Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Kropka i przecinek - Notatki - Gramatyka opisowa., Notatki z Język angielski

Kropka i przecinek są podstawowymi, obok średnika, znakami oddzielającymi w polskiej interpunkcji. Funkcję oddzielania mogą pełnić też, poza swoimi podstawowymi funkcjami, wykrzyknik, pytajnik oraz wielokropek.

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 01.03.2013

Warsawa
Warsawa 🇵🇱

4.7

(104)

282 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Kropka i przecinek - Notatki - Gramatyka opisowa. i więcej Notatki w PDF z Język angielski tylko na Docsity! KROPKA I PRZECINEK Kropka i przecinek są podstawowymi, obok średnika, znakami oddzielającymi w polskiej interpunkcji. Funkcję oddzielania mogą pełnić też, poza swoimi podstawowymi funkcjami, wykrzyknik, pytajnik oraz wielokropek. I. KROPKA I JEJ PODSTAWOWE FUNKCJE Kropka zamyka wypowiedzenie (tzn. zdanie lub równoważnik zdania), będące całością składniowo-znaczeniową. W obrębie tego wypowiedzenia mogą występować inne znaki interpunkcyjne, mające jednak mniejszą siłę niż kropka. Z tego powodu kropka uznawana jest za podstawowy i najważniejszy znak przestankowania. Oto przykład użycie kropki w tej funkcji: Przyjechali do nas goście więc, mimo planowanej wycieczki, musieliśmy zostać w domu. II. INNE ZASTOSOWANIA KROPKI 1) Kropkę stawiamy po skrócie wyrazu, którego końcowa część została odrzucona: prof. (profesor), ul. (ulica), godz. (godzina), ks. (ksiądz). Jeśli skrót zawiera ostatnia literę wyrazu, to nie stawiamy kropki: mgr (magister), dr (doktor). Kropkę stawiamy, gdy skrót oznacza przypadek inny niż mianownik (np. Powinieneś pójść do dr. Kowalskiego), gdyż końcowa część wyrazu, końcówka -a została odrzucona. Zasada ta nie dotyczy skrótów tytułów kobiet, ponieważ skrót zawiera ostatnią literę wyrazu (Powinieneś pójść do dr Kowalskiej). Można również po skrócie dopisać końcówkę: Powinieneś pójść do dra Kowalskiego – wówczas bez kropki, ponieważ w skrócie występuje ostatnia litera wyrazu. 2) Kropkę stawiamy zawsze po inicjałach imienia i nazwiska, np. B.S., D.J., G.S.P. 3) Gdy na końcu zdania występuje skrót zakończony kropką lub wielokropek, nie stawiamy kolejnej kropki zamykającej zdanie: Skrótem wyrażenia pod tytułem jest pt. Ach, ty nie wiesz, gdzieś przybyła... W jakiej strasznej jesteś toni... (A.Fredro Zemsta) 4) Kropki stawiamy po cyfrach arabskich oznaczających liczebniki porządkowe, np. w 1. (pierwszym) tomie; w 2. (drugim) półroczu; w 1. (pierwszej) osobie liczby pojedynczej. Kropka może zostać opuszczona, jeśli z kontekstu jednoznacznie wynika, że użyty został liczebnik porządkowy, np. Startował z 8 pola. 5) Pisownia dat o W datach pisanych wyłącznie cyframi arabskimi stawiamy kropki, np. 1.10.2008, 11.09.2001r., 7.03.1990 roku. o Nie stawiamy kropki, gdy liczba miesiąca została oznaczona cyfrą rzymską: 1 I 1996, 5 XII 2009r., 29 II 2007 roku. o Po cyfrze oznaczającej datę nie stawiamy kropki, gdy nazwa miesiąca została oznaczona cyfrą rzymską: 5 lutego, 14 października. docsity.com 6) Kropkę stawiamy po liczbach (arabskich i rzymskich) oraz literach wprowadzających wyliczenia: I. Gatunki literatury ludowej 1. Poezja liryczna A. Klasyfikacja pieśni ludowych a. Pieśni obrzędowe 7) Po tytule części dzieła (rozdziału, podrozdziału, paragrafu) możemy postawić kropkę, jeśli pierwsza litera tego tytułu jest napisana wielka literą, a pozostałe małymi: I. Gatunki literatury ludowej. 1) Poezja liryczna. A. Klasyfikacja pieśni ludowych. a) Pieśni obrzędowe. Albo: B. Klasyfikacja pieśni ludowych a) Pieśni obrzędowe 8) W przypadku, gdy dochodzi do zbiegu znaków interpunkcyjnych, kropkę stawiamy po nawiasach i cudzysłowach, natomiast nie stawiamy jej po wykrzykniku, pytajniku, wielokropku. POMIJANIE KROPKI Kropki nie stawiamy w następujących okolicznościach: 1) Po skrótowcach, np. RP, MON, MSWiA, PAN, PSL, SA, UW, USA Jeśli skrótowiec wystąpi na końcu zdania, wówczas stawiamy po nim kropkę kończącą zdanie, np. Marzę o studiach na UW. 2) Po skrótach jednostek miar i wag oraz rodzimych jednostek pieniężnych, np. g (gram), km (kilometr), ha (hektar), zł (złoty) 3) Na kartach tytułowych książek, np. Michał Głowiński Aleksandra Okopień - Sławińska Janusz Sławiński Zarys teorii literatury Wydanie szóste poprawione Warszawa 1991 Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 4) Po tytułach rozdziałów i podrozdziałów, które w całości pisane są wielkimi literami, np. ELEMENTY STYLISTYKI docsity.com właśnie gdy, właśnie jak, właśnie kiedy, podczas gdy, zwłaszcza gdy, zwłaszcza jeżeli, zwłaszcza kiedy, zwłaszcza że. Przecinek należy postawić przed całym wyrażeniem (jest to tzw. cofanie przecinka). Przykłady: Nie chciała jeść, pomimo że była naprawdę głodna. Przyjdę jutro na pewno, chyba że będę się opiekował bratem. 2) Połączenia przysłówków, zaimków lub wyrażeń przyimkowych ze spójnikami oddzielamy przecinkiem wówczas, gdy na przysłówek, zaimek lub wyrażenie przyimkowe pada akcent zdaniowy; mówiąc, wyróżniamy te wyrazy za pomocą akcentu, a w miejscu przecinka robimy pauzę oddechową, np. Powinieneś mówić tak, aby przyciągnąć uwagę każdego słuchacza. Zrozumiał to wówczas, gdy stał nad grobem. W tym wypadku przysłówki, zaimki, czy wyrażenia przyimkowe pełnią funkcję okoliczników w zdaniach głównych. Mogą one jednak należeć do zdania podrzędnego, wówczas przecinek stawiamy przed nimi: Powinieneś mówić ciekawie, tak aby przyciągnąć uwagę słuchacza. Zrozumiał to, wówczas gdy stał nad grobem. 3) Nie rozdziela się dwóch sąsiadujących spójników, spójnika i zaimka względnego, zaimka względnego i spójnika, typu a że, a choć, a gdy, a jeśli, a kiedy, a mianowicie, a ponieważ, a więc, i choć, który jeśli, że aby, że gdy, że jeśli, np. Obiecał mi, że jeśli zajdzie potrzeba, przenocuje mnie. Codziennie biegał, i gdy się zmęczył, siadał zawsze przy fontannie. Zdania tego typu możemy jednak wydzielić dwoma przecinkami lub dwoma myślnikami, gdy chcemy podkreślić, że zdania są wtrąconymi: Obiecał mi, że - jeśli zajdzie potrzeba - przenocuje mnie. Codziennie biegał i, gdy się zmęczył, siadał zawsze przy fontannie. 4) Imiesłów zakończony na –ąc, -łszy, -wszy – bez względu na to jak interpretujemy jego funkcję w zdaniu – w zasadzie oddziela się przecinkiem wraz z ewentualnymi jego określeniami od poprzedzającej go lub następującej po nim reszty zdania lub wydziela się go przecinkami, jeśli jest wtrącony w zdanie: Skończywszy referat, poszła spać. Nie wiedział wówczas, przeskakując mur, że po drugiej stronie czeka na niego pies. W odniesieniu do imiesłowu wyjąwszy (oprócz) jednak przecinek się pomija: Wyjąwszy kawę nie miał żadnych uzależnień. Przecinka nie stawia się pomiędzy zwrotem imiesłowowym a bezpośrednio poprzedzającym go spójnikiem (np. i, a iż, ze) lub zaimkiem względnym (np. jaki, który, co): docsity.com Nie mógł się domyślać, że zamknąwszy wszystkie drzwi, i tak nie uniknie dziś włamania. Powiedział, że jest zbyt głośno, i trzasnąwszy drzwiami, wyszedł. Wyjątek możemy uczynić tylko w wypadkach, gdy chcemy podkreślić, że po spójniku nastąpiło zawieszenie głosu, tzn. że zdanie ma charakter wtrącony: Powiedział, że jest zbyt głośno i, trzasnąwszy drzwiami, wyszedł. C. Przecinek pomiędzy zdaniami współrzędnymi połączonymi bezspójnikowo 1) Zdania współrzędne bezspójnikowe zawsze oddzielamy przecinkami: Szybowiec ruszył, nabrał pędu, gładko oddzielił się od ziemi, stromo wspiął się wzwyż. D. Zdania współrzędne spójnikowe. Reguły ogólne 1) Przecinkami rozdzielamy zdania współrzędne połączone następującymi spójnikami a) przeciwstawnymi: a, ale, lecz, inaczej, jednak, jednakże, zaś, wszakże, owszem, natomiast, tylko, tylko że, jedynie, przecież, raczej, tymczasem, za to, b) Wynikowymi: wiec, dlatego, toteż, to , zatem, wobec tego, skutkiem tego, wskutek tego, tedy, przeto, i (więc, toteż), c) Wyjaśniającymi: czyli, to jest, to znaczy, innymi słowy. Ja mówię to, a on co innego. Nie kocha męża, zatem powinna go opuścić. Zaczęła się sesja egzaminacyjna, i studenci wzięli się do nauki.(więc wzięli się do nauki). Wyjeżdżam do Japonii, czyli Kraju Kwitnącej Wiśni. 2) Nie rozdziela się przecinkiem zdań złożonych współrzędnie połączonych następującymi spójnikami: a) Łącznymi: i, oraz, tudzież, i zarazem, b) Rozłącznymi: lub, albo, bądź, czy, c) Wyłączającymi: ani, ni. Przywieziono z lasu sosnę i pięknie ja ustrojono. Pojadę w góry lub nad morze. Wyjeżdżasz na święta czy zostajesz. ale: Zapytał, czy może już przyjść. Jeść nie chciał ni humoru dobrego nie miał. E. Zdania współrzędne spójnikowe. Reguły szczegółowe 1) Połączenia spójników łącznych, rozłącznych i wyłączających z przysłówkami i zaimkami o charakterze uzupełnień wtrąconych czy dopowiedzianych oddzielamy przecinkiem od reszty tekstu, np. Był człowiekiem złośliwym, lub raczej uszczypliwym. Był brzydki, czy może raczej niezadbany. Nie pojadę w góry, ani też nad morze. docsity.com Typowe połączenia tego typu: i to, albo raczej, lub raczej, czy raczej, albo lepiej, lub lepiej, ani też, ani nawet, czy może. 2) Jeśli spójnik łączny, rozłączny, wyłączający lub partykuła czy została powtórzona na początku dwóch zdań współrzędnych, przecinek należy postawić przed powtórzonym spójnikiem lub partykuła, np. Albo oddasz mi pieniądze dziś, albo inaczej porozmawiamy. Czy uda mi się tam wejść, czy będę potrzebował pomocy? Tam gdzie powtórzone czy na znaczenie spójnikowe i da się zamienić na lub – przecinka nie stawiamy: Ćwiczył zawsze, czy był zdrowy, czy chory. 3) Nie stawiamy przecinka, jeśli spójnik lub zaimek względy upodrzędniający (że, jak, który) został powtórzony po spójniku łącznym lub rozłącznym. Typowymi połączeniami są: i że, albo że, i jak, i który. Powiedział, że musi pilnie wyjechać i że nie wróci przed upływem tygodnia. Wiedziałam, że w poniedziałek wyjadę albo że chociaż pójdę na spacer. F. Przecinek między częściami zdania pojedynczego Poszczególne człony zdania pojedynczego mogą być połączone bezspójnikowo lub bezspójnikowo: Przyjechał cały, zdrowy. Przyjechał cały i zdrowy. G. Przecinek miedzy częściami zadnia pojedynczego połączonymi spójnikowo 1) Nie stawiamy przecinka przed spójnikami: i, a (=i), oraz, tudzież, lub, albo, bądź, czy, ani, ni, np. Nie widziałam Pawła ani Piotra. a) Przed spójnikiem a nie stawiany przecinka, jeśli: o Pełni funkcję łączną (można go wymienić na i): Wykład był krótki a przystępny. o Występuje między wyrazami lub wyrażeniami porównywanymi: Papierosy a wzrost dzieci o W połączeniu z wyrazem między lub pomiędzy określa położenie tego, o czy się mówi: Jabłoń rosła między czereśnią a śliwą. o Łączy dwie identyczne formy dla podkreślenia tego, o czy się mówi: docsity.com Tomasz parkuje zawsze na podwórku, przed podjazdem. o Tworzą przykładowe wyliczenia, np. Mieszkałam w Gdańsku, w Warszawie, w Malborku. Gram na gitarze, na pianinie, na saksofonie. Okoliczników niejednorodnych nie rozdzielamy. 2) Przecinek stawimy przed członami powtarzanymi, np. Długo, długo nie mógł się z tym uporać. Próbował wiele, wiele razy. Przed powtórzonymi wykrzyknieniami stawiamy różną interpunkcje Możemy użyć zarówno przecinków, jak i wykrzykników, w zależności od intonacji, jaką chcemy zasygnalizować, np. Ho, ho! Piękna dziewczyna. Ho, ho, piękna dziewczyna. No, no, no! Jaki mądrala. No, no, no, jaki mądrala. J. Wyrażenia wprowadzające i wtrącone 1) Wyrażenia wprowadzające wyjaśnienia i wyliczenia, które rozpoczynają się najczęściej od czyli, to jest, to znaczy, z obu stron oddzielamy przecinkiem. Chodzę do tej szkoły od dawna, to znaczy od 5 lat, i jestem bardzo zadowolony. Zwiedzę kilka nadmorskich kurortów, to jest Jastarnię, Hel, Kołobrzeg i Gdańsk. 2) Wyrażenia takie jak: na przykład, chyba, przynajmniej, zwłaszcza, prawdopodobnie, ewentualnie, nawet, raczej poprzedzamy przecinkiem jeśli podkreślają one treści zapowiedziane w członie poprzedzającym i mają charakter dopowiedzenia, np. Mam kilka ulubionych przedmiotów szkolnych, na przykład matematykę. Często chodzę na siłownię, przynajmniej trzy razy w tygodniu. 3) Wyrażenia określające stosunek osoby mówiącej do treści wypowiedzi oddzielany przecinkiem, gdy mają charakter członów wtrąconych. Do wyrażeń takich należą: bez wątpienia, bynajmniej, doprawdy, istotnie, na odwrót, naturalnie, niestety, niewątpliwie, niezawodnie, oczywiście, odwrotnie, owszem, przeciwnie, rzeczywiście, rzecz jasna, zapewne. Przykłady: Po ukończeniu licem poszłam na studia, naturalnie. Doprawdy, uważam, ze to głupi pomysł. docsity.com Słowa doprawdy, naturalnie mogą funkcjonować samodzielnie jako odpowiedź na pytanie, Jeśli nie są one wyrażeniami wtrąconymi nie oddzielamy ich przecinkiem, np. Bez wątpienia miałeś rację. 4) Wyrażenia typu: sądzę, przypuszczam, wiadomo, rzekłbyś, zdaje się, być może, jak widać, niestety, mające formę zdań głównych, zaś faktycznie będące składnikami poza zdaniowymi, należy obustronnie oddzielać przecinkami, np. Latem, być może, pojadę nad morze. Jestem chory, zdaje się, na grypę. 5) Zawsze wydzielamy przecinkami wyrażenia niebędące częścią zdania, czyli: a) wyrazy i wyrażenia takie, jak: słowem, ściśle, ściślej, ściśle mówiąc, innymi słowy, krótko, inaczej Rzuciłem kulą na blisko dwadzieścia metrów, ściślej, dziewiętnaście metrów i 20 centymetrów. W poniedziałek, wtorek, środę, czwartek, piętek, słowem, przez cały tydzień uczyłem się historii. b) wyrazy w wołaczu, np. Doroto, idź do sklepu po masło. Mógłbyś, skarbie, kupić mi to futro? Panie doktorze, co będzie z moja mamą? 6) Wtrącone człony zdań złożonych i pojedynczych oddzielamy przecinkami z dwu stron, np. Muzyka reggae, u nas nadal mało popularna, i nauczania guru zmieniły jego pogląd na świat, który dotąd wydawał się mu beznadziejny. 7) Przecinek stawiamy po wyrazach wyrażających okrzyk: ach, hej, halo, o, ho, oj, np. Ach, to były wakacje. Oj, tato, kup mi samochodzik. docsity.com