Metody aktywizujące - Notatki - Pedagogika - Część 2, Notatki z Pedagogika, badania pedagogiczne

Pobierz Metody aktywizujące - Notatki - Pedagogika - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Pedagogika, badania pedagogiczne tylko na Docsity!

Pełny kontrakt powinien zawierać: temat projektu, plan pracy, zadania dla poszczególnych członków grupy, określony sposób realizacji, pomoce fachowe np. literaturę, ustalony termin ukończenia, sposób prezentacji, kryteria oceny projektu. Podczas pracy nad projektem uczniowie mogą, a nawet powinni kontaktować się z nauczycielem, celem wyjaśnienia swoich wątpliwości, czy też korekty ewentualnych pomyłek. W trakcie konsultacji nauczyciel może zasugerować pewne zmiany w projekcie, może uzupełnić literaturę itd. Konsultacje zwiększają u uczniów świadomość ich wiedzy, a także ich braków i dają nauczycielowi wgląd w motywy i proces nauki. Nauczyciel powinien być elastyczny i musi umieć dostosować wymagania do zdolności uczniów oraz do konkretnych warunków w klasie.

Pamiętając, że uczymy zarówno ucznia zdolnego jak i mającego trudności w uczeniu się warto stosować różne formy i metody pracy, w tym metody aktywizujące, które pozwolą wprowadzić ożywienie na lekcji i może zachęcą uczniów do większego zainteresowania przedmiotem.

KOSZ I WALIZKA Symbolika jest wyrazista: kosz oznacza rzeczy zbędne lub niedoskonałe, walizka – to, co jest na tyle ważne i potrzebne, że zabieramy ze sobą. Materiały: Dwie plansze – jedna z narysowanym koszem, druga – z walizką. Kartki samoprzylepne w dwóch kolorach (np. żółtym i niebieskim) – po kilka dla każdego ucznia. Sposób przeprowadzenie: Zawieś obie plansze i wyjaśnij znaczenie rysunków. Rozdaj uczniom kartki w dwóch kolorach. Na żółtym niech zapiszą to, co wynoszą z zajęć, czyli ,,zabierają ze sobą”, na niebieskich – co zostawiają, bo uważają za niepotrzebne. Uczniowie przykleją kartki na planszach. Odczytać można wspólnie z uczniami lub po ich wyjściu. Ta metodą można również oceniać zagadnienia związane z omawianą lekturą ( np. postępowanie postaci literackiej) lub też gromadzić materiał do recenzji książki, filmu itp.

DRAMA

Jest metodą pedagogiczną, która sprzyja wydobywaniu i rozwijaniu najbardziej pożądanych cech osobowości człowieka. Wykorzystuje ona naturalną skłonność dziecka do naśladownictwa, sprzyja rozwijaniu aktywności intelektualnej, emocjonalnej i ruchowej. Drama wzmacnia więź koleżeńską i grupową oraz poczucie współpracy i współodpowiedzialności. Metoda ta odrywa dziecko od codziennej rzeczywistości, rozładowuje kompleksy i napięcia psychiczne, pomaga w nawiązywaniu emocjonalnych kontaktów z rówieśnikami, rozbudza wiarę we własne siły. W dramie uczeń musi wczuć się w postać, nie gra kogoś, lecz jest sobą w nowych sytuacjach. Uczestnicy dramy działają bez scenariusza. Rozpoczynając pracę z wykorzystaniem dramy, zaczynamy od prostych technik, aby nie zniechęcić dziecka niepowodzeniami. Rozpoczynamy pracę w małych grupach , a potem stopniowo przechodzimy do większych. Techniki dramowe: rozmowy, wywiady - stanowią najprostszą formę bycia w roli, angażują emocjonalnie i intelektualnie; ćwiczenia pantomimiczne - są niewerbalną formą komunikowania się; rzeźba - uczeń przyjmuje określoną pozę zastygając w bezruchu; żywe obrazy - to obrazy stworzone przez ludzi, najważniejsze wydarzenie zostaje zatrzymane w bezruchu (stop klatka); sytuacje stymulowane - polegają na naśladowaniu rzeczywistości, np. zabawa w sklep, rozmowa telefoniczna. BURZA MÓZGÓW- inaczej giełda pomysłów

Metoda kształtująca pomysłowość i wyobraźnię. Pomysły mogą być codzienne, fantastyczne, innowacyjne. Celem tej metody jest zgromadzenie w krótkim czasie dużej liczby pomysłów potrzebnych do rozwiązania jakiegoś problemu. Nauczyciel podaje problem, a uczniowie zgłaszają pomysły rozwiązań. Po wyczerpaniu pomysłów następuje dyskusja i wybór najlepszego rozwiązania. Zasady burzy mózgów:

• Przyjmowanie wszystkich pomysłów, powstrzymanie się od ich oceniania.

• Zapisywanie każdego pomysłu.
• Położenie nacisku na liczbę, a nie jakość pomysłów.
• Zachęcanie do podawania pomysłów z wyobraźni, nawet nierealnych.
• Wykorzystanie cudzych pomysłów, bazowanie na nich i ich rozwijanie. Zastosowanie tej metody pozwala na włączenie wszystkich uczniów do pracy, sprawdzenie posiadanej wiedzy, szybkie zgromadzenie pomysłów.

METODA PROJEKTÓW

Metoda ta polega na wykonaniu przez uczniów projektu, czyli zadania. Jest ono realizowane przez uczniów samodzielnie, ale jest przygotowane i koordynowane przez nauczyciela. To on określa merytoryczne ramy projektu, a uczniowie sami wybierają sobie temat projektu. Projekty mają odpowiadać zainteresowaniom ucznia i wiązać działalność praktyczna z umysłową, rozwijać samodzielność, uczyć zbierania danych, korzystania ze źródeł, prezentowania wyników. Projekty wykonujemy najczęściej grupowo w dłuższym czasie. Oceniając projekt bierzemy pod uwagę:

• wybór tematu,
• korzystanie z różnych źródeł informacji,
• integrowanie wiedzy z różnych dziedzin,
• rozplanowanie pracy między członków grupy,
• prezentację projektu,
• samoocenę pracy uczestników. Kula śniegowa Kula śniegowa, zwana też dyskusją piramidową, często jest wykorzystywana do definiowania pojęć. Metoda ta pozwala każdemu uczniowi na sprecyzowanie i zaprezentowanie własnego zdania (definicji, stanowiska), poznanie zdania innych, a także daje możliwość przedyskutowania danego pojęcia, uściślenia jego rozumienia, negocjowania zapisu. Tego rodzaju praca zmusza uczniów do dyscyplinowania własnej wypowiedzi i bardzo świadomego posługiwania się słowem. Sposób przeprowadzania: Uczniowie siedzą w kręgu lub przy stolikach. Każdy z nich otrzymuje jedną małą kartkę. Każdy uczeń indywidualnie pisze definicję podanego pojęcia, np. „lekcja”. Uczniowie łączą się w pary, przedstawiają sobie nawzajem własne definicje i tworzą jedną wspólną – na kolejnej, większej kartce. Pary łączą się w czwórki, ustalają wspólne stanowisko, po czym zapisują na kartce. Czwórki łączą się w ósemki i tworzą wspólną definicję (kolejna kartka). Ósemki tworzą szesnastki, ustalają wspólne stanowisko i zapisują je na dużej kartce (może być plansza). Szesnastki prezentują wynik pracy całej klasie. Uwaga: Jeśli klasa jest mniej liczna, poprzestajemy oczywiście na mniej licznych grupach, np. ósemkach. Bezpiecznie jest, gdy w efekcie pracy całej klasy powstają dwie definicje, a nie trzy – unikamy wówczas sytuacji potencjalnej przewagi dwóch podobnych definicji nad trzecią odmienną. 6x6x

6x6x6 to metoda, w której 36 osób ma możliwość przedyskutowania w bardzo krótkim czasie jakiegoś tematu i poznania poglądów większości członków grupy. W 6 grupach, z których każda liczy 6 osób, przez 6 minut, uczestnicy dyskutują na podany przez prowadzącego temat. Następnie prowadzący tworzy nowych 6 grup tak, by w każdej znalazło się po jednej osobie z poprzednich grup dyskusyjnych. W tych nowych grupach uczestnicy omawiają wyniki pracy swoich grup. 6x6x6 to metoda niesłychanie angażująca wszystkich członków grupy. Każdy z nich w ciągu bardzo krótkiego czasu, (ok. 20 min.) pełni rolę zarówno uczestnika dyskusji, jaki sprawozdawcy. Ćwiczenie można realizować w grupach 5, 6, 7 a nawet 8 – ośmioosobowych. Przy większych grupach konieczne jest zwiększenie czasu (zarówno na dyskusję jak i na sprawozdania). Grupy mogą dyskutować na ten sam temat, lub o różnych aspektach tego samego problemu. W tym drugim przypadku konieczne jest zwiększenie ilości czasu na sprawozdania. Metoda 6x6x6 wymaga od prowadzącego dużej elastyczności i umiejętności podziału na grupy. Trudności z zapanowaniem nad uczestnikami w momencie tworzenia grup mogą doprowadzić do całkowitego rozbicia ćwiczenia.

zalety wady Wariant II zalety wady Wariant III zalety wady

DECYZJA

Sposób przeprowadzenia: Przed rozpoczęciem zajęć prowadzący określa problem, który będzie przedmiotem analizy, przygotowuje plansze dla grup (z narysowanym drzewem decyzyjnym rozważanego problemu). W czasie wcześniejszych zajęć (pracy domowej) uczestnicy poznają realia związane z omawianym problemem, uwarunkowaniami historycznymi itp. Prowadzący dzieli uczestników na grupy 4- 6 osobowe. Każda grupa otrzymuje planszę do wypełnienia oraz pisaki. Prowadzący określa czas na wykonanie ćwiczenia (10-20 min.). W czasie pracy w grupach uczestnicy wypisują zalety i wady każdego z wariantów, a następnie podejmują decyzję o sposobie rozwiązywania problemu. Następnie przedstawiciele kolejno relacjonują efekty pracy swojej grupy. W razie potrzeby prowadzący porównuje poszczególne plansze, omawia przyczyny, które doprowadziły grupy do jednakowych/ różnych rozwiązań, odpowiada na zgłaszane pytania i wątpliwości. PORTFOLIO Portfolio jest techniką aktywizującą, która polega na wyszukiwaniu i gromadzeniu w teczce materiałów na wybrany temat Dzięki konieczności ciągłego segregowania i wartościowania zebranych materiałów, uczniowie kształcą umiejętność porządkowania wiadomości. Ponadto uczą się korzystania z różnych źródeł informacji, oraz efektywnej współpracy podczas wymieniania się materiałami. DYSKUSJA PANELOWA Dyskusję panelową prowadzą wybrani uczniowie, skupieni w grupie dyskusyjnej. Metoda ta przygotowuje uczniów do wyrażania własnych opinii i prezentowania własnego stanowiska na forum publicznym. Sposób realizacji: Nauczyciel przedstawia problem do rozstrzygnięcia np.: „Czy w filmie potrzebna jest muzyka”? Wyznaczeni przez nauczyciela uczniowie tworzą grupę dyskusyjną. Każdy wciela się w rolę eksperta na przykład: reżysera, kompozytora oraz jurora Akademii Filmowej. Reszta klasy przysłuchuje się dyskusji, pełniąc rolę forum. Poszczególni specjaliści po zebraniu informacji przygotowują swoje stanowiska i prezentują je w formie wystąpienia. Grupa ekspertów w trakcie dyskusji analizuje wszystkie wyrażone opinie. Forum ustosunkowuje się do proponowanych rozwiązań problemu. Nauczyciel podsumowuje dyskusję, a następnie ocenia pracę uczniów. METAPLAN Jest to plastyczny zapis dyskusji, prowadzonej przez uczestników, którzy dyskutują na określony temat, tworząc jednocześnie plakat. Plakat jest graficznym, skróconym zapisem narady. Metoda ta jest stosowana przy omawianiu drażliwych czy trudnych spraw oraz rozwiązywaniu konfliktów. W tym przypadku rozwiązanie konfliktu to nie wskazanie, kto miał rację a kto nie, bo przecież często „prawda leży po środku”. Celem metody jest spokojne rozważanie problemu i skupienie się przede wszystkim na poszukiwaniu (niekoniecznie na znalezieniu) wspólnego rozwiązania. Skłania ucznia do myślenia, sprzyja rozwojowi umiejętności analizy, oceniania faktów i sądów czy pozycji rozwiązań. Sposób prowadzenia: (Praca w grupach) Nauczyciel przedstawia klasie problem, który będzie przedmiotem ich dyskusji. Dzieli klasę na 5-6 osobowe grupy. Każda grupa otrzymuje od nauczyciela wcześniej przygotowane materiały: arkusz szarego papieru, jedną Chmurkę – do zapisania tematu, około 20 kółek i 20 owali do zapisywania odpowiedzi,

około 10 prostokątów do zapisywania wniosków, pinezki, taśmę samoprzylepną, kolorowe flamastry. Wszystkie te elementy powinny być w jasnych pastelowych kolorach, najlepiej się do tego nadaje kolorowy papier kserograficzny. Nauczyciel ustala limit czasu na wykonanie zadania (ok. 30 min.). Uczniowie tworzą plakat: W Chmurce zapisują temat i umieszczają na plakacie, Dzielą plakat na obszary według wzoru. W obszarze „jak jest” na kartkach w kształcie koła umieszcza się opis aktualnego stanu. W obszarze „jak powinno być” umieszcza się kartki koła z opisem stanu, który chcieliby osiągnąć. W owalach umieszczonych pomiędzy kołami umieszczają myśli odpowiadające na pytanie:, „dlaczego nie jest tak jak powinno być”? Wnioski zapisywane na prostokątnych kartkach można umieścić na dole plakatu. W razie potrzeby mogą je podzielić na np. „zależne od nas” i „niezależne od nas”. Zapisywane treści (równoważniki zdań, skróty myślowe) powinny być zaakceptowane przez całą grupę.

1. DRZEWO DECYZYJNE

Metoda ta jest graficznym zapisem analizy problemu. Służy dokonaniu właściwego wyboru i podjęciu decyzji z pełną świadomością jej skutków. Przebieg

• Sformułowanie problemu, który uczniowie wpisują w pień drzewa.
• Określenie celów i wartości najbardziej istotnych dla podejmującego decyzję; uczniowie zapisują je w koronie drzewa.
• Zaproponowanie jak największej liczby rozwiązań, które należy wpisać w gałęzie drzewa.
• Określenie pozytywnych i negatywnych skutków każdego rozwiązania z punktu widzenia stawianych celów i przyjętych wartości.
• Podjęcie najwłaściwszej decyzji. Schemat drzewa decyzyjnego można wypełniać indywidualnie lub w grupach. Schemat drzewa decyzyjnego(od góry):
• cele i wartości,
• skutki pozytywne,
• skutki negatywne,
• możliwe rozwiązania,
• sytuacja wymagająca decyzji(pień).

2. GRAFFITI

Metoda ta kształci twórcze myślenie w atmosferze dobrej zabawy. Umożliwia twórcze rozwiązywanie problemów. Można ją wykorzystać na wiele różnych sposobów. Stwarza uczniowi możliwość dzielenia się własnymi pomysłami. Przebieg

• Nauczyciel dzieli klasę na grupy.
• Określa czas pracy.
• Każda grupa otrzymuje plakat z rozpoczętym opowiadaniem (zdaniem).
• -Uczniowie dopisują ciąg dalszy wydarzeń.
• Po upływie wyznaczonego czasu przekazują plakat następnej grupie.
• Plakaty krążą od grupy do grupy zgodnie ze wskazówkami zegara.
• Zadanie kończy się w momencie, kiedy plakat wróci do grupy macierzystej.
• Uczniowie wieszają plakaty i odczytują opowiadanie.

3. KULA ŚNIEGOWA Jest to metoda przydatna przy tworzeniu definicji. Polega na przechodzeniu od pracy indywidualnej do grupowej. Daje każdemu uczniowi szansę na sformułowanie swoich myśli na dany temat, nabycia nowych doświadczeń i umiejętności komunikowania się. Przebieg

• Uczniowie wypisują wszystkie informacje na dany temat.

• Każda grupa otrzymuje do przestudiowania inną część tematu, działu itp. Grupy mają za zadanie przedyskutować, rozpracować swoje materiały.
• Uczniowie muszą na tyle dobrze zrozumieć tekst, aby móc przekazać zdobytą wiedzę.
• Na hasło „start” uczniowie dobierają się w grupach tak, żeby w skład każdego nowego zespołu wszedł jeden ekspert, który czytał inną partię materiału.
• Eksperci relacjonują, czego się nauczyli w swoich grupach.
• Wracają do swoich grup i konfrontują zdobytą wiedzę. Sprawdzają czy wszyscy nauczyli się wszystkiego.

PUZZLE II Przebieg

• Każdy uczeń w grupie otrzymuje materiał do przestudiowania.
• Na hasło „start” uczniowie po kolei relacjonują grupie to, czego się nauczyli.
• Nauczyciel sprawdza, czy uczniowie z poszczególnych grup opanowali całość materiału.

7. RYBI SZKIELET

Metoda ta znana jest jako schemat przyczyn i skutków. Przebieg

• Na plakacie lub tablicy nauczyciel rysuje schemat przypominający rybi szkielet. W głowie ryby wpisuje dowolny problem.
• Uczniowie metodą burzy mózgów wymieniają główne czynniki, które miały wpływ na powstanie danego problemu. Wpisują je na tzw. dużych ościach.
• Nauczyciel dzieli uczniów na tyle grup, ile jest dużych ości. Każda grupa otrzymuje jeden czynnik główny (dużą ość) i w określonym czasie stara się odnaleźć przyczyny, które na niego wpłynęły.
• Przedstawiciele grup wpisują czynniki szczegółowe (małe ości) na schemat.
• Z czynników szczegółowych (małych ości) uczniowie wybierają, ich zdaniem, najistotniejsze.
• Uczniowie wyciągają wnioski i rozwiązują problem.

8. ZABAWA NA WESOŁO

Metoda ta uczy współpracy w grupie. Można ją stosować zarówno na lekcjach, jak i przy okazji uroczystości szkolnych. Efekt końcowy uzależniony jest od umiejętnego podziału zadań i efektywnego współdziałania w zespole. Uczeń kształci umiejętność skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach, podejmowania decyzji w grupie. Elementem mobilizującym i dyscyplinującym jest ograniczenie czasu. Przebieg

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy.
• Przydziela zadania (każda grupa może je wykonywać w osobnym pomieszczeniu, aby było tajemnicą dla pozostałych zespołów).
• Po upływie wyznaczonego czasu grupy prezentują swoje zadania. Nauczyciel nie powinien przekraczać czasu wyznaczonego na realizację zadań ani pomagać czy też podpowiadać żadnej grupie.

Sześć myślących kapeluszy – metoda przydatna szczególnie tam, gdzie uczniowie muszą współpracować ze sobą i zgodnie ze swoimi predyspozycjami i brać udział w rozwiązywaniu problemów. Myśli i poglądy przedstawiane są w sposób bardzo uporządkowany, co zwiększa szansę wypracowania większej liczby korzystnych rozwiązań. Autor metody przypisał sześciu kapeluszom- sześć różnych sposobów myślenia. Kapelusz biały - to tzw. mały komputerek, który zajmuje się wyłącznie faktami, liczbami i ma do nich obojętne podejście. Nie wydaje żadnych opinii. Kapelusz czarny -to tzw. pesymista. Jeśli padają różne opinie, to natychmiast je krytykuje. Widzi braki, zagrożenia i niebezpieczeństwa w proponowanym rozwiązaniu. Kapelusz czerwony -to człowiek kierujący emocjami, ktoś, kto przekazuje swoje odczucia ,,na gorąco”, kierując się intuicją.

Kapelusz niebieski- to tzw. dyrygent orkiestry, ktoś, kto przewodniczy całej dyskusji. Do niego należy kontrolowanie przebiegu spotkania, przyznawanie głosu poszczególnym mówcom, jak też podsumowanie dyskusji. Kapelusz zielony- to tzw. innowator, osoba myśląca twórczo. Zadaniem twórcy jest wskazywanie zupełnie nowych oryginalnych pomysłów. Kapelusz żółty - to tzw. optymista, który widzi sprawy w ,,różowych okularach”. Jest bardzo pozytywnie nastawiony, wskazuje na zalety i korzyści danego rozwiązania. Dzieci siedzą w kręgu i losują sześć przygotowanych kapeluszy. Na tablicy wywieszamy wskazówki dotyczące sposobu myślenia każdego z kapeluszy. Podajemy problem, np. ,,Czy w tym roku szkolnym będziemy promować naszą szkołę w środowisku lokalnym, organizując festyn?” Uczniowie dobierają się w grupy kolorami kapeluszy i przygotowują wspólnie argumenty, kierując się kolorami kapeluszy. Ponownie dzieci zbierają się w kręgu. Wyłonieni mówcy z każdej grupy referują argumenty. Możemy zapisać je na tablicy. Na końcu pytamy się uczniów, jak czują się w narzuconej im roli?

LITERATURA:

Krzyżewska Jadwiga:,, Aktywizujące metody i teczniki w edukacji wczesnoszkolnej” Sternberg Robert: ,,Jak nauczyć dzieci myślenia” Opracowali: mgr Bogumiła Bogdańska mgr Małgorzata Plona mgr Piotr Plona Cooper P. J.: Sprawne porozumiewanie się. 114 scenariuszy ćwiczeń z mówienia i słuchania. Warszawa 1994. Taraszkiewicz M.: Jak uczyć lepiej? Warszawa 2000.

1. Nalaskowski Stanisław, Metody nauczania , Toruń 2000.
2. Kupisiewicz Czesław, Dydaktyka ogólna, Warszawa 2000.
3. Kraszewski Krzysztof (red.), Sztuka nauczania Czynności nauczyciela, PWN 1994.
4. The Educator, Encyklopedia.
5. Arends R. I. , Uczymy się nauczać Warszawa 1994.