Malarstwa w Polsce

Malarstwa w Polsce

Początki malarstwa w Polsce wiążą się, jak w ogólne początki polskiej sztuki, z

przyjęciem chrześcijaństwa z Rzymu, w r. 966,co przesądziło o wpisaniu się polskiej

kultury w bogatą i żywą tradycję zachodnioeuropejską. Z najwcześniejszego okresu,

Romanizmu (XI – połowa XIII w.) pochodzą m.in. importowane z zachodu przez dwór,

kościoły i klasztory rękopisy iluminowane zdobione pięknymi miniaturami.

Następna epoka – Gotyk (połowa wieku XIII – XV w.) przyniosła szereg malowideł

ściennych o tematyce religijnej, niestety tylko częściowo zachowanych, oraz niezwykle

intensywny rozwój malarstwa tablicowego, którego głównym ośrodkiem w w.XV stał się

Kraków, ówczesna stolica Polski. Powstawały tu, w rzemieślniczych warsztatach

malarskich i snycerskich, malowane na deskach i obficie złocone ołtarze, tryptyki i

poliptyki, z których wiele dotrwało do naszych czasów. Pod koniec w.XV działał w

Krakowie jeden z najwybitniejszych artystów późnego średniowiecza, norymberczyk Wit

Stwosz, autor słynnego Ołtarza Mariackiego, wielki rzeźbiarz, ale także malarz, który

wywarł znaczny wpływ na polską sztukę.

Renesans (XVI wiek) przyniósł dalszy rozwój religijnego malarstwa tablicowego (Mistrz

Jerzy), a także malarstwa ściennego i miniaturowego (Stanisław Samostrzelnik). W

dziełach tych artystów zaznaczały się wyraźne wpływy zachodniej sztuki renesansowej,

włoskiej, flamandzkiej i niemieckiej, szczególnie w zakresie perspektywy geometrycznej i

powietrznej. Rozwojowi malarstwa sprzyjał mądry mecenat artystyczny ostatnich królów

dynastii Jagiellonów, Zygmunta I, Zygmunta II Augusta, za których panowania pracowali

w Krakowie m.in. Hans Dürer, brat sławnego Albrechta Dürera oraz Hans Kurmbach. W

okresie renesansu pojawiła się w polskim malarstwie nieobecna dotąd tematyka świecka,

freski mitologiczne i historyczne, obrazy batalistyczne (np. „Bitwa pod Orszą”) oraz

pierwsze portrety królów, biskupów, profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także

mieszczan. Na początku XVI wieku powstał bogato ilustrowany miniaturami

przedstawiającymi sceny z życia codziennego (warsztaty krawców, szewców, złotników

etc.) Kodeks Baltazara Behema zawierający spis praw cechów rzemieślniczych.

Okres Baroku (XVII wiek - połowa XVIII wieku) to dalszy bardzo intensywny rozwój

malarstwa w Polsce. Przyczynił się do tego wybitny mecenat artystyczny królów

szwedzkiej dynastii Wazów, przede wszystkim Zygmunta III i Władysława IV, oraz Jana

III Sobieskiego. Pracowali wówczas w Polsce zarówno malarze obcy (m.in. Włoch Tomasz

Dolabella i Francuz Claude Callot) jak polscy, którzy, jak np. Krzysztof Boguszewski,

Franciszek Lekszycki, Jan Tretko (Tricjusz), Jerzy Eleuter Siemiginowski i Szymon

Czechowicz, nawiązując do malarstwa włoskiego i flamandzkiego, m,in Carla Maratty i

Rubensa, wynieśli polską sztukę malarską na wcale niezły europejski poziom. Z pracowni

tych artystów wychodziły okazałe reprezentacyjne portrety królewskie i magnackie,

wielkie kompozycje religijne i historyczne. Równolegle rozwijał się, i to na bardzo

szeroką skalę, rodzimy nurt malarski, który zaznaczył się szczególnie w tak zwanym

portrecie sarmackim, często pozbawionym przestrzenności i dość prymitywnym w

rysunku i kolorycie ale nacechowanym dosadnym realizmem (znakomite

charakterystyczne portrety szlachciców, pozbawione jakiejkolwiek idealizacji) i pełnym

urzekającego, nieco naiwnego wdzięku. Odmianę sarmackiego portretu stanowiły nie

spotykane poza Polską portrety trumienne, malowane przeważnie na blasze i

przyczepiane do trumny podczas pogrzebu, skąd ich charakterystyczny, sześcioboczny

kształt.

Wielki rozkwit malarstwa przypada na okres panowania ostatniego króla Polski,

Stanisława Augusta Poniatowskiego /1764-1775/.Działają wówczas w Polsce wybitni

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Malarstwa w Polsce i więcej Schematy w PDF z Sztuka tylko na Docsity!

Początki malarstwa w Polsce wiążą się, jak w ogólne początki polskiej sztuki, z przyjęciem chrześcijaństwa z Rzymu, w r. 966,co przesądziło o wpisaniu się polskiej kultury w bogatą i żywą tradycję zachodnioeuropejską. Z najwcześniejszego okresu, Romanizmu (XI – połowa XIII w.) pochodzą m.in. importowane z zachodu przez dwór, kościoły i klasztory rękopisy iluminowane zdobione pięknymi miniaturami. Następna epoka – Gotyk (połowa wieku XIII – XV w.) przyniosła szereg malowideł ściennych o tematyce religijnej, niestety tylko częściowo zachowanych, oraz niezwykle intensywny rozwój malarstwa tablicowego, którego głównym ośrodkiem w w.XV stał się Kraków, ówczesna stolica Polski. Powstawały tu, w rzemieślniczych warsztatach malarskich i snycerskich, malowane na deskach i obficie złocone ołtarze, tryptyki i poliptyki, z których wiele dotrwało do naszych czasów. Pod koniec w.XV działał w Krakowie jeden z najwybitniejszych artystów późnego średniowiecza, norymberczyk Wit Stwosz, autor słynnego Ołtarza Mariackiego, wielki rzeźbiarz, ale także malarz, który wywarł znaczny wpływ na polską sztukę. Renesans (XVI wiek) przyniósł dalszy rozwój religijnego malarstwa tablicowego (Mistrz Jerzy), a także malarstwa ściennego i miniaturowego (Stanisław Samostrzelnik). W dziełach tych artystów zaznaczały się wyraźne wpływy zachodniej sztuki renesansowej, włoskiej, flamandzkiej i niemieckiej, szczególnie w zakresie perspektywy geometrycznej i powietrznej. Rozwojowi malarstwa sprzyjał mądry mecenat artystyczny ostatnich królów dynastii Jagiellonów, Zygmunta I, Zygmunta II Augusta, za których panowania pracowali w Krakowie m.in. Hans Dürer, brat sławnego Albrechta Dürera oraz Hans Kurmbach. W okresie renesansu pojawiła się w polskim malarstwie nieobecna dotąd tematyka świecka, freski mitologiczne i historyczne, obrazy batalistyczne (np. „Bitwa pod Orszą”) oraz pierwsze portrety królów, biskupów, profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także mieszczan. Na początku XVI wieku powstał bogato ilustrowany miniaturami przedstawiającymi sceny z życia codziennego (warsztaty krawców, szewców, złotników etc.) Kodeks Baltazara Behema zawierający spis praw cechów rzemieślniczych. Okres Baroku (XVII wiek - połowa XVIII wieku) to dalszy bardzo intensywny rozwój malarstwa w Polsce. Przyczynił się do tego wybitny mecenat artystyczny królów szwedzkiej dynastii Wazów, przede wszystkim Zygmunta III i Władysława IV, oraz Jana III Sobieskiego. Pracowali wówczas w Polsce zarówno malarze obcy (m.in. Włoch Tomasz Dolabella i Francuz Claude Callot) jak polscy, którzy, jak np. Krzysztof Boguszewski, Franciszek Lekszycki, Jan Tretko (Tricjusz), Jerzy Eleuter Siemiginowski i Szymon Czechowicz, nawiązując do malarstwa włoskiego i flamandzkiego, m,in Carla Maratty i Rubensa, wynieśli polską sztukę malarską na wcale niezły europejski poziom. Z pracowni tych artystów wychodziły okazałe reprezentacyjne portrety królewskie i magnackie, wielkie kompozycje religijne i historyczne. Równolegle rozwijał się, i to na bardzo szeroką skalę, rodzimy nurt malarski, który zaznaczył się szczególnie w tak zwanym portrecie sarmackim, często pozbawionym przestrzenności i dość prymitywnym w rysunku i kolorycie ale nacechowanym dosadnym realizmem (znakomite charakterystyczne portrety szlachciców, pozbawione jakiejkolwiek idealizacji) i pełnym urzekającego, nieco naiwnego wdzięku. Odmianę sarmackiego portretu stanowiły nie spotykane poza Polską portrety trumienne, malowane przeważnie na blasze i przyczepiane do trumny podczas pogrzebu, skąd ich charakterystyczny, sześcioboczny kształt. Wielki rozkwit malarstwa przypada na okres panowania ostatniego króla Polski, Stanisława Augusta Poniatowskiego /1764-1775/.Działają wówczas w Polsce wybitni

malarze włoscy i francuscy jak Marcello Bacciarelli, Canaletto oraz Jean Pierre Norblin de la Gourdaine, w których kręgu, za sprawą mecenatu króla, wielkiego miłośnika i kolekcjonera malarstwa, wyrastają na znaczących twórców malarze polscy m.in. Kazimierz Wojniakowski i Aleksander Orłowski, o którym Adam Mickiewicz z dumą powiedział w „Panu Tadeuszu”: „nasz malarz Orłowski”. Wieriusz-Kowalski, Alfred (1849-1915) „ Myśliwy na saniach ”, Olej na desce, sygnowany, 23x cm. Donated by Alexander Mełeń-Korczyński Wiek XIX, mimo, że Polska pozostawała od r. 1795 aż po koniec I wojny światowej (1918), w stanie politycznego zniewolenia /podzielona rozbiorami pomiędzy Rosję, Prusy i Austrię/, to okres otwartej manifestacji polskości i szerokiego rozumianego patriotyzmu. W pierwszej połowie w. XIX, w epoce Romantyzmu, objawienie jest sztuka Piotrka Michałowskiego (1801-1855/ pierwszego polskiego malarza o najwyższym europejskim formacie. Malowane przez niego żywiołowo epizody z wojen napoleońskich /m.in. „Bitwa pod Samosierrą”) i wspaniałe portrety mieszczan, chłopów i Żydów można śmiało postawić w jednym rzędzie z obrazami największych artystów romantycznych jak Teodor Gericault i Eugeniusz Delaoroix. Wyczółkowski, Leon (1852-1936) “Kościół Wizytek w Lublinie” , Akwarela na papierze, sygnowana, 30x cm. Donated by Alexander Mełeń-Korczyński, 1977 Intensywnie rozwija się w w. XIX malarstwo krajobrazowe i rodzajowe, w czym objawia się miłość od ojczystej ziemi i rodzimego obyczaju. Najwybitniejszymi reprezentantami tego nurtu są m.in. Józef Chełmoński (1849-1914), autor słynnej „Czwórki” i „Bocianów”, Juliusz Kossak (1824-1899), wspaniały akwarelista, niezrównany malarz koni i epizodów z siedemnastowiecznych wojen Polaków z Kozaczyzną, Turkami i Szwedami, Józef Szermetowski (1833-1876), malarz nostalgicznych widoków wsi i małych miasteczek, Józef Brandt (1841-1915), wybitny batalista, podobnie jak Juliusz Kossak piewca siedemnastowiecznych potyczek militarnych i ówczesnego obyczaju, Wojciech Gerson (1831-1901) i Leon Wyczółkowski (1852-1932), ci dwaj ostatni znani szczególnie jako malarze Tatr, polskich gór, w których, jak głosiły popularne w XIX wieku ludowe legendy, mieli drzemać wielcy polscy rycerze dawnych wieków, oczekujący na znak do walki o niepodległość. Najwyższym społecznym uznaniem i ogromną popularnością cieszyło się w XIX w. Malarstwo historyczne, którego najwybitniejszym, w europejskiej skali, był Jan Matejko /1828-1893/. W serii dużych obrazów ukazał on, w syntetyczny sposób, ważne epizody z historii Polski /m.in. „Bitwa pod Grunwaldem”, „kazanie Skargi”, „Hołd Pruski”, „konstytucja 3 Maja”, „Kościuszko pod Racławicami” zwracając uwagę tak na historyczną świetność dawnej Polski, jak na tragiczne momenty w jej dziełach, które, /m.in. zdrada narodowa/ doprowadziły do upadku państwa. Obrazami, a przede wszystkim efektownymi rysunkami, powielanymi w niezliczonych reprodukcjach, olbrzymią popularność zyskał sobie Artur Grottger (1837-1867), piewca narodowego powstania w r. 1863, zwanego Styczniowym. Sztuka Matejki i Grottgera wywarła potężny wpływ na późniejsze polskie malarstwo historyczno-patriotyczne, m.in. Wojciecha Kossaka (1857- 1943), żywotne aż po II wojnę światową.

II wojna światowa i hitlerowska okupacja, która przyniosła Oświęcim i Holokaust, skłoniła wielu artystów do podejmowania na nowo, chociaż w bardziej nowoczesnej formie, tematyki patriotycznej i martyrologicznej, co zaowocowało wieloma znaczącymi dokonaniami malarskimi już po zakończeniu wojny (m.in. Marek Oberländer :”Napiętnowani”, Andrzej Wróblewski i jego seria „Rozstrzelań”). Lata PRL-u, szczególnie w okresie 1949-1956, to okres narzuconego przez partię socrealizmu, czyli realizmu socjalistycznego, który objawił się szeregiem oficjalnych dzieł ukazujących wielkie budowle, przodowników pracy i przywódców marksizmu-leninizmu. Po przemianach październikowych (1956) malarstwo znów zwróciło się ku wzorom zachodnioeuropejskim /np. Tadeusz Kantor i jego towarzyskie abstrakcje/ i na ogół rozwijało się bez większych ograniczeń, a niektórzy artyści, jak np. Jerzy Nowosielski, Jonasz Stern, Wacław Taranczewski, Jan Lebenstein stworzyli dzieła doceniane szeroko, zarówno w kraju, jak i za granicą. Rok 1980, solidarnościowa rewolucja, a następnie stan wojenny, przyniosły nawrót tematyki i symboliki patriotyczno-martyrologicznej mającej w sztuce polskiej tak bogatą tradycję. Współczesne malarstwo polskie, wtopione w różnorakie działania artystyczne (Instalacje, techniki fotograficzne i komputerowe, video art. etc.) utrzymuje się na ogólnie dobrym poziomie oscylując pomiędzy naśladownictwem obcych wzorów, przeważnie amerykańskich, a lokalnymi odniesieniami, także do polskich dawnych tradycji artystycznych, m.in. sztuki sarmackiej i Jacka Malczewskiego, czego przykładem mogą być obrazy Leszka Sobockiego Informacje wykorzystano ze strony:

Malarstwa w Polsce, Schematy z Sztuka

Dokumenty powiązane

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Malarstwa w Polsce i więcej Schematy w PDF z Sztuka tylko na Docsity!

Malarstwa w Polsce

http://www.pilsudski.org/portal/pl/galeria/obrazy/169-malarstwo-w-polsce--krotki-zarys-

historyczny