Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Łacina - skrót gramatyki na pierwszy semestr zajęć, Schematy z Język łaciński

Najważniejsze zasady granatyczne

Typologia: Schematy

2022/2023

Załadowany 06.02.2023

Agnesis9182
Agnesis9182 🇵🇱

1 dokument

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Łacina - skrót gramatyki na pierwszy semestr zajęć i więcej Schematy w PDF z Język łaciński tylko na Docsity!  Podstawowe nazwy gramatyczne: 1. modus (tryb):  indicativus (ind.) – tryb oznajmujący  imperativus (imperat.) – tryb rozkazujący  coniunctivus (con.) – tryb przypuszczający 2. infinitivus (inf.) – bezokolicznik 3. tempus (czas):  praesens (praes.) – teraźniejszy  imperfectum (imperf.) – przeszły niedokonany   perfectum (perf.) – przeszły dokonany   plusquamperfectum (plperf.) – zaprzeszły   futurum primum (fut.I) – przyszły niedokonany (przyszły pierwszy)   futurum secundum/exactum (fut.II) – przyszły dokonany (przyszły drugi) Składnia ACI = biernik z bezokolicznikiem + czasownik rządzący  1) tłum. zaczynamy od czasownika rządzącego  vos cantare audimus = Słyszymy, że wy śpiewacie Tu nos(accusativus)  scribĕre(bezokolicznik)  vides(czasownik rządzący) Ty widzisz, że my(accusativus zawsze zamieniamy na Nominativus w polskim) piszemy przykłady: o Wiecie, że my spieszymy się powoli. Nos lente festinare scitis.  o Cieszycie się, że my dobrze czytamy. Nos bene legĕre gaudetis. o Słyszysz, że ja milczę – Me tacere audis.  Widzę, że wy dzielicie – Vos divĭdere video.  o Wiemy, że niewolnicy pracują w willi bogatego pana.  Servos in villa opulenti domini laborare scimus.  o Słyszę, że Tulliusz woła lekarzy.  Tullium vocare medicos audio. o Widzę, że chory niewolnik pozostaje w swojej sypialni.  Aegrum servum in cubiculo suo manere video.  2) deklinacja rzeczowników W języku łacińskim mamy pięć deklinacji. O przynależności łacińskiego rzeczownika do jednej z pięciu deklinacji  decyduje zakończenie dopełniacza liczby pojedynczej (genetivus singularis). Każdy łaciński rzeczownik posiada w  słowniku następujące dane: 1. nominativus singularis 2. formę genetivus singularis (przeważnie jest to końcówka) 3)rodzaj:   genus masculinum (rodzaj męski) oznaczony będzie literką m  genus femininum (rodzaj żeński) f  genus neutrum ( rodzaj nijaki) n Deklinacja to odmiana rzeczownika, przymiotnika, zaimka, liczebnika przez przypadki, liczby i rodzaje.  Do deklinacji I należą rzeczowniki i przymiotniki rodzaju żeńskiego zakończone w nom. sing. na – a, w gen. sing.  na – ae, np. terra,ae – ziemia, schola, ae – szkoła, puella, ae – dziewczyna. Rzeczowniki i przymiotniki odmieniają się tak samo:  Według deklinacji I odmienia się też kilka rzeczowników rodzaju męskiego oznaczających zawód lub narodowość, np. agricola, ae – rolnik, poëta, ae – poeta, nauta, ae – żeglarz, scriba, ae – pisarz, incola, ae – mieszkaniec,  Belga, ae – Belg, Persa, ae – Pers.  W ablativie sing, końcówka –ā jest długa, w odróżnieniu od krótkiego – ă w nom. i voc. sing. Indicativus praesentis słówka posiłkowego sum, esse (sum-1os.l.poj., esse-bezokolicznik – być) Czasownik posiłkowy sum, esse występuje jako: 1. Orzeczenie czasownikowe, np. Polonia in Europa est. Polska jest (znajduje się) w Europie. 2. Łącznik orzeczenia złożonego, np. Italia linguae Latinae patria est. Italia jest ojczyzną języka łacińskiego. Puellae  studiosae sunt. Dziewczęta są studentkami. Orzecznik w języku łacińskim występuje zawsze w tym samym przypadku co podmiot, czyli w nominativie, podczas  gdy w języku polskim w narzędniku. 3) Indicativus imperfecti activi = tryb oznajmujący czasu przeszłego, niedokonany, czynny temat preasentis + cecha czasowa –(e)ba + końcówki osobowe strony czynnej *w czasownikach koniugacji 1 i 2dodajemy –ba, a w koniugacji 3 i 4 –eba + w 1 os. liczby pojedynczej, w każdej  koniugacji zawsze końcówka –m !! amo, amāre ama – ba – m             1. ama – ba- mus           ama – ba – s               2. ama – ba - tis  ama – ba –t                3. ama – ba - nt  audio, audire  audi – eba – m                1. audi – eba - mus  audi – eba –s                   2. audi – eba - tis  audi – eba –t                   3. audi – eba - nt  4) Indicativus futuri I (primi) activi = czas przyszły  w koniugacji 1 i 2 do tematu praesentis dodajemy cechę czasową –b + spójkę + końcówkę strony czynnej  w koniugacji 3 i 4 do tematu praesentis dodajemy w 1 os. l. poj. cechę czasową –a, natomiast w pozostałych  osobach cechę czasową –e + końcówki osobowe amo, amāre – będziecie kochać ama – b – o                  1. ama – b- i -mus           ama – b – i- s               2. ama – b – i - tis  ama – b –i -t                3. ama – b – u -nt  audio, audire – będę słuchać audi – a – m                1. audi – e - mus  audi – e –s                   2. audi – e - tis  audi – e –t                   3. audi – e - nt