Lalka- warstwy społeczne, Notatki z Język polski

Pobierz Lalka- warstwy społeczne i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!

Warstwy społeczne Przedstawiciele Kondycja Obyczaje Cele Problemy i sposoby ich rozwiązywania Stosunek do reszty społeczeństwa przyszłość arystokracja Tomasz Łęcki Izabela Łęcka, , Starski, baron Dalski, baron Krzeszowski, baronowa Zasławska, hrabina Wąsowska. Najwyższa warstwa społeczna z powodu tytułu szlacheckiego, rzekomo najbogatsza, ale tylko na pozór, gdyż niektórzy są zadłużeni u ludności żydowskiej Od południa składano sobie i oddawano wizyty i rewizyty, albo zjeżdżano się w magazynach. Ku wieczorowi bawiono się przed obiadem w czasie obiadu i po obiedzie. Potem jechano na koncert, lub do teatru, ażeby tam zobaczyć inny sztuczny świat, gdzie bohaterowie rzadko kiedy jedzą i pracują, ale za to wciąż gadają sami do siebie. Koncentrują się na wydawaniu pieniędzy, podróżach, spotkaniach towarzyskich Niechętni do działania, pracy, nie mają głowy do interesów, niw wykazują się przedsiębiorczości ą, są zadłużeni u Żydów, maskują zaciągnięte pożyczki Arystokraci uważają się za grupę wyższą, ważniejszą od pozostałych ludzi. Gardzą oni wszystkimi, którzy nie pochodzą z ich warstwy społecznej. Brak perspekty w dla tej klasy, która nie chce się zmienić, mądrze rozwiązać swoich problemó w kupiectwo żydowskie Henryk Szlangbaum Dobra kondycja finansowa Są agresywni, chętnie przyjmują inicjatywę gospodarczą, dynamiczni, operatywni, stawiają na rozwój intelektualny Przejęcie inicjatywy gospodarczej, nadzór nad dobrze prosperującymi placówkami Są innego wyznania. (‘wyznawcami judaizmu). Są w stanie zmienić swoją religię. Przedsiębiorczy, potrafiący dogodnie zadbać o własne interesy. Skupieni są na wzbogacaniu, poszerzaniu swojego majątku nie zawsze działając uczciwie, Ludność żydowska nie darzyła sympatią społeczeństwa Polskiego, co często uwidaczniało się w jej tendencji do separowania się i działania na własną rękę. Także w interesach Żydzi zazwyczaj działali na ich niekorzyść, Pozytywn e perspekty wy, chcą przejąć handel

lecz skutecznie. Arystokracja jest u nich zadłużona, przejmują/przyjm ują bankrutujące/upa dające kamienice itp. ustalając wysokie procenty lub biorąc pod zastaw przedmioty znacznie przewyższające ceną pożyczaną kwotę. Ale tez pomagają na Syberii Szlagbaum kupiectwo niemieckie Jan, Małgorzata Minclo wie, Jan Franc Dobra kondycja finansowa Wprowadzają kary cielesne, są też życzliwi i rodzinni Stawiają na samowystarcza lność, chcą być niezależni finansowo, nie mają wygórowanych ambicji/celów Zaradni, wytrwali, rzetelne, pracowici, potrafią oszczędzać mają plany na przyszłość, są przedsiębiorczy i mądrzy, potrafią prowadzić interesy, są zdyscyplinowani, umiejętnie osiągają swoje cele, ulegają spolszczeniu, asymilują się, oddalają się od swojego rodowodu, inni nie są zainteresowani całkowitym spolszczeniem Chorobliwa skrupulatność, posuwanie się do cielesnego karania pracowników Pozytywn e, jednak niezbyt wygórowa ne , owowcem ich ciężkiej pracy jest majątek który pozwala im dogodnie żyć kupiectwo polskie Węgrowicz, Szprot (Krzeszowska?) Dochody wystarczające na niewiele inteligencja pani Stawska, Guest, Patkiewicz, Ochocki, studenci, adwokaci, Szuman. biedni wykształcenie Trudna sytuacja związana m.in. z zaginięciem męża Życzliwie nastawieni do życia, miła, ale również źli że społeczeństwo kazee im kształcić się i pracować i samemu się utrzymywać biedota Marianna, Wysocki Węgielek Słaba kondycja finansowa

Nie

wykształceni,

wykazują swego

Są uprzedzeni do innych warstw

Realizm krytyczny jest to odmiana realizmu teoriopoznawczego, przeciwstawna realizmowi

naiwnemu, uznająca subiektywny charakter niektórych danych zmysłowych. Realizm krytyczny w

Lalce polega głównie na odważnym diagnozowaniu społeczeństwa polskiego. Bolesław Prus

krytykuje wszystkie warstwy społeczeństwa polskiego. Bardzo wyraziście przedstawia

zgodnie z rzeczywistoscia obraz spoleczenstwa polskiego ukazuje obraz arystokracji. Ukazuje ich

jako osoby uważające się za grupę wyższą, ważniejszą od pozostałych ludzi. Mają o tym Świadczyć:

ich szlachetne urodzenie. Pokazuje ich jako ludzi gardzących wszystkimi, którzy nie pochodzą z ich

warstwy społecznej. Jej wizerunek jest wizerunkiem próżniaków, nieudaczników

i przegranych, zapatrzonych zapatrzeni w siebie ludzie, dla których najważniejsze jest wyłącznie

własne szczęście i to, by obracać się w kręgach towarzystwa podobnego do nich samych. Druga grupa spoleczna jest mieszczanstwo, które dzieli sie na polskie (Wokulski, Krzeszowska), niemieckie (Minclowie) i zydowskie(Szlangbaum). Mieszczanstwo polskie cechuje:-brak inicjatywy, energii i wiary we wlasne sily;-brak checi do pracy;- brak zapobiegliwosci i oszczednosci;-jest slabe, sklócone, niedolezne, bierne i zacofane;-nie wypracowalo wlasnej kultury, jest pozbawione -ndywidualnosci, wzoruje na arystokracji, przejmuje jej obyczaje i styl zycia; -nie posiada szerszych aspiracji, ani ambicji. -Mieszczanstwo niemieckie cechuje:-energia, ruchliwosc, przedsiebiorczosc, cierpliwosc, oszczednosc, wytrwalosc, pracowitosc;-zdobywanie pieniedzy jest dla nich sprawa najwazniejsza, a przy tym potrafia byc aroganccy, bezwzgledni, pogardliwi;-umiejetnosc szybkiego korzystania z nadarzajacych sie sposobnosci. Przejmuja bankrutujace gospodarstwa, likwidowane sklepy, zawiazuja z Wokulskim spólke do handlu ze Wschodem. Nastepna grupa jest biedta do którego naleza Wysocki, Wegielek, Marianna opis Powisla:-proletariat zyje w starej nedzy, wyrobnicy i rzemieslnicy skazani sa na glodowa egzekucje;-kobiety "sprzedaja sie", aby zarobic na chleb.

• Ostatnia grupa jest inteligencja do której naleza Ochocki i studenci. Ochocki jest naukowcem, wynalazca, który woli poswiecic zycie dla rozwoju wiedzy niz dla przyjemnosci salonowych. Natomiast studenci maja ciezkie warunki materialne i radykalne poglady na sprawy kraju. Studenci jak i organizacje socjalistyczne pozwalaja przypuszczac, ze dotychczasowy uklad stosunków spolecznych, niesprawiedliwosci, która pozwala na to, ze jedni gina w niedostatku, a drudzy z rozpusty musza ulec zmianie i dzieki nim znajdzie sie proste lekarstwo: praca obowiazkowa - sluszne wynagrodzenie.serce wychowane na poezji Mickiewicza, nie jest w stanie odrzucic egoistycznej kobiety. Wokulski zyjac w epoce pozytywizmu wierzy w romantyczna milosc, poswieca sie jej i ponosi kleske, bo przeciez niemozliwe jest pogodzenie cech obu tych epok.

Ponadto Arystokracja Wierzy że mimo próżniaczego trybu życia, nadal będzie bogata i będzie

kierować sytuacją kraju. Z tego założenia wynika też ich brak zainteresowania edukacją

czy założeniem własnej firmy-arystokracji przystoi jedynie zajmować się zbożem, a nie

np. kupiectwem. Do czego doprowadzają takie przeświadczenia? Do bezużyteczności

arystokracji na tle innych klas społecznych. Młode arystokratki nie potrafią poradzić sobie

z podstawowymi zadaniami stawianymi kobietom - nie potrafią gotować, prać, czasami nawet

i haftować (choć haftowanie uchodziło za zajęcie wprost wymarzone dla bogatych

szlachcianek). Młodzi arystokraci potrafią zaś doskonale odnaleźć się w hazardzie lub na

wielkich balach- nie potrafią za to sprostać wymaganiom życia codziennego. Cała edukacja

arystokracji sprowadza się do zapoznawania się z zasadami dobrego wychowania i nauki

modnych języków obcych- za taki język w czasach Wokulskiego uważany jest język

angielski, którym doskonale włada przecież Izabela Łęcka. Prus, najwybitniejszy obserwator

rzeczywistości XIX-wiecznej, trafnie diagnozuje otaczający go świat: arystokracja jest

już bezużyteczna! Jej czasy świetności minęły, w realiach kapitalizmu bierne poddawanie

się biegowi historii i oczekiwanie za to pochwały jest szczytem bezmyślności! Arystokracja

nie włącza się aktywnie w budowę Polski jako ekonomiczno-gospodarczej potęgi,

nie wspomaga osób z niższych klas społecznych, nie potrafi także dysponować nawet swoim

majątkiem-roztrwania go bowiem na bankiety, podróże i kosztowności, wierząc, że bogactwo

trwa wiecznie. Dlatego właśnie bohaterowie pochodzący z najwyższej klasy społecznej

są charakteryzowani w tak nieprzychylny sposób-pisarz dostrzega ich zacofanie myślowe

względem innych klas, a takim osobom nie można przecież powierzyć losu całego kraju.

Prus nie boi się pokazywać wad Polaków, wręcz przeciwnie-wielokrotnie je wyjaskrawia,

podkreśla, zestawiając społeczeństwo polskie z innymi nacjami. Taki proces charakteryzacji

i oceniania spotykamy w przypadku mieszczaństwa. Narrator ukazuje nam Wokulskiego jako

przedstawiciela polskiego mieszczaństwa. Jaki jest Wokulski? Bierny-przede wszystkim.

Brakuje mu chęci do pracy, energii, zapału. Jeżeli podejmuje się jakiś działań, robi to jedynie

dla Izabeli Łęckiej. Ona staje się jego źródłem natchnienia-ale jest to źródło ulotne

Wokulskiemu przeciwstawione zostaje mieszczaństwo niemieckie (Minclowie) i żydowskie

(Szlangbaum). Jest to zupełnie inne mieszczaństwo- są oni dumni ze swojej przynależności

do klasy mieszczan, dążą do stworzenia własnej kultury, starają się rozwijać swoje

przedsiębiorstwa, praca jest ich pasją. Nie marzą o upodobnieniu się do arystokracji,

o przejęciu ich zwyczajów, kultury, życia- taka postawa cechuje jedynie Wokulskiego

i innych polskich mieszczan. Pisarz sygnalizuje tutaj problem, z jakim zmagała się Polska

wieku XIX- każdy chciał upodobnić się do próżniaczej klasy arystokracji, a przecież takie

upodobnienie powinno być źródłem wstydu, a nie zachwytu. Prus nie tylko więc krytykuje

Polaków, ale daje im także przykład zachowania preferowanego przez niego, przykład

zachowania zmierzającego do samo-rozwoju, do wzbogacenia kraju, podniesienia go z

kryzysu. Postaci ukazane w utworze to bohaterowie reprezentatywni dla klasy

mieszczańskiej- każdy z nich ukazuje nam jedną z warstw ówczesnego warszawskiego

mieszczaństwa, dlatego też każdy z tych bohaterów podlega procesowi oceniania.

Prus nie pozostał obojętny również na problemy najniższej klasy. Prezentując nam Powiśle

nie stroni od szczegółów, od ukazywania problemów zamieszkujących tę okolicę osób. Tutaj

krytyce podlega zobojętnienie społeczeństwa polskiego na kłopoty bliźniego, ignorancja oraz

tendencja do wykorzystywania najbiedniejszych. Ci ludzie każdego dnia walczą o przeżycie

i nikt nie chce im pomóc. Pisarz starał się uświadomić czytelnikom skalę tego zjawiska. Na co

dzień zapominano bowiem o tych najuboższych, pozostawiając ich samym sobie. Prus ocenia

tutaj nie konkretną klasę, lecz całe społeczeństwo- bo to całe społeczeństwo powinno włączyć

się w odbudowę państwa i pracę na rzecz ubogich, w organizowanie pomocy finansowej

i stworzenie przytułków lub organizacji pomocy.

W swojej pracy starałam się zasygnalizować zagadnienie realizmu krytycznego w powieści

Bolesława Prusa "Lalka". Uważam, że jest to zagadnienie na tyle obszerne, iż dokładniejsze

jego opracowanie wymagałoby specjalnych studiów. Warto jednak zauważyć, iż Prus

nie należał do pisarzy kokietujących odbiorców- nie zależało mu na fałszywym, ale za

to sielankowym wizerunku społeczeństwa polskiego, a na rzeczywistym, krytycznym

spojrzeniu na drugą połowę XIX wieku. Umieszczając w swojej powieści panoramę