Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Ludność i urbanizacja w Polsce Geografia zakres rozszerzony klasa 2 liceum, Notatki z Geografia

Notatki do działu ludność i urbanizacja w Polsce do klasy 2 liceum zakres rozszerzony. W notatkach zawarte są tematy: - liczba ludności Polski i jej zmiany - struktura demograficzna ludności Polski - rozmieszczenie ludności w Polsce - migracje - zróżnicowanie etniczne i etnograficzne ludności Polski - rynek pracy w Polsce - poziom życia w Polsce - preferencje wyborcze Polaków - urbanizacja i miejska sieć osadnicza w Polsce - życie w Polskich miastach

Typologia: Notatki

2024/2025

W sprzedaży od 18.04.2025

adam-gawronski
adam-gawronski 🇵🇱

4 dokumenty

1 / 18

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
Ludność i urbanizacja w Polsce
1. Liczba ludności polski i jej zmiany
Województwa (16)
Powiaty ziemskie Powiaty grodzkie
Gminy miejskie/wiejskie/miejsko-wiejskie miasta na prawach powiatów
Podział administracyjny Polski
16 województw
380 powiatów (66 grodzkich, 314ziemskich)
2479 gmin (302m, 718 m-w, 1459w)
Województwa
największe – mazowieckie
najmniejsze – opolskie
najludniejsze – mazowieckie
najmniej ludne – opolskie
najgęściej zaludnione – śląskie
najrzadziej – podlaskie, warmińsko-mazurskie
najmocniej zurbanizowane – śląskie
najmniej – podkarpackie
L ludności
przed II wś – 35mln
po Iiwś – 23mln
teraz – 38mln
Wskaźnik dynamiki zmian l ludności - L2(l ludności na końcu okresu):L1(l
ludności na początku okresu)*100
Depopulacja – spadek liczby ludności(ten proces w PL nasila się od lat 70)
Najbardziej w:
Wałbrzych
Łódź
Częstochowa
Katowice
Prognozy demograficzne
zmniejszanie się l ludności od 2012 – ten trend utrzyma się do 2050
(33,95mln ludzi)
ubytek ludności bardziej dotknie miasta niż wsie
pf3
pf4
pf5
pf8
pf9
pfa
pfd
pfe
pff
pf12

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Ludność i urbanizacja w Polsce Geografia zakres rozszerzony klasa 2 liceum i więcej Notatki w PDF z Geografia tylko na Docsity!

Ludność i urbanizacja w Polsce

1. Liczba ludności polski i jej zmiany

Województwa (16) Powiaty ziemskie Powiaty grodzkie Gminy miejskie/wiejskie/miejsko-wiejskie miasta na prawach powiatów Podział administracyjny Polski

  • 16 województw
  • 380 powiatów (66 grodzkich, 314ziemskich)
  • 2479 gmin (302m, 718 m-w, 1459w) Województwa
  • największe – mazowieckie
  • najmniejsze – opolskie
  • najludniejsze – mazowieckie
  • najmniej ludne – opolskie
  • najgęściej zaludnione – śląskie
  • najrzadziej – podlaskie, warmińsko-mazurskie
  • najmocniej zurbanizowane – śląskie
  • najmniej – podkarpackie L ludności
  • przed II wś – 35mln
  • po Iiwś – 23mln
  • teraz – 38mln Wskaźnik dynamiki zmian l ludności - L2(l ludności na końcu okresu):L1(l ludności na początku okresu)* Depopulacja – spadek liczby ludności(ten proces w PL nasila się od lat 70) Najbardziej w:
  • Wałbrzych
  • Łódź
  • Częstochowa
  • Katowice Prognozy demograficzne
  • zmniejszanie się l ludności od 2012 – ten trend utrzyma się do 2050 (33,95mln ludzi)
  • ubytek ludności bardziej dotknie miasta niż wsie
  • okresowy wzrost populacji – od 2030 wsie, małopolskie, mazowieckie, wielkopolskie, pomorskie Skutki depopulacji
  • starzenie się społeczeństwa
  • problemy gospodarcze
  • wyludnianie się regionów
  • spadek wpływów z podatków
  • wzrost bezrobocia i zubożenie społeczeństwa

Struktura demograficzna ludności Polski

Wzory Pn=U-Z Wu=U:L* Wz=Z:L* Wpn=Wu-Wz=(U-Z):L*

  • wysoka wartość – wyż demograficzny
  • niska wartość – niż demograficzny L urodzeń niższa od l zgonów – naturalny ubytek ludności (2002 – pierwsyz raz w PL od IIwś) Przestrzenne zróżnicowanie przyrostu naturalnego
  1. Obszary wiejskie- PN dodatni (2015, 2019 wyjątek), miasta – PN ujemny
  2. Środkowa i wschodnia PL oraz płd-wsch cz dolnośląskiego – PN ujemny
  3. Płn i płd-wsch – dodatni PN Inne zmiany
  4. Przesunięcie najwyższego natężenia urodznie z gr kobiet 20-24(1990) do gr 30-34(2019)
  5. Wzrost średniego wieku urodzenia 1-ego dziecka z 23 lat(1990) do 28 lat(2019) Przez
  • upowszechnienie się konsumpcyjnego stylu życia
  • wydłużenie się czasu edukacji
  • wyrównanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy
  • zmniejszenie l zawieranych małżeństw i wzrost l rozwodów Współczynniki Dzietności – l urodzonych dzieci na kobietę w wieku rozrodczym (15-49)

Wskaźnik gęstości zaludnienia w Polsce

  • 123 os/km
  • największa – śląskie (366), małopolskie (225)
  • najmniejsza – podlaskie (58), warmińsko-mazurskie (59)
  • średnia w miastach – 1039, na wsiach – 53 Wpływ na gęstość zaludnienia Czynniki przyrodnicze
  • ukształtowanie powierczhni terenu
  • warunki klimatyczne
  • warunki wodne
  • jakość gleb
  • lesistość
  • występowanie surowców Czynniki społeczno-ekonomiczne
  • rozwój miast
  • rozwój przemysłu
  • poziom bezrobocia i możliwość znalezienia pracy
  • dostępność usług Czynniki historyczno-polityczne
  • wpływ rozbiorów (zabór pruski – najbogatszy region)
  • zmiany granic
  • migracje, przymusowe przesiedlenia UPA – ukraińska powstańcza armia OUN – organizacja ukraińskich nacjonalistów Wpływ na Polskę :
  1. Zbrodnie na Polakach – dziesiątki tysięcy Polaków zamordowanych na Kresach Wschodnich.
  2. Napięcia polsko-ukraińskie – pogorszenie relacji między narodami.
  3. Walka z komunistami – UPA prowadziła walki zarówno z Armią Czerwoną, jak i Wojskiem Polskim po II wojnie światowej. Czynniki historyczno-polityczne (decyzje polityczne)
  • lokalizacja Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR)
  • lokalizacja kombinatów przemysłowych Funkcjonowanie PGR-ów
  • na płn-zach PL był największy udział użytków rolnych we władaniu

uspołecznionych gospodarstw rolnych (1988r) Nowa Huta w Krakowie

  • 1949 – początek budowy
  • lata 60 – ok 100tys mieszkańsców Gdynia
  • 1921 – 1268os
  • 1926 – 12 000os
  • 1939 – 120 000os
  • 1946 – 77 829os
  • 2019 – 246 248os Skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności w PL
  • silna koncentracja ludności → wzrost gospodarczy, budowanie przewagi konkurencyjnej – korzyści aglomeracji
  • złe zarządzanie zasobami ludzkimi → wzrost bezrobocia
  • zbyt duża gęstość zaludnienia → stan środowiska przyrodniczego, choroby cywilizacyjne, stres

Migracje

Repatriacja – powrót do kraju np. po zsyłce (np. na Syberie) Deportacja – przymusowe opuszczenie kraju Przyczyny migracji wewnętrznych po Iiwś w PL

  • zmiany granic
  • rozwój przemysłu i usług w miastach
  • lepsze warunki życia w miastach
  • możliwość nauki
  • sprawy rodzinne Saldo migracj =I-E (wartość bezwzględna) Współczynnik salda migracji =(I-E):L*1000 (bardziej miarodajny) Najwyższy Wsm – duże rozwinięte miasta i okolice
  • Warszawa
  • Gdańsk
  • Wrocław Najniższy – słabo rozwinięte cz Polski
  1. Pn=U-Z
  2. Sm=I-E
  3. Prz=Pn+Sm
  4. Wprz=Prz:L* Polonia na świecie
  • Chicago (1,5mln) USA/Jackowo – dzielnica polska
  • Brazylia – Kurtytyba
  • Kanada, Niemcy, GB Główne motywy migracji Polaków na początku XXIw Czynniki wypychające
  • bezrobocie
  • niskie pensje
  • niewystarczający poziom opieki zdrowotnej i edukacji
  • niewielkie szanse na rozwój zawodowy i niezadowolenie z życia osobistego Czynniki przyciągające
  • perspektywa wysokich zarobów
  • otwarcie rynków pracy i możliwość zdobycia legalnej pracy
  • szanse na podniesienie standardu życia
  • więcej możliwości rozwoju osobistego i zawodowego
  • większe poczucie bezpieczeństwa socjalnego

Zróżnicowanie etniczne i etnograficzne ludności PL

Polska jest krajem jednolitym narodowościowo Mniejszości narodowe

  • muszą posiadać obywatelstwo Polskie
  • posługują się innym językiem
  • nasi sąsiedzi, Żydzi, Armenia
  • wietnamczycy, Amerykanie – za krótko aby w PL być mniejszością narodową Mniejszości etniczne
  • Romowie
  • Łemkowie
  • Tatarzy
  • Karaimi Romowie
  • z Indii, przyszli w średniowieczu
  • kiedyś wędrown tryb życia
  • język romski (romani)
  • rzemiosło, handel, rozrywka, wróżba
  • słabo zasymilizowani
  • żyją w dużych miatach
  • w UE programy wspierające ludność Romską Łemkowie
  • gr wschodnio-słowiańska
  • język Łemkowski
  • woj dolnośląskie, małopolskie, lubelskie
  • dawniej karpaty i Beskidy (akcja Wisła)
  • zazwyczaj prawosławie Tatarzy
  • mongolia rejon Bajkału
  • mieszkali w PL od średniowiecza
  • wyznawcy Islamu
  • język Tatarski trochę zapomniany
  • obszar Białegostoku
  • polscy Tatarzy n posługują się własnym językiem Karaimi
  • Krym i Bliski wschód
  • wyznają Karaimizm (odłam Judaizmu)
  • język Karaimski
  • Wwa, Wrocław, Łódź
  • najmniej liczna mniejszość etniczna w PL Grupy etnograficzne
  • Ślązacy – górny śląsk
  • Kaszubi – pomorze
  • Górale Podhalańscy
  • Kurpie

Aktywność zawodowa

  • o 30mln os 15+ które mogą pracować
  • 16,8mln pracuje
  • 66,3% mężczyzn
  • 50% kobiet
    • kobiety są lepiej wykształcone i dłużej się uczą
    • kobiety rezygnują z pracy na rzecz dzieci
    • kobiety żyją dłużej i szybciej mogą przejść na emeryturę Formy zatrudnienia
  • pracownicy najemni (umowa, etat itd.) - 80%
  • pracujący na własny rachunek – 18%
  • pomagający w prowadzeniu jednoosobowej działalności gospodarczej – 2% Struktura zatrudnienia Największy udział
  • przed wojną – rolnictwo
  • 1960-1990 – przemysł
  • 1989-teraz – usługi (ok 60%) Usługi – mazowieckie, pomorskie, dolnośląskie Przemysł – śląskie, świętokrzyskie Rolnictwo – lubelskie, świętokrzyskie lata 90-te – Prl, bezrobocie ukryte początek 2000 – urodznie w 70 i 80 (wyż demograczny) – gospodarka nie była w stanie przyjąć wszystkich do pracy 2010 – kryzys gospodarczy, pandemia Bezrobocie Największe – wschód, ziemia kłodzka, okolice wałbrzycha Najmniejsze – duże miasta Skutki
  • wypłacanie zasiłków
  • bezdomność, patologia, alkoholizm, narkomania Działania
  • usunięcie zasiłków dla bezdomnych i bezrobotnych
  • zamiana zasiłków na ulgi podatkowe
  • więcej żłobków i przedszkoli
  • ułatwienie pracy zdalnej Typy bezrobocia – ze względu na przyczyny
  • frykcyjne – krótkie przerwy (np. zmiana miejsca pracy)
  • koniunkturalne – w czasie recesji, może objąć dużą cz społeczeństwa i być długotrwałe
  • strukturalne – nedostosowanie kwalifikacji do potrzeb i wymagań rynku
  • sezonowe – zmienność popytu na prace w niektórych porach roku

Poziom życia ludności

Elementy określające poziom życia ludności

  • warunki mieszkaniowe
  • warunki pracy i wysokość dochodów
  • poziom rozwoju infrastruktury i jej dostępność
  • warunki wypoczynku i rekreacji
  • jakość środowiska przyrodniczego Wynagrodzenia i l podmiotów gospodarczych Najwyższe
  • mazowieckie – siedziby dużych korporacji
  • dolnośląskie, pomorskie – rozwinięte miasta
  • śląskie, małopolskie – przemysł Warunki mieszkaniowe Najwyższe – zachodniopomorskie, pomorskie Najniższe – lubelskie, świętokrzyskie Liczba łóżek w szpitalach i l dzieci w przedszkolach Najlepiej – śląskie, łódzkie, lubelskie Najgorzej – pomorskie, lubuskie Udział obszarów chronionych Najlepiej – małopolskie, świętokrzyskie Najgorzej – dolnośląskie, łódzkie, mazowieckie
  • walka z wykluczeniem społecznym
  • zrównoważony rozwój gospodarczy

Preferencje wyborcze Polaków

Akty prawne określające władzę

  • konstytucja
  • traktat unii europejskiej
  • kodeks wyborczy Organy władzy publicznej
  • prezydent RP
  • członkowie parlamentu
  • wójtowie gmin, burmistrzowie, prezydenci miast
  • radni do rad gmin miast i rad powiatów oraz sejmików wojewódzkich
  • posłowie do parlamentu Europejskiego Frekwencja wyborcza w PL Największe uczestnictwo – wybory prezydenckie Najmniejsze – do parlamentu Europejskiego Kto głosuje
  • częściej mężczyźni
  • najwięcej 46-65lat
  • osoby lepiej wykształcone
  • osoby o wyższych dochodach
  • osoby wierzące Zróżnicowanie przestrzenne Największa aktywność – mazowieckie Najmniejsza – opolskie Główne opcje polityczne w PL Kwestie ekonomiczne
  • Liberalna – wolny rynek, prywatna własność, minimalna rola państwa w gospodarce (PO, Konfederacja)
  • Ludowa – nacisk na sprawiedliwość społeczną, redystrybucja dóbr,

większa rola państwa w gospodarce (Lewica, PSL, PiS) Kwestie ideologiczne

  • Prawicowa – tradycja, konserwatyzm, silne państwo, religia (Konfederacja, PiS)
  • Centrowa – łączy prawicę i lewicę tworząc kompromis (PO, PSL)
  • Lewicowa – równość, prawa człowieka (Lewica) Zróżnicowanie na osi prawica-lewica Prawica
  • starsze gr wiekowe
  • mężczyźni
  • niższe wykształcenie, katolicy Zróżnicowanie na osi liberalna-ludowa Liberalna
  • młodzi
  • wyższy dochód
  • przedsiębiorcy, kierownicy itd.
  • pracownicy prywatnych przdsiębiorstw Największe poparcie partii PiS – polska B PO – polska A Konfederacja – nieregularne, wszędzie i nigdzie PSL – na wsiach Lewica – polska A

Urbanizacja i miejska sieć osadnicza w Polsce

Urbanizacja – proces koncentracji ludności w punktach przestrzeni geograficznej, głównie na obszarach miejskich Sieć osadnicza w Polsce

  • 1020 miast
  • 62 643 wsie Rozwój miejskie sieci osadnicze j
  • przed Iiwś w miastach żyło ok 30% mieskzańców
  • 1945-1989 – dynamiczny rozwój, odbudowa miast → wzrost tempa urbanizacja
  • od 2000 – l mieszkańców w miastach maleje np. Wałbrzych, Łódź
  • Przemysłowa – Katowice, Dąbrowa Górnicza (każde większe miasto)
  • Handlowa – Gdańsk, Szczecin, Poznań
  • Komunikacyjna – Wrocław, Warszawa, Kraków
  • Turystyczna – Gdańsk, Kraków, Zakopane, Karpacz
  • Uzdrowiskowa – Kudowa zdrój, Polanowice zdrój
  • Religijna – Wambierzycze, Trzebnica, Częstochowa
  • Kulturalna – każde duże miasto Megapolis
  • większa konurbacja
  • silnie zurbanizowany obszar, duży teren Fizjonomia miast – wygląd zewnętrzny Miasta średniowiecza
  • owalny zarys
  • prostopadły układ ulic
  • rynek=centrum
  • mury i fosa
  • Wrocław, Kraków, Toruń Miasta renesansowe
  • plan gwiazdy lub ośmiobok
  • w obrębie murów były reydencje i zamki
  • dodatkowe place+rynek
  • Zamość Miasta barokowe
  • wprowadzene cech barokowych do wybudowanych miast
  • przebudowanie fragmentów miasta
  • pałace i ogrody
  • funkcje obronne traciły znaczenie na rzecz reprezentacyjności
  • Białystok, Rydzyna Miasta przemysłowe
  • na początku regularny kształt
  • potem chaotyczne rozbudowywanie i powiększanie miasta
  • dzielnice przemysłowe sąsiadują z dzielnicami mieszkalnymi
  • Familioki – typowy element krajobrazu
  • Katowice, Łódź Familioki – ceglane budynki dla rodzin robotników Miasta socjalistyczne
  • w pobliżu zakładów przemysłowych
  • budowa dużych osiedli z wielkiej płyty
  • Gdańsk, Nowa Huta Miasta współczesne
  • wokół historycznych dzielnic nowe budynki
  • nowoczesne osiedla
  • Warszawa

Życie w Polskich miastach

Genius loci – klimat miejsca, przywiązanie Cechy fizyczne

  • układ przestrzenny
  • architektura
  • krajobraz Elementy wewnętrzne
  • atmosfera
  • eventy
  • ludzie Gettoizacja przestrzeni miejskiej
  • getta dobrobytu
  • getta biedy Dlaczego powstają osiedla zamknięte
  • bezpieczeństwo
  • prywatność i udogodnienia dla mieszkańsców
  • prestiż
  • atrakcyjny wygląd okolicy
  • popularność – kultura zachodnia Problemy gett dobrobytu
  • nie dasię przejść – np. dłuższa droga na przystanek
  • kuszące dla złodzieji
  • nieestetyczne
  • pogłebianie różnicy między bogatymi a biednymi Problemy gett biedy