Pobierz Metody badań socjologicznych - Notatki - Socjologia - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Socjologia tylko na Docsity!
graficzne opracowanie kwestionariusza, instrukcja dla ankieterów, badanie pilotażowe, rodzaje weryfikacji informacji.
Wywiad kwestionariuszowy to technika o wysokim stopniu standaryzacji, czyli: a) W wywiadzie kwestionariuszowym ujednolicenie następuje na poziomie poszukiwanych informacji tzn. o poszczególnych jednostkach badania staramy się zdobyć te same informacje b) Respondentom zadajemy jednolite pytania c) Bardzo często mamy doczynienia z ujednoliceniem odpowiedzi, jakie mogą być udzielone przez respondenta d) Ujednolicone są tzw. inne zachowania ankietera tzn. wszystkie, które łączą się z interrogacją wokół pytania Interrogacja – wszystkie zabiegi mające na celu zdobycie informacji e) Mamy doczynienia z ujednoliceniem bodźców, które trzeba dodatkowo skierować do respondenta by otrzymać odpowiedź istotną f) Ujednolicenie miejsca wywiadu (dom respondenta) g) Istnieją dyrektywy mówiące o ujednoliceniu sytuacji wywiadu h) Ujednolicane są tzw. środki techniczne (sposób rejestrowania)
Ujednolicenie w przypadku badań z wykorzystaniem wywiadu kwestionariuszowego obejmuje następujące stopnie: Rodzaj i zakres pytań badaczach w stosunków do jednostek badania Przygotowanie pytań do respondentów Rodzaj pytań zadawanych respondentowi Sposób zapisu odpowiedzi Inne zachowania prowadzącego wywiad
Narzędzie badawcze w badaniach wykorzystaniem wywiadu kwestionariuszowego obejmuje:
- Kwestionariusz wywiadu
- Instrukcję dla ankietera
- Materiały pomocnicze
Konstrukcja kwestionariusza wywiadu obejmuje:
- Przygotowanie koncepcji kwestionariusza
- Przygotowanie pytań i wstępnej wersji kwestionariusza
- Przygotowanie koncepcji instrukcji dla ankietera
- Przygotowanie koncepcji badania pilotażowego
- Zrealizowanie badania pilotażowego
- Opracowanie rezultatów badania
- Przygotowanie ostatecznej wersji kwestionariusza
Pilotaż to badanie nastawione na sprawdzenie przydatności narzędzia badawczego. To wywiad o wywiadzie z elementami obserwacji i auto obserwacji.
Pretest to badanie wstępne mające na celu sprawdzenie tematyki badań.
Badanie próbne – mini badanie, na malej próbie pobranej z badanej później populacji. W badaniu pilotażowym ankieter występuje w podwójnej roli ankietera zwykłego i ankietera pilota. Zwykły realizuje instrukcję merytoryczną, pilot – metodologiczną.
Przygotowanie instrukcji dla ankietera:
- Zawiera zasady doboru respondenta
- Regułę aranżacyjną
- Dyrektywy dotyczące sposobu zadawania pytań
- Dyrektywy do stosowania dodatkowego sondażu (dopytywanie)
- Dyrektywy dotyczące sposobu zapisywania odpowiedzi
- Dyrektywy dotyczące zachowań ankietera
- Dyrektywy dotyczące sposobu przeprowadzania wywiadu
Zwykle instrukcja dla ankietera dzieli się na dwie części:
- Część ogólną – dotyczy całości postępowania ankietera
- Część szczegółową – dotyczy poszczególnych pytań
Materiały pomocnicze:
- Materiały służące aranżacji wywiadu
a. W wywiadzie kwestionariuszowym komunikowanie w zasadzie jest procesem ustnym. b. Zapis odpowiedzi respondenta dokonywany jest przez ankietera c. Zapis stanowi materiał źródłowy, który będzie poddany dalszej obróbce. d. Komunikowanie w wywiadzie kwestionariuszowym jest bezpośrednie w tym sensie, iż występuje naoczny kontakt ankietera z respondentem, co daje możliwość obserwacji reakcji respondenta na pytanie. e. Na skutek naocznego kontaktu na komunikację ma wpływ również otoczenie. f. Czyli na odpowiedzi respondenta ma wpływ wiele czynników.
Pytanie kwestionariuszowe ma dwie funkcje:
- Jest tekstem w kwestionariuszu wywiadu
- Jest narzędziem badawczym Pytanie to bodziec, który wywołuje u respondenta reakcję słowną. Pytanie w wywiadzie kwestionariuszowym nie musi mieć formy pytającej, może mieć formę oznajmującą czy tez równoważnika. Jest to każda wypowiedź mająca na celu wywołanie u respondenta reakcji (w postaci udzielania odpowiedzi). Pytanie jest dobrym narzędziem, gdy:
- Badacz wie, jakie zjawisko chce przy pomocy tego pytania zbadać
- Badacz wie, co upoważnia go do stwierdzenia, że przy pomocy danego pytania bada dokładnie, a co inne zjawisko
- Badacz posiada tę pewność wówczas, gdy potrafi on wyliczyć założenia, na których opiera przejście od zakwalifikowania odpowiedzi respondenta na to pytanie do sądów o badanym zjawisku (założenia te powinny mieć empiryczne potwierdzenie)
Rodzaje pytań kwestionariuszowych:
- Otwarte – nie zawierają i nie podają gotowych odpowiedzi np. wiek... lat, Dlaczego Pan(i) tak sądzi?, Z czym Panu(i) kojarzy się określenie „matka – Polska”?
- Zamknięte – wyznaczają zakres, warianty odpowiedzi, czasami nazywamy pytaniami skategoryzowanymi, wyboru bądź z wyborem a. do rozstrzygnięcia – np. Czy zgadza się Pan/ Pani z opinią, że cywilizacja techniki i wynalazków kieruje ludzkość ku rozkwitowi? - tak, nie, trudno powiedzieć b. do uzupełnienia – np., Która wokalista na polskim rynku Pana/ Panią denerwuje? Steczkowska, Doda, Tatiana
c. Kafeteryjne ( z kafeterią) wraz ze zbiorem odpowiedzi
- Dychotomiczne Czy jest pan za lub przeciw wejściu Polski w strefę euro? – nie może być sugerujące 4. Ze skalą a. Słowna Proszę powiedzieć w jakim stopniu zgadza lub nie zgadza się Pan(i) z następującym stwierdzeniem: Wolny rynek ma podstawowe znaczenie dla naszego rozwoju gospodarczego.
- zdecydowanie się zgadzam
- raczej się zgadzam
- częściowo się zgadzam, częściowo się nie zgadzam
- raczej się nie zgadzam
- zdecydowanie się nie zgadzam b. graficzna c. liczbowa
- Z listą – zbiór odpowiedzi zazębiających się z pytaniem, nie są rozłączne
Gdyby miał(a) Pan(i) powiedzieć w jakim stopniu czuje się Pan(i) odpowiedzialny (odpowiedzialna) za kłopoty, jakie Pan(i) ma, to czy powiedział(a)by Pan(i), że jest Pan(i) za nie:
- całkowicie odpowiedzialny
- częściowo odpowiedzialny
- w ogóle pan za nie nie odpowiada
- nie ma Pan kłopotów?
- Dialogowe – dopuszcza się odpowiedzi nie istotne, niewłaściwe, nie ma ich w treści pytania
Spróbujmy porozmawiać teraz o tym jak sytuacja islamu w świecie będzie wyglądać w przyszłości, powiedzmy że za jakieś 100 lat. Który z dwóch poglądów przedstawionych na tej karcie wydaje się Panu trafniejszy, który z nich jest Pana zdaniem lepszą prognozą tego jaka będzie sytuacja na świecie? (wręczyć kartę islam)
- Pytania półotwarte – otwarte dla respondenta, zamknięte dla ankietera, zadawane, gdy nie chcemy nic sugerować
Przypuśćmy że poproszono Pana o zaliczenie siebie do jednej wymienionych na liście klas społecznych. Do której zaliczyłby Pan siebie?
zadawania kolejnych pytań. Gdy reguła nakazuje zadać następne pytanie (pytanie o kolejnym numerze) jest tzw. regułą sekwencji.
Reguła przejścia zaś to reguła przeskoku czyli przepuszczenia pytania o kolejnym numerze i zadania pytania o numerze wskazanym tą regułą. Najprostsze pytanie filtrujące maja postać pytań dychotomicznych typu „tak – nie”. Funkcję filtrującą mogą pełnić również pytania bardziej rozbudowane, otwarte gdzie pojawia się specjalna instrukcja filtrująca. Pytania które zadaje się po pytaniu filtrującym związane z nim tematycznie i logicznie to pytania konkretyzujące. Wraz z nim tworzą one tak zwane bloki pytań. Blok pytań może być także utworzony za pomocą ogólnej reguły typu zestaw pytań tylko dla.. lub za pomocą innej podobnie działającej reguły. Obszerniejsze bloki pytań są wyodrębniane za pomocą tytułów. Blok tematyczny zaczyna się zwykle od pytania wprowadzającego, po którym następują pytania rozwijające temat. Pytania łączące tematy, zapewniające płynne przejście od tematu do tematu to pytania przejściowe czyli pytania łączniki. Struktura tematyczna jest więc określana przez związki miedzy poruszanymi tematami, które układają się zwykle w pewną hierarchie, stąd też w obrębie jednego wielkiego bloku tematycznego znaleźć się może wiele mniejszych bloków tematycznych. Bywają kwestionariusze w całości poświęcone jednemu wielkiemu tematowi oraz kwestionariusze wielotematyczne zwane omnibusami. W większości kwestionariuszy socjologicznych wyodrębniany jest blok pytań o dane osobowe czyli o cechy społeczno – demograficzne zwany metryczką. Pytania metryczkowe mogą być jednak rozrzucone po całym kwestionariuszu i nie tworzyć bloku – ani jego początku ani jego końca. Zdaniem większości badaczy przejście przez ścieżkę w kwestionariuszu, właściwą dla danego respondenta wymaga zadania wszelkich dotyczących go pytań.
Struktura logiczna kwestionariusza wyznaczona przez związki logiczne zarówno między pytaniami leżącymi blisko siebie jak i oddalonymi. Związki logiczne miedzy tymi pytaniami to związek między odpowiednimi właściwymi (bezpośrednimi) na pytania i między ich założeniami. Blok pytań powiązanych logicznie nosi nazwę baterii pytań. Specjalne komentarze badacza poświęcają w użyciu kwestionariusza. Zalicza się do nich między innymi pytania puste czyli pytania na które nie można odpowiedzieć prawdziwie, bo dotyczą np. nieistniejącej organizacji. Warto pamiętać że w kwestionariuszach często pojawiają się pytania pośrednie , a wiec pytania, którymi nie dociera się wprost do interesujących badacza spraw. Pytania te odnoszą się wprost do
przekonań czy zachowań innych ludzi, zakłada się jednak że wypowiadając się o innych mówi swoje zdanie. W kwestionariuszach na początku umieszcza się tzw. pytania kontaktowe zwane też na rozgrzewkę lub przełamującymi pierwsze lody. W środku kwestionariusza umieszcza się pytania bufory mające neutralizować lub rozpraszać napięcie które zostało wywołane poprzednimi pytaniami i które może mieć wpływ na odpowiedzi na następne pytania.
Wady pytań kwestionariuszowych:
- strukturalne
- związane z niedostosowaniem pytania do informacyjnego zapotrzebowania badacza
- związane ze zbytnia trudnością pytania
- związane ze zbytnia drażliwością pytania
- wynikające z faktu, iż pytanie sugeruje odpowiedź
Wady strukturalne odnoszą się zarówno do poszukiwanej informacji jak i do sformułowania pytania kwestionariuszowego.
Rodzaje wad strukturalnych: a. ogólna niejasność pytania kwestionariuszowego (może być ona związana nieokreślonością lub brakiem poszukiwanej informacji) Jak Pan sądzi co się u Pana wydarzyło w ostatnich latach na tle zmian w całym kraju i na świecie? – pytanie ogólnikowe i niejasne b. nieporządne sformułowanie pytania kwestionariuszowego wyrażające się np. w zredagowaniu w postaci zdania oznajmującego (zamiast zdania pytającego lub rozkazującego), niejednorodność formy gramatycznej itd. wiek, pochodzenie społeczne pytanie dotyczyło sposobów spędzania czasu wolnego od pracy zarobkowej w danym tygodniu: uczyłem się, opieka nad dzieckiem, dodatkowa praca zawodowa, był Pan w kinie, spał Pan, teatr, filharmonia, oglądałem telewizję – odpowiedzi mają różną formę gramatyczną.
Wady wynikające z sugerującego charakteru odpowiedzi a. więcej alternatyw pozytywnych niż negatywnych bądź na odwrót b. brak drugiej części równoważącej część pierwszą c. umieszczanie w pytaniu sugerujących sądów lub terminów Np. Co powinno zrobić kierownictwo kraju, aby nadal polepszały się warunki życia w kraju?
Temat 7: Ankieta jako przykład techniki opartej na komunikowaniu pośrednim: rodzaje technik ankietowych, organizacja badań z zastosowaniem technik ankietowych.
Ankieta – rodzaje:
- Ankieta ogólnodostępna najczęściej stosowana w badaniach konsumpcji kulturalnej do badania różnego typu publiczności, wyłożona w odpowiednim miejscu, w którym musi być uzupełniona i zwrócona. Musi być krótka. Musi dotyczyć spraw ważnych i interesujących. Musi zawierać bardzo jasno sformułowane pytania. Jest w pełni anonimowa. W formie aranżacyjnej musi znajdować się jasna informacja co do sposobu zwrotu tej ankiety. Zbiorowości do badania dobierane są za pomocą doboru samorzutnego. Wnioski z reguły są wnioskami sprawozdawczymi.
- Ankieta prasowa stosowana najczęściej do oceny pism ale także produktów. Nie powinna być długa na ogół ma 30 pytań. Często wydrukowana w formie karty pocztowej lub oddzielnej wkładki. Zwykle za udział w ankiecie proponuje się nagrody. Taka ankieta zazwyczaj zawiera pytania zamknięte. Zazwyczaj na końcu znajduje się jedno lub dwa pytania otwarte. Dobór samorzutny. Ankiety te mogą wychodzić poza zawartość i ocenę pism. Często tworzy się tzw. quazireprezentacje. Dzieje się tak w przypadku bardzo dużej liczby ankiet zwrotnych.
- Ankieta pocztowa a) ankieta pocztowa kierowana do próby reprezentatywnej np. do gospodarstwa domowego lub konkretnej osoby (wylosowanej). Największym sukcesem jest duża liczba zwrotów ale jednocześnie jest to problem, forma graficzna ankiety powinna zachęcać. Kwestionariuszowi musi towarzyszyć list badacza, który zawiera dokładnie informacje o badaniu, sposobie kontaktu z badaczem, osobie badacza, celu badania, temacie, dlaczego zwracamy się do tego a nie innego respondenta. Do ankiety załączamy dodatkowe koperty w których prosimy o informację od respondentów. Termin odesłania nie może być zbyt długi. Muszą być dokonywane dokładnie informacje odnośnie spływania materiałów – notatki. Ankiety spływają falami. Ustalenie momentu zakończenia pewnej fali jest bardzo ważny ponieważ wtedy wysyłamy tzw. Monity przypominające o wysłaniu ankiety. Najczęściej powtarza się operację 2 – 3 razy. Na koniec trzeciej fali dokonuje się dokładnej analizy ankiet. b) Ankieta pocztowa na adresy zgłoszone. Piszemy tzw. Apel informacyjny o tym że badanie będzie prawdopodobne. Osoby zainteresowane są proszone o podanie swoich cech społeczno –
przygotować kategorie i karty lub dzienniczki rejestracji. Badacz to tzw. TUB czyli terenowy uczestnik badań. Musi dotrzeć do badanego i kontrolować sposób prowadzenia rejestracji przez badanego. Największym problemem jest zachowanie systematyczności rejestracji. Losuje się bardzo dużą próbę do badania. Zaletą tej techniki jest to że daje dokładniejsze informacje o badanych. Technika ta jest tańsza ponieważ TUB jest tańszy od ankietera. Powinno przewidzieć się jakieś gratyfikacje dla badanych.
Temat 8: Badania surveyowe (sondażowe): historia, organizacja i kontrola badań
Badania sondażowe (surveyowe) są systematycznym zbieraniem informacji o jednostkach. Jest to jedna z podstawowych metod empirycznych spełniająca cechy:
- dane o jednostkach badania są gromadzone albo za pomocą techniki wywiadu kwestionariuszowego albo za pomocą jakiejś techniki ankietowej.
- bada się próbę pobraną z szerszej populacji tak aby można było przenieść wnioski z próby na populację. Każda badana jednostka traktowana jest jednakowo – społeczeństwo jest zbiorem jednostek.
- rezultaty badania opracowywane w sposób ilościowy i statystyczny.
Krytyka badań surveyowych (sondażowych): Nurty:
1. szkoła humanistyczna – współczynnik humanistyczny
Zwracano uwagę na to, że survey powinien być uzupełniany metodami humanistycznymi – np. empatia, retrospekcja; S. Nowak postulował badanie wskaźnikowe jako procedurę rozumienia ;
2. twórcy surveyów praktyka badawcza poddana określonym rygorom metodologicznym wyprowadzonym z teorii. Uniwersalny sposób badania w minimalnym stopniu zależnym od kontekstów społeczno – kulturowych. Praktyka badawcza w surveyach nie jest społecznie neutralna abstrahująca od systemu wartości badacza i niezakłucająca sposobu widzenia świata przez badanego.
Pewien sposób uzyskiwania danych ilościowych dotyczących opinii i zachowań społecznych, który umożliwia na drodze przekształceń i uogólnień tworzenie teorii na różnym poziomie neutralności.
3. krytyka przedstawicieli paradygmatu imperatywnego.
W modelu badań surveyowych zakłada się pewną jednorodność języka naturalnego;
Zakłada się posługiwanie się rolą ankietera i rolą respondenta;
Zakłada się standaryzację bodźców;
Krytycy twierdzą, że badanie ankietowe jest antymodelem naturalne sytuacji rozmowy, gdyż podczas rozmowy ludzie negocjują sensy znaczeń;
Socjolingwiści widzą inną rolę języka w myśleniu o świecie społecznym:
Kwestionowanie założenia o standaryzacji kwalifikacji językowych i zdolności komunikacyjnych ankietera i respondenta;
Kwestionowanie założenia, że ludzie dysponują mechaniczną, niezmienną i uporządkowaną zdolnością ewokowania swoich przeżyć na hasła, na żądanie;
Kwestionowanie założenia, że wywiad jest „normalną rozmową”;
4. krytyka wynikająca z zaproponowanego przez Galtunga podejścia dialowego.
Chodzi tu o zniesienie asymetrii kontaktu między ankieterem, a respondentem przez upodmiotowienie badanego;
Stosowanie otwartych sposobów interrogacji;
Analizy wyników powinny zawierać analizy socjolingwistyczne (zróżnicowanie języka respondenta);
Ankieter musi być prawdomówny, musi szanować godność respondenta;
Kontrola w badaniach surveyowych (Sztabiński F.) Co kontrolować – pytanie o przedmiot – kontrola ankietera lub wywiadu (sposób poprawność) Ile kontrolować – pytanie o zakres – wszystkie wywiady i wszystkich ankieterów, część wywiadów i wszystkich ankieterów, wszystkie wywiady i część ankieterów, część wywiadów i część ankieterów. Jak kontrolować – pytanie o metodę:
- krytyka, selekcja i wstępne przygotowanie materiałów do opracowania ilościowego. Nie ma materiałów lepszych lub gorszych. Ogląda się kwestionariusze i selekcjonuje ze względu na odpowiedzi respondenta. Ogląda się ankiety dla ankietera. Przeprowadza się analizy metodologiczne. Dokonuje się tych analiz po zakodowaniu danych. Przeprowadza się procedury weryfikacyjne – wewnętrzne i zewnętrzne.
- krytyka przebiega w fazach. Początkowo kwestionariusz ocenia się powierzchownie.
- przygotowanie materiałów do opracowania. a. odtworzenie problemów badawczych które inspirowały do badania b. stworzenie listy zmiennych: przejrzenie kwestionariusza i pytań kwestionariuszowych i zdecydowanie czy będą im odpowiadały dwie czy jedna zmienna. Zmienne pierwotne są możliwie najbliższe odpowiedzi w kwestionariuszu. Lista zmiennych tworzona na 1 etapie to lista zmiennych pierwotnych. c. sporządzenie instrukcji kodowej. Rubryki instrukcji kodowej to: nr zmiennej nr pytania w kwestionariuszu z którym związana jest dana zmienna wyróżnienie klas badanego zjawiska opis wyróżnionych klas symbolizacja numeryczna wyróżnionych klas miejsce na zapis symboli w kwestionariuszu ewentualnie miejsce na kodowanie
- sprawdzenie instrukcji kodowej – wstępne zakodowanie danych przez kilku koderów.
- kodowanie materiału za pomocą instrukcji – zapisanie odpowiednich symboli w odpowiednim miejscu
- założenie bazy danych pierwotnych w pamięci komputera.
- czyszczenie bazy danych z błędów a. jeśli kodowanie było podwójne porównuje się zbiory i eliminuje błędy. b. wychwytywanie tzw. Znaków nielegalnych c. logiczna kontrola poprawności kodowania
- uzyskanie rozkładu zmiennych pierwotnych które są oprocentowane.
- stworzenie listy zmiennych pierwotnych i zaplanowanie reguł.
- uzyskanie wydruku ze zmiennymi pierwotnymi i transformowanymi.
- analiza polegająca na ustalaniu zależności statystycznymi między zmiennymi: a. określenie statystycznej istotności wykrytych korelacji
b. sprawdzamy siłę związku c. podejmujemy decyzje co do charakteru zmiennej zależnej, niezależnej w przypadku gdy wykryjemy zależność asymetryczną między zmiennymi. Stwierdzenie zależności asymetrycznej między zmiennymi stanowi pierwszy krok do wykrycia zależności przyczynowo – skutkowej.
Temat 10: Badania monograficzne i case study: reguły prowadzenia badań monograficznych, rola badań monograficznych i ich krytyka.
Badania monograficzne to specjalny przypadek case study. Obiektem badania jest zawsze jeden niepowtarzalny przypadek, czyli społeczność lokalna, która w tym podejściu traktowana jest jako całość składająca się z różnorodnych powiązanych ze sobą elementów. Celem badań monograficznych jest opis i zrozumienie tej całości. Takie podejście do badań społeczności lokalnych zgodne jest z antropologia kulturową i etnologią. W badaniach tych wykorzystuje się wypracowaną przez antropologię koncepcję kultury, a społeczność lokalną traktuje się jako nosiciela i reprezentanta tej kultury.
Reguły prowadzenia badań monograficznych:
- Monografia jest badaniem terenowym. Badacz przez dłuższy czas pozostaje w terenie i osobiście prowadzi pracę badawczą.
- Ponieważ badany obiekt jest wewnętrznie złożony i niejednorodny konieczne jest zastosowanie różnorodnych technik zbierania i gromadzenia danych. Techniki prowadzące do ujęć jakościowych pełnią w tym typie badań funkcję bardziej znaczącą niż techniki ilościowe.
- Antropologiczna monografia społeczności lokalnych może zawierać w sobie specjalne casey np. casey rodzin, jednostek, instytucji.
Rola badań monograficznych:
- Dzięki nim mamy całościowy obraz kultury
- Dzięki nim mamy możliwość zrozumienia zasad trwania i rozwoju społecznego.
- Dzięki nim poznajemy historię tych społeczności.
- Obraz, który uzyskujemy przedstawiony jest w sposób trafiający do wyobraźni czytelnika.
- case study są często zorganizowane jako badania mające na celu rozwiązanie istotnych problemów społecznych.
Temat 11: Metoda biograficzna i jej zastosowanie w socjologii: metoda biograficzna jako badanie dokumentów osobistych i badanie historii życiowych.
Metoda biograficzna:
- jako metoda badania dokumentów osobistych
- jako metoda badania historii życiowych
Dokumenty osobiste: szeroka definicja – wszelkie dokumenty zawierające projekcje stanów umysłu jakiejś osoby a więc nie tylko autobiografie czy pamiętniki ale także listy czy dosłowne zapisy wywiadów. Wąska definicja – pisemne wypowiedzi które relacjonują udział piszącego w pewnej sytuacji społecznej zawierają również osobisty pogląd autora na tę sytuację a także opis przebiegu zdarzeń i zachowań piszącego. W definicji dokumentów osobistych akcentuje się znaczenie dokumentów osobistych do poznania postaw psychicznych motywacji wypowiadających się osób. Dokumenty osobiste dają możliwość poznania cudzych przeżyć osobistych. Metoda biograficzna jako metoda badania dokumentów osobistych posiada założenia ontologiczne i metodologiczne. Koncepcję wyrażoną w :Chłopie polskim…” rozwinięto o współczynnik humanistyczny. Koncepcja tegoż współczynnika nakazuje ujmować zjawiska społeczne jako przedmioty, których istotnym składnikiem jest znaczenie jakie nadają im ludzie których doświadczają.
Koncepcja współczynnika humanistycznego
Nakazuje ujmować zjawiska społeczne jako przedmioty, których istotnym składnikiem jest znaczenie jakie nadają im ludzie którzy ich doświadczają: „Przedmioty świata kultury istnieją tylko w doświadczeniach, a poza nimi tracą ważność. Cała rzeczywistość społeczna jest kompleksem subiektywnych postaw, dążeń i wartości”.
DOKUMENTY OSOBISTE ZAWIERAJĄ 2 RODZAJE WYPOWIEDZI :
1. sądy o faktach – wyrażają obserwacje i uogólnienia autora dokumentu (zgodnie z założeniami ontologicznymi socjologa, one go nie interesują); 2. wypowiedzi wyrażające dążności i cechy autora dokumentu - w myśl założeń ontologicznych, są aktami społecznymi i powinny być poddane analizie;
dyrektywy metodologiczne nakazują badać znaczenie, jakie ludzie przypisują zdarzeniom i przedmiotom, oraz dążności jakie ludzie z nimi wiążą;
autor życiorysu jest częścią środowiska społecznego, a jego świadomość przez to środowisko ukształtowana, jest także jego częścią; zatem znając jego świadomość, postawy, dążenia – można odtworzyć to, co w jego środowisku jest najważniejsze;
Zarzuty wobec metod biograficznych:
- rzeczywistość społeczna nie jest subiektywnym wytworem ludzi a zatem nie jest to jedyny materiał który powinien być poddany analizie.
- na ogół techniki zdobywania materiałów nie pozwalają na uzyskanie materiałów reprezentatywnych statystycznie.
- rezultaty analiz prowadzonych w oparciu o dokumenty osobiste nie podlegają intersubiektywnej kontroli.
- autor dokumentów znajduje się zawsze w określonym nastroju który wpływa na sposób pisania i charakteru materiałów.
- w dokumentach osobistych znajdujemy interpretację życia dokonaną przez osobę piszącą, która nie musi mieć wiele wspólnego z rzeczywistością.
Zalety metody biograficznej:
1. dokumenty osobiste dają wgląd w motywację dążenia postawy oceny jakie ludzie formułują. 2. materiał ten daje możliwość uchwycenia psychologicznej strony funkcjonowania instytucji społecznych, a także tworzenia się opinii publicznej. 3. materiał daje możliwości opisania wzajemnych relacji między środowiskiem a jednostką. 4. jest to materiał dający uchwycić pewne sekwencje zdarzeń. 5. materiał dostarcza informacji na temat tego jak ludzie radzą sobie w sytuacjach zmian społecznych.
