Pobierz Międzynarodowe prawo morza i więcej Streszczenia w PDF z Prawo międzynarodowe publiczne tylko na Docsity!
MIĘDZYNARODOWE PRAWO MORZA
ŹRÓDŁA PRAWA:
- Konwencja o prawie morza z Montego Bay (UNCLOS) z 1982 roku
- cztery konwencje genewskie z 1958 roku
- konwencje dwustronne lub regionalne poświęcone określonemu obszarowi basenu morskiego
- zwyczaj międzynarodowy (np.: wolność żeglugi)
- orzecznictwo sądów i trybunałów międzynarodowych (zwłaszcza MTS i MTPM)
KATEGORIE OBSZARÓW MORSKICH
OBSZARY WCHODZĄCE W SKŁAD TERYTORIUM
PAŃSTWOWEGO:
- morskie wody wewnętrzne
- morze terytorialne
- wody archipelagowe OBSZARY PODLEGAJĄCE OGRANICZONEJ JURYSDYKCJI LUB SUWERENNOŚCI PAŃSTW:
- strefa przyległa
- strefa wyłącznego rybołówstwa
- szelf kontynentalny
- wyłączna strefa ekonomiczna (WSE) OBSZARY POZA GRANICAMI JURYSDYKCJI PAŃSTW:
- morze otwarte
- dno mórz i oceanów (Obszar)
OBSZARY MORSKIE WCHODZĄCE W SKŁAD
TERYTORIUM PAŃSTWOWEGO
MORSKIE WODY WEWNĘTRZNE - są to wody znajdujące się między lądem a wewnętrzną granicą morza terytorialnego. Zalicza się do nich zatoki morskie o określonym rozwarciu, zatoki historyczne oraz wody portów:
- istota prawna - wody wewnętrzne podlegają wyłącznej i całkowitej władzy państwa nadbrzeżnego, rozciągającej się również na przestrzeń powietrzną i dno morskie. Na ich terenie nie obowiązuje prawo nieszkodliwego przepływu.
- zatoki morskie - są wodami wewnętrznymi jeśli brzegi należą do jednego państwa, a odległość między punktami wytyczającymi jej naturalne ujście nie przekracza 24 mil morskich
- zatoki historyczne - ich szerokość może być większą niż 24 mile morskie. Od zatok zwykłych różnią się tym, że państwo nadbrzeżne długotrwale i efektywnie wykonuje nad nimi zwierzchnictwo terytorialne.
- Zatoka Gdańska - część wód zatoki została uznana przez władze III RP za wody wewnętrzne, jednak Polska nigdy nie wysuwała roszczeń do uznania jej za zatokę historyczną
- porty morskie - wody portów morskich są uznawane za wody wewnętrzne, a więc miejsca gdzie zawijają statki w celu załadowania lub wyładowania pasażerów i towarów. Porty wojskowe, rybackie i kabotażowe są portami zamkniętymi. Podlegają prawu i władzy państwa nadbrzeżnego.
- redy - są to wejścia do portów, w niektórych państwach traktowane są jako wody wewnętrzne WODY ARCHIPELAGOWE - władzę nad nimi sprawuje państwo nadbrzeżne, a jest ona ograniczona tylko prawem nieszkodliwego przepływu (prawo statków niemilitarnych pod każdą banderą, do przepływu przez takie wody w celach
prowadzenie jakiejkolwiek propagandy wojennej startowanie, lądowanie lub branie na pokład jakiegokolwiek statku powietrznego lub urządzenia wojskowego ładowanie lub wyładowanie towarów, walut lub osób z naruszeniem przepisów celnych, skarbowych lub sanitarnych państwa nadbrzeżnego jakimkolwiek umyślnym zanieczyszczaniu środowiska uprawianie rybołówstwa prowadzenie jakichkolwiek badań lub inspekcji jakiekolwiek zakłócanie łączności oraz uszkadzanie innych instalacji państwa nadbrzeżnego wszelkich innych działaniach niezwiązanych bezpośrednio z przepływem
- jurysdykcja państwa nadbrzeżnego - statki znajdujące się na morzu terytorialnym podlegają nie tylko jurysdykcji administracyjnej państwa nadbrzeżnego, ale także jurysdykcji karnej i cywilnej. Spod jurysdykcji tej natomiast wyłączone są okręty wojenne oraz niehandlowe statki państwowe.
OBSZARY MORSKIE PODLEGAJĄCE
OGRANICZONEJ JURYSDYKCJI LUB
SUWERENNOŚCI PAŃSTWOWEJ
MORSKA STREFA PRZYLEGŁA - obszar morza o określonej szerokości, przylegający do zewnętrznej granicy morza terytorialnego, na którym państwo nadbrzeżne sprawuje, w odniesieniu do obcych statków, kontrolę w ściśle przewidzianych dziedzinach i określonym zakresie. Konwencja z Montego Bay dopuszcza możliwość ustanowienia strefy przyległej o szerokości nie przekraczającej 24 mil morskich. WYŁĄCZNA STREFA EKONOMICZNA (WSE) - obszar rozciągający się poza morzem terytorialnym do 200 mil morskich (370 km) mierzonych od linii podstawowej. Na tym obszarze państwo nadbrzeżne posiada wyłączne prawa suwerenne do:
- badania i eksploatacji, ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi, zarówno żywymi, jak i nieożywionymi dna morza, jego podziemia oraz pokrywających je wód
- wznoszenia i użytkowania sztucznych wysp, instalacji i konstrukcji
- badań naukowych morza
- ochrony i zachowania środowiska naturalnego STREFA WYŁĄCZNEGO RYBOŁÓWSTWA - strefa morska, znajdująca się poza wodami terytorialnymi państwa, w której państwo nadbrzeżne ma odnośnie do rybołówstwa takie same uprawnienia jak na morzu terytorialnym. Może więc zastrzec wyłączność rybołówstwa dla własnych jednostek połowowych. SZELF KONTYNENTALNY - dno morskie oraz warstwy ziemi pod dnem morskim, przylegające do wybrzeża, lecz znajdujące się poza granicami morza terytorialnego. Zewnętrzna granica szelfu przebiega w miejscu gdzie głębokość wody nie przekracza 200 metrów, może ona jednak wykraczać poza nią, jeśli istnieje możliwość eksploatacji zasobów naturalnych:
rozsądnego czerpania pożytków z morza otwartego. Do wolności morza otwartego zaliczamy:
- wolność żeglugi - każde państwo, niezależnie czy posiada własne wybrzeże morskie czy też nie, ma prawo korzystania z morza otwartego do żeglugi swoich statków handlowych, pasażerskich i militarnych. Na morzu otwartym takie statki podlegają jurysdykcji państwa, pod którego banderą płyną. Wyjątki: prawo wizyty i rewizji - okręt wojenny innego państwa ma prawo dokonania wizyty i rewizji, gdy istnieje podejrzenie, że obcy statek trudni się piractwem, uprawia handel niewolnikami lub żegluje pod fałszywą banderą prawo pościgu - prawo państwa nadbrzeżnego do ścigania obcego statku, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że statek lub jego załoga dopuścili się naruszenia prawo lub przepisów państwa nadbrzeżnego. Pościg może być podjęty tylko przez okręty wojenne lub samoloty wojskowe. Pościg kończy się w momencie zatrzymania ściganego statku lub gdy wpłynie on na morze terytorialne państwa trzeciego.
- wolność rybołówstwa - prawo wszystkich państw do eksploatacji zasobów żywych morza otwartego. Może podlegać ograniczeniom wynikającym z różnych konwencji dotyczących ochrony środowiska morskiego przed zanieczyszczaniami.
- wolność zakładania kabli i rurociągów
- wolność przelotu - prawo wszystkich państwa do swobodnego przelotu ich statków powietrznych w przestrzeni powietrznej nad obszarem morza otwartego
- wolność budowania sztucznych wysp
- wolność prowadzenia badań naukowych - tylko i wyłącznie w celach pokojowych oraz przy użyciu metod i środków zgodnych z konwencją OBSZAR (DNO MÓRZ I OCEANÓW):
- problemy statusu prawnego Obszaru - ustalono, że postanowienia dotyczące szelfu kontynentalnego nie mogą się odnosić do do całego Obszaru, ponieważ na jego dnie znajdują się nadające się do eksploatacji przemysłowej konkrecje polimetaliczne
- deklaracja ONZ dotycząca zasad Obszaru - Obszar oraz jego wnętrze został uznany za wspólne dziedzictwo ludzkości. Jest on dostępny do użytkowania wyłącznie w celach pokojowych, a badania i eksploatacja mogą być prowadzone tylko dla dobra całej ludzkości. Korzyści z badania i eksploatacji Obszaru będą dzielone przez Zgromadzenie Organizacji Dna Morskiego, na podatnie zasady niedyskryminacji.
CIEŚNINY MORSKIE
CIEŚNINA MORSKA - naturalna droga wodna łącząca morza i oceany. Cieśninami międzynarodowymi nazywane są tylko te łączące morza, nad których brzegami leżą terytoria różnych państw, przez co stanowią one wtedy międzynarodowe szlaki komunikacyjne. CIEŚNINY TERYTORIALNE - brak określonego statusu prawnego.
zamknęła ją dla statków wojennych. Ponadto traktat paryski z 1856 roku potwierdził postanowienia konwencji i dodatkowo zneutralizował Morze Czarne. W 1923 roku konwencja lozańska nałożyła na Turcję obowiązek otwarcia cieśnin czarnomorskich dla okrętów militarnych wszystkich państw.
- Konwencja z Montreux (20 lipca 1936 rok) - potwierdziła zasadę wolności przepływu i żeglugi w cieśninach czarnomorskich, pod warunkiem, że Turcja pozostaje niezaangażowana w żaden konflikt zbrojny. W przypadku wejścia Turcji do wojny, prawo przepływu przez cieśniny czarnomorskie tracą statki nieprzyjacielskie. CIEŚNINA MAGELLANA - łączy Ocean Atlantycki z Pacyfikiem, natomiast jej znaczenie zmalało po otwarciu Kanału Panamskiego:
- umowa Argentyny z Chile z 1881 roku -> określa status cieśniny. Pozostaje ona, na jej mocy, zneutralizowana do odwołania oraz objęta wolnością żeglugi dla statków wszystkich państw.
MIĘDZYNARODOWY KANAŁ MORSKI
MIĘDZYNARODOWY KANAŁ MORSKI - sztuczna droga wodna łącząca dwa otwarte dla żeglugi międzynarodowej, obszary morskie. Umiędzynarodowienie kanału morskiego dotyczy wolności żeglugi, nie wpływa natomiast na położenie prawne tzw.: strefy kanału, która stanowi integralną część terytorium państwowego danego kraju. KANAŁ SUESKI - łączy Morze Śródziemne z Oceanem Indyjskim i jest jednym z najważniejszych szlaków handlowo-transportowych:
- traktat z 1888 roku - stwierdza, że Kanał Sueski będzie zawsze otwarty i wolny w czasie wojny i pokoju dla wszystkich okrętów wojennych i statków handlowych. Kanał był wielokrotnie zamykany w czasie konfliktów. Współcześnie kanałem zarządza egipska
administracja, która reguluje przepisy związane z przepływaniem przez kanał. KANAŁ PANAMSKI - łączy Ocean Atlantycki z Oceanem Spokojnym, wybudowany przez rząd USA na terytorium Panamy, gdy ta odłączyła się od Kolumbii:
- traktaty brytyjsko-amerykański (1901 rok) i traktat panamsko- amerykański (1903 rok) -> oddały USA na wieczne czasy utrzymanie oraz ochronę Kanału Panamskiego. Rząd amerykański zgodził się, że kanał będzie wolny i otwarty dla statków handlowych i okrętów wojennych wszystkich krajów, na zasadzie całkowitej równości. Traktat z 1903 roku potwierdził też zasady neutralizacji, odwołując się do szczegółowych ustaleń z 1901 roku.
- 1999 rok -> USA zwróciły całkowicie strefę Kanału Panamskiego rządowi Panamy KANAŁ KILOŃSKI - łączy Morze Bałtyckie z Morzem Północnym. Początkowo miał charakter kanału wewnętrznego Niemiec:
- traktat wersalski (1919 rok) -> przekształcił Kanał Kiloński w kanał międzynarodowy i stwierdził, że będzie on zawsze wolny i otwarty dla okrętów wojennych oraz statków handlowych państw będących w stosunkach pokojowych z Niemcami
- 1933 rok -> Adolf Hitler zostaje kanclerzem III Rzeszy Niemieckiej i wypowiada postanowienia traktatu wersalskiego, w tym te dotyczące statusu Kanału Kilońskiego
- 1945 rok -> Kanałowi Kilońskiemu przywrócono status prawnomiędzynarodowy sprzed okresu rządów Hitlera
