Amortyzacja - zwana i naczej z użyciem
kapitału trwałego, jest miarą szybkości
zmniejszania się wartości istniejącego
zasobu kapitału w danym okresie,
będącego wynikiem jego fizycznego lub
ekonomicznego zużycia.
Automatyczny stabilizator - jest to taki
mechanizm w gospodarce, który
zmniejsza podatność PNB na wstrząsy.
Banki komercyjne - są to pośrednicy
finansowi, którym państwo udzieliło
licencji na działalność polegającą na
udzielaniu kredytów i przyjmowaniu
depozytów, włączając w to wkłady, w
których ciężar mogą być wystawiane
czeki.
Bariery pozataryfowe - to w ystępujące
w poszczególnych krajach różnice
ustawodawstw lub stosowanych praktyk
handlowych, które nie pozwalają na
swobodny międzynarodowy przepływ
towarów, usług i czynników produkcji.
Baza monetarna lub inaczej- zasób
pieniądza wielkiej mocy - jest to łączna
ilość banknotów i bilonu znajdująca się
w obiegu pozabankowym i będących w
posiadaniu systemu bankowego.
Bezrobocie przymusowe - obejmuje
osoby skłonne podjąć pracę przy danej
płacy realnej, lecz nie mogące jej
znaleźć.
Bilans handlowy - jest to wartość
eksportu netto. Gdy eksport jest
większy od importu, następuje
nadwyżka handlowa. Gdy import
przewyższa eksport, gospodarka
wykazuje deficyt handlowy.
Bilans płatniczy - jest t o
usystematyzowane zestawienie
wszystkich transakcji zawieranych
pomiędzy mieszkańcami danego kraju a
zagranicą.
Budżetem - nazywamy zapis planu
wydatków i sposobów ich finansowania :
określonej osoby, przedsiębiorstwa lub
państwa.
Cykl koniunkturalny - polega na
wahaniach produkcji i zatrudnienia
wokół długookresowych trendów.
Cyklem koniunkturalnym - nazywamy
krótkookresowe odchylenia produkcji od
jej trendu.
Deficyt budżetowy - można określić jako
nadwyżkę wydatków państwa nad jego
dochodami.
Deflator PNB - jest to stosunek
nominalnego PNB (w cenach bieżących)
do PNB w ujęciu realnym (w c enach
stałych), wyrażony w postaci wskaźnika.
Dewaluacja (rewaluacja) - w systemie
stałego kursu walutowego oznacza
obniżenie (podwyższenie) kursu danej
waluty przez rząd, który podjął
zobowiązanie do obrony tego kursu.
Dług publiczny (narodowy) - jest to
suma pozostałych do spłacenia pożyczek
państwowych.
Dobra finalne - to dobra nabyte przez
ostatecznego użytkownika. Są to albo
dobra konsumpcyjne zakupione przez
gospodarstwa domowe, albo dobra
kapitałowe (inwestycyjne) - np.
maszyny - nabywane przez
przedsiębiorstwa.
Dobra pośrednie - to dobra częściowo
przetworzone, które stanowią nakład w
procesie produkcji w innych
przedsiębiorstwach, gdzie są zużywane.
Dochód narodowy - jest to produkt
narodowy netto wytworzony w
gospodarce. O blicza się go przez
odjęcie amortyzacji od PNB w cenach
czynników produkcji.
Doskonała mobilność kapitału - oznacza,
że olbrzymie ilości środków finansowych
będą przenoszone z jednej waluty na
drugą zawsze wtedy, kiedy stopa zwrotu
z inwestycji w aktywa w jednym kraju
jest wyższa niż w innym.
Drenaż podatkowy - to wzrost realnych
wpływów podatkowych wywołany
inflacją, która zwiększa dochody
nominalne i sprawia że niektórzy ludzie
zostają zaliczeni do wyższych
przedziałów opodatkowania w ramach
systemu progresywnego podatku
dochodowego.
Efekt majątkowy (bogactwa) - polega
na przesunięciu wykresu funkcji
konsumpcji w górę (w dół) pod
wpływem wzrostu (spadku) z asobów
majątkowych gospodarstw domowych i
zwiększenia (spadku) wydatków na
każdy, poziomie rozporządzalnych
dochodów osobistych.
Efekt realnych zasobów - jest to
zwiększenie popytu konsumpcyjnego
wynikające ze wzrostu realnej wartości
pieniężnych konsumentów.
Ekonomia podażowa - jest teoretycznym
uzasadnieniem polityki gospodarczej
której celem nie jest pobudzanie popytu
globalnego, lecz stymulowanie globalnej
podaży. Opisuje s tosowanie bodźców
mikroekonomicznych w celu zmiany
poziomu pełnego zatrudnienia, wielkości
produkcji potencjalnej oraz naturalnej
stopy bezrobocia.
Eksportem(X) - nazywamy dobra, które
zostały wytworzone w kraju, a następnie
sprzedane za granicą.
Ekstensywną rozbudową aparatu
wytwórczego - w rozwijającej się
gospodarce nazywamy wyposażenie
nowo zatrudnionych pracowników w taki
sam zasób kapitału, jak poprzednich.
Intensywne powiększanie aparatu
wytwórczego - oznacza zwiększania
wyposażenia kapitałowego
przypadającego na 1 pracownika (tzn.
podnoszenie poziomu t echnicznego
uzbrojenia pracy).
Funkcja konsumpcji - obrazuje wielkość
zamierzonej konsumpcji globalnej przy
każdym poziomie rozporządzalnych
dochodów osobistych.
Funkcja krótkookresowej podaży
globalnej - opisuje zależność między
poziomem cen, ustalanych przez
przedsiębiorstwa i określanych przez
wysokość płac, a wielkością produkcji.
Funkcja popytu inwest ycyjnego -
obrazuje zależność między planowanymi
przez przedsiębiorstwa inwestycjami a
poziomem stopy procentowej.
Funkcja popytu makroekonomicznego
(krzywa) - opisuje różne kombinacje
poziomu cen i dochodu realnego, przy
których planowane wydatki są równe
faktycznej produkcji, przy stopie
procentowej ustalonej na poziomie
zapewniającym równowagę na rynku
pieniądza.
Funkcja produkcji - obrazuje
maksymalne rozmiary produkcji, jakie
można osiągnąć dzięki wykorzystaniu
określonych nakładów czynników
wytwórczych, przy danym poziomie
wiedzy technicznej.
Hiperinflacją - nazywamy zjawisko
polegające na utrzymywaniu się bardzo
wysokiej stopy inflacji.
Hipoteza Konwergencji - zakłada, że
kraje biedne rozwijają się szybciej, a
kraje bogate wolniej w porównaniu z
przeciętną dynamiką.
Ilościowa teoria pieniądza - utrzymuje,
że zmiany nominalnej podaży pieniądza
powodują identyczne zmiany poziomu
cen (a także płac), lecz nie wpływają na
produkcję i zatrudnienie.
Iluzja pieniądza - występuje wtedy,
kiedy ludzie nie odróżniają w ielkości
nominalnych od realnych.
Import (Z) - to dobra, które są
produkowane za granicą i tam
nabywane na potrzeby gospodarki
krajowej.
Indeksacja - automatycznie
dostosowuje wysokość nominalnych
zobowiązań do skutków inflacji.
Inflacja - to wz rost przeciętnego
poziomu cen i dóbr w jakimś okresie.
Czysta inflacja jest przypadkiem
szczególnym, który pojawia się wtedy,
kiedy wszystkie ceny dóbr i czynników
produkcji wzrastają w tym samym
tempie.
Inwestycje - są to z akupy nowych dóbr
kapitałowych przez przedsiębiorstwa.
Jednostka rozrachunkowa - jest to
jednostka, w której są wyrażone ceny i
są prowadzone rozliczenia.
Klasyczny model makroekonomiczny -
analizuje gospodarkę, w której płace i
ceny są doskonale giętkie.
Koncepcja wzrostu zerowego - zakłada
że najlepszym rozwiązaniem jest
obniżenie tempa wzrostu PNB do zera,
ponieważ zwiększaniu PNB towarzyszą
dodatkowe koszty, np. w postaci
zanieczyszczenia środowiska
naturalnego i zatłoczenia miast.
Konkurencyjność międzynarodowa - jest
mierzona przez porównanie względnych
cen towarów w różnych krajach,
wyrażonych w tej samej walucie.
Koszt alt ernatywny - danego dobra to
ilość innych dóbr, z których trzeba
zrezygnować, aby wytworzyć dodatkową
jednostkę danego dobra.
Koszt alternatywny (koszt utraconych
możliwości ) utrzymywania pieniądza -
to odsetki utracone w wyniku trzymania
aktywów finansowych w postaci
pieniędzy (gotówki ), a nie w formie
oprocentowanych obligacji.
Krańcowa skłonność do importu (KSI) -
obrazuje jaka c zęść każdej dodatkowej
jednostki dochodu narodowego
podmioty krajowe chcą w ydać na
dodatkowy import.
Krańcowa s kłonność do konsumpcji -
jest to część każdego dodatkowego
funta dochodu rozporządzalnego, którą
gospodarstwa domowe pragną
przeznaczyć na konsumpcję.
Krańcowa stopa podatku dochodowego -
jest to ta część każdego dodatkowego
funta dochodu, którą państwo zabiera w
formie podatku dochodowego.
Krańcowy produkt pracy - jest równy
przyrostowi produkcji wynikającemu z
zatrudnienia dodatkowego pracownika
przy danym zasobie kapitału
rzeczowego.
Krzywa IS - jest zbiorem różnych
kombinacji dochodu i stopy procentowej
przy których rynek dóbr znajduje się w
równowadze.
Krzywa LM - jest zbiorem różnych
kombinacji stopy procentowej i dochodu
przy których rynek pieniądza znajduje
się w równowadze.
Krzywa Phillipsa - dowodzi, że wyższej
stopie inflacji towarzyszy niższa stopa
bezrobocia i odwrotnie. Sugeruje to, że
możemy wybrać niższe bezrobocie z a
cenę wyższej inflacji lub odwrotnie.
Krzywa podaży globalnej - obrazuje
wielkości produkcji, którą chciałyby
zaoferować przedsiębiorstwa przy
każdym poziomie cen.
Krzywa podaży globalnej AS - obrazuje
wielkość produkcji, którą przy każdej
cenie przedsiębiorstwa są skłonne
wytworzyć. W modelu klasycznym nie
występuje iluzja pieniądza, a płace
nominalne są elastyczne. Wielkość
produkcji nie zależy zatem od cen, a
krzywa podaży globalnej przebiega
pionowo na poziomie produkcji
potencjalnej.
Kurs oparty na parytecie siły nabywczej
- jest to taka ścieżka zmian
nominalnego kursu w alutowego, która
pozwala utrzymać na stałym poziomie
konkurencyjność międzynarodową. W
krajach, w których występuje wyższa
stopa inflacji niż u ich konkurentów,
będzie następowała deprecjacja
nominalnego kursu walutowego, w
krajach zaś, w których inflacja jest
niższa niż u konkurentów, postępować
będzie aprecjacja kursu.
Makroekonomia - jest nauką o
gospodarce jako całości.
Makroekonomia gospodarki otwartej -
jest to analiza gospodarki, w której
ważną rolę odgrywają transakcje za
zagranicą.
Mnożnik kreacji pieniądza - obrazuje
wielkość zmiany zasobu pieniądza
wywołanej zmianą bazy monetarnej o
jednostkę (np. 1 funt ).
Mnożnik zrównoważonego budżetu - to
mechanizm polegający na tym, że
wzrost wydatków państwa, któremu
towarzyszy taki sam wzrost podatków,
powoduje zwiększenie produkcji.
Mnożnikiem - nazywamy stosunek
zmiany produkcji w punkcie równowagi
do powodującej ją zmiany w wydatkach
autonomicznych.
Model akceleratora (przyspieszenia) -
zakłada ż e przedsiębiorstwa oceniają
przyszłą wielkość produkcji i zysków
poprzez ekstrapolację dotychczasowego
wzrostu produkcji. Wzrost produkcji w
stałym t empie prowadzi do
niezmiennego poziomu inwestycji i
stałego tempa wzrostu pożądanego
majątku produkcyjnego. Dla
zwiększenia zamierzonego poziomu
inwestycji konieczny jest przyspieszony
wzrost produkcji.
Motyw portfelowy utrzymania pieniądza
- to niechęć ludzi do ryzyka. Ludzie są
skłonni poświęcić wyższą przeciętnie
stopę zwrotu dla zapewnienia sobie
bezpieczeństwa lokat, tj. takiego
portfela inwestycyjnego, który
przyniesie niższą, ale dającą się łatwiej
przewidzieć stopę zysku.
Motyw przezorności - polega na tym, że
z góry decydujemy się trzymać pewien
zasób pieniądza na pokrycie
nieprzewidzianych w ydatków, których
dokładnego rodzaju nie jesteśmy
jeszcze w stanie przewidzieć.
Motyw t ransakcyjny - trzymania
pieniądza odzwierciedla fakt
niedoskonałej synchronizacji wpływów i
wydatków w czasie.
Na ścieżce wzrostu z równoważonego
produkcja kapitał i siła robocza
wzrastają w jednakowym tempie.
Wielkość produkcji na 1 zatrudnionego i
kapitał przypadający na 1 zatrudnionego
są stałe.
Nadwyżka popytu na pieniądz - musi
zostać dokładnie zrównoważona przez
nadwyżkę podaży obligacji. W
przeciwnym wypadku ludzie planowaliby
utrzymywanie wi ększego majątku od
tego jaki faktycznie posiadają.
Nakład pracy - w przedsiębiorstwie jest
mierzony liczbą roboczogodzin
przepracowanych w nim w danym
okresie.
Naturalna stopa bezrobocia - to odsetek
siły roboczej obejmujący bezrobotnych
w warunkach równowagi na rynku
pracy. Są oni dobrowolnie bezrobotni,
gdyż nie chcą podjąć pracy przy płacy
realnej zapewniającej równowagę.
Nominalną podaż pieniądza - kontroluje
bank centralny. Jeżeli przyjmiemy
założenie upraszczające, ż e ceny dóbr
są stałe, to możemy uznać, iż bank
centralny kontroluje także realną podaż
pieniądza, kiedy uchylimy założenie o
stałości cen, zobaczymy, że zmiany
ilości pieniądza w ujęciu nominalnym
prowadzą zwykle do zmiany poziomu
cen. Bankowi centralnemu jest wówczas
znacznie trudniej kontrolować realną
podaż pieniądza.
Okresowe zwolnienia - powodują że
część pracowników pozostaje przez
pewien czas poza przedsiębiorstwem.
Operacje otwartego rynku - występują
wtedy, kiedy bank centralny zmienia
wielkość bazy m onetarnej, kupując lub
sprzedając papiery wartościowe na
otwartym rynku.
Ostatnia instancja kredytowa - to
instytucja zdolna do udzielania pożyczek
bankom i innym instytucjom
finansowym w sytuacjach, kiedy panika
na rynkach finansowych zagraża całemu
systemowi finansowemu.
Oszczędności - to ta część dochodu,
która nie została wydana na zakup dóbr
i usług.
Panika finansowa - jest to
samospełniająca się prognoza. Ludzie
dochodzą w pewnym momencie do
wniosku, że bank nie będzie zdolny do
wypłacenia pieniędzy posiadaczom
wkładów. Wpadają w ięc w popłoch i
biegną do banku, aby wydostać swoje
pieniądze. Tym samym sprawiają, że
bank rzeczywiście nie jest w stanie
wypłacić pieniędzy i będzie musiał
ogłosić bankructwo.
Paradoks zapobiegliwości - jest to
zmiana rozmiarów oszczędności, jakie
gospodarstwa domowe pragną poczynić
przy każdym poziomie dochodu,
prowadzi do zmiany w ielkości dochodu
zapewniającej równowagę. Nie
następuje natomiast zmiana
oszczędności w punkcie równowagi;
nadal muszą się one równać
planowanym inwestycjom.
Parytetem złota - nazywamy cenę złota
w walucie krajowej, Jest on ustalony
przez rząd.
Pieniądz - jest środkiem
przechowywania wartości (tezauryzacji),
ponieważ można go wykorzystać do
dokonania zakupów w przyszłości.
Pieniądz - jest t o pewien powszechnie
akceptowany towar, za pomocą którego
dokonujemy płatności za dostarczone
dobra lub wywiązujemy się z
zobowiązań (np. spłata długu). I naczej
mówiąc jest to środek wymiany.
Pieniądz bezgotówkowy - jest to środek
wymiany, którego podstawą jest
wierzytelność przedsiębiorstwa
prywatnego lub osoby fizycznej.
Pieniądz symboliczny - jest to środek
płatniczy, którego wartość, czy też siła
nabywcza, znacznie przewyższa koszt
jego wytworzenia lub wartość jako
towaru w innych niż pieniądz
zastosowaniach.
PKB w cenach czynników wytwórczych -
jest miarą produkcji krajowej z
pominięciem podatków pośrednich.
PKB w cenach rynkowych - jest miarą
produkcji krajowej łącznie z podatkami
pośrednimi na dobra i usługi.
PKB w cenach rynkowych jest wi ęc
wyższy od PKB w cenach czynników
produkcji o wielkość podatków
pośrednich (pomniejszoną o sumę
ewentualnych subsydiów do dóbr i
usług).
Płaca realna - jest ilorazem płacy
nominalnej i poziomu cen. Informuje
ona o ilości dóbr, które można nabyć za
daną płacę nominalną.
Płynność - dotyczy szybkości i pewności,
z jaką dana pozycja aktywów może być
z powrotem zamieniona na pieniądz w
dowolnym momencie, w którym zażyczą
sobie tego jej posiadacze. Z tego punktu
widzenia składnikiem aktywów o
najwyższej płynności jest s am pieniądz
(gotówka ).
PNB nominalne - mierzy s ię w c enach
bieżących, tj. takich które istniały w
okresie, gdy osiągano składające się na
PNB dochody.
PNB realne (w cenach stałych) -
koryguje nominalny PNB o skutki inflacji
i wyraża go w cenach istniejących w
pewnym okresie, najczęściej
określanym jako rok bazowy lub
podstawowy.
Podaż pieniądza - jest to całkowita
wartość znajdujących się w obiegu
zasobów pieniądza, występującego w
roli środka wymiany.
