literackie oblicza człowieka romantyzmu, Publikacje z Literatura klasyczna

Pobierz literackie oblicza człowieka romantyzmu i więcej Publikacje w PDF z Literatura klasyczna tylko na Docsity! W czesnoromantyczne poszukiwania antropologiczne w literaturze polskiej. Dwa przypadki I. Mickiewicz Wczesny okres twórczości Mickiewicza (lata litewskie) to czas bardzo intensywnej pracy poety nad własną koncepcją człowieka. Właściwie każdy napisany wówczas utwór stanowi ślad artystycznych i intelektualnych poszukiwań, które wiążą się bezpośrednio lub pośrednio z powyższą kwestią. A ponieważ młody Mickiewicz uprawia równocześnie poezję neoklasycystyczną, sentymentalną i romantyczną, to i jego poszukiwania antropologiczne sytuują się wówczas pomiędzy epokami, pomiędzy formacjami artystyczno-intelektualnymi: późnooświeceniową i wczesnoromantyczną wizją człowieka. Mickiewicz, znany jako poeta przeobrażeń, będzie niejednokrotnie odnawiał swą poetycką antropologię, jednak szereg zagadnień sformułowanych na początku lat 20. XIX wieku okaże się jej niewzruszonym fundamentem. Wokół tych właśnie zagadnień, choć jedynie wybranych, chciałabym zogniskować te uwagi, które oczywiście powinna dopełnić indywidualna lektura. Swoistym ośrodkiem swej refleksji antropologicznej młody Mickiewicz uczynił Dziady, w których ludowy obrzęd stanowi nośnik głównych wątków refleksji poety na temat kondycji ludzkiej. Dotyczy to wszystkich napisanych wówczas części utworu: cz. II, Widowiska, cz. IV. 1) W cz. II poematu Mickiewicz osnuwa swą myśl o człowieku wokół zasadniczo trzech wątków, mających źródło w kulturze ludowej: - idea linii ludzkiego życia, rozpiętego między kolebką a zaświatem; poeta nawiąże do niej również w Dziadach. Widowisku, podkreślając inicjacyjną rolę śmierci - inicjacja w tajemnice śmierci to niezbywalny warunek życia; - idea etapów (pór) ludzkiego Życia, zjawy przybywające na obrzęd reprezentują: dzieciństwo, młodość, dojrzałość; z każdym etapem Mickiewicz łączy pewien zespół doświadczeń i powinności: brak i potrzeba cierpienia, marzenia i potrzeba akceptacji realnego życia; akcentowanie indywidualności i potrzeba etyki miłosierdzia; - idea wspólnotowej więzi łączącej żywych i umarłych, którą unaocznia przebieg akcji obrzędowej, opartej na archetypowym obrazie uczty, w trakcie której następuje wymiana darów i znaczeń (zmarli formułują przestrogi, żywi oferują pamięć i symboliczny posiłek). 2) W Dziadach.Widowisku Mickiewicz ukazuje obrzęd dziadów z innej, przede wszystkim egzystencjalnej perspektywy: - wysuwa na plan pierwszy jego aspekt poznawczy (pada tu zachęta, by iść od mędrców do guślarzy, bo to gwarantuje dotarcie do „prawd żywych”) oraz aspekt terapeutyczny (tym razem Guślarz wzywa na obrzęd nie zmarłych, lecz żywych, a opis ich świata wewnętrznego wskazuje na to, iż chodzi tu o romantyków, wrażliwych, zagubionych w świecie własnych przeżyć 1 międzyludzkich relacjach, okazuje się zatem, że ludowy obrzęd może być formą egzystencjalnej terapii dla współczesnego człowieka, dla subtelnej romantycznej duszy; - łączy z akcją obrzędową szereg ważnych dla interpretacji człowieka poetyckich tematów: * miłość (marzenie o miłości androgynicznej Dziewicy i Gustawa; miłość a wolność i zniewolenie - ballada Młodzieniec zaklęty, miłość prawdziwa a miłosne iluzje, które w przypadku Gustawa prowadzą do konfrontacji z uosobionym złem; miłość sięgająca poza grób - aluzja do Romantyczności); * młodość, większość postaci tej części Dziadów reprezentuje tę właśnie fazę ludzkiego życia: Dziewica, Gustaw, Młodzieniec zaklęty, Dziewczyna z Romantyczności, dwa chóry: Młodzieńców i Młodzieży, które reprezentują dwa warianty przeżywania młodości, młodość okazuje się w interpretacji Mickiewicza czasem doświadczania rozmaitych pokus, kryzysów, ale i podejmowania wyborów, decydujących o dalszym życiu; * starość (Starzec), która jest tu zestawiana zarówno z dzieciństwem (Dziecię), jak 1 z młodością (ballada o młodzieńcu zaklętym jest ulubionym utworem Starca); obraz starości zostaje pogłębiony egzystencjalnie, co widać, jeśli uwzględnimy kontekst Romantyczności 1 zawarty w niej obraz Starca - płytkiego rezonera, doktrynera, człowieka duchowo martwego; * poezja, Gustaw jest poetą, wyobcowanym w grupie rówieśników, w poszukiwaniu natchnienia gotów jest wyrzec się świata, a myląc istnienie pozorne z idealnym natrafia na swej drodze na wcielenie szatana; Mickiewicz przenikliwie diagnozuje w ten sposób zagrożenia, które rodzi poetycka wyobraźnia. 3) w IV cz. Dziadów mamy do czynienia z kulminacją różnych wątków antropologicznych obecnych w młodzieńczej twórczości Mickiewicza: - kwestia statusu bytowego człowieka (między światem a zaświatem) i dwoistości ludzkiej natury (Gustaw jako obrzędowa zjawa, żywy trup, upiór, zagadnienie dwóch dusz w jednym ciele);