Pobierz Matura 2025, język polski zakres podstawowy i rozszerzony, Biblia i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!
Biblia Biblia to zbiór ksiąg uznanych przez chrześcijan za święte. Historia Stary Testament był napisany w języku hebrajskim (niektóre fragmenty w aramejskim). Teksty te powstawały wiele stuleci, mają różnych autorów i były przekazywane przez wiele stuleci ustnie. Najstarszy fragment (z Księgi Liczb) datuje się na około 600 r. p.n.e. Nowy Testament napisany został w języku greckim koncentruje się na życiu Jezusa z Nazaretu. Najważniejsze są cztery Ewangelie, które spisali apostołowie (gr. dobra nowina ) - autorzy: Mateusz, Marek, Łukasz i Jan. Najstarsza jest św. Marka (60-70 rok n.e.) i prawdopodobnie na niej wzorowali się Mateusz i Łukasz - te trzy nazywamy synoptycznymi. Inne ujęcie prezentuje Ewangelia świętego Jana (powstałą około 100 roku) - jej autorem był uczeń Jezusa, napisał również Apokalipsę i trzy listy apostolskie (choć dziś bibliści podważają tą tezę mówiąc o trzech różnych autorach). Nowy Testament uważany jest jedynie przez chrześcijan za świętą księgę (przez wyznawców judaizmu nie). Testament z hebrajskiego oznacza przymierze. Podział i zawartość Biblii:
- Tora (Pięcioksiąg) : Księga Rodzaju (Genesis), Księga Wyjścia (Exodus), Księga Kapłańska (Leviticus), Księga Liczb (Numeri), Księga Powtórzonego Prawa (Deuteronomium) - początki ludzkości i dzieje Izraela ( księgi historyczne )
- Księga Hioba, Księga Psalmów, Księga Koheleta (Eklezjastesa), Pieśń nad Pieśniami
- wskazówki i porady jak wieść życie zgodne z wolą Boga ( księgi mądrościowe/dydaktyczne )
- Księga Izajasza, Księga Jeremiasza, Księga Daniela - teksty przekazywane prorokom podczas natchnienia ( księgi prorockie/profetyczne )
- Ewangelie i Dzieje Apostolskie - opisują życie Jezusa i apostołów
- Listy Apostolskie - rady jak wieść godne życie chrześcijanina
- Apokalipsa świętego Jana - koniec świata i Sąd Ostateczny Kanon i apokryfy Kanon to zbiór ksiąg zaakceptowanych przez Kościół. Apokryfy (gr. apokryphos - ukryty, tajemny ) - tekst nawiązujący tematycznie do Biblii, który nie został uznany przez Kościół i włączony do kanonu. Kanon biblijny został ustanowiony na soborze trydenckim i obejmuje 73 księgi. Dekalog Dziesięć Przykazań Bożych, zbiór praw, nakazów i zakazów moralno-religijnych, podstawa moralności żydowskiej i chrześcijańskiej, spisane na kamiennych tablicach, dane przez Boga Mojżeszowi na górze Synaj Przekłady Biblii Septuaginta to najstarszy przekład Starego Testamentu na język grecki. Wulgata to przekład Biblii na język łaciński dokonany przez świętego Hieronima ( IV/V wiek). W Polsce wydano przekład Biblii jezuity Jakuba Wujka w 1599 roku (klasyka polskiego piśmiennictwa). Współcześnie najpopularniejsza jest Biblia Tysiąclecia (1965 rok).
Różne oblicza Biblii Dla niektórych jest to świadectwo historyczne dotyczące dziejów i obyczajów żydowskich. Dla innych jest to zbiór uniwersalnych prawd moralnych - źródło refleksji dla wierzących i niewierzących. Stary Testament dla wyznawców judaizmu oraz cała Biblia dla chrześcijan to święta księga, w której jest zapis Bożego objawienia - w Starym Bóg kieruje losami narodu wybranego, a w Nowym całej ludzkości. Dla chrześcijan Pismo Święte to opis historii zbawienia (od przekleństwa grzechu pierworodnego i skazania człowieka na cierpienie do zbawienia ludzi i obietnicy życia wiecznego). Pismo Święte to też wybitne dzieło literackie, jest w nim wiele gatunków epiki i liryki: przypowieść (parabola), pieśń , psalm , hymn. Jest też zróżnicowana narracja, wiele symboli i alegorii. Jak odczytywać Biblię? Na różnych poziomach:
- literalnym - dosłownie, jak zapis faktu, pouczenie, instrukcja (np. Nie kradnij )
- alegorycznym - coś niosącego znaczenie religijne/ moralne ( siewca to Bóg, ziarno słowo Boże )
- moralistycznym - rady i wskazówki, które pomagają jak żyć i co wybierać
- mistycznym - czytanie Biblii to obcowanie ze słowem Bożym Biblia w kulturze Jest skarbnicą motywów kulturowych i inspiracją dla artystów, pisarzy, ludzi teatru i filmu. Dodatkowo księgi biblijne mają charakter ponadczasowy: porady i moralne oceny są nadal aktualne. Uniwersalna jest też symboliczna wymowa wielu opowieści biblijnych, np. wygnanie z raju, budowa wieży Babel, historia Kaina i Abla. Biblia a język Biblizmy to związki frazeologiczne pochodzące z Biblii:
- zamienić się w słup soli (zastygnąć z przerażenia/zdumienia) - opowieść o żonie Lota, która uciekając z Sodomy skazanej przez Boga na zagładę, postąpiła wbrew ostrzeżeniom anioła i popatrzyła się za siebie - za karę zamieniono ją w słup soli ( Rodzaju )
- ciemności egipskie (nieprzeniknione) - jedna z plag Boga dla Egipcjan, za to że nie chcieli wypuścić Izraelitów ( Wyjścia )
- sól ziemi (najbardziej wartościowi ludzie spośród jakiejś zbiorowości) - Jezus nazywa tak swoich apostołów ( Mt )
- niebieski ptak (człowiek lekkomyślny, próżniak, darmozjad) - na pół żartobliwe odwołanie do słów Jezusa, który powiedział o ptakach, że nie pracują, ale żyją dzięki łasce Boga ( Mt )
- rzucać perły przed wieprze (dawać coś wartościowego, czego obdarowany nie umie docenić) - Jezus ostrzegał w Kazaniu na górze , by nie traktować tak słowa Bożego ( Mt )
- umywać ręce (nie brać za coś odpowiedzialności) - nawiązanie do gestu Piłata, który symbolicznie zademonstrował, że nie jest winien śmierci Jezusa ( Mt )
- nie rzucać słów na wiatr (obiecywać coś w sposób odpowiedzialny i dotrzymywać słowa) - w 1Kor święty Paweł ostrzegał by nie posługiwać się językiem, który nie potrafi przekazać żadnych treści duchowych
wygnał ich z raju (Edenu), który symbolizuje krainę pierwotnego stanu szczęścia człowieka
- Kain i Abel - Kain, starszy syn Adama i Ewy, zabił Abla z zazdrości o to, że Bogu bardziej spodobała się ofiara złożona przez Abla. Kain nie przyznał się do zabójstwa i okłamał Boga; za zbrodnie został przeklęty i otrzymał znamię (tzw. kainowe znamię, piętno)
- potop - Bóg widząc moralny upadek ludzi postanowił ich ukarać, zesłał więc na ziemię potop. Ocalił tylko rodzinę Noego, bo wyróżniał się prawością i bogobojnością. Noe zbudował arkę - schronienie dla rodziny i pary zwierząt z każdego gatunku
- zniszczenie Sodomy i Gomory - Bóg zesłał na te miasta deszcz siarki i ognia - kara za grzechy mieszkańców. Ocalił tylko bogobojnego Lota i jego rodzinę, aniołowie kazali im uciekać i nie oglądać się za siebie (żona Lota nie posłuchała i zamienia się w słup soli)
- wieża Babel - zuchwali ludzie chcieli zbudować wieżę, która będzie sięgać samego nieba. Bóg sprawił, żę zaczęli mówić różnymi jeżykami i przestali się rozumieć, nie dokończywszy wieży rozproszyli się po całym świecie
- ofiara Izaaka - Bóg zażądał od Abrahama. aby złożył mu w ofierze ukochanego syna. Abraham zaprowadził Izaaka na górę Moria i go związał, ale gdy podnosił nóż, zjawił się anioł, który go powstrzymał i kazał złożyć barana uwikłanego rogami w zaroślach. Udowodnił, że jest oddany Bogu i zyskał jego błogosławieństwo W powstaniu świata nie ma teogonii , czyli opowieści o pochodzeniu bogów, Stwórca świata jest jeden, istnieje od zawsze a ludzie nie znają jego imienia, dopiero w Księdze Wyjścia ujawnia Mojżeszowi: Jestem który jestem. Tekst tej księgi to hołd złożony Bogu. Świat stworzony jest arcydziełem, a symboliczne znaczenie ma liczba 7 - w żydowskiej tradycji doskonałość, pełnia. Koncepcja człowieka Bóg w stworzonym świecie dał ludziom wyjątkowe miejsce, ukształtował go na swój obraz i dał wolną wolę. Ważna jest też wiara w Opatrzność boską, czyli fakt, że Bóg się nami opiekuje. Historia z tej księgi ukazuje fundamentalne prawdy o człowieku:
- obdarzeni wolną wolą ludzie mogą dokonywać wyborów, są jednak słabi, podatni na żądze i pokusy, często wybierają zło zamiast dobra
- skażona grzechem pierworodnym ludzkość została przez Boga naznaczona piętnem przemijania i śmierci, skazana na cierpienie i choroby
- człowiek wypędzony przez Boga z raju stał się wygnańcem, który musi się borykać z trudami życia Księga Hioba Znajdująca się w Starym Testamencie Księga Hioba opowiada o losach tytułowego bohatera, który został ciężko doświadczony przez Boga, mimo iż tak naprawdę nie zrobił nic złego. Przez całe swoje życie był osobą dobrą, sprawiedliwą i bogobojną. Posiadał liczną i kochającą się rodzinę (trzy córki i siedmiu synów). Dorobił się także dużego majątku, co w owych czasach uważano za znak błogosławieństwa bożego. W wyniku zakładu, do jakiego doszło pomiędzy Bogiem a Szatanem, został on poddany straszliwej próbie sprawdzenia jego wiary. Szatan uważał bowiem, że Hiob czci swojego Stwórcę jedynie za dobra doczesne, a gdyby mu je odebrano, to niechybnie odwróciłby się od niego. Bóg pewien swojej opinii pozwolił mu więc sprawdzić wierność Hioba.
Nagle na biblijnego bohatera spadły wszystkie możliwe nieszczęścia. Stracił cały majątek, umierają mu dzieci i wreszcie sam zaczął chorować na trąd. Wszyscy się od niego odwrócili, również przyjaciele i znajomi. Ogromnie cierpiał, mimo iż nie popełnił żadnego grzechu. Hiob miał powody do buntu przeciwko Bogu, ale nie zbuntował się, tylko cierpliwie wszystko znosił. Na ruinach własnego domu ciągle się modlił. Wiedział, że Stwórca niczego nie mógł mu zarzucić, bo przecież żył zgodnie z jego nakazami. Był więc spokojny i cierpiał w milczeniu. "Dobro przyjęliśmy z ręki Boga, czemu zła przyjąć nie możemy?". Bóg widząc, że nawet w obliczu tak tragicznej sytuacji Hiob nie zaparł się go, postanowił wynagrodzić mu te cierpienia, przywrócił mu szczęście i zapewnił o swojej opiece i pomocy. Tytułowy bohater żył szczęśliwie jeszcze 140 lat i widział cztery pokolenia. Losy Hioba pokazują, że przyjmowane z pokorą cierpienie może służyć pięknym rzeczom. Okazuje się, że ktoś, kto ma czyste sumienie i wie, że nie popełnił żadnego grzechu, nie musi się niczego obawiać, a jedynie czekać na odmianę losu. Postawa, jaką przyjął Hiob, jest godna naśladowania hiobowe wieści = złe wieści Jest to księga mądrościowa (dydaktyczna) i przedstawia motyw cierpienia i Bożej sprawiedliwości. Większą część księgi zapełnia dyskusja z przyjaciółmi, którzy go odwiedzają: Elifaz, Bildad i Sofar. teodycea (gr. theos czyli bóg , dike czyli sprawiedliwość ) - koncepcja godząca obraz Boga jako źródła dobra, miłości i sprawiedliwości z istnieniem złą w świecie teofania (gr. objawienie się bóstwa ) - Bóg może się ukazać człowiekowi w sposób bezpośredni jak u Hioba (osobiście) lub za pośrednictwem posłańca (np. anioła), by odpowiedzieć na skargi cierpiącego; jest to pojedynczy akt objawienia się Boga Kompozycja Księga Hioba składa się z dwóch krótkich części napisanych prozą (wstęp i zakończenie) oraz z wierszowanego poematu. Proza wprowadza nas do historii (kim jest bohater, co go spotkało i jak się to skończyło). Poemat to forma rozmowy Hioba z przyjaciółmi, która przypomina rozprawę sądową - przyjaciele to oskarżyciel, a obrońca - Hiob. W dialog są wplecione lamentacje bohatera, hymn na cześć Boga, a na koniec cztery mowy tajemniczego Elihu i dwie Stwórcy. W finałowej części poematu do Hioba przemawia sam Bóg, który okazuje się szczególnym nauczycielem, bo wymaga, aby Hiob odpowiedział na pytanie skąd bierze się zło w świecie i jaki sens ma cierpienie. Bóg niczego nie wyjaśnia, nikogo nie oskarża - zadaje pytania i ukazuje alegoryczne obrazy, np. dzikich zwierząt. Wtedy Hiob uświadamia sobie swoją znikomość w porównaniu do Boga, to że nie pojmie jego planów, musi uwierzyć że Bóg jest sprawiedliwy - bo ludzie wciąż oceniają Boga i mierzą go ludzką miarą. Cierpienie uczy człowieka doceniać chwile radosne, uczy go pokory i może być sprawdzianem. Księga Koheleta (Eklezjastesa) Księga Koheleta należy do ksiąg mądrościowych (dydaktycznych) i powstała na przełomie III i II wieku p.n.e. Głównym tematem tej księgi jest motyw marności. Kohelet nie jest to imię własne tylko określenie osoby przemawiającej na zebraniu, mędrca, który zajmuje się np. zagadnieniami filozoficznymi, religijnymi. Autor uważa, że w naszym życiu wszystko jest
W błagalnych często występuje skarga, która może mieć charakter indywidualny lub zbiorowy - szczególnie, gdy odnoś=si się do wydarzeń z dziejów narodu żydowskiego. Psalm 100 Podmiot liryczny dziękuje Panu za to, że go stworzył oraz się nim opiekuje. Trzeba wychwalać Boga, bo jest dobry dla człowieka i jego łaska trwa wieki. Jest dziękczynny i pochwalny. Psalm 130 Podmiot liryczny woła do Boga, bo zdaje sobie sprawę ze swoich grzechów, ma nadzieję, że Bóg przebaczy mu, szczególnie jego duszy. Tylko w Panu jest odkupienie win, on odkupi Izraela ze wszystkich jego grzechów. Pieśni nad Pieśniami (zakres rozszerzony) Księga mądrościowa. Nie wiemy nic o autorze (wymieniany jest Salomon). Czas powstania ok. V wieku p.n.e. Jej tytuł oznacza najpiękniejszą, najdoskonalszą pieśń. Prawdopodobnie nawiązuje do popularnych na starożytnym Bliskim Wschodzie śpiewów weselnych znanych m.in. z przekazów egipskich i babilońskich. Omówienie fragmentu Oblubieniec zachwyca się pięknem oblubienicy: : “oczy jej jak gołębice, zęby jej jak stado owiec, piersi jak dwoje koźląt, szyja jak wieża Dawida [...]”. Nazywa ją przyjaciółką, jest doskonała, idealna. Oblubienica też docenia wygląd oblubieńca: “kędziory włosów jak liście winogron, oczy jak gołębice, zęby jak mleko, nogi jak kolumny alabastrowe, tors jak rzeźba z kości słoniowej [...]”. Nazywa go przyjacielem, jest doskonały. Na koniec stwierdzenie, żę “miłość poteżna jest jak śmierć”. Interpretacja Czytając utwór dosłownie to opis miłości między kobietą a mężczyzną, a metaforycznie Oblubieniec to alegoria Boga lub Chrystusa, a Oblubienica to alegoria narodu wybranego lub całej ludzkości (czyli relacja Boga z człowiekiem). Jest tu wiele słów-kluczy: Oblubieniec, Oblubienica, Pasterz, Król, winnica. Występują w całej Biblii i mają znaczenie alegoryczne (metaforyczny sens ugruntowany przez tradycję. Przedstawiona relacja może ilustrować więź łączącą Kościół z Chrystusem lub człowieka z Bogiem. Kompozycja Księga składa się z sześciu utworów lirycznych (pieśni) połączonych tematem miłości dwojga ludzi. Utwory mają formę dialogu, który komentuje chór i bracia Oblubienicy. Narzeczeni, czyli Oblubieniec (nazywany Salomonem) i Oblubienica (Sulamitka) opowiadają o wspólnym uczuciu i towarzyszących mu nieporozumieniach. Bohaterka wspomina, że kiedy stęskniona szukała swojego ukochanego, strażnicy wzięli ją za nierządnicę. W finale księgi zwycięża prawdziwa miłość. W tej księdze nie ma ani słowa o Bogu czy narodzie wybranym. Biorąc ją dosłownie wydaje się do utwór miłosny, a jej niektóre fragmenty nawet dzisiaj są czytane na ceremoniach weselnych, a kiedyś były śpiewane w gospodach.
Apokalipsa św. Jana Z greckiego apokalypsis oznacza objawienie, odsłonięcie tego, co zakryte. Autorem jest św. Jan. Ostateczny kształt tekstu uformował się w I wieku n.e. w czasach prześladowania pierwszych chrześcijan i upadku Jerozolimy. Chrześcijanie byli zwalczani przez imperium rzymskie. Na ówczesne nastroje wśród chrześcijan miał również wpływ bunt ludności żydowskiej przeciwko Rzymowi. W wyniku nieudanego powstania Jerozolima została zniszczona i zginęły tysiące jej mieszkańców. Apokalipsa zawiera wiele nawiązań i aluzji do tych czasów próby, np. mowa o męczennikach, którzy zostaną wynagrodzeni przez Baranka oraz o straszliwej karze, która spotka jego wrogów (Smoka, Bestię i mieszkańców Babilonu, czyli Rzymu). Twórca Apokalipsy nazywa siebie Janem i informuje, że wskutek prześladowań został zesłany na wyspę Patmos - wiele więc wskazuje, że to święty Jan Ewangelista. Omówienie fragmentów Składa się z siedmiu pieczęci (tajemnic) - ta liczba oznacza doskonałość. Utwór zaczyna się prologiem, w którym święty Jan zapowiada, że przekaże wiernie to, co objawił mu Jezus. Jan zobaczył otwarte drzwi do nieba i usłyszał zaproszenie. aby wszedł i zobaczył, co się stanie z ludzkością. Ujrzał na tronie Boga, który trzymał w rękach zapisaną księgę zamkniętą siedmioma pieczęciami. Tylko baranek, czyli Jezus Chrystus mógł otworzyć te drzwi. Gdy otworzył pierwszą pieczęć pojawił się biały koń, a siedzący na nim miał łuk i wieniec (zwycięstwo, zabór). Gdy otworzył drugą pieczęć pojawił się koń barwy ognia, a siedzący na nim ma miecz (wojna). Trzecia pieczęć to czarny koń, a siedzący na nim ma w ręku wagę (głód). Czwarta pieczęć to koń trupio blady, a siedzący na nim to śmierć, ma trójząb. Piąta pieczęć pokazała duszę ludzi zabitych za wiarę, które domagały się ukarania winnych ich śmierci, ale powiedziano im, że jeszcze nie nadszedł czas, musi dopełnić się liczba osób, które umrą za wiarę, dano im białą szatę. Otwarcie szóstej pieczęci pokazało jak będzie wyglądać koniec świata: trzęsienie ziemi, spadające gwiazdy, księżyc jak krew, ludzie będą się ukrywać przed gniewem Boga, będą woleli zginąć niż oglądać jego gniew. Symbole Apokalipsy Baranek - Jezus Chrystus, który odniósł zwycięstwo, ale nie siłą oręża, ale poprzez pokorę i ofiarę Smok - Szatan Bestia o liczbie 666 - ucieleśnienie zła, zaprzeczenie boskiej doskonałości Czterech jeźdźców Apokalipsy - jeździec z łukiem to zwycięstwo, z mieczem - wojna, z wagą - głód, z trójzębem - śmierć Babilon - zepsucie, miejsce, gdzie panuje grzech Nowe Jeruzalem - rzeczywistość po zwycięstwie dobra nad złem Niewiasta - Matka Boska, ale też lud Boży
I gdybym rozdał na jałmużnę całą majętność moją, a ciałowystawił na spalenie, lecz miłości bym nie miał, nic bym nie zyskał. Miłość cierpliwa jest, łaskawa jest. Miłość nie zazdrości, nie szuka poklasku, nie unosi się pychą; nie dopuszcza się bezwstydu, nie szuka swego, nie unosi się gniewem, nie pamięta złego; nie cieszy się z niesprawiedliwości, lecz współweseli z prawdą. Wszystko znosi, wszystkiemu wierzy, we wszystkim pokłada nadzieję wszystko przetrzyma. Miłość nigdy nie ustaje, (nie jest) jak proroctwa, które się skończą, albo jak dar języków, który zniknie, lub jak wiedza, której zabraknie. (...) Tak więc trwają wiara, nadzieja, miłość - te trzy: z nich zaś największa jest miłość. To poetycka pochwała miłości, autor sławi jej wartość i znaczenie. Jesto to hymn o miłości Boga do wszystkich ludzi i każdego z osobna. Autor wymienia rzeczy, zjawiska, sprawy często niemożliwe, o których człowiek od zawsze marzył i chciałby je poznać - święty Paweł mówi, że nawet gdyby człowiek to miał, a nie miałby miłości, to nie miałby nic. Potem stara się określić jaka jest miłość - uczucie najważniejsze: cierpliwa łaskawa, nie unosi się gniewem. nie pyszni się, nie zazdrości, zapomina co było złem wszystko zniesie. Miłość Chrystusa do ludzi jest wierna i niezmierzona. Bóg jest miłością, a jej niedoskonałym odbiciem każda ludzka miłość. Przypowieść jako gatunek Narracyjna opowieść posiadająca znaczenie dosłowne oraz głębsze, odnoszące się do pojęć. Przedstawione w przypowieści wydarzenia służą prezentacji jakiejś ogólniejszej myśli, ma charakter moralistyczny.
Biblizmy:
- manna z nieba - jedzenie, które dostał naród wybrany, gdy szedł przez pustynię (manna i przepiórki)- było to nagłe i niespodziewane (za darmo, nagle)
- umywać ręce - nie brać za coś odpowiedzialności (jak Piłat za śmierć Jezusa)
- sól ziemi - coś co jest największą wartością jakiejś społeczności, jakieś wartośiowe osoby (Apostołowie)
- ciemności egipskie - ogromne ciemności (jedna z plag Boga dla Izraelitów)
- zamienić się w słup soli - skamienieć z przerażenia, zdumienia, jak żona Lota, który obróciła się w stronę Sodomy i Gomory wbrew nakazowi
- rzucać perły przed wieprze - dawać coś wartościowego, czego obdarowany nie umie docenić - Jezus ostrzegał w Kazaniu na górze , by nie traktować tak słowa Bożego
- nie rzucać słów na wiatr (obiecywać coś w sposób odpowiedzialny i dotrzymywać słowa) - w 1Kor święty Paweł ostrzegał by nie posługiwać się językiem, który nie potrafi przekazać żadnych treści duchowych
- hiobowe wieści - wieści tragiczne
- miłosierny Samarytanin - ktoś bezinteresownie pomagający innym (z przypowieści o pobitym Żydzie)
- kainowe piętno - piętno zbrodniarza, bratobójcy
- zakazane drzewo - coś co kusi, ale jest zakazane i nie można tego robić/używać/wziąć
- wdowi grosz - niewielka suma/dar, ale składana z głębi serca, kogoś biednego (dla niego to wszystko)
- szata godowa - duchowa czystość na przyjście Boga
- chodzić od Annasza do Kajfasza - nie móc załatwić danej sprawy, robić coś bez sensu (oni uczestniczyli w procesie Chrystusa, arcykapłanie) - salomonowy wyrok - mądra, roztropna decyzja
- Sodoma i Gomora - miejsce moralnego zepsucia
- wieża Babel - symbol zamętu, zamieszania, niemożności porozumienia się
- arka Noego - schronienie, ratunek
- plagi egipskie - bardzo surowa kara
- judaszowe srebrniki - symbol zdrady (30 srebrników)
międzyludzkich. W utworze obecna jest funkcja poetycka, która zwraca uwagę odbiorcy na sam komunikat, na jego formę, brzmienie poszczególnych słów. Obecna jest też funkcja ekspresywna, która wyraża emocje nadawy. Prawiek i inne czasy Olga Tokarczu k Akcja utworu rozgrywa się w 1914 roku we wsi Prawiek w Polsce. Jest to miejsce autentyczne, ale też i fantastyczne, ponieważ opiekują się nim czterej archaniołowie. Bohaterami są trzy pokolenia Boskich i Niebieskich, mieszkańcy wsi i dziedzic Popielski. Dziedzic nie jest zadowolony ze swojego życia i pewien rabin daje mu grę dla jednej osoby, która ma mu pozwolić dostrzec sens życia. Cała gra to system dróg, labirynt składający się z ośmiu światów. Dziedzic podróżuje po poszczególnych światach. Pierwszy świat nie ma Boga, czasu i przestrzeni - jest tylko światło i ciemność. Na skutek uderzenia światła w materię powstaje Bóg, później pojawia się też człowiek. W drugim świecie Abel zabił Kaina, jest to świat stworzony przez młodego Boga. W Trzecim świecie tworzą się morza, wulkany, rośliny, zwierzęta, niestety nudzi to Boga jest zmęczony, zniechęcony. W końcu w tym świecie nie ma Boga, ani ludzi, bo Bóg schodzi na ziemię i zwierzęta, które były przez Boga zamieniane w ludzi, utopiły Boga, bo nie chciały być ludźmi i żeby je zmieniał. W czwartym świecie Bóg kocha człowieka, ale bez wzajemności. Człowiek chce się od niego uwolnić, a Bóg pomaga mu by zgrzeszył. Autorka nawiązuje do Księgi Rodzaju (stworzenie świata), ale zmienia Biblię, np. historia Kaina i Abla, pomoc Boga w grzechu pierworodnym. Interpretuje Biblię na nowo. pytania odnośnie matury/notatek: [email protected] (odpowiem na wszystko odnośnie matury/studiów, więc śmiało)
