Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony, Notatki z Genetyka

Pobierz Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony i więcej Notatki w PDF z Genetyka tylko na Docsity!

MATERIAŁ ĆWICZENIOWY

Z BIOLOGII

STYCZEŃ 2017

POZIOM ROZSZERZONY

ZASADY OCENIANIA ZADAŃ

Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony

Zadanie 1. (0– 5 )

Zadanie 1.1. (0–2) Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe II. Pogłębienie wiadomości dotyczących budowy i funkcjonowania organizmu ludzkiego. Zdający objaśnia funkcjonowanie organizmu ludzkiego na różnych poziomach złożoności […].

V. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka.

4. Układ pokarmowy i przebieg procesów trawiennych. Zdający:

1. omawia budowę poszczególnych elementów układu pokarmowego oraz przed- stawia związek pomiędzy budową a pełnioną funkcją;

3. Układ ruchu. Zdający:

7. analizuje procesy pozyskiwania energii w mięśniach ([...] rola mioglobiny,[...])

Schemat punktowania 2 p. – za podanie obu właściwych nazw. 1 p. – za podanie tylko jednej właściwej nazwy. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

1. wątroba
2. mioglobina

Zadanie 1.2. (0–1) Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe

V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje [...], formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierając racjonalne argumenty. I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający […] przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne [...].

III. Metabolizm

3. Oddychanie wewnątrzkomórkowe. Zdający:

4. wyjaśnia zasadę działania łańcucha oddechowego i mechanizm syntezy ATP.

Schemat punktowania 1 p. – za wykazanie związku, odnoszące się do białek łańcucha przenośników elektronów, które zawierają żelazo. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązanie Żelazo jest składnikiem białek będących przenośnikami elektronów / białek odpowiedzialnych za transport elektronów w łańcuchu oddechowym / cytochromów występujących w wewnętrznej błonie mitochondrialnej, dlatego przy jego niedoborze transport ten jest upośledzony.

Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony

Zadanie 2. (0– 2 )

Zadanie 2.1. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia […] informacje, odnosi się krytycznie do przedstawionych informacji. I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający [...] przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne [...].

II. Budowa i funkcjonowanie komórki. Zdający:

5. wyjaśnia rolę […] aparatu Golgiego, lizosomów […] w przemianie materii komórki;

Schemat punktowania 1 p. – za poprawną ocenę wszystkich trzech informacji dotyczących struktur Golgiego. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

Zadanie 2.2. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje [...], formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierając racjonalne argumenty. I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający […] przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne; przedstawia związki między strukturą a funkcją na różnych poziomach organizacji życia [...].

II. Budowa i funkcjonowanie komórki. Zdający:

5. wyjaśnia rolę […] siateczki śródplazmatycznej (gładkiej i szorstkiej), aparatu Golgiego, lizosomów […] w przemianie materii komórki; V. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka.

4. Układ pokarmowy i przebieg procesów trawiennych. Zdający:

1. omawia budowę poszczególnych elementów układu pokarmowego oraz przedstawia związek pomiędzy budową a pełnioną funkcją;

Schemat punktowania 1 p. – za wskazanie komórek trzustki oraz wykazanie powiązania ich funkcji z rolą aparatu Golgiego w komórce. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania erytrocyty, komórki trzustki, komórki naskórka, komórki mięśnia sercowego

1. Woreczki aparatu Golgiego połączone są ze sobą kanałami. P F

Stos woreczków aparatu Golgiego ma budowę zróżnicowaną strukturalnie na część wejściową i wyjściową.

P F

Pęcherzyki odrywające się od woreczków aparatu mogą przekształcać się w lizosomy.

P F

Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony

Uzasadnienie:  są to komórki wydzielnicze, w których wydzielane substancje białkowe transportowane są w pęcherzykach tworzonych w aparacie Golgiego.  w komórkach trzustki produkowane są duże ilości białek (enzymy, hormony), modyfikowanych i pakowanych w aparacie Golgiego do pęcherzyków, z których uwalniane są (w procesie egzocytozy) na zewnątrz komórki.

Zadanie 3. (0– 3 )

Zadanie 3.1. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający [...] przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne [...].

III. Metabolizm

2. Ogólne zasady metabolizmu. Zdający:

5. wskazuje substraty i produkty głównych szlaków i cykli metabolicznych ([...] oddychanie beztlenowe, glikoliza, […]);

3. Oddychanie wewnątrzkomórkowe. Zdający:

2. wyjaśnia różnicę między oddychaniem tlenowym a fermentacją, porównuje ich bilans energetyczny;

Schemat punktowania 1 p. – za podanie obu właściwych nazw: nazwy etapu oddychania beztlenowego oraz rodzaju fosforylacji. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.

Rozwiązanie Nazwa etapu: glikoliza Rodzaj fosforylacji: substratowa

Zadanie 3.2. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający [...] przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne [...]. IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Zdający odczytuje, selekcjonuje, [...] informacje [...].

III. Metabolizm

2. Ogólne zasady metabolizmu. Zdający:

2. wyjaśnia różnicę między oddychaniem tlenowym a fermentacją, porównuje ich bilans energetyczny;
3. opisuje na podstawie schematów przebieg glikolizy, […]

Schemat punktowania 1 p. – za podkreślenie wszystkich czterech właściwych określeń. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie W etapie procesu oznaczonym III. dzięki ( redukcji / utlenianiu ) aldehydu octowego

odnawiany jest zapas (ADP / ATP / NAD+^ / NADH ), co umożliwia ( utlenianie / redukcję )

kolejnych cząsteczek ( glukozy / pirogronianu ).

Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony

Przykładowe rozwiązanie Są to struktury analogiczne, ponieważ powstały z różnych organów (liści lub pędów).

Zadanie 4.2. (0–2)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje, [...], wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe, [...], formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierając racjonalne argumenty. I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający [...] przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne; przedstawia związki między strukturą a funkcją na różnych poziomach organizacji życia [...].

IV. Przegląd różnorodności organizmów

6. Rośliny – budowa i funkcje tkanek i organów. Zdający:

2. analizuje budowę morfologiczną rośliny okrytonasiennej, rozróżniając poszczególne organy i określając ich funkcje;
3. opisuje modyfikacje organów roślin ([…] liści, łodygi) jako adaptacje do bytowania w określonych warunkach środowiska;
4. wyróżnia formy ekologiczne roślin w zależności od dostępności wody i światła w środowisku.

Schemat punktowania 2 p. – za poprawne uzasadnienie roli cierni u kaktusów z terenów pustynnych, odnoszące się do obrony przed roślinożercami, dzięki występowaniu ostrych, kłujących struktur oraz do zmniejszenia powierzchni transpiracji / ograniczenia utraty wody poprzez zredukowanie powierzchni liści. 1 p. – za poprawne uzasadnienie tylko jednej roli cierni u kaktusów rosnących na terenach pustynnych. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązanie

1. Dzięki przekształceniu liści kaktusów w ciernie powstają ostre, kłujące struktury chroniące łodygi (wypełnione wodą) przed roślinożercami (na ternach, gdzie jest mało roślin).
2. Przekształcenie liści w ciernie zmniejsza powierzchnię transpiracji i jest przystosowaniem do oszczędnej gospodarki wodnej tych roślin.

Uwaga : Nie uznaje się odpowiedzi polegających na podaniu tylko roli, ponieważ polecenie dotyczy uzasadnienia.

Zadanie 5. (0–2)

Zadanie 5.1. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający [...] przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne; przedstawia związki między strukturą a funkcją na różnych poziomach organizacji życia [...].

VI. Genetyka i biotechnologia.

2. Cykl komórkowy. Zdający:

4. podaje różnicę między podziałem mitotycznym a mejotycznym i wyjaśnia biologiczne znaczenie obu typów podziału;

Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony

Schemat punktowania 1 p. – za podanie właściwych nazw obu procesów. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.

Rozwiązanie A. zapłodnienie / gamia / gametogamia B. mejoza

Zadanie 5.2. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje, [...], formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierając racjonalne argumenty. I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający [...] przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne; [...]. IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Zdający odczytuje, selekcjonuje, [...] informacje [...].

IV. Przegląd różnorodności organizmów

3. porównuje przemianę pokoleń (i faz jądrowych) grup roślin […]. VI. Genetyka i biotechnologia.

2. Cykl komórkowy. Zdający:

4. podaje różnicę między podziałem mitotycznym a mejotycznym i wyjaśnia biologiczne znaczenie obu typów podziału;

Schemat punktowania 1 p. – za określenie, że komórki troficzne zawłotni są haploidalne i poprawne uzasadnienie, odwołujące się do możliwości ich przekształcania się w gamety lub powstawania z zygoty na drodze mejozy. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie Komórki troficzne zawłotni są haploidalne / (n), ponieważ

• mogą przekształcać się w gamety.
• ich powstanie poprzedza mejoza.
• w cyklu zawłotni występuje mejoza postgamiczna.

Zadanie 6. (0–3)

Zadanie 6.1. (0–1) Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy [...]. IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Zdający odczytuje, selekcjonuje, [...] informacje [...].

IV. Przegląd różnorodności organizmów.

5. Rośliny lądowe. Zdający:

5. rozróżnia rośliny jednoliścienne od dwuliściennych, wskazując ich cechy charakterystyczne (cechy liścia i kwiatu, system korzeniowy, budowa anatomiczna korzenia i pędu);

Schemat punktowania 1 p. – za określenie, że ziemniak jest rośliną dwuliścienną i wymienienie dwóch, świadczących o tym odpowiednich cech budowy różnych organów. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony

Zadanie 7. (0– 2 )

Zadanie 7.1. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy, [...]. IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Zdający odczytuje, selekcjonuje, [...] informacje [...].

IV. Przegląd różnorodności organizmów.

13. Porównanie struktur zwierząt odpowiedzialnych za realizację różnych czynności życiowych. Zdający:

18. przedstawia podstawowe etapy rozwoju zarodka, wymienia listki zarodkowe, wyróżnia zwierzęta pierwo- i wtórouste;

Schemat punktowania 1 p. – za wymienienie dwóch odpowiednich cech świadczących o tym, że na rysunku przedstawiono rozwój wtóroustych. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania  Bruzdkowanie jest równomierne.  Celoma powstaje z uchyłków prajelita / zawiązki mezodermy powstają z uchyłków prajelita.  Odbyt powstaje na miejscu pragęby.  Otwór gębowy wykształca się wtórnie.

Uwaga: Kolejność nie ma znaczenia.

Zadanie 7.2. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje, odnosi się krytycznie do przedstawionych informacji [...]. I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy, [...].

IV. Przegląd różnorodności organizmów.

13. Porównanie struktur zwierząt odpowiedzialnych za realizację różnych czynności życiowych. Zdający:

18. przedstawia podstawowe etapy rozwoju zarodka, wymienia listki zarodkowe, wyróżnia zwierzęta pierwo- i wtórouste;

Schemat punktowania 1 p. – za poprawną ocenę wszystkich trzech informacji dotyczących zwierząt pierwo- i wtóroustych. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

1. Wszystkie zwierzęta bezkręgowe należą do pierwoustych. P F
2. Zarówno wśród zwierząt pierwoustych, jak i wtóroustych występują formy prowadzące osiadły tryb życia. P^ F
3. Wśród kręgowców występują zwierzęta pierwouste i wtórouste. P F

Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony

Zadanie 8. (0– 3 )

Zadanie 8.1. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe III. Pogłębienie znajomości metodyki badań biologicznych. Zdający […] formułuje problemy badawcze […]. IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Zdający odczytuje, selekcjonuje, [...] informacje [...].

IV. Przegląd różnorodności organizmów 1 1. Zwierzęta bezkręgowe. Zdający:

3. przedstawia budowę, czynności życiowe i tryb życia parzydełkowców[…];

13. Porównanie struktur zwierząt odpowiedzialnych za realizację różnych czynności życiowych. Zdający:

16. wymienia typy rozmnażania bezpłciowego i podaje grupy zwierząt, u których może ono zachodzić;

Schemat punktowania 1 p. – za podanie poprawnego problemu badawczego dotyczącego odtwarzania ciała polipa (stułbi) z komórek (środkowej części) jej ciała. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązanie  Czy z komórek środkowej części ciała stułbi można odtworzyć cały jej organizm?

 Czy polip stułbi może być odtwarzany z komórek jego środkowej części?

 Czy zmiana układu komórek wyizolowanych z (środkowej części) polipa stułbi wpłynie

na sposób odtworzenia / regeneracji z nich nowego polipa?

 Czy komórki (środkowej części) ciała stułbi mają zdolność do reagregacji?

Zadanie 8.2. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe III. Pogłębienie znajomości metodyki badań biologicznych. Zdający [...] formułuje wnioski z przeprowadzonych obserwacji i doświadczeń. [...]. V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje, odnosi się krytycznie do przedstawionych informacji […].

IV. Przegląd różnorodności organizmów

11. Zwierzęta bezkręgowe. Zdający:

3. przedstawia budowę, czynności życiowe i tryb życia parzydełkowców […];

13. Porównanie struktur zwierząt odpowiedzialnych za realizację różnych czynności życiowych.

Schemat punktowania 1 p. – za podanie poprawnego wniosku dotyczącego regeneracji komórek ciała stułbi z jego części środkowej lub „pamięci” komórek związanej z miejscem ich pochodzenia. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązanie  Komórki części środkowej odtwarzają polipa stułbi zgodnie z pierwotnym ich położeniem w ciele zwierzęcia.  Poszczególne grupy komórek ze środkowej części ciała stułbi odtwarzają określone części ciała polipa.  Rozproszone komórki części środkowej ciała stułbi cechuje pamięć miejsca, z którego pochodzą.

Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony

Zadanie 9.2. (0–1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje, [...], wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe, [...], formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierając racjonalne argumenty. IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Zdający odczytuje, selekcjonuje, [...] informacje [...].

IV. Przegląd różnorodności organizmów

12. Zwierzęta kręgowe. Zdający:

1. wymienia cechy charakterystyczne ryb, płazów [...] w powiązaniu ze środowiskiem i trybem życia;
2. opisuje przebieg czynności życiowych, w tym rozmnażanie się i rozwój grup wymienionych w pkt 1;

Schemat punktowania 1 p. – za wykazanie związku udziału gałek ocznych w procesie połykania pokarmu przez żabę z budową jej czaszki, uwzględniające brak oczodołów kostnych. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązanie Czaszka płazów jest ażurowa / nie ma oczodołów kostnych, dlatego duże gałki oczne naciskają pokarm od góry, co ułatwia jego połykanie / przesuwanie w stronę gardzieli.

Zadanie 10. (0 – 3)

Zadanie 10.1. (0 – 1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe II. Pogłębienie wiadomości dotyczących budowy i funkcjonowania organizmu ludzkiego. Zdający objaśnia funkcjonowanie organizmu ludzkiego na różnych poziomach złożoności; [...]. IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Zdający odczytuje, selekcjonuje, [...] informacje [...].

V. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka.

4. Układ pokarmowy i przebieg procesów trawiennych. Zdający:

1. omawia budowę poszczególnych elementów układu pokarmowego oraz przedstawia związek pomiędzy budową a pełnioną funkcją; 3 ) przedstawia […] proces trawienia, wchłaniania i transportu białek, cukrów i tłuszczów;

Schemat punktowania: 1 p. – za wskazanie właściwej litery (A), którą oznaczono naczynie limfatyczne i poprawne określenie roli tego naczynia we wchłanianiu produktów trawienia. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązanie Naczynie limfatyczne oznaczono A – do niego wchłaniane są produkty trawienia tłuszczów (oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach) / wchłania i transportuje produkty trawienia tłuszczów

Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony

Zadanie 10.2. (0 – 2)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje, [...], wyjaśnia zależności przyczynowo- skutkowe, [...], formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierając racjonalne argumenty. II. Pogłębienie wiadomości dotyczących budowy i funkcjonowania organizmu ludzkiego. Zdający objaśnia funkcjonowanie organizmu ludzkiego na różnych poziomach złożoności.

II. Budowa i funkcjonowanie komórki. Zdający:

1. wskazuje poszczególne elementy komórki,
2. wyjaśnia rolę […] siateczki śródplazmatycznej (gładkiej i szorstkiej), […] w przemianie materii komórki; V. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka.

4. Układ pokarmowy i przebieg procesów trawiennych. Zdający:

1. omawia budowę poszczególnych elementów układu pokarmowego oraz przedstawia związek pomiędzy budową a pełnioną funkcją;

Schemat punktowania 2 p. – za poprawne wykazanie związku budowy enterocytu z pełniona funkcją, uwzgledniające rolę mikrokosmków, jaką jest zwiększanie powierzchni chłonnej oraz rolę rozbudowanej szorstkiej siateczki śródplazmatycznej, jaką jest synteza białek związanych z transportem pobieranych składników pokarmowych / produktów trawienia. 1 p. – za poprawne wykazanie związku budowy enterocytu z pełnioną funkcją, uwzględniające tylko rolę mikrokosmków lub tylko rolę rozbudowanej szorstkiej siateczki śródplazmatycznej. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązanie Enterocyt na powierzchni zwróconej do światła jelita ma liczne mikrokosmki (C), które zwiększają powierzchnię wchłaniania składników pokarmowych oraz rozbudowaną szorstką siateczkę wewnątrzplazmatyczna (D) umożliwiającą syntezę białek (błonowych) / białek przenośnikowych, biorących udział w transporcie składników pokarmowych ze światła jelita / białek związanych z transportem wewnątrzkomórkowym pobranych cząsteczek związków organicznych.

Zadanie 11. (0 – 3 )

Zadanie 11.1. (0 – 2)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Zdający odczytuje, selekcjonuje, [...] informacje [...].

14. Rozwój człowieka. Zdający:

4. przedstawia etapy ontogenezy człowieka (od narodzin po starość). V. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka.

9. Układ nerwowy. Zdający:

1. opisuje budowę i funkcje mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów;

Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony

Schemat punktowania 1 p. – za poprawne przyporządkowanie wszystkich wymienionych rodzajów kory do płatów kresomózgowia. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.

Rozwiązanie A. płat czołowy - 1. ( kora ruchowa )

B. płat ciemieniowy - 2. ( kora czuciowa )

C. płat skroniowy - 4. ( kora słuchowa )

D. płat potyliczny - 3. ( kora wzrokowa )

Zadanie 1 2. (0 – 2 )

Zadanie 12.1. (0 – 1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe II. Pogłębienie wiadomości dotyczących budowy i funkcjonowania organizmu ludzkiego. Zdający objaśnia funkcjonowanie organizmu ludzkiego na różnych poziomach złożoności. IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Zdający odczytuje, selekcjonuje, [...] informacje [...].

V. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka.

12. Układ dokrewny. Zdający;

3. wyjaśnia mechanizmy homeostazy (w tym mechanizm sprzężenia zwrotnego ujemnego) i ilustruje przykładami wpływ hormonów na jej utrzymanie;
4. wyjaśnia mechanizm antagonistycznego działania niektórych hormonów na przykładzie […] kalcytoniny i parathormonu;

Schemat punktowania 1 p. – za poprawne uzupełnienie wszystkich czterech miejsc na schemacie. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony

Zadanie 12.2. (0 – 1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe II. Pogłębienie wiadomości dotyczących budowy i funkcjonowania organizmu ludzkiego. Zdający objaśnia funkcjonowanie organizmu ludzkiego na różnych poziomach złożoności.

V. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka.

4. Układ pokarmowy i przebieg procesów trawiennych. Zdający:

2. podaje źródła, funkcje i wyjaśnia znaczenie składników pokarmowych dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu ze szczególnym uwzględnieniem roli witamin […];

Schemat punktowania 1 p. – za podkreślenie nazwy właściwej witaminy. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.

Rozwiązanie A, B 2 , D3, E , kwas foliowy, K,

Zadanie 13. (0 – 1 )

Zadanie 13.1. (0 – 1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający [...] przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne [...].

VI. Genetyka i biotechnologia.

5. Genetyka mendlowska. Zdający:

1. [...] stosuje podstawowe pojęcia genetyki klasycznej (allel, allel dominujący, allel recesywny [...], homozygota, heterozygota, genotyp, fenotyp);
2. zapisuje i analizuje krzyżówki jednogenowe […] (z dominacją zupełną […]) […]. Schemat punktowania 1 p. – za poprawne zapisanie genotypów obojga rodziców. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.

Rozwiązanie Genotyp matki: Gg Genotyp ojca: Gg

Zadanie 13.2. (0 – 1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje, [...], wyjaśnia zależności przyczynowo- skutkowe, [...], formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierając racjonalne argumenty.

VI. Genetyka i biotechnologia.

5. Genetyka mendlowska. Zdający:

3. zapisuje i analizuje krzyżówki jednogenowe i dwugenowe (z dominacją zupełną i niezupełną […], posługując się szachownicą Punnetta) oraz określa prawdopodobieństwo wystąpienia poszczególnych genotypów i fenotypów w pokoleniach potomnych;
4. przedstawia sposób dziedziczenia płci u człowieka, […];

Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony

Zadanie 14.2. (0 – 1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje, [...], wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe, [...], formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierając racjonalne argumenty.

V. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka.

12. Układ dokrewny. Zdający;

7. analizuje działanie hormonów odpowiedzialnych za dojrzewanie i rozród człowieka;

Schemat punktowania 1 p. – za wyjaśnienie odnoszące się do wytwarzania przez jądra męskich hormonów płciowych / testosteronu, które wpływają na ujawnianie się drugorzędowych cech płciowych. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązanie  Powtórne wszczepienie jąder spowodowało rozwój cech zależnych od hormonów płciowych wytworzonych w jądrach, np. grzebienia charakterystycznego dla koguta.  Drugorzędowe cechy płciowe zależą od hormonów płciowych wytwarzanych w jądrach. Wytwarzanie tych hormonów przez wszczepione jądra powoduje rozwój cech typowych dla samców.

Zadanie 1 5. (0 – 2)

Zadanie 15.1. (0 – 1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe I. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia. Zdający [...] przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne [...].

VI. Genetyka i biotechnologia.

5. Genetyka mendlowska. Zdający:

1. [...] stosuje podstawowe pojęcia genetyki klasycznej (allel, allel dominujący, allel recesywny [...], homozygota, heterozygota, genotyp, fenotyp);
2. opisuje sprzężenia genów (w tym sprzężenia z płcią) i przedstawia sposoby ich mapowania na chromosomie;

Schemat punktowania 1 p. – za poprawnie zapisane genotypy obu muszek oraz legendę dotyczącą przyjętych oznaczeń alleli obu genów. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązanie A – normalna długość skrzydeł, a – zredukowane skrzydła B – brązowa barwa ciała, b – czarna barwa ciała

Genotyp samicy: AB/ab lub ab

AB

lub AB

ab

. Genotyp samca: ab/ab lub ab

ab

Materiał ćwiczeniowy z biologii 2017 Poziom rozszerzony

Zadanie 15.2. (0 – 1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje, [...], wyjaśnia zależności przyczynowo- skutkowe, [...], formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi […].

VI. Genetyka i biotechnologia.

5. Genetyka mendlowska. Zdający:

4. opisuje sprzężenia genów (w tym sprzężenia z płcią) i przedstawia sposoby ich mapowania na chromosomie;

Schemat punktowania 1 p. – za podanie poprawnej odległości, obliczonej jako suma odsetków rekombinantów. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.

Rozwiązanie (9,2% + 9,4% = 18,6%) Odległość = 18,6 j.m. / cM

Zadanie 16. (0 – 1)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje, odnosi się krytycznie do przedstawionych informacji [...].

VI. Genetyka i biotechnologia.

6. Zmienność genetyczna. Zdający:

1. określa źródła zmienności genetycznej (mutacje, rekombinacja);
2. podaje przykłady zachodzenia rekombinacji genetycznej (mejoza); IX. Ewolucja.

3. Elementy genetyki populacji. Zdający:

1. definiuje pulę genową populacji;

Schemat punktowania 1 p. – za poprawną ocenę wszystkich trzech stwierdzeń dotyczących rekombinacji. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

Crossing-over to proces wymiany odcinków chromatyd chromosomów homologicznych w metafazie mejozy.

P F

2. Rekombinacja zachodzi również podczas losowego łączenia się gamet. (^) P F
3. Rekombinacja nie zmienia puli genowej gatunku. P F