Metodyka nauczania osób z autyzmem, Notatki z Pedagogika, badania pedagogiczne

Pobierz Metodyka nauczania osób z autyzmem i więcej Notatki w PDF z Pedagogika, badania pedagogiczne tylko na Docsity! Metodyka nauczania i wychowania osób z autyzmem UCZEŃ AUTYSTYCZNY W ZESPOLE KLASOWYM Uczeń autystyczny w zespole klasowym . W ostatnich latach obserwuje się stały wzrost liczby dzieci dotkniętych autyzmem. Coraz częściej też uczniowie z autyzmem uczą się nie tylko w klasach integracyjnych, ale też w szkołach ogólnodostępnych. Zaspokojenie potrzeb edukacyjnych i rozwojowych ucznia z autyzmem może nie być łatwe z uwagi na charakter funkcjonowania ucznia jego szczególne predyspozycje. Przedstawiam praktyczne zasady organizacji nauczania dziecka autystycznego. CHARAKTERYSTYKA AUTYZMU Autyzm jest całościowym zaburzeniem rozwoju , które przejawia się w specyficznym funkcjonowaniu dziecka. Najbardziej charakterystyczne są : * zaburzenia w komunikacji *trudności w relacjach społecznych * stereotypowe , sztywne wzorce zachowań Obok tych zaburzeń występować może nieprawidłowy rozwój intelektualny , zaburzenia percepcji , zaburzenia koncentracji uwagi i inne. W szerokim rozumieniu autyzm jest to spektrum zaburzeń , w których pojawiają się zachowania z triady zaburzeń w obszarach socjalizacji , komunikacji i perseweracyjnych zachowań . W takim ujęciu do tej kategorii zalicza się również zespół Aspergera. ZRÓŻNICOWANE ZACHOWANIE Nie wszystkie zachowania typowe dla autyzmu muszą występować u dziecka z tym zaburzeniem. Ponadto mogą przejawiać się w różny sposób. Niektóre dzieci bywają szczególnie wrażliwe na dźwięki i gwałtownie na nie reagują . Zachowania innych uznawane za niegrzeczne mogą być jedynym dostępnych dla dziecka sposobem proszenia o pomoc czy prośbą o pożądany przedmiot. Oznacza to konieczność dostosowania oddziaływań edukacyjnych terapeutycznych i wychowawczych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych ucznia, u którego stwierdzono autyzm . Należy pamiętać ,że zachowanie dziecka z autyzmem nie świadczy o jego możliwościach intelektualnych . Poprzez odpowiednią organizację otoczenia i zrozumienie trudności można zapobiegać wielu zachowaniom wynikającym z zaburzeń w rozwoju dziecka . Praca z konkretnym uczniem powinna być oparta na wnikliwej diagnozie jego indywidualnych potrzeb rozwojowych. KSZTAŁCENIE UCZNIA Z AUTYZMEM W systemie oświaty autyzm jest uznany za niepełnosprawność wymagającą specjalnej organizacji nauki i metod pracy . Kształcenie uczniów z autyzmem może być organizowane w: * szkołach ogólnodostępnych * szkołach i oddziałach integracyjnych * szkołach i oddziałach specjalnych ORZECZENIE O POTRZEBIE KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO Edukacja ucznia z autyzmem powinna być zorganizowana na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wydanego przez poradnię psychologiczno- pedagogiczną . Orzeczenie wydawane jest na wniosek rodziców lub pełnoletniego ucznia. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego powinno zawierać : * diagnozę i informacje o potencjale rozwojowym dziecka; * zalecane, najkorzystniejsze dla dziecka formy kształcenia-typ szkoły, oddziału ; * warunki realizacji potrzeb edukacyjnych; * formy stymulacji, • Planowania czynności- ustalenie kolejności działań, zrozumienie celu działania i dążenia do efektu końcowego; • Gwałtownych reakcji, wybuchowości, zachowań agresywnych, krzyku, autoagresji • Szczególnych , wybiórczych zainteresowań lub uzdolnień, natręctw . ORGANIZACJA WARUNKÓW NAUKI DLA UCZNIA Z AUTYZMEM Aby zapewnić właściwe warunki nauki dla ucznia z autyzmem, trzeba pamiętać, że zarówno w szkole/oddziale specjalnym, jaki i szkole/oddziale integracyjnym lub w szkole ogólnodostępnej uczniowi mającemu orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego należy zapewnić : • Realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, czyli najkorzystniejsze dla dziecka formy kształcenia, formy stymulacji i terapii, np. kształcenie w oddziale integracyjnym, terapię psychologiczną, stymulowanie rozwoju poznawczego i emocjonalno-społecznego , terapię różnorodnymi metodami ; • Odpowiednie warunki do nauki, czyli właściwą organizację miejsca pracy, odpowiednie oświetlenie , wyeliminowanie bodźców rozpraszających, pomoce do komunikacji alternatywnej i wspomagającej, komputer i środki dydaktyczne, takie jak modele , tablice multimedialne, fotografie, schematy, rysunki, konkretne przedmioty, pomoce do polisensorycznych doświadczeń; • Realizację programu nauczania oraz programu wychowawczego i profilaktyki, dostosowanych do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia, z wykorzystaniem odpowiednich form i metod pracy dydaktycznej i wychowawczej; uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim realizują podstawę programową kształcenia ogólnego, dostosowaną do ich możliwości psychofizycznych; • Integrację ze środowiskiem rówieśniczym czyli udział w życiu klasy, uroczystościach szkolnych, kształtowanie atmosfery akceptacji i tolerancji; • Pomoc rodzicom/ prawnym opiekunom w zakresie doskonalenia umiejętności niezbędnych do wspierania ucznia w rozwoju, czyli warsztaty, zajęcia psychoedukacyjne, instruktaż, jak pracować z dzieckiem, współpracę w realizacji indywidualnego programu edukacji i terapii. ZATRUDNIENIE SPECJALISTÓW W SZKOLE W szkołach integracyjnych i z oddziałami integracyjnymi mogą być zatrudniani dodatkowo nauczyciele ze specjalnym przygotowaniem pedagogicznym, są to nauczyciele mający kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w odpowiednich typach i rodzajach szkół specjalnych, odpowiednio do niepełnosprawności uczniów(np. oligofrenopedagogika, tyflopedagogika, resocjalizacja ,socjoterapia ) oraz specjaliści prowadzący zajęcia rewalidacyjne, rehabilitant, terapeuci. Zadaniem specjalistów i nauczycieli jest : • Rozpoznanie potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia z autyzmem- np. pedagog lub wychowawca poprzez analizę orzeczeń i opinii poradni psychologiczno- pedagogicznej • Współorganizowanie zajęć edukacyjnych i pracy wychowawczej - np. realizacja zadań wynikających z dostosowania programu wychowawczego lub innych zadań szkoły określonych w planie pracy na określony rok szkolny z uczniem, w tym wybór lub opracowanie programu nauczania, dostosowanie realizacji programu nauczania, programu wychowawczego i profilaktyki do indywidualnych potrzeb ucznia; •Opracowanie i realizacja indywidualnego programu edukacyjnego określającego zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów oraz rodzaj zajęć rewalidacyjnych, odpowiednio do potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia(wspólne z nauczycielami prowadzącymi zajęcia ). W szkole/ oddziale specjalnym podstawą opracowania i modyfikowania indywidualnego programu edukacyjnego jest wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia dokonywana na każdym etapie edukacyjnym, nie rzadziej niż raz w roku, przez nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem ; •Uczestniczenie w zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez innych nauczycieli jako nauczyciel wspomagający; • Prowadzenie zajęć rewalidacyjnych •Udzielanie pomocy nauczycielom prowadzącym zajęcia edukacyjne w doborze metod pracy z uczniem; •Prowadzenie lub organizacja różnego rodzaju form pomocy pedagogicznej i psychologicznej dla dziecka i jego rodziny . INDYWIDUALIZACJA W PRACY Z UCZNIEM Z AUTYZMEM Nauczanie dziecka z autyzmem wymaga indywidualnego podejścia do każdego ucznia z takim zaburzeniem. Indywidualizacja powinna być nadrzędną zasadą wszystkich działań z uwagi na różnice pomiędzy poziomem funkcjonowania uczniów, a wynikającymi z nich odmiennymi potrzebami. Podstawą pracy dydaktyczno- wychowawczej i opiekuńczej z uczniem z autyzmem jest indywidualny program edukacyjny. W tworzenie i realizację w dokumentach wychowawcy klasy, by można było się odwołać do ustaleń. Może go napisać wychowawca, pedagog, wspólnie z psychologiem(także PP-P), nauczyciele uczący w danej klasie. Realizować powinni go wszyscy, którym zostaną w nim przypisane zadania- rodzice, nauczyciele, wolontariusz. Dla każdego ucznia będzie to inny program, w zależności od specyfiki trudności dziecka. Może uwzględniać zapoznanie z otoczeniem, poszczególnymi pomieszczeniami oraz przygotowanie dziecka do tego, jakie zajęcia będą odbywać się w szkole, jak długo będą trwały, jaki będzie plan dnia, jakie zasady obowiązują w szkole, kto będzie z nim pracował itp. GDZIE SZUKAĆ POMOCY ? W zakresie edukacji i opieki nad uczniem autystycznym nauczyciel może : • Podjąć współpracę z fundacjami i stowarzyszeniami działającym na rzecz dzieci z autyzmem np. Fundacją Synapsis, Stowarzyszeniem na rzecz Osób z Autyzmem Profuturo, Stowarzyszeniem na Rzecz Osób z Autyzmem i Innymi Niepełnosprawnościami „ Gepetto” • Współpracować z ośrodkami pomocy społecznej; • Nawiązać kontakt z ośrodkami doskonalenia nauczycieli (szkolenia), szkołami wyższymi (np. w organizacji praktyk pedagogicznych, eksperymentów) • Podjąć współpracę ze szkołami specjalnymi lub innymi mającymi doświadczenie w kształceniu uczniów z autyzmem • Korzystać z zasobów Internetu w zakresie zdobywania wiedzy i wymiany doświadczeń w zakresie pracy z dzieckiem autystycznym. Jeżeli stan zdrowia dziecka uniemożliwia lub znacznie utrudnia jego uczęszczanie do szkoły, rodzice mogą wnioskować do zespołu orzekającego działającego w poradni psychologiczno-pedagogicznej o wydanie orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania. Do wniosku o wydanie orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania konieczne jest załączenie zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia ucznia. W przypadku ucznia z autyzmem wskazaniem do wydania takiego orzeczenia mogą być m.in. trudność z wyjściem z domu, złe funkcjonowanie w grupie, zachowania zagrażające bezpieczeństwu własnemu lub innych uczniów. Jeśli uczeń uzyska takie orzeczenie obowiązkiem dyrektora szkoły jest zorganizowanie nauki według zaleceń poradni wydającej orzeczenie, z uwzględnieniem: • Możliwości uczestniczenia ucznia w życiu szkoły, • Zakresu, w jakim może on brać udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, organizowanych z klasą lub indywidualnie w odrębnym pomieszczeniu. PODSTAWOWE ZASADY PRACY Z DZIECKIEM AUTYSTYCZNYM 1. Odpowiednia organizacja miejsca pracy poprzez: • Zminimalizowanie lub całkowite wyeliminowanie elementów rozpraszających(ucznia mogą rozkojarzyć kolorowe dekoracje na ścianach, zbyt jasne światło, hałas dobiegający zza okna lub zza drzwi, za chowanie ucznia siedzącego przed nim, brzęczenie świetlówki itp. ) 2. Opracowanie planu codziennych zajęć i każdorazowe zapoznanie ucznia ze strukturą dnia, odwoływanie się do niego przy zmianie form aktywności ( np. tablica obrazkowa) .Plan dnia powinien uwzględniać potrzebę rutynowych, przewidywalnych czynności i stopniowo być korygowany poprzez rezygnację ze sztywnych zachowań i wprowadzenie niewielkich modyfikacji. 3. Informowanie ucznia o zmianie przebiegu zajęć lub w przebiegu czynności w ciągu dnia o możliwych zmianach, takich jak np. zastępstwo nauczycieli. 4. Zapewnienie możliwości odizolowania ucznia w sytuacji trudnej, np. ustalenie bezpiecznego miejsca, gdzie uczeń może pójść w stresującej sytuacji. Umożliwianie przerwy na odpoczynek. 5. Wyraźne zaznaczanie końca określonej aktywności, zabawy ,zadania, zanim przejdzie się do następnej czynności. Należy mieć świadomość, że pewne zmiany w zachowaniu mogą odzwierciedlać niepokój wywołany przez choćby drobną zmianę rutynowych działań. 6. Posługiwanie się w komunikacji z uczniem prostym, jednoznacznym językiem. Instrukcje do zadań powinny być krótkie, należy upewnić się, że uczeń zrozumiał polecenie kierowane do klasy i przyjmuje je jako kierowane także do niego. W razie potrzeby trzeba kierować polecenia indywidualne , powtarzać i sprawdzać stopień zrozumienia. Należy używać krótkich zadań, tak by instrukcje były całkowicie jasne. 7. Używanie różnych środków wyrazu i metod w prowadzeniu zajęć- wizualnych, ruchowych, opartych na naśladownictwie, z wykorzystaniem technik komputerowych, tablic multimedialnych itd. 8. Ukierunkowanie pracy na konkretne zainteresowania ucznia i wykorzystanie ich przy angażowaniu sytuacji zadaniowych- jeśli np. pasją dziecka są samochody ,można je liczyć, porównywać wielkość ,tworzyć zbiory ,segregować wg koloru, szeregować od najmniejszego do największego, obliczać prędkość, długość odcinków przejechanej drogi itp. Używanie modeli, schematów, planów i rysunków