Międzynarodowe stosunki ekonomiczne - Notatki - Stosunki międzynarodowe, Notatki z Zarządzanie kryzysowe

Pobierz Międzynarodowe stosunki ekonomiczne - Notatki - Stosunki międzynarodowe i więcej Notatki w PDF z Zarządzanie kryzysowe tylko na Docsity!

Międzynarodowe stosunki ekonomiczne wykłady WSTiH Gdańsk 2008 Międzynarodowe stosunki ekonomiczne Bibliografia

1. J. siodlarski, R. Matera, Gospodarka światowa geneza i rozwój. Wyd Naukowe PWN W-wa 2004
2. Współczesna gospodarka światowa, praca pod red. A.B Kisiel- Łowczyc, Wyd. UG Gdańsk 2003
3. P. Bożyk, J. Misala, M. Puławski, Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa 2002 GOSPODARKA ŚWIATOWA JEJ ISTOTA I STRUKTURA Gospodarka światowa to zbiorowość różnorodnych organizmów i instytucji funkcjonujących zarówno na poziomach krajowych jak i na szczeblu międzynarodowym, tzn. np. regionalnym, ponadregionalnym lub globalnym, takich jak np.: Przedsiębiorstwa narodowe i międzynarodowe / transnarodowe Gospodarki narodowe Państwa Ugrupowania integracyjne Organizacje międzynarodowe- bezpośrednio zajmujących się działalnością gospodarczą oraz powiązanych ze sobą w pewien całościowy system poprzez sieć międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Gospodarka światowa jako system - Z Uwagi na fakt, iż tworzące gospodarkę światową elementy (organizmy i instytucje gospodarcze a także sieć wzajemnych stosunków ekonomicznych) ulegają nieustannym przemianom, należy rozumieć to pojęcie jako pewien dynamiczny system w stałym ruchu i rozwoju. Gospodarka światowa jako kategoria ekonomiczna - Gospodarka światowa jest to kategoria ekonomiczna o charakterze dynamicznym i historycznym. To znaczy, że mogła zaistnieć dopiero na określonym etapie rozwoju historycznego, gdy powstały i rozwinęły się jej elementy składowe. Gospodarka światowa jako kategoria ekonomiczna - o istnieniu gospodarki światowej możemy mówić dopiero wtedy gdy funkcjonowały już np. w ramach poszczególnych gospodarek narodowych określone organizmy i instytucje gospodarcze (np. przedsiębiorstwa produkcyjne, handlowe i banki), które nawiązywały i utrzymywały między sobą, na odpowiednio szeroką skalę, nieprzypadkowe i w miarę trwałe międzynarodowe stosunki ekonomiczne (np. handlowe i finansowe). Taka sytuacja zaistniała w momencie ukształtowania się kapitalizmu. Istnienie gospodarki światowej łączy się zazwyczaj z powstaniem i rozwojem tego ustroju. MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI EKONOMICZNE Ważnym elementem składowym dynamicznego systemu określanego jako gospodarka światowa są międzynarodowe stosunki ekonomiczne. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne to wzajemne relacje zachodzące pomiędzy podmiotami gospodarczymi na świecie, stale zmieniające się

pod względem np. zakresu, struktury rzeczowej, formy czy kierunków intensywności. PODMIOTY GOSPODARKI ŚWIATOWEJ Główne podmioty gospodarki światowej to: o Przedsiębiorstwa krajowe (narodowe) o Przedsiębiorstwa międzynarodowe (korporacje transnarodowe) o Gospodarki narodowe poszczególnych krajów wraz z instytucją państwao Międzynarodowe (regionalne) ugrupowania integracyjneo Międzynarodowe organizacje gospodarcze Przedsiębiorstwa krajowe (narodowe) to takie, które działają w ramach określonej gospodarki narodowej. Stają się one podmiotami gospodarki światowej tylko wtedy, gdy w związku ze swą działalnością gospodarczą nawiązują i utrzymują znaczące pod względem zakresu, charakteru bądź znaczenia dla swego funkcjonowania międzynarodowe stosunki ekonomiczne z innymi podmiotami gospodarki światowej, a więc np. z przedsiębiorstwami krajowymi działającymi w ramach innych gospodarek narodowych, z przedsiębiorstwami międzynarodowymi, z międzynarodowymi instytucjami i organizacjami gospodarczymi. W warunkach współczesnej gospodarki rynkowej coraz więcej przedsiębiorstw jest zmuszonych do włączenia się w system gospodarki światowej. Izolacja od zagranicy powoduje bowiem zakłócenia w ich funkcjonowaniu.Powiązania z innymi podmiotami gospodarki światowej mogą być: Handlowe Produkcyjne (np. kooperacja z zagranicznymi partnerami w produkcji określonych wyrobów bądź ich elementów) Technologiczne (np. korzystanie z zagranicznych licencji lub udostępnienie innym własnych technologii, współpracę naukowo-techniczną) Związki finansowo-kredytowe i kapitałowe (korzystanie z obcych kredytów lub udzielanie kredytów zagranicznym partnerom, wchodzenie w związki produkcyjno-kapitałowe,tworzenie wspólnych przedsięwzięć, podejmowanie wspólnych inwestycji) Najczęściej spotykane powiązania handlowe z zagranicą to: Eksport własnych produktów Import niezbędnych surowców i minerałów Eksport lub import różnego typu usług 14.10.2008 r. Etapy internacjonalizacji przedsiębiorstw krajowych Etap I umiędzynarodowienia sfery wymiany to nawiązanie pierwszych kontraktów zagranicznych poprzez eksport własnych produktów Etap II pełne wejście przez przedsiębiorstwo dotychczas krajowe, na rynek zagraniczny (międzynarodowy) to podjęcie za granicą produkcji towarów lub podjęcie tam innej bezpośredniej działalności gospodarczej w celu np. rozszerzenia skali produkcji i zbytu,zdobycia nowego rynku, ominięcia barier handlowych, administracyjnych.

2. Jest to lokowanie kapitału za granicą (zwykle poprzez przedsiębiorstwo macierzyste usytuowane w określonym kraju) w celu uzyskania bezpośredniego wpływ na działalność przedsiębiorstwa zagranicznego, w które się inwestuje (ewentualnie tworząc zarazem takie przedsiębiorstwo od podstaw) albo też z zamiarem dostarczenia dodatkowych środków przedsiębiorstwu, w którym inwestor kapitału ma już znaczący udział. Inne drogi powstawania i rozwój korporacji transnarodowych to: A) Tworzenie lub rozbudowa przedsiębiorstwa filialnego poprzez zaciąganie pożyczek w kraju jego usytuowanie lub na międzynarodowym rynku finansowym (przedsiębiorstwo macierzyste nie dokonuje eksportu swojego kapitału i bezpośrednich inwestycji zagranicznych, zwykle jednak inicjuje ono i nadzoruje cały proces. B) Reinwestowanie części zysku z wcześniej już zainwestowanego kapitału Do okoliczności sprzyjających powstaniu i szybkiemu rozwojowi korporacji transnarodowych należy zaliczyć:
3. Organizację przedsiębiorstw w formie spółek akcyjnych ułatwia ona dokonywanie przekształceń własnościowych; strukturalnych, np. drogą inwestycji kapitałowych
4. Osiąganie przez coraz liczniejsze przedsiębiorstwa krajowe etapu umiędzynarodowienia produkcji towarów i usługKorporacje transnarodowe są uosobieniem międzynarodowych stosunków ekonomicznych z 2 powodów:
5. Fakt ich powstania i istnienia wiąże się z konkretną formą międzynarodowych stosunków ekonomicznych, tj. międzynarodowymi przepływami kapitałowymi (w formie np. zagranicznych inwestycji bezpośrednich).
6. Działalność tych podmiotów gospodarczych polega głównie na uprawianiu międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Rola korporacji transnarodowych w gospodarce światowej nieustannie wzrasta. Stają się one pierwszo planowymi podmiotami gospodarczymi na świecie, zastępujące tradycyjne główne podmioty, jakie były dotąd gospodarki narodowe. Gospodarka narodowa to suma działalności gospodarczej przedsiębiorstw krajowych, a także tych korporacji transnarodowych, które włączyły daną gospodarkę narodową bądź jej określone działy (np. przemysł lub jego konkretne gałęzie, rolnictwo, usługi, system bankowy) w sferę swego działania. Gospodarki narodowe poszczególnych krajów wraz z instytucją państwa są tradycyjnie uznawane za ważny podmiot gospodarki światowej. Są one włączone do gospodarki światowej przede wszystkim poprzez działalność gospodarczą przedsiębiorstw krajowych, ewentualnie także transnarodowych.Niezmiernie ważna rolą systemie powiązań gospodarki

narodowej z gospodarką światową, odgrywa instytucje państwa, która spełnia funkcje regulacyjne i organizacyjne np. w sferze polityki, bezpieczeństwa, społecznej, gospodarczej oddziałując w większym lub mniejszym Polityka gospodarcza państwa oddziałuje na gospodarkę narodową lub na wybrane działy tejże gospodarki, wpływając na ich strukturę, sposób funkcjonowania i kierunku rozwoju. Sferę gospodarki poddaną szczególnemu nadzorowi państwa są na ogół stosunki gospodarcze z zagranicą, które każde państwo stara się kontrolować i kształtować za pomocą środków, tzn. zagranicznej polityki ekonomicznej. Państwo oddziałując na gospodarkę narodową, jej działy i nawiązywane przez poszczególne elementy tej gospodarki międzynarodowe stosunki gospodarcze może wpływać na miejsce i rolę danej gospodarki narodowej w gospodarce światowej.Mimo rosnącej roli korporacji transnarodowej gospodarki narodowe są nadal znaczącymi podmiotami gospodarek światowych.

21. 10.2008 r.Podmioty gospodarki światowej Ugrupowania integracyjne najczęściej o charakterze regionalnym są stosunkowo nowymi podmiotami gospodarki światowej. Pojawiły się i zaczęły nabierać znaczenia dopiero w okresie ostatnich 30-40 lat. Międzynarodowe ugrupowanie integracyjne to wyraźnie wyróżniający się na tle otoczenia ( w gospodarce światowej i w międzynawowych stosunkach ekonomicznych) względnie jednolity, nowy organizm gospodarczy, obejmując dwa lub więcej krajów (gospodarek narodowych). W obrębie takiego organizmu spoiwem łączącym jego elementy składowe (tzn. kraje i ich gospodarki) jest proces integracji gospodarczej, polegający na dostosowywaniu się struktur gospodarczych elementów składowych (a więc gospodarek narodowych integrujących się krajów, poszczególnych gałęzi tych gospodarek, działających i w ich ramach przedsiębiorstw itd.) W wyniku tego procesu powstaje nowa jednolita struktura gospodarcza, obejmująca obszar całego ugrupowania. Powstające i działające współcześnie międzynarodowe ugrupowania integracyjne mają charakter regionalny, to znaczy tworzą je zwykle kraje należące do tego samego regionu geograficznego, najczęściej sąsiadujące z sobą i reprezentujące zbliżony poziom rozwoju gospodarczego. Ugrupowania integracyjne mogą mieć charakter: Formalny (zinstytucjonalizowany), tzn. przybierać postać np. międzynarodowego porozumienia lub organizacji gospodarczej bądź integracyjnej wraz ze stosowanymi strukturami organizacyjnymi i organami, ma za zadanie inicjować procesy integracyjne i im sprzyjać. Nieformalny ugrupowanie tworzą formalnie nie zorganizowane grupy krajów, jednak silnie powiązane międzynarodowymi stosunkami ekonomicznymi, między którymi zachodzą rzeczywiste procesy integracyjne.Ugrupowania integracyjne (formalne i nieformalne) są pośrednio włączane do gospodarki światowej poprzez działalność

Pojęcie i zakres międzynarodowych stosunków ekonomicznych Międzynarodowe stosunki ekonomiczne jako odrębna dyscyplina nauki - definicja Międzynarodowe stosunki ekonomiczne to dyscyplina nauki opierająca się na zbliżonych do pozostałych dziedzin ekonomii podstawach metodologicznych. Ogólne motywy, którymi kierują się przedsiębiorstwa, państwa czy grupy państw w sferze działalności ekonomicznej są bowiem podobne bez względu na to, czy działalność ta ma charakter wewnątrzkrajowy, czy międzynarodowy. Wydzielenie międzynarodowych stosunków ekonomicznych jako odrębnej dyscypliny nauki jest uzasadnione ściśle określonym zakresem zainteresowań badawczych. Akcent położony jest tu bowiem na powiązania między przedsiębiorstwami, krajami i grupami krajów, występujących w skalo międzynarodowej. Powiązania te analizowane są z dwóch punktów widzenia Praw ekonomicznych rządzących zachowaniami przedsiębiorstw, krajów i grup krajów w procesie kształtowania międzynarodowych powiązań gospodarczych. Polityki ekonomicznej, którą prowadzą podmioty gospodarcze,rozwijając powiązania międzynarodowe. Nauka o międzynarodowych stosunkach ekonomicznych składa się z dwóch części: Teorii międzynarodowych stosunków ekonomicznych, Międzynarodowej polityki ekonomicznej, Teoria międzynarodowych stosunków ekonomicznych Prawa formułowane i badane przez teorię międzynarodowych stosunków ekonomicznych mają częściowo charakter uniwersalny wspólny dla wszystkich dyscyplin nauk zajmujących się gospodarką, częściowo zaś są specyficzne dla tej dyscypliny nauki. Do praw o charakterze uniwersalnym należy zaliczyć przede wszystkim zasadę przewagi względnej, sformułowaną przez D. Ricarda, a także prawa określające wpływ handlu zagranicznego na dochód narodowy, w tym teoria mnożnika i super mnożnika eksportowego. Specyficzny charakter mają prawa: Formułowane przez międzynarodowe stosunki ekonomiczne określające rozwój różnych form powiązań międzynarodowych ( w tym np. przepływu towarów i usług); Kształtujące rozwój międzynarodowych powiązań instytucjonalnych i pieniężnych ( w tej dziedzinie międzynarodowe stosunki gospodarcze występują wyraźnie jako odrębna dyscyplina nauki).W teorii międzynarodowych stosunków ekonomicznych najlepiej zostały zbadane i opracowane praw związane z powiązaniami towarowymi. Prawa te: Uwzględniają specyfikę branżową i geograficzną powiązań towarowych, Formułują długookresowe tendencje, Wskazują na odmienności handlu surowcami i żywnością względem handlu wyrobami przemysłowymi. Mało zbadane są natomiast prawa rządzące: Międzynarodowym przepływem usług. TO forma powiązań ma stosunkowo krótką historię, zapoczątkowaną w połowie XX wieku. Dynamika ich rozwoju sprawia

jednak, że poświęca się tej problematyce coraz więcej uwagi Międzynarodowym przepływem czynników produkcji. Analiza tego zjawiska to względnie nowa dziedzina teorii międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Teoria międzynarodowych stosunków ekonomicznych Dynamicznie rozwija się dziedzina teorii międzynarodowych stosunków ekonomicznych zajmująca się powiązaniami instytucjonalno - pieniężnymi, wiąże się to z szybkim wzrostem znaczenia międzynarodowych powiązań gospodarczych i związanych z tym prób instytucjonalizacji tego procesu. W efekcie powstają liczne organizacje międzynarodowe koordynujące powiązania gospodarcze między krajami i grupami krajów Szybko rozwija się międzynarodowe powiązania finansowe Teoria międzynarodowych stosunków ekonomicznych zajmuje się zatem formami i kierunkami powiązań pieniężnych oraz wpływem jaki wywierają zmiany charakteru tych powiązań na międzynarodowy podział pracy. Międzynarodowa polityka ekonomiczna Nauka o międzynarodowych stosunkach ekonomicznych rozróżnia pojęcia Zagraniczna polityka ekonomiczna Międzynarodowa polityka ekonomiczna. Międzynarodowa polityka ekonomiczna koncentruje się na: Ocenie metod koordynacji stosunków międzynarodowych przez grupę państw lub skali globalnej oraz na: Instytucjach koordynujących tę politykę. Jest to stosunkowo nowa dziedzina międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Przedmiot szczególnego zainteresowania międzynarodowej polityki ekonomicznej stanowią następujące obszary badań: Wymiana informacji dotyczących celów, środków i narzędzi zagranicznej polityki ekonomicznej prowadzonej przez poszczególne kraje, na uzgadnianie kierunków tej polityki oraz prowadzenie wspólnej polityki w skali międzynarodowej. Różnice między poszczególnymi formami międzynarodowej polityki ekonomicznej oraz wpływ tych form na korzyści czerpane ze współpracy międzynarodowej przez poszczególne kraje i grupy krajów Analiza podmiotów kształtujących międzynarodową politykę ekonomiczną w skali grup krajów, regionów geograficznych i w skali globalnej.Szczególnym przypadkiem międzynarodowej polityki ekonomicznej jest integracja regionalna ekonomicznaIntegracją regionalną jest traktowana jako część nauki o międzynarodowych stosunkach gospodarczych.Zagraniczna polityka ekonomiczna Zagraniczna polityka ekonomiczna to dziedzina badająca:Cele, środki i narzędzie stosowane przez pojedyncze kraje w procesie rozwoju stosunków międzynarodowych. Współczesna nauka o międzynarodowych stosunkach ekonomicznych w części dotyczącej zagranicznej polityki ekonomicznej stara się przede wszystkim: Odpowiedzieć na następujące pytania, jakie działania powinien podjąć kraj,

obejmować swym zasięgiem coraz większą część świata. Początkowo więzi gospodarcze między podmiotami gospodarczymi zlokalizowanymi w różnych krajach sprowadzały się do wymiany produktów (przeważnie surowców). Później intensywność handlu uległa zwiększeniu; współpraca międzynarodowa poszerzyła swój zakres o nowe dziedziny aktywności gospodarczej. Głównym czynnikiem powodującym internacjonalizację procesu gospodarowania jest postęp techniczny. Powoduje on: Rozszerzenie geograficznego zasięgu międzynarodowych więzi gospodarczych Pojawienie się nowych form współpracy międzynarodowejHandel międzynarodowy nie jest zjawiskiem nowym. Istniała zarówno w Starożytności jak i Średniowieczu Wymiana międzynarodowa różnią się jednak od obecnej następującymi atrybutami: Ówczesny handel międzynarodowy nie miał większego na procesy gospodarowania zachodzące w poszczególnych krajach; Przedmiotem wymiany były przede wszystkim towary luksusowe, o czym świadczą m.in. takie nazwy dróg handlowych jak Szlak Bursztynowy czy Droga Jedwabna Obroty tego typu towarami odbywały się na bardzo małą skalę, co wynikało przede wszystkim z braku szybkich i bezpiecznych środków transportu Więzi handlowe powstające między poszczególnymi krajami miały na ogół nietrwały charakter i dlatego nie powodowały zmian w strukturze produkcji w kraju eksportera czy importera. Wyjątkiem był handel międzynarodowy takimi produktami jak zboże czy drewno. Handel tymi towarami prowadzi do zmian w strukturze wytwórczości krajów, które świadomie specjalizowały się w produkcji przeznaczonej na rynki innych krajów. W Starożytności import zboża i drewna do głównych skupisk ludności był w znacznym stopniu kontrolowany przez ośrodki władzy. W średniowiecznej Europie handel międzynarodowy takimi produktami jak sól, drewno, płótno żaglowe, smoła artykułami o podstawowym znaczeniu dla przechowywania żywności oraz budowy domów i statków osiągał skalę masową.Wielkie odkrycia geograficzne w wiekach XV XVII spowodowały dalszy wzrost handlu międzynarodowego. Poszerzenie horyzontu geograficznego handlu o Amerykę w małym stopniu prc 04.11.2008 r. Geneza internacjonalizacji procesu gospodarowania Stosukowo małe znaczenie handlu międzynarodowego utrzymujący się przez całe tysiąclecie wynikało z braku technicznych możliwości przewozu towarów na dalsze odległości podział pracy musiał być zatem ograniczony do relatywnie niewielkiego obszaru. Niski poziom zaawansowania techniki powodował, że produkcja w owym czasie Ne korzystała z surowców niedostępnym na danym terenie. Rewolucja przemysłowa sprawiła dopiero przełom ilościowy i jakościowy w handlu międzynarodowym. Maszyna parowa i telegraf to najważniejsze wynalazki, które umożliwiały

zwiększenie zakresu handlu międzynarodowego (o nowe obszary i nowe towary). Masowe przewozy na bliższe i dalsze odległości przestały być przeszkodą nie do pokonania. Z rewolucją przemysłową wiąże się zjawisko intensyfikacji podziału pracy. Nastąpił bowiem wzrost zapotrzebowania na siłę roboczą, co powodowało ruchy migracyjne ludność (np. ze wsi do miast). Wzrost popytu na żywność prowadził do zwiększenia przywozu artykułów spożywczych z zagranicy. Następstwem dwóch zjawisk: rewolucji przemysłowej i wzrostu podziału pracy o zasięgu międzynarodowym był ilościowy wzrost obrotów i zwiększeniem liczby towarów będących przedmiotem obrotów międzynarodowych. Nastąpiły zmiany w strukturze produkcji wielu krajów. Polegały one na: Zmniejszaniu produkcji rolnej i zwiększaniu produkcji artykułów przemysłowych ( w tym narzędzia, np. w Anglii) Uruchamianiu kopalń rud metali (w krajach pozaeuropejskich) Zmianie struktury rolnictwa (w krajach tropikalnych zastępowanie części produkcji zbóż uprawami roślin przemysłowych, np. bawełny czy kauczuku) z myślą o dostawach na rynki zagraniczne II połowa XIX wieku ukształtowanie się gospodarki światowej, czyli systemu trwałych powiązań gospodarczych między krajami, obejmujących swym zasięgiem cały świat. I wojna światowa spowodowała zerwanie m.in. zerwanie wielu więzi wykształconych w XIX w. uległy one w okresie międzywojennym tylko częściowemu odtworzeniu. Zdecydowały o tym:o Wzrost tendencji autarkicznych pod wpływem doświadczeń wojennych kryzysem ekonomicznym lat 1929-1933o Załamanie międzynarodowego systemu walutowego opartego na złocie Po II wojnie światowej powiązania gospodarcze istniejące w latach międzywojennych uległy częściowemu odtworzeniu Na początku lat 60. XX wieku nastąpił wyraźny wzrost międzynarodowych obrotów towarowych i ekspansja innych form współpracy gospodarczej o zasięgu międzynarodowym. Proces internacjonalizacji nasilił się znacznie na przełomie lat 80. I 90. Ubiegłego stulecia wtedy to pojawiło się pojęcie globalizacji procesu gospodarowania. Adam Budnikowski podaje następującą definicję tego pojęcia globalizacja to proces coraz bliższego, realnego scalania gospodarek narodowych, przejawiającego się w dynamicznym wzroście obrotów handlowych, międzynarodowych przepływów kapitałowych i usługowych, będący efektem wzrastającej tendencji do traktowania przez coraz większą liczbę przedsiębiorstw całego świata jako rynku zbytu. (nauczyć się do zaliczenia) Powstanie gospodarki światowej wiąże się z rewolucją przemysłową a globalizacja jest następstwem rewolucji informatycznej, będącej świadectwem przyśpieszenia postępu technicznego w ostatnich dziesięcioleciach (począwszy od lat 80. XX wieku). O globalizacji

międzynarodowego (w 2000 roku przypadło na nie ponad 72% eksportu światowego).Znaczenie handlu międzynarodowego dla gospodarek poszczególnych krajów nie jest jednakowe. Relacja eksportu do PKB danego kraju zależy od następujących czynników: Wielkości rynkuKraje rozwinięte o stosunkowo niewielkiej liczbie ludności osiągają najwyższą relację eksportu do produktu krajowego brutto. W krajach o bardzo dużych rynkach zbytu (zarówno rozwiniętych, jak i rozwijających się relacja ta jest dużo niższa. Dzieje się tak ponieważ rodzimy duży rynek sprawia, że producenci nie muszą rozwijać sprzedaży swych towarów za granicąDuże kraje są też często mniej uzależnione od zagranicznych dostaw surowców i żywności posiadają własne zasoby surowców i odpowiedni areał gruntów ornych do rozwijania produkcji rolnej. Znaczenie handlu międzynarodowego dla poszczególnych krajów:Relacja eksportu do PKB danego kraju zależy ponadto od następujących czynników: Poziomu rozwoju gospodarczego, Strategii rozwoju Wielkości zasobów naturalnych Położenia geograficznego, Przyczyn historycznych Możliwość korzystania przez dany kraj z korzyści, jakie są z tym związane, zależy od jego międzynarodowej konkurencyjności Międzynarodowa konkurencyjność to zdolność danego kraju do wytwarzania i sprzedaży na rynkach zagranicznych dóbr i usług, które są tańsze i lub lepsze od oferowanych przez inne kraje. Zależy ona od wydajności pracy, konkurencyjności przedsiębiorstwa danego kraju, tempa postępu technicznego, poziomu edukacji społeczeństwa, polityki ekonomicznej i społecznej prowadzonej przez rząd, istniejących tradycji handlowych i przemysłowych oraz posiadanych zasobów naturalnych. WSPÓŁCZESNY HANDEL MIĘDZYNARODOWY jego struktura i trendy dalszego rozwoju Międzynarodowy podział pracy jako podstawa międzynarodowej wymiany handlowej Międzynarodowy podział pracy to specjalizacja krajów w produkcji i wymianie towarów. Jest to dynamiczny, podlegający ciągłym przemianom system międzynarodowych więzi gospodarczych, ukształtowanych na bazie specjalizacji produkcji i realizowanych m.in. poprzez międzynarodową wymianę handlową.Tradycyjny międzynarodowy podział pracy ukształtował się ostatecznie na przełomie XVIII i XIX wieku oraz w początkach XIX wieku. W jego ramach rozwijały się dwie specjalizacje: przemysłowa i surowcowo rolnicza. Rewolucja przemysłowa i system kolonialny to dwa czynniki decydujące o podziale świata na kraje rozwinięte specjalizujące się w produkcji przemysłowej i słabo rozwinięte wąsko wyspecjalizowane w produkcji surowcowej lub rolniczej. Tradycyjny międzynarodowy podział pracy, który istniał do II wojny światowej, doprowadził do olbrzymich dysproporcji w poziomach rozwoju gospodarczego tych dwóch grup krajów.

Po II wojnie światowej nastąpił upadek tego systemu zaczął tworzyć się współczesny międzynarodowy podział pracy Jednak skutki poprzedniego są widoczne do dziś i nieprędko uda się je zlikwidować. Czynniki rozpadu tradycyjnego międzynarodowego podziału pracy Czynniki, które zadecydowały o rozpadzie tradycyjnego międzynarodowego podział pracy: Zmiana układu sił w grupie rozwiniętych krajów wzrost ekonomicznej roli USA i Japonii Gospodarcze skutki kryzysu lat 30. XX w. Polityczno gospodarcze skutki II wojny światowej Powstanie grupy krajów socjalistycznych Wzrost niezależności politycznej i gospodarczej grupy krajów słabo rozwiniętych Upadek systemu kolonialnego Nowy międzynarodowy podział pracy Do wykreowania nowego międzynarodowego podziału pracy przyczynił się szybki postęp naukowo-techniczny i produkcyjny, obserwowany we współczesnym świecie. (Adam Budnikowski określa to zjawisko jako drugą ewolucję przemysłową). Atrybuty nowego podziału prac:Szczególne cechy: Odchodzenie od tradycyjnej, ogólnej specjalizacji surowcowo-rolniczej i przemysłowej Rozszerzanie i pogłębianie specjalizacji w produkcji konkretnych wyrobów przemysłowych i ich elementów. Współczesny międzynarodowy podzial pracy (inaczej przemysłowy podział pracy) charakteryzuje się pogłębioną specjalizacją produkcji przemysłowej w jej ramach maleje rola tzw. specjalizacji międzygałęziowej, wzrasta natomiast rola specjalizacji wewnątrzgałęziowej czy nawet wewnątrz asortymentowe Poszczególne kraje mogą rozwijać podstawowe kierunki współczesnej produkcji przemysłowej, uwzględniającej wymogi nowoczesnej techniki, technologii, badań naukowych, nie wytwarzając przy tym we własnym zakresie wszystkich elementów produkowanych przez siebie gotowych wyrobów przemysłowych. Następuje systematyczne zaciśnianie się wzajemnych więzi gospodarczych, a szczególnie produkcyjnych oraz obrotów handlowych między różnymi grupami krajów i krajami Pojawiają się tendencje do regionalnej ingerencji gospodarczej, powstają przesłanki dla szerokiej, ponadregionalnej międzynarodowej wymiany handlowej, kooperacji produkcyjnej i współpracy gospodarczej, w tym również między krajami o różnych systemach i poziomach rozwoju gospodarczego.Podstawowe czynniki zmian strukturalnych współczesnego handlu międzynarodowego Zmiany w strukturze współczesnego handlu międzynarodowego są konsekwencjami czynników strukturalnych takich jak: Tendencje w międzynarodowym podziale pracy Zmiany w strukturze współczesnej produkcji przemysłowej Zmiany w strukturze produkcji surowcowej i rolniczej Zmiany w strukturalne w gospodarkach poszczególnych krajów i grup krajów np. długofalowe zmiany wielkości i strukturze produkcji, inwestycji i konsumpcji, generalne zmiany w technice

Czerpania korzyści większych, niż byłoby to możliwe w przypadku jej braku Poprawy warunków produkcji i zbytu towarów Zwiększania skali produkcji Rodzaje komplementarności struktur gospodarczych Międzynarodowa komplementarność struktur gospodarczych może mieć charakter międzygałęziowy lub wewnątrzgałęziowy. Międzygałęziowa komplementarność struktur gospodarczych U jej podstaw znajdują się różnice w zasobach czynników produkcji tj. bogactw naturalnych, pracy i kapitału (najczęściej różnice warunków naturalnych) Ważną przyczyną komplementarności międzygałęziowej jest zróżnicowana gałęziowa struktura przemysłu. Przykłady: Kraje posiadające dużo surowców mineralnych są komplementarne do krajów nie posiadających takich surowców, ale mające dobrze rozwinięty przemysł Państwa bogate w zasoby pracy i zezwalające na emigrację pracowników np. w okresach zbiorów płodów rolnych a inne prowadzące podobne dziedziny rolnictwa Kraje rozwijające usługi cierpiące na niedobory rąk do pracy a inne bogate w zasoby pracy W jednych krajach dobrze rozwinięty przemysł ciężki (posiadający obfite zasoby rudy żelaza, miedzi) a kraje zasobne w energię (węgiel, ropę, gaz ziemny) Kraje mające dobrze rozwinięty przemysł odzieżowy a producenci tkanin i przędzy lub plantatorzy roślin wykorzystywanych w przemyśle tekstylnym (bawełny, lnu, konopi) Wewnątrzgałęziowa k. s .g U jej podstaw znajdują się różnice wydajności czynników produkcji Tradycyjna komplementarność w ujęciu międzygałęziowy traci na znaczeniu ponieważ postęp techniczny powoduje, że producent staje się mniej zależny od źródeł surowców Wewnątrzgałęziowa komplementarność polega na wzajemnym uzupełnianiu się producentów zespołów, podzespołów i część Zamiast rozwijania w jednym kraju wszystkich faz produkcji składających się na powstanie wyrobu gotowego, następuje ich rozdzielenie pomiędzy współpracującego kraje Wyrób gotowy jest wtedy tańszy i bardziej konkurencyjny mamy tu do czynienia z uzupełnianiem się producentów na podobnym poziome rozwoju gospodarczego i technicznego Taka komplementarność oznacza ściślejsze powiązania producentów iż w przypadku komplementarności międzygałęziowej. Są one bowiem ogniwami jednego procesu wytwórczego prowadzącego do powstania wyrobu finalnego. Pytania:

1. Pojęcia - Gospodarka światowa , międzynarodowe stosunki ekonomiczne
2. Struktura gospodarki światowej
3. Podmioty gospodarki światowej, podmiotowość
4. Proces internacjonalizacji przedsiębiorstw krajowych
5. Znaczenie I rewolucji przemysłowej (wpływ na produkcję)

6. Międzynarodowy podział pracy, w tym tradycyjny, i przemysłowy podział pracy
7. Czynnik, które zadecydowały o rozpadzie tradycyjnego podziału pracy
8. Atrybuty współczesnej międzynarodowej wymiany handlowej w odróżnieniu od tej we wcześniejszych okresach
9. Komplementarność międzygałęziowej i wewnątrzgałęziowa struktur gospodarczych