Pobierz Laura i Filon Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej jako i więcej Prezentacje w PDF z Język polski tylko na Docsity!
Laura i Filon Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej jako
nawiązanie do sielanki oświeceniowej
Wprowadzenie Przeczytaj Ilustracja interaktywna Sprawdź się Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Wiesław Pusz, Myśli, Łódź 2011. Źródło: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Laura i Filon, [w:] tejże, Wiersze wybrane, Warszawa 1985, s. 81–82. Źródło: Konstanty Ildefons Gałczyński, Filon i Laura. Wersja nowa, [w:] Konstanty Ildefons Gałczyński, Wiersze zebrane, wybór K. Gałczyńska, Warszawa 2003, s. 105–106.
Scharakteryzujesz postawę Marii Pawlikowskiej‐Jasnorzewskiej wobec tradycji literackiej.
Przeczytaj
O autorce
Maria Pawlikowska‐Jasnorzewska (1891‐1945)
- poetka i dramatopisarka tworząca w dwudziestoleciu międzywojennym. Autorka wielu tomów poetyckich, między innymi: Niebieskie migdały (1922), Różowa magia (1924), Pocałunki (1926), Wachlarz (1927), Cisza leśna (1928), Surowy jedwab (1932). Zasłynęła jako twórczyni poetyckich miniatur, często o tematyce miłosnej, zakończonych zaskakującą lub dowcipną puentą. Była córką sławnego malarza Wojciecha Kossaka. Związana z grupą literacką Skamander. Wiele jej wierszy na stałe przeniknęło do kultury jako teksty piosenek wykonywanych przez Ewę Demarczyk i Czesława Niemena.
Satelici Skamandra
Jedną z najbardziej znanych grup literackich dwudziestolecia międzywojennego był Skamander założony przez Juliana Tuwima, Antoniego Słonimskiego, Jarosława Iwaszkiewicza, Kazimierza Wierzyńskiego i Jana Lechonia. Skamandryci mieli tak duży wpływ na życie literackie swoich czasów, że wokół nich gromadziła się grupa nieformalnych sympatyków, których określa się satelitami Skamandra. Najbardziej znanymi poetami‐satelitami byli między innymi: Maria Pawlikowska‐Jasnorzewska, Kazimiera Iłłakowiczówna i Józef Wittlin. Określenie to wynika jednak nie tylko z sympatii towarzyskich, ale również z kilku punktów programowych, które satelici przejęli od skamandrytów, mimo że sami w naturalny sposób wytworzyli odrębne sposoby pisania. Jednym ze wspólnych punktów, który podlegał twórczym modyfikacjom, był odważny, często ambiwalentny stosunek do tradycji literackiej.
Wokół tradycji literackiej
Tradycja literacka to całokształt dokonań na polu literatury, na który składają się doświadczenia i efekty pracy jej twórców. W skład tradycji literackiej wchodzą więc utwory
Poetka na portrecie autorstwa ojca, Wojciecha Kossaka, 1934 Źródło: domena publiczna.
(gr. eidullion) spokojne, sielankowe życie; także gatunek literacki obejmujący utwory poetyckie o tematyce pasterskiej
intertekstualność
(łac. inter – pośród; textum – tkanka, sukno, tekst) relacje zachodzące między różnymi tekstami kultury (np. utworami literackimi, dziełami plastycznymi i muzycznymi); aluzje i nawiązania do innych tekstów
konwencjonalny
(łac. conventio – układ, zgoda, konwencja) odnoszący się do konwencji, czyli umownego sposobu prezentowania treści w literaturze i sztuce
poetyka
(gr. poietike – poetyka jako technika pisania) sposób pisania; formalne cechy charakterystyczne dla twórczości danego pisarza, szkoły poetyckiej, kierunku lub prądu literackiego
reinterpretacja
(łac. re – znów, na nowo + łac. interpretatio – tłumaczenie) ponowna interpretacja czegoś; nowy sposób odczytania sensu utworu literackiego, stworzenie nowej wykładni
sielanka
(od sioło – wieś) utwór literacki przedstawiający wyidealizowany obraz życia mieszkańców wsi, często pasterzy, blisko związanych z naturą
Skamander
(gr. Skamandros) nazwa grupy poetyckiej dwudziestolecia międzywojennego, założonej przez Juliana Tuwima, Antoniego Słonimskiego, Jana Lechonia, Kazimierza Wierzyńskiego i Jarosława Iwaszkiewicza. Nazwa wywodzi się od rzeki Skamander, w mitologii greckiej była to rzeka opływająca Troję
Ilustracja interaktywna
Polecenie 1
Obejrzyj galerię interaktywną. Wynotuj najważniejsze wyznaczniki konwencji sentymentalnej i pastoralnej, w której utrzymana jest sielanka Franciszka Karpińskiego pt. Laura i Filon.
François Boucher, Krajobraz w pobliżu Beauvais, ok. 1740 Źródło: domena publiczna.
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska
Laura i Filon A jawor był szumiący, ponury i siny, miał dużo, dużo liści, jak drzewo na sztychu. Koszyk miły pleciony był z cienkiej wikliny, maliny w nim różowe śmiały się po cichu...
Filon w zielonym fraczku był jak pasikonik, Laura miała łzy w oczach i przepaskę modrą, wśród księżycowej, pożółkłej i francuskiej woni leżała, chudą rękę oparłszy o biodro. Przyszli w proch się rozsypać (płascy jak kwiat w książce) pod umówionym, sinym, szumiącym jaworem: smutny, zielony Filon, Laura w modrej wstążce, w bladej sukni i w wielkiej kamei z amorem. Źródło: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Laura i Filon, [w:] tejże, Wiersze wybrane, Warszawa 1985, s. 81–82.
Ćwiczenie 1
Porównaj obraz Françoisa Bouchera z wierszem Franciszka Karpińskiego Laura i Filon i zaznacz motywy literatury sentymentalnej wykorzystane przez obu twórców.
François Boucher, Scena pastoralna, 1761 Źródło: domena publiczna.
kos um pasterski
przedstawienie wsi jako miejsca wolnego od zgubnego wpływu cywilizacji
podkreślenie piękna rodzimego krajobrazu
konwencjonalne rekwizyty
przekształcenie wzorców znanych z dworskiej poezji barokowej
ukazanie naturalności uczuć łączących zakochanych ludzi
konwencjonalność relacji łączących ludzi
zachwyt nad kulturą dworską
輸
Ćwiczenie 2
Zaznacz, które elementy w wierszu Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej są bezpośrednim nawiązaniem do oświeceniowej sielanki pt. Laura i Filon?
pasikonik
koszyk z malinami
jawor
modra przepaska
suknia
bohaterowie liryczni o konwencjonalnych imionach
kamea z Amorem
tytuł wiersza
Ćwiczenie 3
Wyjaśnij, jaki nastrój panuje w wierszu Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. W uzasadnieniu rozważ, czy jest on charakterystyczny dla oświeceniowej sielanki.
輸
輸
Ćwiczenie 6
Scharakteryzuj bohaterów lirycznych wiersza.
Laura
Filon
jak pasikonik smutny
łzy w oczach
przepaska modra
zielony fraczek blada suknia
zielony
wielka kamea z Amorem
chuda ręka
Ćwiczenie 7
Sformułuj wniosek dotyczący sposobu kreowania bohaterów wiersza.
Ćwiczenie 8
Określ po dwie funkcje, jakie w sielance Franciszka Karpińskiego i wierszu Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej pełni przyroda.
Funkcje przyrody w sielance „Laura i Filon” Funkcje przyrody w wierszu Pawlikowskiej- Jasnorzewskiej
醙
難
難
Ćwiczenie 9
Odpowiedz na pytanie, co świadczy o ambiwalentnym stosunku poetki do tradycji sentymentalnej. Sformułuj trzy argumenty, a przynajmniej w jednym z nich użyj terminu „reinterpretacja”.
難
- Mówienie i pisanie. Uczeń:
- w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje cyfrowe; kompetencje w zakresie wielojęzyczności; kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne
Uczeń:
nazywa konwencjonalne chwyty sielankowe w wierszu Laura i Filon Marii Pawlikowskiej‐Jasnorzewskiej; określa, na czym polega reinterpretacja konwencji sentymentalnej; analizuje i interpretuje teksty, które nawiązują do sielanki F. Karpińskiego Laura i Filon; tworzy uwspółcześniony dialog między bohaterami wywodzącymi się z sielanki F. Karpińskiego.
Strategie nauczania
konstruktywizm, konektywizm.
Metody i techniki nauczania
metoda oglądowa; pogadanka; metoda ćwiczeń przedmiotowych; praca z tekstem.
Formy pracy
praca indywidualna; praca całego zespołu klasowego; praca w parach.
Środki dydaktyczne
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda; schematy z aktem komunikacji; wiersz K.I. Gałczyńskiego Filon i Laura.
Przebieg zajęć
Faza wprowadzająca
- Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej ilustracje zawarte w e‐materiale (galeria zjęć interaktywnych) i pyta uczniów, z jakim tekstem literackim można je powiązać.
- Uczniowie zapoznają się z multimedium bazowym. Tworzą notatkę w formie mapy myśli. Następnie wykonują ćwiczenie nr 1.
- Podanie celu i tematu zajęć.
Faza realizacyjna
- Prowadzący rozmawia z uczestnikami zajęć o reinterpretacjach literackich. Prosi o podanie wybranych przykładów i pyta o pomysły na ich realizacje.
- Uczniowie zapoznają się z wierszem Laura i Filon Marii Pawlikowskiej‐Jasnorzewskiej, następnie wykonują ćwiczenia 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez uczniów oraz nauczyciela.
- Nauczyciel rozdaje uczniom tekst Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego Filon i Laura.
Konstanty Ildefons Gałczyński
Filon i Laura. Wersja nowa Już miesiąc wzeszedł, psy się uśpiły i coś tam klaszcze za borem...
- Pewnie mnie czeka mój Filon miły pod umówionym jaworem.
Te słowa rzekła smętna pasterka, wiosnę poczuwszy i ruję: bieży i patrzy w srebro lusterka, liczko rumiane pudruje.
Otóż i jawor, jawor zielony miesiąc przez listki przepuszcza,
Faza podsumowująca
- Uczniowie w parach układają uwspółcześnioną rozmowę między Laurą a Filonem. Krótko opisują również scenerię, w której rozgrywa się rozmowa, oraz rekwizyty towarzyszące parze zakochanych.
- Wybrane osoby odczytują rozmowy.
Praca domowa:
Napisz list miłosny współczesnej Laury do Filona/współczesnego Filona do Laury.
Materiały pomocnicze:
T. Kostkiewiczowa, Piosenka pasterska. Dziedzictwo sielanki w poezji polskiej XX wieku, „Prace Polonistyczne”, seria LXXI, 2016, s. 19‐30.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Multimedium bazowe można wykorzystać jako podsumowanie zajęć.
Laura i Filon M. Pawlikowskiej‐Jasnorzewskiej
Filon i Laura K.I. Gałczyńskiego kreacja Filona forma język inne
