Pobierz Kredyty gotówkowe na cele konsumpcyjne na przykładzie banku - Finanse - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Bankowość i finanse tylko na Docsity!
KREDYTY GOTÓWKOWE NA CELE
KONSUMPCYJNE NA PRZYKŁADZIE BANKU
ŚLĄSKIEGO S.A. KATOWICE
ROZDZIAŁ 1
Metodologiczne aspekty kredytu bankowego
1 Pojęcie i funkcje kredytu.
W ostatnich latach wzrosła rola kredytu bankowego. Wywołane to zostało głównie rozwojem prywatnej przedsiębiorczości. Nastąpiły także zmiany w systemie kredytowym. Kredyt stał się istotnym elementem życia gospodarczego. Często jest niezbędny do prowadzenia działalności gospodarczej i do rozwoju przedsiębiorstwa.^1
Działalność kredytową normuje prawo bankowe, zarządzenia nadzoru bankowego oraz ogólne normy dotyczące pożyczek, zawarte w kodeksie cywilnym i innych ustawach.^2
We współczesnej gospodarce rynkowej, w erze “elektronicznego pieniądza”, kredyt odgrywa ważną rolę zarówno jako instrument finansowania bieżącej działalności, jak i sposób pozyskiwania środków na inwestycje.^3
Kredyt bankowy pełni trzy podstawowe funkcje:
- emisyjną;
- dochodową;
- rozdzielczą;
Funkcja emisyjna kredytu polega na wprowadzeniu do cyrkulacji pieniądza poprzez kredytowy mechanizm emisji pieniądza .Funkcję tę realizuje każdy kredyt bankowy, gdyż każde udzielenie kredytu wprowadza do cyrkulacji nowy pieniądz, a każda spłata kredytu prowadzi do wycofania pieniądza z obiegu. Funkcja dochodowa kredytu oznacza wykorzystanie go przez kredytobiorcę do antycypacji należnych mu przychodów materialnych i redystrybucyjnych. Oznacza to, że kredytobiorca może pokryć część swoich wydatków nie dzięki otrzymaniu odpowiednich przychodów wynikających z jego działalności, ale w wyniku otrzymania kredytu.
1 por. I. Heropolitańska, E. Borowska: Kredytyt i gwarancje bankowe. Poltext, Warszawa 1996r., s. 17. 2 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe „Dziennik Ustaw” nr. 140, 1977, poz. 939 oraz Praca zbiorowa pod redakcją C. Becka, K. Pietrzykowskiego: Kodeks Cywilny. Komentarze C. H. Beck, Warszawa 1998. 3 por. Praca zbiorowa pod redakcją K. Opolskiego: ABC Bankowości. Olympus CE i RB, Warszawa 1998, s. 150 Kredyt w funkcji dochodowej nie stwarza natomiast możliwości uzupełnienia popytu w skali całej gospodarki narodowej, powstałego w wyniku tworzenia oszczędności pieniężnych przez różne podmioty gospodarujące. Funkcja rozdzielcza kredytu oznacza wykorzystanie go do stworzenia dodatkowego popytu pieniężnego. Kredyt ten powinien być udzielany w granicach przyrostu
oszczędności o trwałym charakterze. Kredyt ten sprzyja realizacji nagromadzonych towarów na cele inwestycyjne i konsumpcyjne, przy zachowaniu równowagi pieniężnej.^4
Udzielanie kredytu może się odbywać w różnych formach prawnych. W związku z tym można mówić o czynnościach kredytowych w różnym znaczeniu: najszerszym- rozumiejąc przez kredyt wszystkie czynności, w których termin spełnia świadczenia przez jedną ze stron jest wcześniejszy niż termin spełnienia świadczenia przez drugą stronę. węższym- obejmującym czynności, których cel sprowadza się do udzielenia drugiej stronie (kredytobiorcy) zwrotnej pomocy finansowej. najwęższym- dotyczącym czynności prawnych, których elementy szczególne zakładają udzielanie drugiej stronie przez bank kredytu.^5
Według N. Gajl, „przez kredyt rozumieć należy stosunek ekonomiczny, powstający przy przeniesieniu wartości przez jeden podmiot (zwykle jednostkę bankową) na rzecz drugiego podmiotu w czasowe użytkowanie, na warunkach zwrotności i z reguły z obowiązkiem zapłaty procentu”.^6 “Z pewnego punktu widzenia kredyt bankowy stanowi formę czasowego prawa do dysponowania określonymi środkami pieniężnymi, dokonywanego za pośrednictwem banku”.^7 Natomiast Federowicz określa kredyt jako stosunek ekonomiczny, wynikający ze świadczenia przez jedną ze stron (wierzyciela) na rzecz drugiej strony (dłużnika) określonej wartości w towarze lub pieniądzu na warunkach zwrotu równowartości w późniejszym terminie.^8 Podsumowując w bardzo syntetycznej definicji można powiedzieć, że kredyt bankowy wyraża stosunek ekonomiczny wynikający z odstąpienia przez bank (wierzyciela) dłużnikowi określonej wartości pieniężnej na warunkach zwrotu tej wartości w określonym terminie wraz z wynagrodzeniem (odsetki, prowizje).^9
- por. Praca pod redakcją K. Opolskiego: ABC Bankowości. op. cit. s. 150-
- por. R. Warchoł: Kredytowanie działalności gospodarczej spółek kapitałowych przez banki. Lege Artis, Kraków 1998, s.
- N. Gail: Finanse i prawo finansowe. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1986, s.
- Za B. Kołosowska: Obsługa bankowa przedsiębiorstw. Uniwersytet Mikołaja Kopernika Pixel, Toruń 1996, s. 15.
- K. Piotrowska – Marczak: Finanse ogólne. Zeszyty Naukowe WSI nr 4, Radom 1993, s.111.
- por. Z. Fedorowicz: Leksykon finansowo bankowy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991, s. 190.
- por. T. Wyszomirski: Kredyty bankowe. Poradnik praktyczny klienta. CIM, Warszawa 1993, s. 15.
1.1 CECHY KREDYTU BANKOWEGO.
Na podstawie przedstawionych określeń kredytu bankowego możemy wyróżnić kilka wspólnych cech charakteryzujących kredyty. Należą do nich:
1. zwrotność 2. oprocentowanie 3. zabezpieczenie kredytu 4. bezpośredniość 5. celowość 6. terminowość
Kredytobiorca staje obecnie przed coraz trudniejszym problemem wyboru form kredytu. Od właściwego wyboru zależy w znacznej mierze opłacalność prowadzonej operacji finansowej.^14
Klasyfikacji kredytów bankowych można dokonać według następujących kryteriów:
- okresu kredytowania
- przedmiotu kredytu
- waluty kredytu
- sposobu jego zabezpieczenia
- formy kredytu^15
12 por. W. Otta: Działalność kredytowa banku. op. cit. S. 13. 13 por. tamże s. 14 por. R. Warchoł: „Kredytowanie działalności gospodarczej spółek kapitałowych przez banki” op. cit. s. 24 15 por. I. Heropolitańska, E. Borowska: Kredyty i gwarancje bankowe. op. cit. s. 39
Banki przyjmując do klasyfikacji kryterium czasowe, rozróżniają w swych regulaminach – przykładowo – następujące kredyty:^16
- krótkoterminowe – udzielane na okres do 1 roku, na sfinansowanie krótkotrwałych potrzeb kredytowych
- średnioterminowe – z terminem spłaty od 1 roku do 3 lat, najczęściej udzielane na uzupełnienie niedoboru kapitału obrotowego związanego z poszerzaniem działalności gospodarczej, na sfinansowanie zakupu dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku, itp.
- Długoterminowe – z terminem spłaty powyżej 3 lat, najczęściej przeznaczane na sfinansowanie przedsięwzięć rozwojowych o charakterze inwestycyjnym.^17
Kredyty krótkoterminowe w krajach zachodnich przyznawane są na okres do roku, kredyty średnioterminowe na okres od 1 roku do 5 (w niektórych krajach do 7 lat), a kredyty sługo terminowe na ponad 5 lat (ewentualnie 7).^18
Banki wykorzystują kryterium czasowe również dla celów płynności. W związku z tym między innymi ustala się zapadalność udzielonych kredytów, to znaczy określa się, na jak długi okres środki pieniężne banku zostały zaangażowane w umowach kredytu.^19
Dokonując podziału kredytu według przedmiotu rozróżnia się trzy podstawowe typy kredytów:
- kredyty obrotowe
- kredyty inwestycyjne
- kredyty konsumpcyjne
Kredyty obrotowe udzielane są na sfinansowanie bieżących potrzeb
działalności gospodarczej (eksploatacyjnej), związanych z zaopatrzeniem, produkcją i sprzedażą oraz z procesem rozliczeń pieniężnych. Przedmiotem tych kredytów mogą być np. zapasy towarów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, nakłady przyszłych okresów oraz należności z tytułu rozliczeń z odbiorcami. Ta kategoria kredytu gospodarczego zdecydowanie dominuje w działalności kredytowej banków. Z uwagi na czasokres ich udzielania są to z reguły kredyty krótkoterminowe i średnioterminowe.^20
16 por. W. Otta: Działalność kredytowa banku. op. cit. s. 13-14; Praca zbiorowa pod red. K. Opolskiego: ABC Bankowości op. cit. s. 152; I. Heropolitańska, E. Borowska: Kredyty i gwarancje bankowe. op. cit. s. 39. 17 por W. Otta: Działalność kredytowa banku. op. cit. 13- 18 por. R. Warchoł: Kredytowania działalności gospodarczej spółek kapitałowych przez banki. op. cit. s. 25. 19 por. W. Otta: Działalność kredytowa banku. op. cit. 14. 20 por. tamże s. 17. W zależności od sposobu uruchomienia kredytu obrotowego może on funkcjonować jako:
- kredyt w rachunku bieżącym
- kredyt w rachunku kredytowym
Kredyt w rachunku bieżącym wiąże się z powstaniem debetu w rachunku bieżącym kredytobiorcy. W związku z tym krąg kredytobiorców mogących korzystać z tego typu kredytów ogranicza się wyłącznie do podmiotów posiadających w banku udzielającym kredyt rachunek bieżący.^21
W tej grupie mogą wystąpić dwa rodzaje kredytów: a) kredyt otwarty (conto corrente) b) kredyt kasowy
Kredyt otwarty jest często stosowaną w bankach europejskich formą kredytowania. Ta technika kredytowania cieszy się popularnością, zwłaszcza w Anglii, gdzie występuje pod nazwą overdraft. Także polskie banki udzielają tego kredytu.^22
Poprzez udzielenie kredytu otwartego bank daje kredytobiorcy upoważnienie do spowodowania salda debetowego na jego rachunku bankowym, przyjmując jednocześnie na siebie zobowiązanie do zapłaty dokumentów płatniczych, na których bank jest wskazany jako domicyliat (czyli osoba, u której dokument ma być płatny), choćby na koncie kredytobiorcy nie było pokrycia. Wysokość tego kredytu, czyli określony limit, do jakiego kredytobiorca może się zadłużyć, ustalony jest najczęściej w zależności od wysokości obecnych i przewidywanych w okresie kredytowania wpływów na rachunek bieżący. Kredyt otwarty jest kredytem krótkoterminowym i odnawialnym.^23
W szczegółowych warunkach umowy kredytowej zazwyczaj przewiduje się, że banki mogą pobierać podwyższone oprocentowanie od ewentualnego przekroczenia przyznanego limitu kredytowego oraz prowizję od przyznanego kredytu niezależną od jego wykorzystania. Kredytowanie w rachunku otwartym jest operacją korzystną zarówno dla banku jak i kredytobiorcy. Korzystanie z tego kredytu pozwala z jednej strony na uproszczenie prac manipulacyjnych w banku, z drugiej zaś na elastyczne kredytowanie w zależności od sytuacji płatniczej kredytobiorcy.
21 por. I. Heropolitańska, E. Borowska: Kredyty i gwarancje bankowe. op. cit. s. 40. 22 por. Z. Krzyżkiewicz: Podręcznik do nauki bankowości. Biblioteka Menadżera i Bankowca,
a) kredyt docelowy – jest kredytem przeznaczonym na finansowanie określonej transakcjo np. sezonowe zakupy surowców do produkcji. Kredyt taki nie powinien być kredytem odnawialnym, tj. każda wpłata dokonana w ciężar rachunku kredytowego zmniejsza kwotę kredytu pozostającą do dyspozycji kredytobiorcy. b) Kredyt na pokrycie wymagalnych zobowiązań – jest to kredyt krótkoterminowy, kilkumiesięczny. Jest przyznawany w przypadku krótkotrwałych trudności płatniczych, spowodowanych np. przejściowym wzrostem stanu zobowiązań, zakłóceniami w sprzedaży itp. Kredyt taki nie powinien być kredytem odnawialnym. c) Kredyt kasowy – jest to kredyt udzielany w związku z chwilowym brakiem gotówki w kasie. Od kredytu kasowego w rachunku bieżącym różni się on jedynie tym, że jego uruchomienie następuje poprzez otwarcie rachunku kredytowego, w ciężar którego następuje wykorzystanie kredytu. d) Kredyt sezonowy – jest przeznaczony na finansowanie potrzeb powstałych w związku z przesunięciem wpływów i nakładów eksploatacyjnych spowodowanych specyfiką produkcji lub świadczonych usług. Wysokość kredytu i okres korzystania z niego uzależnione są od cyklu wytwarzania, magazynowania i sprzedaży. Kredyt takie nie powinien być przyznawany na okres dłuższy niż dwa lata. Przykładem kredytu sezonowego jest np. kredyt na skup płodów rolnych. Kredyty te nie są odnawialne. e) Linia kredytowa – jest kredytem, którym w ramach określonego w umowie limitu kredytowego można sfinansować w okresie obowiązywania umowy wiele transakcji, których przedmiotem są sukcesywne i powtarzalne dostawy określonego typu towarów, materiałów, surowców oraz usługi świadczone kredytobiorcy.
28 por. I. Heropolitańska:, E. Borowska: Kredyty i gwarancje bankowe. op. cit. s. 42 29 por. B. Kłosowska: Obsługa bankowa przedsiębiorstw. op. cit. s. 74 Widzimy więc, że linia kredytowa udzielana jest w przypadkach uzasadnionych charakterem i częstotliwością transakcji, bez określenia w umowie obowiązujących terminów i kwot wykorzystania kredytu w postaci transz.
Kredyt w postaci linii kredytowej może być udzielony jako:
- kredyt nieodnawialny, gdy każda wypłata dokonana w ciężar rachunku kredytowego powoduje zmniejszenie limitu kredytu, do wysokości którego kredytobiorca może się zadłużyć
- kredyt odnawialny, gdy każda spłata całości lub części kredytu powoduje, że odnawia się on o spłaconą kwotę kredytu i może być wielokrotnie wykorzystywany aż do wygaśnięcia umowy.^30
Linia kredytowa jest usługą bardzo korzystną dla przedsiębiorstwa. W praktyce spotyka się duże zainteresowanie przedsiębiorstw tą formą kredytowania działalności, z czym wiążą się następujące korzyści:
- większa swoboda dostępu do pieniądza bezgotówkowego, co znacznie poprawia płynność finansową jednostki.
- Przedsiębiorstwo spłaca bankowi odsetki tylko od wykorzystanej kwoty, w ramach przyznanego limitu.
Należy wziąć jednak pod uwagę fakt, że kredyt ten jest oferowany przez banki jedynie wybranej grupie klientów. Najczęściej udzielany jest on kredytobiorcom wiarygodnym, korzystającym uprzednio z usług finansowych banku, wywiązujących się wcześniej bez zastrzeżeń z przyjętych zobowiązań.^31
Kredyty inwestycyjne to kolejny typ kredytów biorąc pod uwagę podział kredytów według przedmiotu. Są one przeznaczone na finansowanie nakładów gospodarczych, których celem jest stworzenie nowych lub powiększenie już istniejących środków trwałych.
Kredytem inwestycyjnym mogą być finansowane inwestycje:
- materialne, np. zakup sprzętu, maszyn, nieruchomości, środków transportu
- niematerialne, np. zakup papierów wartościowych, patentów
- finansowe, np. zakup udziałów lub akcji w spółce^32
30 por. I. Heropolitańska:, E. Borowska: Kredyty i gwarancje bankowe. op. cit. s. 43- 31 por. J. Grzywacz: Współpraca przedsiębiorstwa z bankiem. op. cit. s. 124. 32 por. I. Heropolitańska:, E. Borowska: Kredyty i gwarancje bankowe. op. cit. s. 44- Generalnie wyróżnia się trzy rodzaje kredytów inwestycyjnych:
- kredyty na wyposażenie – przeznaczone są na zakup lub modernizację sprzętu, nabywanie bądź budowę majątku trwałego; są to kredyty krótko- i średnioterminowe
- kredyty na restrukturyzację – przeznaczone na przebudowę struktury gospodarczej kredytobiorcy, mającą na celu odzyskanie jego równowagi finansowej
- kredyty przeznaczone na zakup lub budowę całych obiektów przemysłowych i rolnych
Kredyty wymienione w pkt. 2 i 3 są z reguły udzielane jako średnio- i długoterminowe. Zasadą jest, aby termin spłaty kredytu nie przekraczał okresu amortyzacji obiektu będącego przedmiotem kredytowania.^33
Trzeci typ kredytów dzieląc je według przedmiotu to kredyty konsumpcyjne. Są udzielane osobom fizycznym (gospodarstwom domowym). Cieszą się one coraz większą popularnością wśród społeczeństwa. Potocznie mówi się, że kredyty konsumpcyjne są często sposobem na spełnienie marzeń, których nie można by zrealizować bez pomocy kredytowej. Kredyty konsumpcyjne, z uwagi na ich znaczne rozproszenie i wysokość, obarczone są stosunkowo niższym ryzykiem. Praktyka pokazuje, że kredyty te odznaczają się dużo lepszą spłacalnością, niż np. kredyty gospodarcze. Aktualnie w obrębie tego rynku kredytowego obserwuje się ożywioną działalność promocyjną i marketingową banków. Z myślą o indywidualnym kliencie, banki wzbogacają swoje oferty o nowe produkty: kredyty świąteczne, wakacyjne, na nabycie papierów wartościowych, kredyty dla wolnych zawodów (wyposażenie gabinetów lekarskich i stomatologicznych), kredyty edukacyjne dla studentów itp.^34
W zależności od waluty kredytu wyróżnia się:
- kredyty złotówkowe
- kredyty dewizowe
Kredyty dewizowe są udzielane przez niektóre banki bądź ze środków własnych, bądź w ramach pożyczek przyznawanych przez zagraniczne instytucje finansowe na finansowanie importu. Kredyty dewizowe mogą być kredytami obrotowymi bądź inwestycyjnymi.
