skały powodując jej rozpad) Elementy antropogeniczne -należą do elementów egzogenicznych 1 okres- asymilacja-przystosowanie poczynań człowieka do przyrody 2 okres – przekształcenia 3 okres-harmonizacja działalności gospodarczo- społecznej człowieka z przyrodą. W tych okresach wystąpiły różne typy oddziaływań człowieka:
• dotyczące zmiany właściwości hydrologicznych, klimatycznych, fizycznych elementów krajobrazu np. wybudowanie sztucznego zbiornika wodnego-prowadzi do zmiany poziomu wód gruntowych
• dotyczące emisji zanieczyszczeń do krajobrazu . - eksploatacja zasobów żywych w stopniu niszczącym zdolności odtwórcze. - zmiana struktury i funkcjonowania krajobrazu. - dotyczące nakładania różnych zanieczyszczeń na siebie-powstanie efektów synergicznych – globalne problemy ekologiczne

Przyczyny zakłóceń krajobrazu:

• wiąże się z niedostosowaniem działalności gosp. człowieka do istniejących warunków przyrodniczych, klimatycznych krajobrazu.- nieracjonalne użytkowanie zasobów krajobrazu, niewłaściwe zagospodarowanie elementów krajobrazu;- przekształcenia powierzchni krajobrazu;- degradacja i niszczenie gleby ;- wytwarzanie i składowanie odpadów przemysłowych i komunalnych;- zanieczyszczenie ściekami wód powierzchniowych
• zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego pyłami i gazami
• niszczenie fauny i flory;- zakłócenia krajobrazu, które są uciążliwe i szkodliwe dla środowiska żywego (hałas, wibracje, promieniowanie)

Antropopresja – całość oddziaływań człowieka na krajobraz Emisja do krajom. zanieczyszczeń: *odpady - uboczne, stałe lub ciekłe produkty dział.gosp.lub konsumpcyjnej człowieka, nieprzydatne w miejscu i w czasie, w którym powstały, szkodliwe lub uciążliwe dla krajobrazu *ścieki- wody odpadowe – zanieczy-szczenia chemiczne, biologiczne, termiczne wody powstałe wskutek działalności bytowej, gosp., i rolniczej czł., odprowadzane do wód lub ziemi *zanieczyszczenie powietrza –susbs. występujące w atmosferze w takiej koncentracji i przez tak długi okres czasu, że prowadzi do szkodliwych konsekwencji dla zdrowia ludz.org., uszkodzenia obiektów materialnych przez spalanie paliw i przemysł surowców mineralnych. Pojemność krajobrazu- wielkość zaburzeń, jakie mogą być zaabsorbowane przez krajobraz bez zmiany stanu równowagi. Potencjał krajobrazu -suma przyrodniczych możliwości zaspokojenia potrzeb człowieka. Obciążenie krajobrazu- suma wszystkich oddziaływań z odpadów, ścieków, zakłóceń w dany miejscu i czasie. Skażenie krajobrazu- suma zanieczyszczeń krajobrazu substancjami promieniotwórczymi bądź toksycznymi Degradacja krajobrazu - suma wszystkich zaburzeń w strukturze i funkcjonowaniu krajobrazu, wyrażająca się pogorszeniem stanu i spadkiem jego potencjału Elementy wypukłe – związane z budująca działalnością człowieka (wysypiska śmieci). El. wklęsłe – związane z niszczącą działalnością człowieka. El. płaskie – związane z przekształcającą działalnością człowieka. GLOBALNE PROBLEMY EKOLOGICZNE: - efekt cieplarniany

• dziura ozonowa – proces polegający na ubywaniu cząstek ozonu ze stratosfery ; - deforystacja –proces stopniowego ubywania powierzchni leśnych na ziemi ; - dezertyfikacja – powstawanie klimatu i form charakterystycznych dla pustyń, półpustyń, na obszarach gdzie wcześniej nie występowały
• smog- mieszaniny mgły i produktów spalania węgla; - kwaśne opady-polega na wymywaniu z atmosfery produktów spalania paliw ; -erozja genetyczna-utrata bioróżnorodności ; - składowanie materiałów radioaktywnych- degradacja mórz oceanów; -wzrost temp.powietrza. -ubywanie ozonu. Kartograficzne przedstawienie krajobrazu Wielkości krajobrazu: pas krajobrazu – mapy małoskalowe, od 1:150mln do 1:250mln, strefa krajobrazowa – od 1:100mln do 1:150mln, region krajobrazowy – od 1:25mln do 1:100mln, grupa makrokrajobrazu – od 1:5mln do 1:25mln, makrokrajobraz – od 1:1mln do 1:5mln, krajobraz jednostkowy – od 1:500tys do 1:1mln, mikrokrajobraz – od 1:100tys do 1:500tys, powłoka krajobrazowa – od 1:10tys do 1:25tys, ekotop – od 1:5tys do 1:10tys. Mapa – model rzeczywistości geograficznej przedstawiony w postaci graficznej, z zastosowaniem symboli, przedstawiony w pewnej skali.. Skala mapy – mówi o stosunku długości na mapie do długości w rzeczywistości. Cechy mapy: wymierność (rzetelne pomiary), czytelność (generalizacja, uogólnienie), rzetelność, umowność wykorzystania znaków topograf. Elementy mapy: opis pozaramkowy (tytuł, legenda, rok wydania, autorzy, wydawnictwo), elementy geograficzne + inf. z geografii ekonomicznej, przyrodnicze, znaki punktowe, liniowe, powierzchniowe, elementy matematyczne (skala mapy, odwzorowanie). Skala: liczbowa, liniowa, mianowana. Odwzorowanie kartograficzne: walcowe, stożkowe (np. kontynenty), umowne (połączenie różnych odwzorowań) Sposoby przedstawienia rzeźby na mapie: M.etoda hipsometryczna (wykorzystanie barwy), M. poziomicowa (wyznaczanie linii o jednakowej wysokości), M. kreskowa (im większe większe zagęszczenie kresek tym intensywniej rozwinięty np. przemysł), M. cieniowa (zastosowanie światła, cienie koloru). Mapa -graficzny obraz powierzchni ziemie lub jej części z wykorzystaniem skali mapy i za pomocą umownych znaków topograficznych. Cechy mapy: -wymierna (rzetelne pomiary); - czytelna (generalizacja,uogólnienie); -rzetelna; - umowność (wykorzyst. znaków topograficznych) 1.opis pozaramkowy (tytuł, legenda, rok wydania, nazwiska) 2.elementy geograficzne oraz inform. z geografii ekonomicznej, znaki:-punktowe; -liniowe; - powierzchniowe 3.elementy matematyczne (skala mapy czyli stosunek długości na mapie do długości w rzeczywistości) Skale map:liczbowa, liniowa mianowana Odwzorowanie kartograficzne:- walcowe; - stożkowe (np.kontynenty); - umowne (połączenie wszystkiego) Skale map: - szczegółowe powyżej 1:5000 ; - wielkoskalowe – topograficzne od 1:2 000 000 do 1: 5000; - średnioskalowe przeglądowo- topograficzne od 1: 1 000 000 do 1:2000 000; - małoskalowe przeglądowe- poniżej 1:1000 000 Treść map: -ogólnogeograficzna (przyrodnicza, ekonomiczna, fizyczna i polityczno- administacyjna) ; -specjalisty czna-poświęcona jednemu tematowi (przyrodniczo-geograficzna, społeczno-gospodarcza, inżynierska).