Pobierz Łukasz Goczek Makroekonomia I Ćwiczenia 3 i więcej Notatki w PDF z Makroekonomia tylko na Docsity!
ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE
Bezrobocie w Polsce w latach 1990-
0
5
10
15
20
25
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Rysunek 3.1 Bezrobocie w Polsce w latach 1990- Źródło: opracowanie własne wg danych GUS
Podstawowe kategorie demograficzne rynku pracy
Ludność w wieku produkcyjnym (oznaczona dalej jako L) – część ogólnej liczby ludności zdolna do pracy. Jest to dorosła ludność w określonym w prawodawstwie danego kraju bądź przez urzędy statystyczne przedziale wiekowym (między prawną zdolnością do pracy, a wiekiem emerytalnym, zwykle jest to ludność w wieku 15-65 lat). Ludność w wieku produkcyjnym dzieli się na aktywnych zawodowo oraz na nieaktywnych zawodowo
Populacja aktywnych zawodowo – zwana inaczej siłą roboczą (oznaczona dalej jako A) – są to osoby w wieku produkcyjnym, które pracują lub są bezrobotne (ta kategoria dotyczy wyłącznie osób zarejestrowanych jako bezrobotne, które mogą i chcą pracować oraz aktywnie poszukują pracy). Zatem do aktywnych zawodowo należą: bezrobotni i zatrudnieni. Rynek pracy dotyczy wyłącznie ludzi aktywnych zawodowo.
Populacja nieaktywnych zawodowo (oznaczona dalej jako NA ) – część ludności w wieku produkcyjnym, która nie pracuje i pracy nie szuka – np. osoby uczące się, inwalidzi, renciści i osoby niezdolne do pracy z innych powodów (pozbawieni wolności, wojskowi, bezdomni itp.).
Rysunek 3.2 Kategorie demograficzne rynku pracy
Wskaźniki dotyczące zatrudnienia i bezrobocia:
Posiadając definicję podstawowych kategorii możemy teraz przejść do wskaźników dotyczących zatrudnienia i bezrobocia:
Stopa aktywnośći zawodowej - stosunek liczby aktywnych zawodowo do liczby osób w wieku produkcyjnym.
a=A/L (1)
Stopa zatrudnienia – stosunek liczby osób pracujących do ogółu ludności w wieku produkcyjnym.
e=E/L (2)
Stopa bezrobocia – stosunek liczby osób zarejestrowanych jako bezrobotne, do ogółu ludności aktywnej zawodowo
u=U/A (3)
UWAGA!
Stopa bezrobocia i stopa zatrudnienia mają inne wielkości w mianowniku! Stopę zatrudnienia liczymy w stosunku do ogólnej liczby ludności w wieku produkcyjnym. Stopa
Ludność ogółem
Będący w wieku produkcyjnym Niebędący w wieku produkcyjnym
Aktywni zawodowo Nieaktywni zawodowo
Zatrudnieni Bezrobotni
Rodzaje bezrobocia ze względu na wolę bezrobotnych
Bezrobocie dobrowolne – bezrobocie przy równowadze na rynku pracy. Stopa bezrobocia w sytuacji równowagi nazywamy naturalną stopą bezrobocia. Dlaczego pomimo równowagi na rynku pracy występuje bezrobocie? Z przyczyn opisanych powyżej. Do bezrobocia dobrowolnego zaliczamy: bezrobocie frykcyjne (gdy, zmiana pracy jest dobrowolna), strukturalne (bo pracownicy mogą się przekwalifikować lub podjąć mniej płatną pracę niewymagającą ich kwalifikacji), klasyczne (zatrudnieni, poprzez zawyżanie płac w procesie negocjacji, mogą działać na niekorzyść bezrobotnych).
Bezrobocie przymusowe – powstaje w sytuacji, gdy bezrobotni są skłonni podjąć pracę po obowiązujących płacach rynkowych (bez względu na swe kwalifikacje czy upodobania), a mimo to nie mogą znaleźć zatrudnienia (zbyt niski popyt na pracę). Do bezrobocia przymusowego zaliczamy bezrobocie keynesowskie (koniunkturalne) oraz klasyczne wywołane ustaleniem zbyt wysokiej ustawowej płacy minimalnej.
Jak odróżnić bezrobocie dobrowolne od przymusowego? Bezrobocie dobrowolne (naturalne) występuje w sytuacji, gdy płaca równoważy popyt i podaż pracy (natomiast nie równoważy popytu na pracę z liczbą osób aktywnych zawodowo). Bezrobocie przymusowe pojawia się w sytuacji, gdy płaca rynkowa nie jest płacą równowagową, czyli nie dość, że nie zrównuje popytu na pracę z zasobem osób aktywnych zawodowo, to nie jest też płacą, po której cała podaż pracy odnajduje popyt na pracę.
Rysunek 3.3 Histereza bezrobocia – jest to zjawisko polegające na tym, że bezrobotni pozostający bez pracy długi okres tracą do niej zdolność
