Medycyna sądowa, Ćwiczenia z Medycyna

Pobierz Medycyna sądowa i więcej Ćwiczenia w PDF z Medycyna tylko na Docsity! Medycyna sądowa dr hab. TOMASZ JUREK, prof. UMW Katedra i Zakład Medycyny Sądowej, Wrocław 2022 Plan wykładów: I. Medycyna sądowa jako nauka interdyscyplinarna. Narzędzia poznawacze. II. Tanatologia – śmierć jako proces. III. Traumatologia – uraz i jego konsekwencje. A JE 4 3 WYDANIE 14 SIMPSON WDK A RY PIO Jason Payne-James LUiEI CAE Redakcja wydania polskiego LUST Zbigniew Jankowski SYSTEM AKADEMICKI • 16 Zakładów Medycyny Sądowej działających przy Uniwersytetach Medycznych (nowe uczelnie Opole, Rzeszów, Zielona Góra, • ok 200 czynnych zawodowo specjalistów i lekarzy medycyny sądowej; • współczynnik praktykujących na 10.000 osób 0,05 • 85 lekarzy w ramach ZMS; 161 biegłych w ramach ZMS CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w dziedzinie MEDYCYNY SĄDOWEJ dla lekarzy nieposiadających odpowiedniej specjalizacji I lub II stopnia, lub tytułu specjalisty w odpowiedniej dziedzinie medycyny, lub zrealizowanego i zaliczonego odpowiedniego modułu podstawowego AKTUALIZACJA 2018 Warszawa 2014 gcznikiem nr 5, pkt I „Wykaz specjalizacji lekars owia z dnia 2 stycznia 2013 r. w sprawie specjaliz (Dz. U. poz. 26) Ip. 44 do rozporządzenia lekarzy i lekarz) dentystów SPECJALISTA MEDYCYNY SĄDOWEJ, ZAKRES KOMPETENCJI Podstawowa specjalizacja lekarska 5 – lat kształcenia, egzamin państwowy. BRAK PONIŻSZYCH WYMAGAŃ W JAKIEJKOLWIEK INNEJ SPECJALIZACJI Staże: • medycyna sądowa • patomorfologia • toksykologia • genetyka • kryminalistyka SPECJALISTA MEDYCYNY SĄDOWEJ, ZAKRES DZIAŁALNOŚCI: - oględziny zwłok w miejscu ich znalezienia, oględziny miejsca znalezienia zwłok, zabezpieczanie i interpretacja śladów biologicznych, wizja lokalna, eksperyment procesowy - sądowo-lekarskie sekcje zwłok, sekcje zwłok administracyjne - diagnostyka pośmiertna, - badanie sądowo-lekarskie osób żywych w celu ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu w postępowaniu karnym i cywilnym, etiologii, rokowań, potrzeb związanych z deficytem zdrowia itp., - opiniowanie sądowo-lekarskie, karna kwalifikacja stopnia obrażeń ciała, kryminalistyczna rekonstrukcja okoliczności zdarzenia i mechanizmu powstania obrażeń, SPECJALISTA MEDYCYNY SĄDOWEJ, ZAKRES DZIAŁALNOŚCI: - ocena prawidłowości postępowania medycznego – opiniowanie w sprawach o błąd medyczny, - ustalanie zdolności do pracy zawodowej i zarobkowej - ustalanie wieku osób badanych, - badanie ofiar i sprawców przestępstw na tle seksualnym, - badanie szczątków ludzkich i ich identyfikacja, ekshumacje; - opinie o ustalające stan nietrzeźwości/pod wpływem/po użyciu alkoholu i podobnie działających środków/środków odurzających - interpretacja wyników badań toksykologicznych i genetycznych Specjalista medycyny sądowej to nie to samo co: - patolog = specjalista patomorfologii/anatomii patologicznej/histopatologii, - biegły sądowy, - lekarz sądowy – wystawia zaświadczenia usprawiedliwiające niestawiennictwo uczestników postępowania sądowego, • art. 193 § 1 k.p.k. – jeżeli dla stwierdzenia okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości specjalne, zasięga się opinii biegłego lub biegłych • potocznie – znawca, ekspert, rzeczoznawca, specjalista • opinia pisemna lub ustna • w przypadku kilku biegłych – opinia łączna lub opinie odrębne BIEGŁY OPINIE ODRĘBNE/ŁĄCZNE ODRĘBNE • możliwość wypowiedzenia się w zakresie kompetencji; • bez możliwości uzgadniania wniosków końcowych, bez kompromisów • weryfikacja odrębnych stanowisk/różnic przez zleceniodawcę ŁĄCZNE • konieczność współpracy; • większe możliwości poznawcze; • pełniejsze rozwiązanie problemu • podział pracy Biegły sądowy prawda materialna prawda sądowa prawda … poplecznik prokuratora adwokat diabła wygodny konformista KONIECZNOŚĆ WERYFIKACJI POSTAW PRZEZ ZLECENIODAWCĘ Spełnianie czynności biegłego sądowego charakteryzuje się dwiema cechami: • praca biegłego podporządkowana jest celom zleceniodawcy (policji, prokuraturze, sądom), • biegły nie podejmuje decyzji finalnej, lecz jedynie przedkłada propozycję oceny konkretnej sytuacji życiowej, stanowiącej przedmiot sprawy. Ostateczną decyzję, zgodną lub niezgodną z propozycją biegłego podejmuje zleceniodawca. BIEGŁY NIE WYRĘCZA ZLECENIODAWCY W OCENIE STANU FAKTYCZNEGO, WARTOŚCIOWANIU DOWODÓW, RÓŻNICOWANIU WERSJI ALTERNATYWNYCH BIEGŁY SĄDOWY – MINIMALNE WYMAGANIA § 12. 1. Biegłym może być ustanowiona osoba, która: 1) korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich; 2) ukończyła 25 lat życia; 3) posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne w danej gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a także innej umiejętności, dla której ma być ustanowiona; 4) daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków biegłego; 5) wyrazi zgodę na ustanowienie jej biegłym. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24.01.2005 r. w sprawie biegłych sądowych Dz. U. nr 15, poz. 133 NARZĘDZIA BADAWCZE Związki przyczynowo skutkowe Na gruncie semantycznym odzwierciedleniem siły przyjętego związku przyczynowego będą użyte przez biegłego zwroty świadczące o kategoryczności opinii – począwszy od słów odzwierciedlających pewność: „…powoduje…”, „…jest…”, poprzez określające wysokie prawdopodobieństwo: „…pozwalają na przyjęcie…”; „…świadczy o…” aż do wyrażających brak pewności: „…mogą być…”, „…wskazują…” itp. „…nie można wykluczyć…” Rolą biegłego jest opieranie się na dowodach medycznych odnajdywanych w ustalonym stanie faktycznym a nie teoretyzowanie na temat możliwych przyczyn i ich skutków bez ustalenia łączących ich więzi. Brak możliwości ustalenia związku należy wskazać, podając przyczyny a nie zastępować wnioskowanie hipotezami nie popartymi dowodami. PRZYKŁADY PRAKTYCZNE Związki przyczynowo- skutkowe. Tętniak tętnicy mózgowej, krwotok podpajęczynówkowy, udział w bójce, zgon Złamanie szyjki kości udowej w wypadku komunikacyjnym/zapalenie płuc późny zgon w szpitalu. NARZĘDZIA BADAWCZE Związki przyczynowo- skutkowe. Teoria ekwiwalencyjna (inne nazwy: równowartości przyczyn, teoria ekwiwalencji, równowartości warunków, teoria warunkowa, kondycjonalna, teoria warunku sine qua non, teoria nieograniczonego związku przyczynowego) Teoria adekwancji. (inne nazwy: przyczynowości przeciętnej, teoria związku adekwatnego) Teoria relewancyjna (teoria relewancji). Teoria obiektywnego przypisania NARZĘDZIA PRACY Materiał dowodowy Dokumentacja medyczna: • Pełna historia choroby/zdrowia, z wynikami badań pochodzącymi z laboratoriów i pracowni, skierowaniami, kartami obserwacji, zleceń, konsultacjami, opisami badania lekarskiego, przebiegami choroby • Dokumentacja pielęgniarska. • Księgi zbiorcze, raporty. Ale też: zdjęcia, nośniki elektroniczne, preparaty histopatologiczne, zabezpieczony materiał biologiczny itp. NARZĘDZIA PRACY DOKUMENTACJA MEDYCZNA Istotne dla biegłego jest: • opieranie się na oryginałach dokumentacji, a nie przetworzonych, wybrakowanych, słabo lub nieczytelnych kopiach; • analizowanie oryginalnych wydruków badań pochodzących z pracowni diagnostycznych lub laboratorium, a nie wpisanych do historii choroby lub systemu elektronicznego przez lekarza – konieczność oceny godzin zlecenia, pobrania materiału, wykonania badania i wydania wyniku; • wykorzystanie nośników obrazów do bezpośredniej oceny (TK, NMR, RTG), zapisów EKG, KTG, a nie jedynie opisów tych badań, co daje możliwość weryfikacji wniosków osoby opisującej. NARZĘDZIA PRACY Materiał dowodowy Ślad elektroniczny: • Zapisy monitoringu • Zapisy z rejestratorów rozmów • Zapis z centrali telefonicznych i alarmowych • Dane z urządzeń diagnostycznych (LAB, MR, TK, USG, EKG, monitory itp.) • GSP karetek 30 DIAGNOSTYKA POŚMIERTNA 5 3) 4) 5) USTAWA ZUMA acc 2017r. o stwierdzaniu, dokumentowaniu i rejestracji zgonów” Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ustawa określa zasady: stwierdzania zgonu, ustalania jego przyczyny oraz podejmowania decyzji o przeprowadzeniu badania pośmiertnego: potwierdzania zgonu i sporządzania karty zgonu: działania lekarza potwierdzającego zgon: rejestracji zgonów: finansowania zadań związanych ze stwierdzaniem, potwierdzaniem i dokumentowaniem zgonów. KORONER/LEKARZ STWIERDZAJĄCY ZGON/LEKARZ DOKONUJĄCY OGLĘDZIN Wejście w życie – 2022 r ? ZADANIA: - stwierdzenie zgonu - ustalenie wskazań do sekcji sądowo-lekarskiej /administracyjnej; - powiadomienie organów ścigania/prokuratora - opis okoliczności zgonu; - oględziny zwłok w miejscu znalezienia/zabezpieczenie zwłok. Oględziny zwłok w miejscu ich znalezienia PROBLEMY MERYTORYCZNE: • cel oględzin zwłok w miejscu znalezienia • rola i możliwości biegłego, standard postępowania; • sądowo-lekarskie znaczenie ułożenia zwłok; • czas zgonu • oględziny zwłok ofiary przestępstwa na tle seksualnym • oględziny szczątków kostnych Oględziny zwłok w miejscu ich znalezienia CEL: • ustalenie przypuszczalnej przyczyny zgonu • ustalenie przypuszczalnego czasu śmierci • wstępne oględziny odzieży (uszkodzenia, ślady biologiczne) • lokalizacja, identyfikacja i zabezpieczenie śladów biologicznych • identyfikacja narzędzia czynu • próba odtworzenia okoliczności zdarzenia Wybrane zagadnienia dotyczące ustalania czasu zgonu • ocena rozwoju znamion śmierci (temperatura ciała; plamy opadowe, stężenie pośmiertne) • reakcje suprawitalne • badania biochemiczne Plamy pośmiertne Najwcześniej pojawiają się 20-30 min p.m. Wyraźne ok. 60 min p.m. Początek zlewania się plam – 2 h p.m. W pełni rozwinięte 6-9 h Całkowita przemieszalność do 6 h p.m. Częściowa 6-12 pm. Zanikanie po ucisku palcem do 20 h p.m. Silny ucisk – do 36 h p.m. KONIECZNIE: godzina badania, wysycenie, kolor, położenie, przemieszczalność, reakcja na ucisk, powrót, czas powrotu Stężenie pośmiertne Najwcześniej pojawia się 2-4 godz. p.m. W pełni rozwinięte 6-9 h Powraca po przełamaniu do 6 -10 godzin Ustępuje po 48-72 godzinach Uwaga: modyfikują – kacheksja, wysiłek fizyczny, wychłodzenie KONIECZNIE: godzina badania, intensywność, grupy mięśniowe, przełamywanie i powrót/brak powrotu, czas powrotu Znamiona śmierci późne: -autoliza -gnicie Na miejscu zdarzenia • im mniej osób tym lepiej (kontaminacja śladów DNA, niszczenie dowodów) • ograniczyć do minimum przemieszczanie i dotykanie zwłok ! • zwłok nie należy rozbierać! • miejsce znalezienia zwłok nie jest odpowiednie na przeprowadzenie dokładnego badania sądowo-lekarskiego gdyż może prowadzić do zatarcia istotnych śladów ! • badanie sądowo-lekarskie zwłok na miejscu znalezienia powinno być wykonane przez specjalistę medycyny sądowej w zakresie niezbędnym (ustalenie czasu zgonu i przypuszczalnej przyczyny śmierci) ze szczególną dbałością o zabezpieczenie śladów biologicznych Transport zwłok z miejsca zdarzenia • przed transportem zwłok należy umieścić ręce denatki w papierowych torebkach • umieszczenie rąk w torebkach foliowych sprzyja skraplaniu się pary wodnej przy zmianie temperatury otoczenia (utrata wartości śladów) • nie należy usuwać w tkwiących zwłokach narzędzi, przedmiotów, ciał obcych, ściągać zegarków, biżuterii, oddzielać przynależnych przedmiotów, opróżniać kieszeni, oddzielać telefonów komórkowych, dokumentów itp • zwłoki, oznakowane, powinny być umieszczone w czystym worku do transportu zwłok, postanowienie zabezpieczone przed zanieczyszczeniem zintegrowane z workiem • bezpieczeństwo zwłok do czasu przeprowadzenia sekcji, brak możliwości ingerencji i kontaminacji Sądowo-lekarska sekcja zwłok Kodeks postępowania karnego Art. 209. § 1. Jeżeli zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci, przeprowadza się oględziny i otwarcie zwłok. § 2. Oględzin zwłok dokonuje prokurator, a w postępowaniu sądowym sąd, z udziałem biegłego lekarza, w miarę możności z zakresu medycyny sądowej. W wypadkach nie cierpiących zwłoki oględzin dokonuje Policja z obowiązkiem niezwłocznego powiadomienia prokuratora. Sekcja zwłok administracyjna PODSTAWY PRAWNE Ustawa o zawodzie lekarza (Dz. U. 21, poz.201, 2002 r) Art. 43. 1. Lekarz może stwierdzić zgon na podstawie osobiście wykonanych badań i ustaleń, z zastrzeżeniem sytuacji określonych w odrębnych przepisach. 2. W uzasadnionych przypadkach lekarz może uzależnić wystawienie karty zgonu od przeprowadzenia sekcji zwłok. 3. Lekarz może wystawić kartę zgonu na podstawie dokumentacji badania pośmiertnego, przeprowadzonego osobiście przez innego lekarza lub inną uprawnioną osobę. Sądowo-lekarska sekcja zwłok OPTYMALNIE – KONTYNUUJE LEKARZ DOKONUJĄCY OGLĘDZIN CELE: - Ustalenie przyczyny zgonu; - Identyfikacja osobnicza; - Ustalenie okoliczności zgonu; - Ustalane okoliczności i mechanizmu powstania obrażeń; - Zabezpieczenie śladów/dowodów/materiałów do badań - Ustalenie prawidłowości postępowania medycznego DANE NA POSTANOWIENIU • dane denata (poza NN); imię, nazwisko, data i miejsce urodzenia, pesel • data i godzina zgonu/znalezienia zwłok • miejsce zamieszkania • miejsce zgonu/znalezienia zwłok • pełne znane w czasie pisania postanowienia okoliczności zgonu • dane z wywiadu od rodziny/świadków • informacje o udzielnej pomocy medycznej/hospitalizacji/resuscytacji • dane o oględzinach zwłok w miejscu znalezienia/protokół oględzin • zakres badań/zakres materiału do zabezpieczenia/(inne według uznania biegłego) • ewentualna konieczność udziału technika kryminalistyki Sądowo-lekarska sekcja zwłok WSKAZANIA: • zabójstwo lub podejrzenie zabójstwa; • nagły, niespodziewany zgon, w tym nagły zgon niemowlęcia/noworodka; • samobójstwo lub podejrzenie samobójstwa; • podejrzenie zaniedbania/błędu medycznego; • wypadki, zarówno komunikacyjne, przy pracy, jak i w domu; • choroby i zagrożenia zawodowe; • katastrofy techniczne lub klęski żywiołowe; • śmierć w trakcie zatrzymania lub śmierć związana z działalnością policji lub wojska; • ciała niezidentyfikowane lub w postaci szkieletu • naruszenie praw człowieka, takie jak podejrzenia stosowania tortur lub innej formy znęcania się; 56 Współczesna diagnostyka pośmiertna COUNCIL OF EUROPE COMMITTEE OF MINISTERS RECOMMENDATION No. R (99) 3 OF THE COMMITTEE OF MINISTERS TO MEMBER STATESON THE HARMONISATION OF MEDICO-LEGAL AUTOPSY RULES (Adopted by the Committee of Ministers on 2 February 1999 at the 658th meeting of the Ministers' Deputies) EUROPEAN COUNCIL OF LEGAL MEDICINE HARMONISATION OF MEDICO-LEGAL AUTOPSY RULES Principles and rules relating to medico-legal autopsy procedures (updated version, October 2012) Diagnostyka pośmiertna - właściwy biegły (specjalista medycyny sądowej) - właściwe miejsce (Zakład Medycyny Sądowej) - właściwy prokurator (zaangażowany, zorientowany w sprawie, zdolny do podejmowania decyzji) 57 Informacja o okolicznościach zgonu, wywiad, dane medyczne Plan diagnostyczny Badania przedsekcyjne. Zabezpieczenie materiału diagnostycznego. Sekcja zwłok Poszerzenie techniki sekcyjnej Badania dodatkowe O P IN IA Badania dodatkowe Badanie histopatologiczne Badanie toksykologiczne Badanie w kierunku schorzeń metabolicznych i genetycznych Badania mikrobiologiczne Interpretacja wyników w zespole specjalistów z udziałem klinicystów 60 Badania mikrobiologiczne Inne przykładowe techniki: • posiewy • oznaczanie antygenów i przeciwciał • PCR, rtPCR, FISH, mikromacierze • spektrometria masowa typu MALDI-TOF 61 Badania biochemiczne Pośmiertna hemoliza krwinek ma wpływ jedynie na niektóre wyniki badań diagnostycznych, bez dużego znaczenia dla badań opartych na oznaczeniach frakcji białkowych. (markery stanu zapalnego CRP, PCT; ciała ketonowe) Badania toksykologiczne Minimum 2 ośrodki (krew, mocz, materiał alternatywny), alkohole i ich metabolity, środki odurzające (metoda ELISA i ilościowa), skryninig toksykologiczny). Narzędzia tępe i tępokrawędziste Rodzaje ran: • tłuczone, • miażdżone, • darte, • kąsane Narzędzia tępe i tępokrawędziste Rana o wyglądzie nietypowym : linijna, przypominająca ciętą – w miejscach w których skóra napięta jest na twardym podłożu np. na czaszce. Dokładne oględziny wykazują jednak cechy rany tłuczonej – obrzęk w rzucie i mostki łącznotkankowe w dnie. Najczęstszy błąd diagnostyczny !!! Narzędzia tępe i tępokrawędziste Rana darta : powstaje wskutek silnego urazu narzędziem tępym, godzącym stycznie lub pod pewnym kątem do powierzchni skóry, co powoduje oderwanie płata skórnego (jest nią np. oskalpowanie) Rana kąsana: układające się w łuki drobne, o kształcie prostokątnym rany tłuczone, otoczone sińcem, z obrzękiem, stanowiące odbicie zębów. Narzędzia tępe i tępokrawędziste Uszkodzenia czaszki: • włamania (narzędzia o ograniczonej powierzchni) • złamania o różnym przebiegu, bez przemieszczenia (narzędzia o płaskiej powierzchni) • okrężne złamanie wokół otworu potylicznego (przy upadku z mechanizmem wbicia kręgosłupa do jamy czaszkowej). Narzędzia o charakterze rąbiącym Rany rąbane stanowią pomost pomiędzy ranami tłuczonymi a ciętymi. W porównaniu z ranami tłuczonymi: • są głębsze, • często połączone z uszkodzeniami kośćca, • urozmaicony charakter w zależności od rodzaju narzędzia. Narzędzia ostre – rany cięte Cechy rany ciętej: - przy prostopadłym działaniu narzędzia: • kształt linijny lub wrzecionowaty, • brak otarcia naskórka na brzegach, • brzegi równe, • brak podbiegnięć krwawych na brzegach i w dnie, • różna głębokość. Narzędzia ostre – rany cięte Cechy rany ciętej: - przy stycznym (skośnym ) działaniu narzędzia: - rana płatowata, - obecne otarcie naskórka na brzegu stabilnym, - różna wielkość płata. - rany nietypowe przy nieostrych lub uszkodzonych brzegach tnących narzędzi lub urazach godzących w okolice ciała o wiotkiej, pofałdowanej skórze Przyczyny ran tłuczonych, ciętych i kłutych: Aspekt kryminalistyczny: • samobójstwo, • zabójstwo, • nieszczęśliwy wypadek. Rany rąbane: działanie osoby drugiej, wyjątkowo samobójstwo. Przy ranach ciętych – charakterystyczne rany obronne. Rany postrzałowe Cechy rany postrzałowej : • rana wlotowa, • kanał postrzałowy, • ewentualnie rana wylotowa, U cą = |-- NI = Em 2) > = > = >) jaz Rany postrzałowe Przy ranie z przyłożenia i bezpośredniego pobliża obecne wszystkie, powyżej podane cechy. Przy ranach z oddali obecne : rąbek otarcia naskórka, rąbek zabrudzenia i rozrzut prochu. Z reguły otwór wlotowy odpowiada wielkością kalibrowi pocisku i jest mniejszy od otwory wylotowego. Wyjątkiem jest rana wlotowa przy postrzale z przyłożenia w okolicę ciała której skóra napięta jest na twardym podłożu np. czaszce – rana jest duża , gwiaździsta, w związku z cofnięciem się gazów po odbiciu od kości. Rany postrzałowe – otwór wlotowy i wylotowy Cechy przyżyciowości obrażeń: Miejscowe: • podbiegnięcia krwawe, • zmiany zapalne, • cechy gojenia się Ogólnoustrojowe: • krwotoki wewnętrzne i zewnętrzne, • zachłyśnięcia, • zator powietrzny, • zatory tłuszczowe. DEFINICJE: UDUSZENIE – śmierć wskutek porażenia oddychania UDUSZENIE GWAŁTOWNE – mechaniczne uniemożliwienie wymiany gazowej związane z działaniem czynnika zewnętrznego (wg. Popielskiego „przez gwałtownie działający od zewnątrz”) Śmierć w następstwie uduszenia jest zawsze następstwem niedoboru tlenu spowodowanego : -odcięciem dopływu powietrza do płuc (uduszenie gwałtowne) -zaistnieniem mechanizmów uniemożliwiających wydolny transport tlenu wewnątrz organizmu (uduszenie tkankowe) Rodzaje uduszenia gwałtownego : -zagardlenie -utonięcie -unieruchomienie klatki piersiowej -zatkanie otworów lub dróg oddechowych -brak tlenu -toksyczne porażenie mięśni oddechowych Powieszenie: -ucisk na szyję wytwarza pętla, która zaciska się wskutek ciężaru zwisającego ciała ludzkiego Powieszenie: Patomechanizm śmierci złożony, zależny od : ➢pozycji w której doszło do powieszenia (typowa, nietypowa) ➢przebiegu i rodzaju pętli wisielczej ➢siły z jaką pętla wywiera ucisk na narządy szyi Powieszenie, zachodzące mechanizmy: -przy typowej pozycji uniesienie podstawy języka ku górze i tyłowi, wraz z podniebieniem miękkim przyciśniecie go do tylnej ściany jamy nosowej i kręgosłupa z tamponadą jamy nosowo-gardłowej i odcięciem dopływu powietrza do płuc Wyniki sekcji: UWAGA ! Jest to śmierć czynnościowa – wyniki sekcji zwłok mogą być ujemne. Duże znaczenia mają okoliczności znalezienia zwłok. Zadzierzgnięcie. Jest to uduszenie gwałtowne, polegające na zaciśnięciu na szyi pętli. Przy czym siłą zaciskającą jest ręka drugiego człowieka. Zadzierzgnięcie. Jest to z reguły zabójstwo. Samobójstwo wyjątkowo. Skręcenie pętli przy pomocy np. krępulca Okręcenie szyi dużą ilością splotów sznurka. Użycie rękawa z aparatu do mierzenia ciśnienia krwi.