Mechanizmy obronne z klasycznych teorii osobowości, Notatki z Psychologia

Pobierz Mechanizmy obronne z klasycznych teorii osobowości i więcej Notatki w PDF z Psychologia tylko na Docsity! 1 | S t r o n a MECHANIZMY OBRONNE Twórcze procesy adaptacyjne, które służą nam przez całe życie. Bronią Ja przed zagrożeniami. Mają na celu pomóc w uniknięciu silnego, zagrażającego uczucia, zazwyczaj jest to lęk, ale też żal lub inne emocje. To, jakich mechanizmów używamy, zależy zazwyczaj od: temperamentu, natury stresów przeżywanych we wczesnym dzieciństwie, mechanizmów modelowanych a czasem nauczanych przez rodziców i innych oraz od doświadczanych konsekwencji stosowania określonych mechanizmów. MECHANIZMY PIERWOTNE, niedojrzałe, prymitywne lub niższego rzędu to takie, które odnoszą się do granicy pomiędzy Ja a światem zewnętrznym. Działają w sposób globalny, niezróżnicowany, spajają wymiar poznawczy, afektywny i behawioralny. Aby mechanizm był pierwotnym musi wykazywać dwie cechy: brak osiągnięcia zasady rzeczywistości i niezrozumienie odrębności i stałości tego, co znajduje się poza Ja. Działają w sposób globalny, niezróżnicowany, spajają wymiar poznawczy, afektywny i behawioralny. Sposób w jaki małe dzieci postrzegają świat. MECHANIZMY WTÓRNE, bardziej dojrzałe, zaawansowane, lub mechanizmy wyższego rzędu odnoszą się do granic wewnątrz jednostki, na przykład między id, ego i superego albo między obserwującą i doświadczającą częścią ego. Wywołują specyficzne transformacje myśli, odczuć, wrażeń sensorycznych, zachowania lub jakiejś kombinacji. PIERWOTNE (PRYMITYWNE) MECHANIZMY OBRONNE PRYMITYWNE WYCOFANIE - autystyczna fantazja Psychologiczne wycofanie się w inny stan świadomości to automatyczna reakcja nastawiona na ochronę Ja, występująca już u najmłodszych dzieci. Osobę, która w reakcji na lęk zazwyczaj się wycofuje i nie korzysta z innych sposobów reagowania, analitycy określają jako schizoidalną. Wadą tego mechanizmu jest to, że dana osoba przestaje aktywnie uczestniczyć w rozwiązywaniu problemów interpersonalnych. Główną zaletą wycofania jako strategii obronnej jest fakt, że bazując na psychologicznej ucieczce od rzeczywistości nie wymaga wielkiego jej zniekształcenia. Ludzie uzależnieni od wycofania nie pocieszają się, przeinczając świat, ale usuwając się z niego. Skłonność do używek, uciekanie w świat fantazji. Artyści, pisarze, mistycy. ZAPRZECZANIE To automatyczna, natychmiastowa, nieracjonalna reakcja każdego z nas na wieść o katastrofie. „Dopóki nie uznam, że to się dzieje, to nie będzie się działo naprawdę”. Zarówno zaprzeczanie jak wyparcie zniekształcają rzeczywistość „ukrywając wydarzenia przed świadomością”. To magiczny sposób poradzenia sobie z czymś nieprzyjemnym poprzez uznanie "To się nie dzieje". W przypadku zaprzeczania nieprzyjemne fakty są ignorowane, realistyczna interpretacja tego co się dzieje zostaje zastąpiona łagodniejszą, choć nietrafną. W sytuacji zagrożenia życia, mechanizm ten może nam uratować życie, pozwala działać efektywnie, wręcz dokonywać bohaterskich czynów. Typowy MO przy epizodach hipomaniakalnych. Cyklotymia - przełączanie się między emocjami. OMNIPOTENTNA KONTROLA Poczucie, że możemy wywierać wpływ na świat, inaczej poczucie sprawstwa stanowi krytyczny wymiar samooceny, a swój początek ma w dziecinnych i nierealistycznych, lecz naturalnych w rozwoju fantazjach o omnipotencji. Warunkiem uznania przez dojrzałego dorosłego ograniczeń mocy każdego człowieka jest doświadczenie czegoś przeciwnego w dzieciństwie. Chodzi o bezpieczny okres wczesnego rozwoju, gdzie dziecko może się nacieszyć złudzeniami pierw co do własnej omnipotencji, a później co do omnipotencji innych ludzi, od których jest się zależnym. Niektóre osoby odczuwają przymus posiadania omnipotentnej kontroli. Muszą interpretować doświadczenia jako bezpośrednią konsekwencję swojej władzy. Osoby zdominowane przez ten mechanizm posiadają pragnienie panowania nad innymi. Można je spotkać wszędzie tam, gdzie są duże szanse na zdobycie i wykorzystanie władzy. Piaget, koncepcja pierwotnego egocentryzmu - pierwotnego narcyzmu. PRYMITYWNA IDEALIZACJA (I DEWALUACJA) Podtrzymywanie dziecięcej potrzeby przypisywania szczególnej wartości i mocy ludziom, od których emocjonalnie zależymy. Idealizacja jest jednym ze składników dojrzałej miłości, a rozwijająca się stopniowa tendencja do odbrązowienia i dewaluacji tych, do których byliśmy w dzieciństwie przywiązani, wydaje się normalnym, ważnym elementem procesu separacji - indywiduacji. Wszyscy dokonujemy idealizacji osób bliskich, jest ona składnikiem dojrzałej miłości, ale naturalnie w rozwoju następuje dewaluacja i separacja, która pozwala na indywidualizację. Poprzez psychiczne zjednoczenie z tym Kimś zyskujemy poczucie bezpieczeństwa, nadzieję na uwolnienie się od wstydu. Produktem ubocznym idealizacji jest trudność w znoszeniu własnych niedoskonałości, a zjednoczenie się z wyidealizowanym obiektem jest na to naturalnym lekarstwem. Im 2 | S t r o n a jednostka jest bardziej zależna, tym większa skłonność do idealizacji. Aby kochać własne ja, należy dążyć do samodoskonalenia - narcyzm. Prymitywna dewaluacja jest tylko nieodłączną negatywną stroną potrzeby idealizacji. Nic w życiu człowieka nie jest idealne, więc także idealizacja prowadzi do rozczarowania, a im większe były iluzje, tym większa i bardziej bolesna staje się ich dewaluacja. PROJEKCJA + INTROJEKCJA = IDENTYFIKACJA PROJEKCYJNA Projekcja i introjekcja w obydwu procesach brakuje granicy między Ja a światem. Ja jest równoznaczne ze światem. Niemowlę nie potrafi odróżnić bólu zlokalizowanego wewnętrznie od dyskomfortu powodowanego przez czynniki zewnętrzne. Identyfikacja projekcyjna kiedy działa razem projekcja i introjekcja, jest połączeniem projekcji i introjekcji. Osoba jednocześnie projektuje wewnętrzne obiekty i skłania osobę, na którą są one projektowane aby zachowywała się tak jak te obiekty - jak gdyby osoba ta miała takie same introjekcje. Projektujesz własne przeżycia na inne osoby przed jednoczesnym skłanianiem tych osób do tego, by zachowywały się w zgodzie z tą projekcją, odpowiednio do oczekiwań społecznych. Projekcja to proces, w którym to, co pochodzi z wnętrza jednostki, jest błędnie pojmowane jako pochodzące z zewnątrz. Introjekcja to proces, w którym to, co pochodzi z zewnątrz, jest błędnie pojmowane jako pochodzące z wnętrza jednostki. Stanowi podstawę empatii. Używamy zdolność do projektowania po to, aby zrozumieć subiektywny świat innej jednostki. Jeśli jednostka korzysta z projekcji jako głównej metody pojmowania świata i radzenia sobie z życiem, jej charakter można nazwać paranoidalnym. W pozytywnej formie sprowadza się do prymitywnej identyfikacji z ważnymi innymi. Np. Małe dzieci przejmują postawy, uczucia i zachowania ważnych dla nich osób. W negatywnej formie jest procesem destrukcyjnym. Może prowadzić do psychopatologii przez żałobę i związek z depresją. Np. śmierć osoby która była dla nas ojcem, prowadzi do poczucia zubożenia naszego otoczenia, pomniejszenia nas samych tak jakby umarła część naszego Ja. ROZSZCZEPIENIE EGO Polega na segmentacji doświadczeń wg. kat. "wyłącznie dobre" i "wyłącznie złe" gdzie nie ma miejsca na wieloznaczność i ambiwalencje. U dwulatków obserwujemy potrzebę zorganizowania swoich spostrzeżeń poprzez przypisanie wszystkiemu wartości pozytywnej bądź negatywnej. Mechanizm ten może skutecznie pełnić funkcję obronne związane z redukcją lęku i podtrzymywaniem samooceny. Nieodłącznie niesie ze sobą zniekształcenie rzeczywistości. Z klinicznego punktu widzenia z rozszczepieniem mamy do czynienia wtedy, gdy pacjent wyraża jedną pozbawioną ambiwalencji postawę, a jej przeciwieństwo traktuje jako coś zupełnie odrębnego. Główny MO dla osobowości typu Borderline. DYSOCJACJA Jest to “normalna” reakcja na traumatyczne przeżycie. Każdy człowiek może ulec dysocjacji, jeśli przeżyje katastrofę przewyższającą jego zdolność radzenia sobie, szczególnie gdy pojawi się ból lub strach nie do zniesienia. Jest to doświadczenie “wyjścia poza własne ciało”. Jednostka blokuje odczuwanie bólu, przerażenia i przekonania o nieuchronnej śmierci. Może ułatwiać dokonywania odważnych czynów. Wadą jest tendencja do automatycznego działania w warunkach, w których przetrwanie jednostki nie jest zagrożone i kiedy inne metody przystosowania się do rzeczywistości byłyby dla niej mniej kosztowne. Po przeżyciu traumy, osoby używające tego mechanizmu mogą stosować go nawet w sytuacji stresu. Charakterologiczne zaburzenie dysocjacyjne jako stale stosowana w reakcji na stres. Osobowość Wieloraka.