KRYZYS SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA, Notatki z Historia

Pobierz KRYZYS SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity!

KRYZYS SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA LO

ROZ.

„Czarna śmierć” – czyli dżuma 1348 – 1352

1. Pojawiła się prawdopodobnie w Azji Środkowej, skąd karawany kupieckie przyniosły ja na Bliski Wschód, do Afryki Północnej oraz nad Morze Czarne. Przywieziono ją do Europy w 1347 r. na genueńskich statkach (rozniosły ją szczury) z faktorii handlowej w Kaffie na Krymie.
2. W 1348 r. dotarła do Europy Zachodniej, a w 1349 r. do Europy Północnej. Najwięcej ofiar było w krajach o najgęstszym zaludnieniu.
3. Przyczynami wysokiej śmiertelności były:

• brak znajomości przyczyn choroby i sposobów jej roznoszenia,
• wysoka gęstość zaludnienia,
• brak higieny osobistej,
• złe odżywianie

4. Skutki:

• czarna śmierć pochłonęła ok. 25% - 30% ludności Europy, (w niektórych krajach ok. 40%),
• wiele rejonów zostało wyludnionych, szczególnie miasta,
• wsie opustoszały, kurczył się areał gruntów ornych, zbierano mniej plonów, rosły ceny żywności i wynagrodzenia robotników rolnych (niedobór rąk do pracy),
• masowe były pogromy ludności żydowskiej, którą obwiniano o rozprzestrzenianie dżumy, co również przyczyniło się do upadku handlu,
• handel w Europie praktycznie przestał istnieć,
• wielu ludzi porzuciło uprawę ziemi na rzecz hodowli zwierząt co doprowadziło do deficytu żywności w miastach,

Kryzys gospodarczy w XIV w.

Przyczyny

• epidemia dżumy i jej skutki,
• wprowadzenie do obiegu dużej ilości fałszywych monet przez Filipa IV Pięknego – spadło zaufanie do pieniędzy, zbankrutowało wiele domów bankowych,
• pod koniec XIII w. rozpoczął się okres stagnacji gospodarczej – brak nowych ziem pod uprawę; r olnictwo ekstensywne , wyjałowienie gleb – nie stosowano żadnych nawozów,
• zmiany klimatyczne – ochłodzenie i duże opady spowodowały klęski nieurodzaju – opierająca się na rolnictwie gospodarka załamała się; gospodarstwa nie były w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości żywności do szybko rozwijających się miast.

Przejawy:

• głód – fale głodu 1315-1317; zahamowany został przyrost naturalny , a ludzie byli bardziej podatni na choroby - kryzys rolnictwa:
  • wyjałowienie gleb spowodowało spadek plonów zbóż,
  • nastąpiło rozdrobnienie gospodarstw rolnych dzielonych między synów,
  • wyludnienie wsi spowodowane migracją (ze wsi do miasta) i epidemiami – powstają całe obszary pustek, - kryzys monetarny i handlowy:
  • „fałszowanie monety” przez władców doprowadziło do destabilizacji pieniądza; spadek wydobycia kruszców,
  • zahamowanie rozwoju rynku wewnętrznego
  • zahamowanie rozwoju handlu z Lewantem,
  • zahamowanie rozwoju gospodarki towarowo – pieniężnej i powrót do gospodarki wymiennej

Formy buntu : napady na dwory szlacheckie, rabunki, morderstwa, podpalenia dworów. Powstanie zostało stłumione przez wojska z innych regionów Francji.

• 1381 – powstanie Wata Taylora w Anglii. Przyczyna: ciągłe podnoszenie podatków na wojnę z Francją. Powstańcy : ubodzy chłopi, kaznodzieje ludowi, ubożsi rzemieślnicy, niższa szlachta. Program : duchowni potępiali nierówności społeczne , przywileje i zepsucie wyższych warstw społeczeństwa. Zamożni chłopi domagali się zniesienia poddaństwa, zmniejszenia danin; bezrolni chłopi i pracownicy najemni domagali się wyższych zarobków, parcelacji majątków kościelnych. Formy buntu : napadanie na dwory szlacheckie, rabunki, splądrowanie Londynu. Król przyrzekł zrealizować program powstańców. Wat Tyler został zwabiony na rozmowy i zamordowany. Powstanie zostało krwawo stłumione. 1 - Rysunek Williama Blake’a z około 1819 roku

W XV w. gospodarka europejska przeżywała ożywienie:

• pola mniej urodzajne zamienione na pastwiska;
• na wielką skalę wprowadzono połownictwo (połowę plonów oddawano właścicielowi ziemi),
• zaczął się rozwijać import zboża z Europy Środkowo - Wschodniej dzięki rozwojowi transportu morskiego,
• hodowla bydła mlecznego i owiec przynosiła duże zyski (wełna),
• opłacalna była uprawa roślin przemysłowych – len, konopie (produkcja żagli i sznurów),
• na południu Europy rozwinęła się hodowla jedwabników,
• w rzemiośle pojawił się system nakładczy.

Kryzys religijny i ideologiczny.

Przyczyny:

• Kryzys Kościoła był nierozerwalnie związany z kryzysem gospodarczym, który odbił się znacząco na dochodach dóbr kościelnych, a w szczególności klasztorów.

https://youtu.be/7i2bd5F1BXM

• skutki niewoli awiniońskiej: Utrata autorytetu ideologicznego i politycznego papieża na skutek: ○ przyjęcia opieki królów francuskich, ○ ograniczenia jurysdykcji kościelnej na rzecz jurysdykcji królewskiej, ○ monarcha odzyskał prawa do inwestytury urzędników kościelnych (biskupów), ○ opodatkowanie duchowieństwa, ○ upadek autorytetu moralnego Kościoła spowodowany: - korupcja wśród urzędników kościelnych, - rywalizacją o intratne beneficja, - nepotyzmem, - nie przestrzeganiem idei ubóstwa, - narzucania wysokich opłat na rzecz Kościoła

Wielka Schizma 1378 – 1417

3 - KLEMENS VII - antypapież ( Robert z Genewy ). 4 - URBAN VI - Bartolomeo Prignano.

Przyczyny:

Zatarg wewnętrzny Kościoła o zakres władzy papieskiej. Papież Urban VI nie uznał władzy kolegium kardynalskiego. Kardynałowie uznali jego wybór za nieważny i w 1378 r. wybrali antypapieża Klemensa VII. Nie udało mu się utrzymać we Włoszech za swoją siedzibę uznał więc Awinion. Walka o władzę w Kościele między Urbanem VI i Klemensem VII przeniosła się na arenę międzynarodową:

• Klemensa VII popierała Francja, Szkocja, Sabaudia, Kastylia i Aragonia.
• Urban VI miał poparcie Anglii, Portugalii, Niemiec i Węgier. Śmierć obu papieży nie przyniosła rozwiązania gdyż wybrano ich następców: ○ w Rzymie – Bonifacego IX (1389 – 1404) ○ w Awinionie – Benedykta XIII (1394 – 1423)

• zwolennik jego swobodnej interpretacji,
• liturgia w języku narodowym ,
• głową Kościoła w państwie winien być panujący monarcha, przeciwnik nadrzędnej roli papieża ,
• potępienie przywiązania duchowieństwa do dóbr materialnych,
• potępienie odpustów,
• zwolennik sekularyzacji dóbr kościelnych. - Hsytyzm – Jan Hus (1369 – 1415) – Czechy XV w. Profesor Uniwersytetu w Pradze. Poglądy:
• uznawał Pismo Święte za jedyne źródło wiary ,
• głosił konieczność jego tłumaczenia na języki narodowe ,
• nie uznawał władzy świeckiej papieża ,
• uważał, że duchowieństwo nie ma wyłączności na głoszenie słowa bożego,
• był przeciwny bogaceniu się duchowieństwa; popierał ideę ubóstwa,
• potępiał odpusty za grzech y,
• uznawał komunię pod dwoma postaciami, był przeciwny zarezerwowaniu komunii w postaci chleba i wina tylko dla duchowieństwa, - spirytuałowie – odłam franciszkanów
• głosili hasła wyrzeczenia się dóbr materialnych, doktryna ubóstwa. 5 - Jan Hus na Soborze w Konstancji.