Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

miedzynarodowe stosunki gospodarcze, Notatki z Międzynarodowe stosunki gospodarcze

notatki z miedzynarodowych stosunków gospodarczych

Typologia: Notatki

2017/2018

Załadowany 09.11.2021

lognij
lognij 🇵🇱

1 dokument

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz miedzynarodowe stosunki gospodarcze i więcej Notatki w PDF z Międzynarodowe stosunki gospodarcze tylko na Docsity! MSG - SKRYPT ĆWICZENIOWY "1. TEORIA HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO” 1. TEORIA SŁUSZNEJ CENY - głównym teoretykiem wykorzystującym doktrynę słusznej ceny był św Tomasz z Akwinu - teoria zakłada, że handel jest korzystny gdy realizuje się go po słusznej cenie - początkowo za słuszną cenę uważano taką, która pokrywała koszta produkcji - w późniejszych wiekach słuszną cenę utożsamiano z taką ceną, która kształtuje się na rynku - suszna cena musi uwzględniać sprawiedliwy zysk, a więc handlujący nie może tracić na wymianie 2. DOKTRYNA MERKANTYLIZMU - pierwsza doktryna protekcjonistyczna - źródło bogactwa państwa upatrywane w ilości zasobów kruszców szlachetnych - głównym celem gospodarowania jest zwiększanie lub pozyskiwanie kruszców - narzędzia wykonywania polityki merkantylistycznej: + premie, subwencje - narzędzia służące wspieraniu eksportu a więc i przypływowi kruszców + cła zaporowe, zakazy przywozu - narzędza służące hamowaniu importu a więc odpływowi kruszców - głównym zadaniem państwa jest doporowadzenie do dodatniego bilansu handlowego; bowiem im większa nadwyżka w handlu zagranicznym, tym więcej pieniądza kruszcowego trafia do kraju, co z kolei wpływa na jego bogacenie się - merkantylizm korzeniami sięga przełomu wieków XVI i XVII - wyróżnia się 2 etapy w rozwoju merkantylizmu: + etap pierwszy - merkantylizm wczesny czyli tzw bulionizm * etap drugi - merkantylizm właściwy, a więc kolbertyzm - wady merkantylizmu: * problem ze zdefiniowaniem państw, które ciągle będą tylko eksportować i państw, które ciągle będą importować; skoro ktoś wedle tej teorii będzie zarabiać, to kto będzie tracić? + możliwość zastosowania ceł odwetowych wobec państwa stosującego cła zaporowe + możliwość wystąpienia zjawiska inflacji; trudno bowiem utrzymać wartość rezerw pieniądza kruszcowego 3. KLASYCZNE TEORIE HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO a) Teoria przewagi absolutnej (Adam Smith) - teoria ta polemizowała z myślą merkantylizmu, bowiem zakładała, że handel może być opłacalny dla obu stron - teoria zakłada, że konieczną jest specjalizacja państw w produkcji określonych towarów - tym natomiast, co przynosiło zysk z handlu były absolutne różnice kosztów wytworzenia danego dobra, występujące między państwami, mierzone w nakładzie pracy - przewagę absolutną miało zatem to państwo, które wytwarzało dane dobro absolutnie taniej niż w innym państwie - zaletą tej teorii jest niewątpliwie to, że była to pierwsza teoria, która stwierdziła, że handel jest opłacalny dla wsystkich uczestników wymiany - teoria posiada jednak wiele wad, ograniczeń: + założenie statyczności; teoria zakłada pewną niezmienność, co w praktyce nie oddaje warunków dzisiejszego handlu a więc nie pasuje do teraźniejszości * założenie istnienia doskonałej konkurencji - dziś takie zjawisko nie istnieje * założenie istnienia doskonale wolnego handlu - oznaczało ono brak ceł czy innych ograniczeń wymiany * założenie niezmienności wyposażenia kraju w czynniki produkcji - np nie przybywa więcej ludzi do pracy + założenie brania pod uwagę tylko dwóch krajów i tylko dwóch towarów + brak uwzględnienia w teorii kosztów transportu b) Teoria przewag komparatywnych (David Ricardo) - w zasadzie Ricardo przyjął wszystkie założenia Adama Smitha (a więc jest to również teoria statyczna), jednak stwierdził, że aby handel był opłacalny wystarczy wystąpienie względnych różnic w kosztach wytwarzania, mierzonych w nakładach pracy - Ricardo twierdził, że nie ma sensu specjalizować się we wszystkim; według niego najważniejszą była specjalizacja w tym, co może dane państwo wytworzyć względnie najtaniej - przy rozpatrywaniu kosztów wytworzenia produktów brano zatem na pierwszym miejscu do analizy relację krajową (co wytwarzamy względnie najtaniej) a dopiero potem zajmowano się relacją międzypaństwową - teoria Ricardo bardziej przystaje do realizmu handlowego naszych czasów c) Koncepcja J. S. Mill'a - Mill zwracał uwagę na prawo wzajemnego popytu - twierdził, że większe korzyści osiągnie kraj (A), w którym popyt na towary pochodzące z kraju partnera jest mniejszy od popytu zgłaszanego przez kraj partnera na towary danego kraju (A) 4. POKLASYCZNE TEORIE HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO a) Teoria kosztów realnych (alternatywnych) - realne koszta zastosowania pracy i innych czynników produkcji - koszt alternatywny - koszt utraconych możliwości, koszt rezygnacj z jednostki danego dobra a rzecz dodatkowej jednostki produktu, w którym się specjalizujemy - przedtawiciele teorii: J. Viner i A. Marshall b) Teoria obfitości zasobów - teoria powstała w latach 30/40 XX wieku - stworzyli ją Ohlin i Heckscher a później uzupełnił ją Samuelson - teoria zakłada, że kraje mają różne wyposażenia w czynniki produkcji - jest to również teoria statyczna - kraje posiadające dużo kapitału (pieniędzy) winny zajmować się produkcją dóbr kapitałochłonnych (wymagających dużych nakładów finansowych, np branża nowoczesnych technologii), natomiast kraje obfite w zasób pracy (dużo ludzi do pracy) winny skupić się na produkcji towarów pracochłonnych - założenia ogólne teorii: + 2kraje + 2 towary * 2czynniki wytwórcze: kapitał i praca (UWAGA! Częstym błędem jest upychanie do tej teorii czynnika jakim są zasoby naturalne i ich ilość, a ten czynnik tu nie występuje!) + brak uwzględnionych kosztów transportu + założenie odmiennego wyposażenia krajów w czynniki wytwórcze - założenia dotyczące technicznych warunków produkcji i warunków wyboru konsumenta: + jednorodne, doskonale podzielne i powórwywalne w skali międzynarodowej czynniki produkcji « relatywne wyposażenie w czynniki produkcji niezmienne + ceny i koszty kształtowane są tylko pod wpływem relatywnego wyposażenia w czynniki produkcji *_ niezmienność zasobochłonności wytwarzanych produktów * _ niezmienne preferencje konsumentów - założenia dotyczące systemu funkcjonowania gospodarki narodowej i rynku międzynarodowego * rynek funkkcjonuje w oparciu o wolną konkurencję, pełne wykorzystanie czynników produkcji + doskonała konkurencja w skali międzynarodowej, co oznacza brak przeszkód dla międzynarodowych przepływów produktów - według teorii kierunki handlu wyznaczają różnice w cenach towarów, natomiast te zależą od popytu na towary oraz kosztów ich wytworzenia - koszty wyprodukowania będą niższe jeśli o produkcji będą używane zasoby obficie występujące w danym kraju - zdaniem Ohlina możliwe jest również zaistnienie korzystnej wymiany między krajami jednakowo wyposażonymi w czynniki produkcji i posiadającymi te same preferencje konsumenckie - paradoks Leontiefa: * Leontief próbował empirycznie udowodnić twierdzenie Ohlina, który zakładał, że państwa o dużym zasobie kapitału winny produkować dobra kapitałochłonne, a państwa bogate w pracę, winny produkować dobra pracochłonne + _ paradoks polegał na tym, że po sprawdzeniu stanu handlu wzagranicznego USA wyszło na to, że rynkowego danego produktu - np produkty w fazie wzrostu czy standaryzacji na rynku innowatora, można wprowadzić na rynki państw mniej rozwiniętych pod względem technologicznym, na których będą one zaczynały dopiero swój cykl życiowy + _ od czego zależy długość życia produktu? o zapotrzebowanie na wyrób na rynku krajowym i poszczególnych rynkach zagranicznych o łatwość transferu technologii między krajami o specyfika produktu o _ polityka firm o stopień luki technologicznej c) Grupa teorii popytowo-podażowych - Teoria podobieństwa preferencji + teoria zakłada, że dany kraj będzie eksportował głównie te towary, na które istnieje zapotrzebowanie na rynku wewnętrznym *_ ponadto istnieje też drugie założenie, które mówi, że PKB per capita wpływa na istniejącą strukturę popytu, która z kolei określa tzw popyt reprezentatywny (koszyk dóbr i usług, jakie są nabywane) + azatem, wymiana handlowa następuje gdy popyt reprezentatywny między oba państwami nakłada się (te same dobra i usługi kupuje się i tu i tu; te same preferencje) * jeśli firma chce eksportować towar za granicę, to musi znaleźć rynek zbliżony maksymalnie pod względem struktury popytu do rynku rodzimego, a więc o podobnym lub tym samym popycie reprezentatywnym + podobnymi rynkami są zazwyczaj znajdujące się w bliskiej odległości geograficznej, o podobnym poziomie PKB na osobę, na których nabywcy kupują podobne, zbliżone lub nawet te same produkty - Teoria zróżnicowania produktu * teoria ta dotyczy obrotu dobrami zróżnicowanymi, będącymi bardzo bliskimi substytutami, słuzącymi do zaspokajania podobnych lub tych samych potrzeb * elementami różnicującymi produkt mogą być choćby kraj pochodzenia, wygląd, parametry techniczne, jakość, koszt wytworzenia + im wyższe dochody, tym preferencje nabywców stają się bardziej zróżnicowane, zatem zróżnicowanie produktów występuje głównie w handlu między państwami wysokorozwiniętymi + teoria ta ma charakter dynamiczny * przykładem takiego zróżnicowanego dobra jest komputer - Teoria handlu wewnątrzgałęziowego "Il. MIĘDZYNARODOWE OBROTY CZYNNIKAMI PRODUKCJI” 1. MIĘDZYNARODOWA MOBILNOŚĆ CZYNNIKÓW PRODUKCJI - pod tym pojęciem rozumie sie przepływ czynników produkcji w skali międzynarodowej, w tym również ziemi, pracy i kapitału (daniej uważano, że te czynniki są niemobilne) - przez lata MSG interesowały się głównie obrotem towarowym, który jednak nie był mobilny w skali międzynarodowej - od czasu rozwijania się procesów internacjonalizacji oraz przekształcania się handlu wewnątrzgałęziowego w międzygałęziowy, teoria MSG zwróciła uwagę na mobilność czynników produkcji w skali międzynarodowej - od czasów XIX wieku mobilność kapitału i pracy (ziemi - incydentalnie) znacząco zaczęła wzrastać 2. MIĘDZYNARODOWY PRZEPŁYW KAPITAŁU a) Kapitał i międzynarodowy jego przepływ - kapitał * jest to jeden z czynników produkcji * inaczej - źródł finansowania aktywów (strona pasywna w bilansie handlowym) + oznaczać może z jednej strony kapitał rzeczowy lub prawo do kapitału rzeczowego a z drugiej strony kapitał ludzki + podział kapitału: o kapitał rzeczowy - wynik procesu produkcyjnego, stanowiący nakład na produkcję przyszych dóbr i usług « kapitał rzeczowy materialny (stały Lub obrotowy) « kapitał rzeczowy niematerialny « międzynarodowy przepływ kapitału są to wszelkie ruchy kapitału, które swoje odzwierciedlenie mają w bilansie obrotów gospodarczych z zagranicą ruchy te są ujmowane w rachunku bilansu płatniczego daneg państwa przykładowe przyczyny ruchów: o zakup towarów i usług za granicą o_ udzielanie lub otrzymywanie zagranicznych kredytów handlowych i pożyczek finansowych o zakup lub sprzedaż zagranicznych papierów wartościowych podział międzynarodowych przepływów kapitału: o _ kryterium podmiotów uczestniczących oraz motywów dokonywania operacji przepływu kapitału « przepływ kapitału w szerokim znaczeniu - transakcje kapitaowego Banku Centralnego, przy czym BC nie działa tu w celu osiagnięcia zysków; BC dokonuje operacji aby dbać o stabilność stuacji makroekonomicznej państwa « przepływ kapitału w wąskim znaczeniu - ruch kapitału podejmowany z motywu zysku przez podmioty gospodarcze inne niż Bank Centralny o. kryterium okresu trwania przepływu u przepływ krótkoterminowy « przepływ długoterminowy o _ kryterium pochodzenia u przepływ kapitału ze źródeł publicznych u przepływ kapitału ze źródeł prywatnych b) Formy przepływu kapitału - inwestycje portfelowe są to lokaty kapitału w zagraniczne papiery wartościowe, głównie akcje i obligacje przeważnie mają charajter krótkoterminowy są podejmowane w celu uzyskania przychodów z zainwestowanych środków lub zysków kapitałowych dawniej, podstawową formą wywozu kapitału za granicę było inwestowanie w obligacje zagraniczne po II Wojnie Światowej sytuacja się zmieniła i dziś dominuje w inwestycjach portfelowych zakup akcji zagranicznych przedsiębiorstw, a nie obligacji inwestorzy nie lubiący podejmować ryzyka są bardziej skłonni lokować swój kapitał w obligacje, czy to rządowe, czy też dużych spółek, otrzymując w ten sposób dochód w postaci odestek zjawisko inwestycji portfelowych tłumaczy tzw teoria portfolio, która mówi, że inwestor może osiągnąć wyższą stopę zysku przy danym ryzyku, jeśli będzie dysponował zróżnicowanym "portfelem akcji" portfel ten winien być odpowiednio zestawiony, tak aby spadkowi stopy zysku części akcji, towarzyszył wzrost stopy zysku pozostałych akcji aby uzyskać efekt zróżnicowanego i dobrze dobranego portfela akcji, należy inwestować akcje również poza rynkiem krajowym - kredyty finansowe nie są związane z zakupem towarów lub innym wykorzystywaniem celowym są to głównie kredyty udzialane przez banki, czasem przez agendy rządowe czy organizacje międzynarodowe - kredyty handlowe są związane z wymianą handlową udzielane są przez eksportera dla importera mają na celu zwiększenie konkurencyjności danego towaru - lokaty na runku walutowym + zakładanie lokat na rynku walutowym to inaczej inwestowanie kapitału krajowego np w zagraniczne depozyty bankowe, celem wykorzystania istniejących różnic między krajami w stopach procentowych oraz różnic kursowych * dzięki tym różnicom inwestor osiąga zysk większy niż byłoby to możliwe na rynku krajowym - BIZ 3. BEZPOŚREDNIE INWESTYCJE ZAGRANICZNE - jest to jedna z form przepływu kapitału - są to inwestycje dokonywane w drugim kraju (innym niż kraj pochodzenia inwestora) polegające na ulokowaniu kapitału w przedsiębiorstwie zagranicznym, celem uzyskania efektywnej kontroli zarządania nad tym przedsiębiorstwem i w dalszej kolejności osiągnięcia z tego tytułu zysków - co obejmuje BIZ? + zakup udziałów w już istniejących firmach zagranicznych + zakładanie nowych filii za granicą + utworzenie spółki "joint venture" (wspólne przedsięwzięcie) z podmiotem zagranicznym * _ nabycie majątku nieruchomego za granicą w celu rozszerzenia dotychczasowej działalności - BIZ występują już od dawna na świecie, jednak szczególnie popularn stały się dopiero po II Wojnie Światowej, co spowodował znaczny wzrost liczby korporacji transnarodowych - BIZ służą głównie jako element strategii przedsiębiorstw upatrujących swoją szansę na rozwój w ekspansji światowej - BIZ wykorzystują więc głównie korporacje transnarodowe - czynniki skłaniające do podejmowania BIZ: * chęć osiągnięcia zysku + występowanie znacznej różnicy stopy zysku między rynkiem krajowym a zagranicznym * chęć poszerzenia rynków zbytu + zabezpieczenie przed stratami z powodu spadku kursu + zabezpieczenie przed ryzykiem działalności przez zlokalizowanie jej w kilku krajach * tańsza siła robocza * tanie źródła pozyskiwania surowców mineralnych + ulgi podatkowe *_ różnego rodzaju zachęty państw goszczących (np nieodpłatne przekazanie części gruntów) - podstawowe formy BIZ: + inwestycje typu greenfield o charakterystyczne dla krajów rozwijających się o zagraniczny inwestor buduje zakład od podstaw w kraju goszczącym o. motywuje go do tego tańsza siła robocza o w krótkim okresie jest to bardzo dobre rozwiązanie o inwestycje tego typu zawsze przyczyniają się do wzrostu w sferze podukcji czy dystrybucji + inwestycje typu brownfield o charakterystyczne dla krajów rozwiniętych o występują w postaci fuzji i przejęć o inaczej jest to przejęcie kontrolengo pakieu akcji przez jeden podmiot w drugim kraju lub też wspólna decyzja obu podmiotów o połączeniu swojej działalności, przy czy oba te podmioty muszą być zlokalizowane w różnych krajach o wkrókiej perspektywie tego typu BIZ wypadają gorzej niż greenfieldy, a w niektórych przypadkach na początku mogą nawet powodować straty; tego typu inwestycje mogą mieć również czasem negatywny wpływ na gospodarkę kraju przyjmującego (mogą powodować redukcje zatrudnienia po przejściu firmy w ręce zagraniczne oraz prowadzić do zjawiska niszczenia konkurencji) o co ważne, brownfieldy nie zawsze muszą prowadzić do zwiększenia miejsc pracy oraz możliwości produkcyjnych danego przedsiębiorstwa o _ podstawowym skutkiem przejęcia przedsiębiorstwa jest przejście kontrolnego pakietu akcji danego przedsiębiorstwa, przez inne przedsiębiorstwo o w dłuższym okresie różnica między brownfieldami i greenfieldami jednak się zaciera o fiskalne + podział ze względu na charakter prowadzonej przez państwo międzynarodowej polityki ekonomicznej o cła autonomiczne o cła umowne (na podstawie umowy) + podział ze względu na podstawę wymiaru cła o cła ad valorem - wartościowe; obliczane w procentach od wartości towaru o_ cła specyficzne - od ilości o cła kombinowane - połączenie cła specyficznego i wartościoweso (np. cło na przywożoną odzież wynosi 1 PLN od kilograma, a dodatkowo 10% od wartości) o cła alternatywne - jest to również połączenie cła specyficznego i wartościowego, jednakże na zasadzie alternatywy, a nie koniunkcji (np. 20% od wartości, lecz nie mniej niż 500 USD od sztuki importowanego samochodu) - państwa GATT/WTO nie mogą samemu indywidualnie podnosić stawek celnych; w umowie GATT jest ustalona maksymalna stawka celna, jaką państwa mogą stosować - wszystkie państwa należące do GATT mają Klauzulę Najwyższego Uprzywilejowania, co oznacza, że muszą traktować wszystkich swoich partrerów handlowych tak, jak traktują swoich najlepszych partnerów; jednak GATT przewiduje dwa wyjątki dla bloków regionalnych oraz państw rozwijających się objętych Powszechnym Systemem Preferencji Celcnyh (GSP) - zjawisko eskalacji celnej - wzsrost poziomu cła wraz ze wzrostem stopnia przetworzenia towarów; zjawisko dotyczy głównie handlu towarami rolnymi; mimo że jest ono silnie krytykowane, często wykorzystywane jest przez państwa wysoko rozwinięte wobec państw słabiej rozwiniętych - cła szczytowe - to bardzo wysokie stawki celne nakładane na tzw towary wrażliwe (np na produkty rolne) - ocleniu nie podlegają usługi - wyznaczanie wartości celenj towaru: * na podstawie wartości transakcyjnej (głównie dzięki fakturom) * dzięki cenom towarów podobnych (jeśl nie wiemy ile co kosztuje) + tzw metoda ostatniej szansy, czyli "na oko" - protekcja celna efektywna i nominalna *_ nominalna - to ta, którą widzimy w taryfie celnej (stawka celna nomnalna); dzięki ustaleniu tych stawek na półprodukty, dobra pośrednie można później ustalić odpowiednie stawki celne efektywne; * efektywna - inaczej zwana realną, dotyczy ceł na półprodukty; maleje gdy rośnie protekcja celna nominalna; jeżeli nominalna stawka celna na półprodukty jest wysoka, to efektywna protekcja celna na wyroby wytwarzane w naszym kraju spada * jeżeli stawki celne na półprodukty są niższe od stawek dotyczących wyrobu gotowego, to efektywna stawka celna jest wyższa od stawki nominalnej ujętej w taryfie * jeżeli jednak stawki celne na półfabrykaty są wyższe od stawek celnych na produkty gotowe, to efektywna stawka celna będzie niższa od stawki nominalnej obowiązującej w taryfie *_ protekcjonizm efektywny przewyższa rozmiarami protekcjonizm nominalny - TARIC - Zintegrowana Taryfa Celna Unii Europejskiej * w 1968 r, kiedy tworzono Unię Celną UE dla 6 państw członkowskich zastosowano jedną, wspólną taryfę celną, wyznaczoną na podstawie średniej arytmetycznej ze wszystkich stawek celnych + baza TARIC jest aktualizowana codziennie *_ poza informacjami o cłach, są tam również takie mówiące o wszystkich innych narzędziach polityki handlowej * nie ma jednak w bazie informacji o różnych stawkach podatkowych obowiązujących w różnych krajach członkowskich UE * _ poza TARIC istnieją również inne, krajowe systemy celne, bazujące na Zintegrowanej Taryfie Celnej UE, jak np polski ISZTAR b) Instrumenty parataryfowe - Opłaty wyrównawcze + inaczej nawyzane są opłatami zmiennymi są rodzajem obciążenia importu stosowanym zamiast lub jako dodatek do normalnych ceł zmieniają się one o wiele częściej niż cła (nieraz codziennie), a stosuje się je w celu podniesienia kosztów importu do pewnej ceny minimalnej wielkość opłaty wyrównawczej stanowi różnica między ceną krajową a ceną importera. Ustalona administracyjnie cena krajowa jest w tym przypadku najniższą ceną, po której towar z importu może wejść na rynek wewnętrzny kraju. Jest to tzw. cena progu lub cena gwarantowana. Cena progu jest ceną wewnętrzną, przyjętą specjalnie dla potrzeb systemu opłat wyrównawczych opłaty wyrównawcze są restrykcyjnym środkiem ochrony rynku ich celem jest niedopuszczanie do importu danego towaru po cenie niższej od ceny wewnętrznej, która gwarantuje trwałą w dłuższym okresie opłacalność produkcji krajowej danego towaru. Po wprowadzeniu opłat wyrównawczych nawet bardzo tani import nie obniża ceny krajowej charakterystyczna, cechą tego środka jest zmienność, co odróżnia go od ceł, które cechuje (a przynajmniej powinna cechować) stałość w okresie obowiązywania taryfy celnej. W przypadku opłat wyrównawczych przeciwdziałanie eksportera polegające na obniżaniu cen zbytu nie ma sensu, gdyż wywoła proporcjonalny wzrost opłaty. Zmienność opłat wyrównawczych wynika z wahań cen na rynku międzynarodowym towarów importowanych. Gdy ceny te ulegają obniżeniu, opłaty wyrównawcze rosną, w przypadku przeciwnym — maleją mimo iż od 1995 r. decyzją WTO opłaty wyrównawcze włączono do ceł, to w literaturze przedmiotu wciąż zaliczane są do środków parataryfowych najczęściej stosowane są w rolnictwie dziś jest to środek zakazany (!) - Opłaty fiskanle i i specjalne są to różne formy obciążeń, które mogą być interpretowane jako zapłata za usługi świadczone przez aparat administracji państwowej na rzecz podmiotów zajmujących się handlem zagranicznym, np. opłaty stemplowe, statystyczne, konsularne, weterynaryjne itp są one stosowane wobec towarów, które nie są produkowane w kraju importera, a mają służyć zwiększeniu dochodów budżetowych dotyczą przede wszystkim towarów luksusowych o niskiej elastyczności popytu c) Instrmenty pozataryfowe - Subsydia wszelkiego rodzaju wsparcie i świadczenia udzielane przez rząd krajowym podmiotom gospodarczym sprzedającym swoje towary za granicą równają się one różnicy między wyższą ceną krajową towaru a jego niższą ceną za granicą subsydiowanie umożliwia eksporterom obniżenie cen na rynku zagranicznym bez zmniejszania zysków zawarta w przepisach WTO ogólna definicja subsydiowania określa subwencję jako: o finansowy wkład rządu lub jakiejkolwiek instytucji publicznej w postaci bezpośredniego przepływu środków (darowizny, pożyczki, wkłady kapitałowe, gwarancje kredytowe) o anulowanie lub niepobieranie podatków i innych tego typu obciążeń o dostarczanie przez rząd dóbr lub usług subsydia przybierają formę różnego rodzaju dopłat, ulg podatkowych, kredytów preferencyjnych, zmniejszonych obciążeń na cele socjalne, finansowania badań nad nowymi produktami, zwrotu ceł lub podatków importowych oraz ubezpieczania transakcji eksportowych dotyczą głównie takich dziedzin jak: o rolnictwo o energetyka o _ przemysł stalowy budowa statków subsydia mogą mieć charakter pośredni lub bezpośredni o subsydia pośrednie - nie wiążą się z wypłacaniem premii w formie pieniężnej, lecz przyjmują postać ulg i ułatwień, które prowadzą do obniżenia kosztów eksportera o subsydia bezpośrednie - polegają na wypłacaniu eksporterom premii proporcjonalnych do o wielkości eksportu, zwrocie różnicy między ceną krajową eksportowanego towaru a jego ceną eksportową lub zwrocie części kosztów ponoszonych przez eksportera z tytułu działalności eksportowej (np. kosztów reklamy) subsydia podzielić można ponadto na subsydia produkcji krajowej i subsydia eksportowe; celem pierwszych jest wyeliminowanie lub zmniejszenie importu danego dobra, natomiast zadaniem drugich jest uzyskanie nadwyżki eksportowej określonego towaru lub zwiększenie już występującego eksportu; podobnie jak cło, subsydium eksportowe może być specyficzne (określona suma na jednostkę towaru) lub wartościowe (określony procent wartości eksportowanej) - Kontyngenty taryfowe określają maksymalną wielkość importu bezcłowego lub objętego obniżonymi stawkami celnymi jest to zatem ograniczenie ilościowe są przywilejem, który określa rozmiary importu na warunkach preferencyjnych środek ten polega na stosowaniu różnych stawek celnych ad valorem po przekroczeniu określonych rozmiarów importu, np. od pierwszych 10 tys. jednostek importowanego towaru cło wynosi 10% ad valorem, od następnych 10 tys. jednostek 26%, a powyżej 20 tys. Jednostek— 50% krodek ten polega na stosowaniu różnych stawek celnych ad valorem po przekroczeniu określonych rozmiarów importu, np. od pierwszych 10 tys. jednostek importowanego towaru cło wynosi 10% ad valorem, od następnych 10 tys. jednostek 26%, a powyżej 20 tys. Jednostek— 50% skutkiem zastosowania tego środka polityki handlowej jest podwyższenie ceny towaru importowanego o wysokość stawki celnej kontyngenty mogą mieć charakter umowny (dotyczący kilku państw) lub globalny jest to bardzo ostra forma protekcji najsilniejszą formą kontyngentowania jest embargo, a więc zakaz handlu kontyngent jest dogodniejszym instrumentem ograniczenia importu niż cło, ponieważ pozwala ustalić pożądany poziom importu; negatywną stroną kontyngentu jest związana z nim biurokratyczna procedura uzyskiwania licencji importowych, która sama w sobie stanowi barierę w handlu zagranicznym - Dobrowolne ograniczenia eksportu (VER) z angielskiego - Voluntary Export Restraint są stosunkowo nową formą ograniczeń ilościowych i znane są też pod nazwą „dobrowolnego” porozumienia o ograniczeniu VER zawierają zobowiązanie kraju eksportującego, że w pewnym okresie jego eksport nie przekroczy określonej wielkości; dzieje się to pod presją importera (zazwyczaj silniejsze państwo) - eksporter godzi się na takie rozwiązanie w celu uniknięcia ostrzejszych restrykcji importowych. Tak więc, termin „dobrowolny” ma tu znaczenie formalne można wyróżnić trzy typy „dobrowolnych ograniczeń eksportu: o ograniczenia jednostronne, wprowadzane z własnej inicjatywy przez kraj eksportera po dokonaniu analizy sytuacji na rynku odbiorcy o ograniczenia jednostronne, wynikające jednakże z dwustronnych negocjacji, które wiążą się z pewnego rodzaju szantażem ze strony kraju importera o ograniczenia dwustronne zawierane w ramach układu wielostronnego skutki VER są podobne do efektów działania kontyngentów importowych; ponieważ najczęściej dotyczą one produktów cieszących się dużym popytem na rynku importera, mogą być korzystne dla kraju eksportującego; ograniczenie podaży towarów powoduje, bowiem wzrost ich cen, do których eksporterzy dostosowują swoje ceny; poza tym eksporter może uzyskać korzystniejsze ceny oferując towary lepszej jakości od 1995 r. zakazane jest stosowanie VER, co zostało ustalone w wyniku negocjacji prowadzonych w ramach Rundy Urugwajskiej GATT i jest wynikiem współczesnych tendencji liberalizacji handlu międzynarodowego stosowanie VER było szkodliwe dla słabszych państw de facto był to rodzaj embarga + postępowanie prowadzone jest przez Komisję Europejską, która przed podjęciem najistotniejszych decyzji jest zobowiązana skonsultować się z Komitetem Doradczym ds. Antydumpingu + postępowanie wszczynane jest na podstawie pisemnej skargi, którą złożyć mogą: producenci, organizacje zrzeszające producentów danej branży, sama Komisja Europejska lub Ministerstwo Gospodarki państwa nie należącego do UE, ale należącego do porozumienia GATT + skarga musi zawierać dowody zaistnienia praktyk dumpingowych, szkody dla przemysłu Wspólnoty oraz związku przyczynowego między importem a szkodą + sam fakt złożenia skargi nie jest równoznaczny z rozpoczęciem procedury antydumpingowej; komisja Europejska ma bowiem 45 dni na podjęcie decyzji w przedmiotowej sprawie * jeśli Komisja Europejska wstępnie stwierdzi powstanie szkody spowodowanej dumpinsiem, może nałożyć tymczasowe cło dumpingowe na okres od 6 do 9 miesięcy, przy czym może ta kara zostać zamieniona n ostateczne cło antydumpingowe, obowiązujące 5 lat z możliwością przedłużenia na kolejne 5 lat; jest to ostateczna możliwość + poza tym, że Komisja Europejska w trakcie swojej pracy może umorzyć postępowanie lub nałożyć cło antydumpingowe - tymczasowe lub ostateczne, może również przyjąć tzw zobowiązanie cenowe + zobowiązanie cenowe polega na tym, że w trakcie postępowania antydumpingowego firma oskarżona o dumping może złożyć "dobrowolną" obietnicę podniesienia ceny swojego towaru do wyznaczonego minimum; zobowiązanie cenowe podobnie jak cło antydumpingowe ostateczne obowiązuje przez 5 lat i może być przedłużane o następne pięciolecia * jeśli w trakcie trwania zobowiązania cenowego lub cła antydumpingowego (tymczasowego lub ostatecznego) zajdą zmiany dotyczące wysokości marginesu dumpingowego, zainteresowane strony mają możliwość wystąpienia o rewizję * środki podjęte przez Komisję Europejską uważa się za obowizujące jeśli Rada nie wniesie sprzeciwu w cigu miesiąca od podjęcia decyzji + według artykułu VI GATT postępowanie antydumpingowe trzeba rozważyć w 4 aspektach: o najpierw należy określić techniczną definicję dumpingu o następnie należy wyznaczyć czym jest szkoda i kto ją ponosi o dalej winno się wyznaczyć zakres stosowania środków antydumpingowych o ostatecznie zaś powinno się określić procedury obowiązujące przy nakładaniu tychże środków +. procedura nie może trwać dłużej niż 15 miesięcy 6. POSTĘPOWANIE ANTYSUBWENCYJNE - szczegółowe informacje na temat prowadzenia postępowania antysubwencyjnego znaleźć można w artykule XVI GATT - postępowanie może trwać maksymalnie 13 miesięcy - aby w ogóle się rozpoczęło, musi wystąpić jakaś szkoda - skargę w tym postępowaniu wnosi producent, którego udział w rynku wynosi więcej niż 50%; skargę kieruje do Komisji Europejskiej - bardzo rzadko, ale czasem niejako z urzędu, postępowanie może wszcząć sama Komisja Europejska - co ważne podkreślenia, w tym postępowaniu oskarżonym nie jest już konkretne przedsiębiorstwo, lecz konkretne państwo - etapem przedwstępnym postępowania jest poinformowanie przez Komisię Europejską rządu państwa członkowskiego, oskarżonego o subwencjonowanie - poinformowane państwo dostaje 45 dni na ustosunkowanie się do tej informacji; bardzo często postępowania antysubwencyjne kończą się już na tym początkowym etapie (czyli tak na dobrą sprawę nawet się nie zaczynają) - gdy jednak nie uda się rozwiązać sprawy w trakcie wspomnianych 45 dni, rozpoczyna się procedura antysubwencyjna z prawdziwego zdarzenia - w trakcie procedury można nałożyć tymczasowe cło wyrównawcze na okres 4 miesięcy - jeżeli strona (państwo) oskarżona jest skora do współpracy, to można nałożyć łagodniejsze restrykcje w postaci zobowiązania cenowego; przykład takiego zobowiązania: rząd kraju pochodzenia lub eksportu eliminuje lub ogranicza subsydiowanie, sam eksporter podnosi ceny lub wstrzymuje eksport do UE w okresie korzystania z subsydiów eksportowych - ostateczną formą kary jest nałożenie ostatecznego cła wyrównawczenso na okres 5 lat, z możliwością przedłużenia o kolejne 5 lat (tak samo jak w przypadku postępowania antydumpingowego) - co jednak ważne, strona oskarżona może odwołać się do Sądu I Instancji UE 7. POSTĘPOWANIE PRZED NADMIERNYM IMPORTEM - szczegółowe wytyczne dotyczące procedury przed nadmiernym importem znaleźć można w artykule XIX GATT - środki ochronne przed nadmiernym importem stosowane są wówczas, gdy szybki wzrost importu staje się bardzo niebezpieczny dla producentów Unii Europejskiej produkujących towary takie same lub podobne - procedura trwa do 9 miesięcy (w wyjątkowych okolicznościach nawet do 11) - z wnioskiem o wszczęcie postępowania występuje rząd państwa - w trakcie postępowania można nałożyć cło tymczasowe (importowe) na okres 200 dni - ostatecznym środkiem jest jednak zastosowanie kontyngentu na okres 4 lat, przy czym z możliwością przedłużenia o kolenje 4 lata 8. ARGUMENTY NA RZECZ STOSOWANIA NARZĘDZI POLITYKI HANDLOWEJ a) Ochrona płac i zatrudnienia - jest to najbardziej popularny argument ze wszystkich - argument podkreśla zasadność stosowania narzędzi polityki handlowej tezą mówiącą, że ograniczenie importu towarów zagrażających produkcji krajowej ma na celu utrzymanie podaży krajowej tych artykułów i dzięki temu niezmniejszanie płac oraz zatrudnienia - teza ta odnosi się do myśli Keynesa który promował wysokie zatrudnienie kosztem wysokiej inflacji; jednak wiadomo że nie istnieje pełne zatrudnienie, ponieważ występuje naturalna stopa bezrobocia, która w krajach rozwiniętych oscyluje w granicach 5% a w krajach rozwijających się 8% - zdaniem przedstawicieli tego argumentu szybki wzrost importu przyczynił się głównie do wzrostu bezrobocia - przedstawicielami tego argumentu są głównie związki zawodowe - jest on silnie nacechowany społecznie - pod względem ekonomicznym argument ten jest mniej zasadny - po ten argument często sięga się, gdy spada koniunktura - z tym argumentem polemizował jeden ze współczesnych teoretyków polityki handlowej - W. Corden, który stworzył pojęcie dobrobytu konserwatywnego; zakładał on, że protekcjonizm często jest stosowany do utrzymywania zatrudnienia i określonego poziomu płac w dziedzinach mało efektywnych; co za tym idzie trwałe utrzymywanie protekcjonizmu handlowego w podupadających dziedzinach produkcji prowadzi do wzrostu inflacji i powstawania innych niebezpiecznych zjawisk w gospodarce b) Poprawa Terms of Trade - TOT to inaczej warunki wymiany, czyli wskaźnik określający relację zmian cen towarów eksportowanych do zmian cen towarów importowanych - w tym przypadku argument popierany jest tezą mówiącą o tym, że nałożenie ceł na import lub eksport w pewnych warunkach może przyczynić się do poprawy TOT handlu zagr. i w efekcie może powodować wzrost dobrobytu danego kraju; taka sytuacja występuje gdy wzrost protekcji skłania zagranicznych dostawców do obniżki cen oferowanych przez nich towarów - z tym argumentem wiąże się koncepcja optymalnej taryfy celnej; aby ją zastosować trzeba jednak spełnić 2 warunki (zdaniem Pareto): + _ popyt sztywny (nieelastyczny) + brak perspektyw odwetu - incydencja celna- przejęcie przez eksportera części obciążenia celnego kraju, do którego eksportuje (aby utrzymać się na tym rynku obniża cenę swego towaru (J.S. Mill) c) Ochrona młodych przemysłów - w tym przypadku protekcjonizm jest tymczasowy- stosowany do pewnego momentu - z tym argumentem wiąże się pojęcie ceł wychowawczych F. Lista- chodzi tutaj o czasową ochronę słabo rozwiniętych gałęzi przemysłu - Samuelson stwierdza że w obecnym czasie argument ochrony nowych przemysłów dotyczy krajów w którym nie nastąpiło przejście od gospodarki o charakterze rolniczym do gospodarki o charakterze przemysłowym. Dlatego trzeba mówić nie o młodym przemyśle lecz o młodej gospodarce - tym argumentem mogą posłużyć się kraje wysoko rozwinięte w gałęziach strategicznych, technologii oraz badania i rozwój; czasowa ochrona tych dziedzin ma na celu usunięcie niedoskonałości rynkowych, które utrudniają szybki ich rozwój, czy przynieść korzyści tj. np. transfer nowości technicznych do innych branż - problem z tym argumentem powstaje, kiedy trzeba określić, w którym momencie protekcja staje się zbędna (nie wiadomo) oraz gdy trzeba wybrać jakie konkretne gałęzie przemysłu będzie się chronić d) Ochrona bilansu płatności bieżących - bilans płatności bieżących obejmuje transakcje eksportu i importu towarów (bilansu handlowego), wymianę usług, transfery i inne bieżące transakcje - w warunkach trudności płatniczych o kierunkach handlu decyduje trudność lub łatwość uzyskania danej waluty - argument jest związany z problemami gospodarczymi na świecie w XX wieku: + zjawisko stagflacji + kryzys naftowy lat 70' + załamanie się systemu z Bretton Woods e) Względy bezpieczeństwa narodowego - argument zwraca uwagę na potrzebę posiadania silnie rozwiniętego przemysłu obronnego - w przypadku niepoddania importu żadnym restrykcjom niektóre gałęzie produkcji niezbędne w czasie wojny mogą sprzedawać swoje towary poniżej wartości lub mogą stracić rynek na rzecz zagranicznych konkurentów - przykładowo: przemysł włókienniczy może promować swoje wyroby i tym samym siebie jako źródło mundurów wojskowych w czasie działań wojennych - ważna jest również ochrona produktów stalowych (produkcja czołgów itp.) f) Nadmierna zależność gospodarki krajowej od importu - im większy jest udział importu określonego towaru w konsumpcji krajowej, tym większe jest niebezpieczeństwo uzależnienia kraju od zakłóceń w jego dostawach. (np. poprzez nałożenie embarga albo działaniem dostawców typu kartelowego) - według zwolenników tego argumentu aby uniknąć negatywnych skutków uzależnienia się od jednego eksportera należy zastosować protekcjonizm w stosunku do importowanych towarów , co ma umożliwić ich krajowy rozwój albo gromadzić zapasy - nałożenie restrykcji importowych i gromadzenie zapasów musi jednak uwzględniać koszty ochrony produkcji krajowej, która może być nieefektywna oraz koszty magazynowania zapasów mogą być wysokie $) Nadmierna otwartość gospodarki na handel zagraniczny - wysoki lub wzrastający w szybkim tempie udział handlu zagranicznego, a szczególnie importu, który mierzony jest stosunkiem importu do PNB lub do konsumpcji zwiększa podatność gospodarki na zakłócenia zewn. i utrudnia utrzymanie stabilności np. w dziedzinie zatrudnienia, stopy inflacji - aby osiągnąć cele rządy państw skłaniają się do stosowania środków, które są nie tylko efektywne, ale także atrakcyjne z punktu widzenia politycznego np. środki polityki handlowej - jednakże ochrona handlowa powinna być ograniczona w czasie, ponieważ zbyt długie utrzymywanie nieefektywnych gałęzi produkcji może prowadzić do występowania negatywnych skutków np. wzrost kosztów ponoszonych przez konsumentów h) Presja organizacji międzynarodowych "IV. POLITYKA HANDLOWA PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ” 1. GATT - INFORMACJE PODSTAWOWE - pełna nazwa: Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu - nazwa angielska: General Agreement on Tariffs and Trade - data podpisania: 30.X. 1947 roku w Genewie - data wejścia w życie: 1.1. 1948 roku - Układ składa się z preambuły i 37 artykułów podzielonych na cztery części - za główny cel stawiał sobie ustalenie warunków i szczegółowych zasad wymiany handlowej pomiędzy jego sygnatariuszami - zgodnie z preambułą celem Układu była m.in. redukcja ceł importowych, eliminacja innych rozwijających się o rezultaty: " przeciętna obniżka ceł o 39% u dobrowolne Kodeksy GATT (negocjatorzy nie mogąc osiągnąć porozumienia w omawianej materii, „stworzyli specjalne kodeksy, które doprecyzowane zostały podczas kolejnej Rundy Urugwajskiej; w toku Rundy Tokijskiej uzgodniono sześć takich kodeksów) u dotyczące wszystkich barier pozataryfowych oprócz środków ochronnych o novum w negocjacjach było to, że mogły brać w nich udział kraje niestowarzyszone w GATT o na przebieg rokowań duży wpływ wywarł światowy kryzys energetyczny i surowcowy z lat 1973 - 1974, który nie ominął największych gospodarek świata o rokowania mające na celu redukcję barier pozataryfowych okazały się bardzo trudne; trudności wynikały głównie z tego, że niektóre środki, jak np. normy techniczne, zdrowotne, czy fito-sanitarne same w sobie są jak najbardziej pożądane, bowiem gwarantują odpowiednią jakość towarów, ale stosowane zbyt rygorystycznie stają się barierami handlowymi deformującymi lub ograniczającymi wymianę handlową Runda ósma - Urugwajska o miejsce: Genewa o lata: 1986 - 1994 o ilość państw: 123 o główne tematy: cła, bariery pozataryfowe, zasady GATT, usługi, własność intelektualna, procedura rozstrzygania sporów, tekstylia, rolnictwo, powstanie WTO o rezultaty: u redukcja ceł średnio o 1/3 u ustalenie reguł dla rolnictwa i tekstyliów u utworzenie WTO u porozumienia w sprawie usług, własności intelektualnej oraz polityki inwestycyjnej « Kodeksy GATT stały się obowiązkowe o przyczyny rozpoczęcia negocjej w ramach Rundy urugwajskiej u główną przesłanką do rozpoczęcia nowych rokowań był nasilający się od połowy lat 70- tych neoprotekcjonizm handlowy; zjawisko to wyrażało się w szybkim wzroście możliwości eksportowych krajów uprzemysławiających się - głównie Azji, przy jednoczesnej utracie rynków zbytu przez kraje uprzemysłowione; problemy dotknęły takie branże, jak przemysł tekstylny, samochodowy i komputerowy; tani import zbiegł się jednocześnie ze znacznym spadkiem popytu i bezrobociem w krajach uprzemysłowionych u zjawisko narastającej konkurencji zaostrzył kryzys naftowy z 1973 roku, którego efektem było podniesienie cen za baryłkę ropy przez kraje OPEC nawet o kilkaset procent; porozumienie GATT podpisane kilkadziesiąt lat wcześniej w zaistniałej sytuacji nie miało większych możliwości rozwiązania tych problemów; część ustaleń okazała się bowiem mało użyteczna, lub zwyczajnie przestała odpowiadać istniejącej sytuacji gospodarczej u inną z przyczyn zwołania ósmych już negocjacji wielostronnych był konflikt handlowy pomiędzy Wspólnotą Europejską a Stanami Zjednoczonymi. Powodów konfliktu można upatrywać w zapowiedziach wprowadzenia 200 - procentowego cła na produkty dostarczane ze Wspólnoty do USA. W tym czasie do WE przyjęto bowiem Hiszpanię i Portugalię, co wpłynęło na utrudnienie eksportu zbóż amerykańskich do tych krajów przez USA. Amerykanie straty z tego tytułu oszacowali na 400 mln dolarów rocznie. Wspólnota, by uniknąć konfliktu zagwarantowała w zamian, że import zbóż nie zostanie zmniejszony, ale wraz z końcem 1986 roku porozumienie straciło swą ważność i USA kolejny raz stanęły na skraju wojny handlowej ze WE, której zapobiec miały m.in. negocjacje toczące się w urugwajskiej miejscowości Punta del Este wszystkie ustalenia uczestników negocjacji zostały zawarte w pięciu załącznikach zawartych w Akcie Końcowym Rundy Urugwajskiej porozumienia przyjęte podczas Rundy urugwajskiej: o Porozumienie tekstylne « na wyroby przemysłu tekstylnego będą znoszone cła w czterech kolejnych etapach - od 1995 do 2005 roku u w pierwszym z etapów członkowie GATT zobowiązali się do obniżenia stawek o 16 procent, a przy ostatnim z etapów liberalizacja ma objąć 100 procent importu u nadzorować wdrażanie postanowień rozwiązywać potencjalne spory ma Organ Nadzoru Tekstylnego - TMB, w skład którego wchodzi 10 państw Porozumienie rolne u zawiera podstawowe kwestie dotyczące zastąpienia środków pozataryfowych chroniących przed importem produktów rolnych, ekwiwalentem celnym (tzw. Taryfikacja) u nowe ustalenia weszły w życie w 1995 roku i zgodnie z nimi stawki celne mają być stopniowo obniżane, tak jak i niższe mają być wydatki na wsparcie wewnętrzne (subsydia) rolnictwa Porozumienie w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych u zakładało ujednolicenie norm ochronnych roślin i zwierząt w celu zastosowania międzynarodowych procedur sanitarnych i fitosanitarnych " sygnatariusze porozumienia zobowiązani są do publikowania stosowanych norm i przepisów, kontroli, a także współdziałania w ramach Komitetu do spraw Środków Sanitarnych i Fitosanitarnych, które ma zajmować się zarówno kontrolą produkcji, jak i być forum konsultacji przy podejmowaniu decyzji przez poszczególne kraje Porozumienie w sprawie Barier Technicznych w Handlu u jest to eokument uzupełniony o wcześniejsze porozumienia w sprawie technicznych barier w handlu, uznający prawo państw do ochrony w niezbędnym zakresie, a dotyczący życia i zdrowia ludzi, zwierząt i roślin oraz środowiska naturalnego u ochrona ma opierać się na międzynarodowych standardach Porozumienie w sprawie handlowych aspektów polityki inwestycyjnej - TRIMs u dokument zakłada, że niektóre przepisy lokalnego ustawodawstwa dotyczące zagranicznych inwestycji bezpośrednich ograniczają, a nawet stanowią zagrożenie dla handlu. Państwa zostały zobowiązane do rejestracji wszystkich podobnych porozumień Ogólna Umowa o Handlu Usługami (GATS) u Runda Urugwajska określiła zasady prowadzenia usług w krajach należących do Układu u usługi w przeciwieństwie do handlu nie podlegają bowiem tak dokładnej kontroli granicznej, a ich świadczenie jest najczęściej regulowane wewnętrznymi przepisami w poszczególnych państwach, które w żaden sposób nie odzwierciedlają standardów międzynarodowych u temu też służyło stworzenie GATS, które ma znormalizować jakość świadczonych dla odbiorców usług oraz wprowadzić wielostronne reguły dla tego rodzaju handlu u zasadnicza umowa GATS wyróżniła w ten sposób cztery rodzaje świadczeń: w usługi, które wymienia się podobnie jak towary w przypadku których nie występuje żaden ruch, czy przekraczanie granicy (np. korzystanie z usług księgowych zagranicą) w usługi, dla świadczenia, których usługodawca musi przemieścić się do innego państwa, ale tylko na określony czas (np. usługi budowlane zagranicą) vw usługi, które nazywa się "obecnością handlową” (np. usługi bankowe zagranicą) vw usługi nazywane *konsumpcją zagranicą”; najczęściej jako przykład podaje się tu usługi turystyczne Porozumienie w sprawie Handlowych Aspektów Własności Intelektualnej (TRIPS) u kwestia ochrony intelektualnej stała się jednym z najważniejszych składników negocjacji urugwajskich u dotej pory bowiem w każdym z krajów członkowskich obowiązywały wewnętrzne regulacje dotyczące ochrony praw własności intelektualnych «u nowy system wymagał stworzenia nowych procedur administracyjnych u porozumienie TRIPS, choć miało jedynie generalny charakter założenia, budziło spore obawy u państwa eksportujące technologie uważały harmonizację przepisów za jedną z najważniejszych funkcji Rundy Urugwajskiej u zkolei kraje importujące technologie obawiały się, że harmonizacja przepisów chroniących prawa autorskie ułatwi monopolizację procesu rozprowadzania technologii przez wysoko uprzemysłowione kraje, które *za parawanem” umowy międzynarodowej, będą dyktować ceny niemożliwe do przyjęcia dla krajów rozwijających się "u pomimo różnic w stanowiskach porozumienie TRIPS udało się jednak podpisać. u generalnie wynegocjowane porozumienie przewiduje ograniczenie nadużywania praw własności intelektualnej (przez podrabianie towarów, programów komputerowych, kaset video, kaset muzycznych, płyt DVD i CD, wyrobów markowych: zegarków, kosmetyków, obuwia, odzieży oraz wyrobów przemysłu farmaceutycznego, alkoholi i żywności) u była jedną z umów, która nie obowiązywała wszystkich członków Rundy Urugwajskiej, a tylko zainteresowane nimi strony u weszła w życie w 1996 roku, a jej sygnatariuszami były takie kraje jak: Austria, Kanada, Unia Europejska, Finlandia, Hongkong, Izrael, Korea Płd., Norwegia, Szwecja, Szwajcaria i Stany Zjednoczone u umowa zastąpiła kodeks dotyczący zakupów rządowych, będący w użyciu od 1981 roku i miała z założenia charakter niedyskryminacyjny 4. ETAPY RUNDY KATARSKIEJ WTO Czas Miejsce postanowienia XI 2001 IV Konferencja WTO w Przyjęcie Dohijskiej Agendy Rozwoju (Doha Doha (Katar) Development Agenda-DDA) na podstawie, której rozpoczęto IX rundę rokowań handlowych. Zwrócenie szczególnej uwagi na problemy państw rozwijających się stad nazwanie rokowań Rundą Rozwoju IX 2003 V Konferencja WTO w Brak przyjęcia wspólnego porozumienie w sprawie Cancun (Meksyk) najważniejszych kwestii negocjacyjnych (w tym przede wszystkim rolnictwa), zablokowanie rokowań państwa rozwijające się zjednoczone w grupie G 20. Konsekwencją nieudanego szczytu było zawieszenie na pewien czas rokowań VII 2004 Genewa -Porozumienie Przyjęcie w trakcie maratonu negocjacyjnego w Lipcowe Genewie wstępnego porozumienia (July Agreement) regulującego najważniejsze problemy rokowań, w tym kwestie dalszej liberalizacji handlu artykułami rolno-spożywczymi. XII 2005 VI Konferencja WTO w Przyjęcie porozumienia kończącego rundę, jednak Hongkongu bez szczegółowych postanowień dotyczących redukcji. Przyjęcia roku 2013 jako daty likwidacji subsydiów eksportowych w rolnictwie VII 2006 Genewa Propozycja kompromisu w sprawach rolnych 27 VII 2006 Davos wyrażenie woli polityczne do kontynuowania negocjacji 1 2007 Genewa nieformalne konsultacje tzw. minikonferencje XI/XII 2009 VII Konferencja Wola zakończenia rokowań do końca 2010 roku. Ministerialna WTO w Genewie 5. GENEZA GATT I POWSTANIE WTO a) Konferencja w Breton Woods (1944) - powstanie Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego, potwierdzenie konieczności powstania podobnej organizacji zajmującej się kwestiami handlowym b) Rok 1945 - Departament Stanu USA publikuje dokument O zaproszeniu szeregu krajów do wielostronnych rokowań mających na celu zawarcie wielostronnej umowy handlowej c) Rok 1946 - Rada Społeczno-Gospodarcza ONZ zwołuje konferencję w sprawie handlu i zatrudnienia wraz Komitetem Przygotowawczym w celu zorganizowania prac konferencji i opracowania statutu Międzynarodowej Organizacji Handlu - USA przedstawiają propozycję Karty Międzynarodowej Organizacji Handlowej Narodów Zjednoczonych Urugwajskiej - jest ona forum negocjacji dotyczących dalszych liberalizacji międzynarodowego obrotu towarowego, usługowego, w zakresie inwestycji zagranicznych i praw własności intelektualnej - zasady, na których opiera się WTO: + zasada niedyskryminacji + kraje mają działać na rzecz obniżania barier handlowych + _ wszystkie kraje powinny korzystać z, tzw. klauzuli największego uprzywilejowania + wwypadku podniesienia przez jakiś kraj ceł powyżej uzgodnionego poziojmu, kraj ten musi zapewnić rekompensatę za doznane szkody ekonomiczne swym partnerom handlowym. *_ jednolita procedura rozstrzygania sporów + _ powstał system jednolitych reguł w międzynarodowym obrocie gospodarczym , - warunkiem uczestniczenia w WTO- przyjęcie wszystkich porozumień Rundy Urugwajskiej, albo tez ich odrzucenie - WTO obejmuje większą liczbę dziedzin współpracy niż GATT - ma obowiązek dostosowywania krajowych przepisów handlowych do zasad WTO i publikacji tych przepisów - kraje członkowskie co najmniej raz na 2 lata spotykają się - siedziba: Genewa - skład WTO: + 157 krajów, również Polska (od lipca 1955r.) + ostatnio przystąpiła Rosja + _ przewodniczący na czele - Pascal Lamy - struktura: + Konferencja Ministerialna : o najwyzszy organ o stoi na czele WTO o złożony z przedstawicieli wszystkich krajów członkowskich o podejmuje najważniejsze decyzje * Rada Generalna z Dyrektorem Generalnym o organ wykonawczy o składa się z wszystkich państw członkowskich o zbiera się w miarę potrzeby o wykonuje również czynności Organu Rozstrzygania o rady podporządkowane Radzie Generalnej: « Rada ds. Przeglądu Polityki Handlowej « Rada ds. Handlu Towarami « Rada ds. Usług u Rada ds. własności intelektualnej - Konferencja Ministerialna WTO w Singapurze * 9-13 grudnia 1996r. + Ocena pierwszego roku działalności WTO oraz debata nad nowymi problemami negocjacyjnymi tzw. kryteriami singapurskimi. + Przyjęcie Deklaracji w sprawie rozwoju handlu produktami technologii informatycznej (ITA). - Konferencja Ministerialna WTO w Genewie + 18-20 maja 1998r. * Potwierdzono konieczność rozpoczęcia nowej rundy rokowań handlowych, + podtrzymano kierunek rozwoju WTO ustalony w Singapurze. + Przyjęto planu prac nad handlem elektronicznym. 6. GŁÓWNE KONFLIKTY PODCZAS RUNDY URUGWAJSKIEJ - główna przyczyna przerwania rozmów- kwestie ochrony rolnictwa WE, wynikające z prowadzonej od lat wspólnej polityki rolnej - WE nie nadążała ze swoimi propozycjami w sprawach handlu artykułami rolnymi za USA i Grupą Cairns ( USA i 14 największych eksporterów art. rolnych) - w obawie o zakończenie się rundy niepowodzeniem wznowiono rokowania , wymagany był do tego kompromis - kwestie redukcji środków pozataryfowych- we wszystkich grupach rokowań, postanowienie: aby w projekcie umowy można było zastrzec, że postępowanie dotyczące sprawdzenia produktu przed wysłaniem statkiem, kwestia sporna dotyczyła reguł pochodzenia towarów, - w dziedzinie włókienniczej WE i USA zaproponowały dla redukcji ograniczeń okres przejściowy 10-15 lat , tu także miały miejsce sprzeczności ważniejszych eksporterów tekstyliów, którzy uważali, że wystarczy okres 6.5lat - problemy handlu artykułami rolnymi - brak wspólnego stanowiska w kwestiach ochrony rolnictwa, doprowadziło to do przerwania rokowań - groźbę zerwania rokowań zażegnała Szwecja, która przedłożyła rozwiązania kompromisowe , nie podobało się ono WE, Japonii i Korei Płd. - wpory między USA a WE w kwestii art.rolnych , szczególnie ziarna oleistego - wojna tłuszczowa (sojowa) - spór o rośliny oleiste w II poł. lat 80. * WE postanowiła przesunąć dotowanie z przetwórstwa do produkcji rolnej i kierować dopłaty bezpośrednio do farmerów ( Grecja, Hiszpania, Portugalia- duże zasoby) * wywołało to reakcję USA, które obawiały się, że te reguły przyczynią się do zwiększenia zainteresowanie europejskich rolników uprawą roślin oleistych i doprowadzą do spadku importu Z USA soi, + USA złożyły skargę, WE tę skargę odrzuciła, twierdząc, że import z USA nie zmieni się *_ GATT przyznał rację USA , WE więc zapowiedziała wszczęcie bilateralnych negocjacji z USAi wniesienie tej sprawy pod obrady ministrów rolnictwa OECD * USA wykazywały coraz mniejsze chęci do kompromisowego zakończenia rokowań, uważały, że brak handlu jest lepszy od słabego handlu, zważały też na osiągnięcie przychodów z tytułu wyłaniania się porozumienia NAFTA * grozba światowej wojny handlowej, do tego wojna stalowa * konflikt skończył się po 4 latach * 1992r.- kompromis, porozumienie Blairhouse , Blair- zmniejszyć subsydia eksportowe o 36% , ograniczyć obszar uprawy roślin oleistych, porozumienie o ograniczeniu produkcji roślin oleistych przez europejskich rolników 7. EFEKTY RUNDY URUGWAJSKIEJ - Porozumienie tekstylne + na wyroby przemysłu tekstylnego będą znoszone cła w czterech kolejnych etapach - od 1995 do 2005 roku + - w pierwszym z etapów członkowie GATT zobowiązali się do obniżenia stawek o 16 procent, a przy ostatnim z etapów liberalizacja ma objąć 100 procent importu *_ nadzorować wdrażanie postanowień rozwiązywać potencjalne spory ma Organ Nadzoru Tekstylnego - TMB, w skład którego wchodzi 10 państw - Porozumienie rolne + zawiera podstawowe kwestie dotyczące zastąpienia środków pozataryfowych chroniących przed importem produktów rolnych, ekwiwalentem celnym (tzw. Taryfikacja) * nowe ustalenia weszły w życie w 1995 roku i zgodnie z nimi stawki celne mają być stopniowo obniżane, tak jak i niższe mają być wydatki na wsparcie wewnętrzne (subsydia) rolnictwa - Porozumienie w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych + zakładało ujednolicenie norm ochronnych roślin i zwierząt w celu zastosowania międzynarodowych procedur sanitarnych i fitosanitarnych * sygnatariusze porozumienia zobowiązani są do publikowania stosowanych norm i przepisów, kontroli, a także współdziałania w ramach Komitetu do spraw Środków Sanitarnych i Fitosanitarnych, które ma zajmować się zarówno kontrolą produkcji, jak i być forum konsultacji przy podejmowaniu decyzji przez poszczególne kraje - Porozumienie w sprawie Barier Technicznych w Handlu * jest to eokument uzupełniony o wcześniejsze porozumienia w sprawie technicznych barier w handlu, uznający prawo państw do ochrony w niezbędnym zakresie, a dotyczący życia i zdrowia ludzi, zwierząt i roślin oraz środowiska naturalnego * _ ochrona ma opierać się na międzynarodowych standardach - Porozumienie w sprawie handlowych aspektów polityki inwestycyjnej - TRIMs + dokument zakłada, że niektóre przepisy lokalnego ustawodawstwa dotyczące zagranicznych inwestycji bezpośrednich ograniczają, a nawet stanowią zagrożenie dla handlu. Państwa zostały zobowiązane do rejestracji wszystkich podobnych porozumień - Ogólna Umowa o Handlu Usługami (GATS) * Runda Urugwajska określiła zasady prowadzenia usług w krajach należących do Układu * usługi w przeciwieństwie do handlu nie podlegają bowiem tak dokładnej kontroli granicznej, a ich świadczenie jest najczęściej regulowane wewnętrznymi przepisami w poszczególnych państwach, które w żaden sposób nie odzwierciedlają standardów międzynarodowych * temu też służyło stworzenie GATS, które ma znormalizować jakość świadczonych dla odbiorców usług oraz wprowadzić wielostronne reguły dla tego rodzaju handlu + zasadnicza umowa GATS wyróżniła w ten sposób cztery rodzaje świadczeń: o usługi, które wymienia się podobnie jak towary w przypadku których nie występuje żaden ruch, czy przekraczanie granicy (np. korzystanie z usług księgowych zagranicą) o usługi, dla świadczenia, których usługodawca musi przemieścić się do innego państwa, ale tylko na określony czas (np. usługi budowlane zagranicą) o usługi, które nazywa się "obecnością handlową” (np. usługi bankowe zagranicą) o usługi nazywane "konsumpcją zagranicą”; najczęściej jako przykład podaje się tu usługi turystyczne - Porozumienie w sprawie Handlowych Aspektów Własności Intelektualnej (TRIPS) + kwestia ochrony intelektualnej stała się jednym z najważniejszych składników negocjacji urugwajskich *_ do tej pory bowiem w każdym z krajów członkowskich obowiązywały wewnętrzne regulacje dotyczące ochrony praw własności intelektualnych + nowy system wymagał stworzenia nowych procedur administracyjnych + _ porozumienie TRIPS, choć miało jedynie generalny charakter założenia, budziło spore obawy *_ państwa eksportujące technologie uważały harmonizację przepisów za jedną z najważniejszych funkcji Rundy Urugwajskiej * zkolei kraje importujące technologie obawiały się, że harmonizacja przepisów chroniących prawa autorskie ułatwi monopolizację procesu rozprowadzania technologii przez wysoko uprzemysłowione kraje, które *za parawanem” umowy międzynarodowej, będą dyktować ceny niemożliwe do przyjęcia dla krajów rozwijających się *_ pomimo różnic w stanowiskach porozumienie TRIPS udało się jednak podpisać. *_ generalnie wynegocjowane porozumienie przewiduje ograniczenie nadużywania praw własności intelektualnej (przez podrabianie towarów, programów komputerowych, kaset video, kaset muzycznych, płyt DVD i CD, wyrobów markowych: zegarków, kosmetyków, obuwia, odzieży oraz wyrobów przemysłu farmaceutycznego, alkoholi i żywności) * była jedną z umów, która nie obowiązywała wszystkich członków Rundy Urugwajskiej, a tylko zainteresowane nimi strony * weszła w życie w 1996 roku, a jej sygnatariuszami były takie kraje jak: Austria, Kanada, Unia Europejska, Finlandia, Hongkong, Izrael, Korea Płd., Norwegia, Szwecja, Szwajcaria i Stany Zjednoczone + umowa zastąpiła kodeks dotyczący zakupów rządowych, będący w użyciu od 1981 roku i miała z założenia charakter niedyskryminacyjny 8. RUNDA MILENIJNA - listopad- grudzień 1999 roku - Seattle - sesja ministerialna członków WTO - poważne protesty przeciwko nowym rokowaniom w sprawie liberalizacji handlu międzyn., szczególnie ze str. organizacji pozarządowych, ekologicznych, lewackich , protest ruchów alterglobalistycznych - w rezultacie nie doszło do rozpoczęcia 1 stycznia 2000r. nowej Rundy nazwanej Milenijną - podłoże protestów: + postępujący proces globalizacji, + wojna przeciwko wszelkim formom zależności, technologii, masowej kulturze i przeciw o długookresowa: miała być przezwyciężana przez kraje deficytowe przez odpowiednią polit.gosp - system z Breton Woods oparty był na dwóch rodzajach walut rezerwowych (złocie i dolarach USA), które przez to pełniły rolę pieniądza światowego - funkcję waluty kluczowej systemu pełnił dolar USA, jako jedyna waluta wymienialna na złoto według parytetu - ponieważ inne waluty były wymienialne na złoto tylko pośrednio - przez ich wymianę na dolary Amerykańskie; oznacza to, że kursy centralne tych walut były ustalone tylko w stosunku do dolara - taki układ dawał istotne korzyści USA, które mogły dokonywać transakcji wyrównawczych za pomocą własnej waluty i odnosić z tego tytułu korzyści - przyczyny rozpadu systemu z Bretton Woods: + monowalutowość o była związana z rolą $ USA jako waluty kluczowej systemu i waluty rezerwowej o_ USA były pozbawione prowadzenia własnej polityki kursowej, gdyż to inne kraje ustalały kursy centralne swoich walut w stosunku do $1 o podaż pieniądza światowego zależała prawie wyłącznie od deficytu bilansu płatniczego USAi nie miała żadnego związku z popytem będącym w proporcji do rozwoju wymiany MN rozliczanej w $ * brak elastyczności w przywracaniu zewnętrznej równowagi płatniczej o_ był związany z systemem stałego kursu walutowego o strony systemu z BW były zobowiązane do obrony stałości kursu swojej waluty przez dokonywanie operacji interwencyjnych, natomiast miały ograniczone możliwości dostosowania poziomu kursu do syt.w bilansie płatniczym + wymienialność walut połączona z rozwiniętymi mnd rynkami walutowymi i pieniężnymi spowodowała zwiększenie mnd mobilności pieniądza. Stan rezerw walutowych był uzależniony od spekulacyjnych ruchów kapitałów krótkoterminowych - stałość kursów, oprócz niewątpliwych zalet, wykazywała wiele niedogodności na szczeblu makroekonomicznym. W konsekwencji utrzymywanie stałego kursu walutowego w dłuższym czasie prowadziło do powstania bądź strukturalnych nadwyżek płatniczych, bądź strukturalnych deficytów płatniczych - bezpośrednim następstwem rozpadu systemu z Bretton Woods było przede wszystkim odejście od kursów stałych i wprowadzenie przez większość krajów ograniczonych kursów płynnych - 15.08.1971 USA zawiesiły wymienialność dolara na złoto 5. WSPÓŁCZESNY SYSTEM WALUTOWY - następstwem rozpadu systemu z Breton Woods było odejście od kursów stałych i wprowadzenie przez większość krajów ograniczonych kursów płynnych - proces ten miał początkowo charakter żywiołowy, z czasem jednak przekształcił się w działania tworzące instytucjonalne podstawy nowego międzynarodowego systemu walutowego - zapoczątkowane zostały one już w 1972r. w ramach prac MFW (przez tzw. Komitet Dwudziestu, który później bo w 1974r. został zastąpiony Tymczasowym Komitetem Rady Gubernatorów ds. Międzynarodowego Systemu Walutowego), a zakończone propozycją reformy systemu walutowego w ramach tzw. postanowień jamajskich (1976r i 1978r) - na mocy porozumień jamajskich została zniesiona zasada stałych kursów walut - kraje członkowskie MFW uzyskały swobodę wyboru reguł kursowych, a narzuconą została konieczność prowadzenia polityki kursowej zgodnie z celami MFW, który został upoważniony do nadzorowania zgodności reguł wybranych przez poszczególne kraje - przyjęto również zasadę, że wybrane reguły kursowe (noszące nazwę systemu kursowego danego kraju) powinny być przestrzegane a ich jakiekolwiek zmiany muszą być poddane notyfikacji MFW - zniesiona została także zasada ustalania parytetów walut w złocie i urzędowej ceny złota - wprowadzono wręcz zakaz odnoszenia walut narodowych do złota - głównym składnikiem rezerw walutowych uczyniono specjalne prawa ciągnienia (SDR - Special Drawing Rishts) + _ powstały w 1967 + kreowane przez MFW jako pieniądz międzynarodowy w celu udostępnienia go krajom członkowskim mającym deficyt bilansów płatniczych, dla użycia go w charakterze waluty rezerwowej na dokonanie transakcji wyrównawczych *_ korzystną stroną SDR-ów dla krajów odczuwających trudności płatnicze jest ich bezzwrotność, nie uwarunkowany przydział i niskie oprocentowanie - przyjęto również (29 IV 1977 przez MFW), że każdy kraj członkowski powinien: +. powstrzymać się od manipulowania kursami walutowymi i systemem walutowym jeśli miałoby to utrudnić procesy dostosowawcze do równowagi zewnętrznej lub zapewnić mu niesprawiedliwą przewagę konkurencyjną + dokonywać interwencji na rynku walutowym w celu zapobieżenia chaosowi + brać pod uwagę interesy innych krajów członkowskich, a szczególnie tych, których waluty stanowią przedmiot interwencji - 7-81 1976 w Kingston (Jamajka) zostały przyjęte podstawowe uzgodnienia;ich formalizacji dokonała Rada Gubernatorów MFW 30 IV 1976 w Kingston (Jamajka) - przez wniesienie drugiej poprawki do umowy o MFW, weszła ona w życie l IV 1978 - jednym z następstw przyjęcia przez MFW wymienionych zasad było wykształcenie się i stosowanie przez poszczególne kraje jednego z trzech podstawowych systemów kursowych: * kursu płynnego, tzw. independent floating exchanse rate, kształtuje się na rynku walutowym bez interwencji władz monetarnych + kierowanego kursu płynnego, tzw. managed floating exchange rate, konieczne jest dokonywanie transakcji wyrównawczych bilansu płatniczego, chociaż interwencje nie są częste * kursu centralnego- tzw. pegged exchange rate, wymaga od władz monetarnych utrzymywania kursów rynkowych waluty krajowej w stosunku do wybranej waluty zagranicznej lub wiązki takich walut na stałym poziomie - następstwem porządku walutowego uzgodnionego w Kingston była zmiana roli poszczególnych walut; praktycznie doprowadzono do wyeliminowania złota jako pieniądza światowego oraz podstawowego składnika rezerw walutowych; w funkcji pieniądza światowego zastąpił je dolar USA 6. KONCEPCJA UNII GOSPODARCZO-WALUTOWEJ UE - plany utworzenia jednej waluty europejskiej zapoczątkował w 1969 r. Raport Barre'a, wydany przez liczącą wówczas sześciu członków Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) - następnie, w tym samym roku, odbyło się spotkanie Szefów Państw i Rządów w Hadze, na którym przygotowano plan utworzenia unii gospodarczej i monetarnej - proces opóźnił się z powodu załamania się w 1971 r. Systemu z Bretton Woods, po jednostronnej decyzji prezydenta Nixona o zakończeniu wymienialności dolara na złoto, jak też wskutek kryzysu naftowego w 1972 roku - w międzyczasie EWG rozrosła się do dziewięciu państw członkowskich, z których wiele niechętnie odnosiło się do koncepcji rezygnacji z waluty narodowej - w związku rozszerzeniem dopuszczalnych wahań kursów rynkowych wokół kursu centralnego na mocy umowy waszyngtońskiej, w kwietniu 1972 kraje WE utworzyły tzw. wąż walutowy, polegający na ograniczeniu wahań kursów rynkowych walut krajów uczestniczących do plus/ minus 1, 125% w stosunku ustalonych dwustronnie kursów centralnych. Formalnie wąż funkcjonował do 1979r., ale niemal natychmiast opuściły go: Wielka Brytania, Dania i Irlandia, a nieco później Włochy i Francja - z nicjatywy kanclerza RFN H. Schmidta i prezydenta Francji V.G. d'Estaing w 1978 kraje EWG uzgodniły powołanie Europejskiego Systemu Walutowego. Na system ten składają się trzy elementy: + Europejska jednostka walutowa- pełni ona w nim funkcje: wskaźnika kształtowania kursów, środka płatniczego między bankami centralnymi * Mechanizm kursów walutowych- jest oparty na idei stałych kursów walut o dwóch progach interwencji: fakultatywnym i obligatoryjnym + System kredytów ESW- nastawiony na udzielanie pomocy krajom członkowskim w finansowaniu interwencji walutowych oraz deficytów bilansów płatniczych; udzielane kredyty: krótkoterminowe, krótkoterminowe wsparcia monetarnego, średnioterminowa pomoc finansowa, kredyty długoterminowe - kryteria konwergencji z Maastricht + kryteria konwergencji nominalnej o kryterium fiskalne - kryterium stabilności finansów publicznych v państwo nie może być objęte procedurą nadmiernego deficytu budżetowego v wysokość deficytu nie może przekraczać poziomu 3% PKB vw dług publiczny nie może być większy niż 60% PKB o kryteria monetarne w kryetrium stabilności cen - przeciętna stopa inflacji nie może przekraczać więcej niż o 1,5 punktu procentowego średniego poziomu inflacji z trzech państw członkowskich o najniższym poziomie inflacji, czyli najlepszych pod względem stabilności cen w kryterium stopy procentowej - średnia długoterminowa stopa procentowa nie może być wyższa o więcej niż 2 punkty procentowe od średniej stopy procentowej w trzech państwach członkowskich o najbardziej stabilnych cenach vw kryterium kursu walutowego - waluta przez okres co najmniej 2 lat ma uczestniczyć w Europejskim Mechanizmie Kursowym (ERM II), w tym czasie nie może podlegać dewaluacji wobec euro a jej kurs wymiany wobec euro nie może odbiegać od centralnego parytetu o więcej niż 15% (tzw. korytarz walutowy +/- 15%) + kryteria konwergencji prawnej o zgodność ustawodawstwa krajowego z unijnym w ujęciu formalnym, ale także rzeczywistej zgodności zastosowań z postanowieniami unijnymi o niezależność instytucjonalna, finansowa i personalna krajowego banku centralnego o zapewnienie przez kraj członkowski legislacji krajowej zgodnej z Traktatem o Funkcjonowaniu UE i Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego o spójność celów banku centralnego krajowego z celami zawartymi w Statucie ESBC i EBC "VIII. DYLEMATY POLITYKI HANDLOWEJ” 1. RUCH ALTERGLOBALISTÓW - alterglobalizm - ruch społeczno-polityczny aktywny w większości państw świata, którego celem jestradykalna zmiana obecnych stosunków ekonomicznych, ekologicznych i społecznych, budowanie globalnego społeczeństwa obywatelskiego - ruch jest bardzo różnorodny i niejednolity ideowo - geneza * pojawił się jako odpowiedź na kryzys polityki partyjnej + przeważnie zaczął powstawać jako odpowiedź na kryzys tradycyjnych partii socjaldemokratycznych + powstanie zapaytsyów w meksykańskim stanie Chiapas w eoku 1994 + wielka manifestacja w Seatlle w roku 1999 - alterglobalizm krytykuje + unifikację kultury w skali międzynarodowej + degradację środowiska naturalnego + kolonializm ekonomiczny (postkolonializm) + nierozwiązane problemy Trzeciego Świata, głównie analfabetyzm i problem głodu + dysproporcje między bogatą "Północą" a biednym "Południem" * ubóstwo na świecie - powstanie w Chiapas + miało miejsce 1.|. 1994 roku w stanie Chiapas, jednym z najuboższych regionów Meksyku + miało charakter powstania zbrojnego zainicjowanego przez Zapatystowską Armię Wyzwolenia Narodowego, na której czele stał Podkomendant Marcos + _ powstanie miało na celu walkę o uznanie tożsamości Indian w konstytucji kraju, przyznanie im autonomii politycznej i kulturalnej oraz nadanie im osobowości prawnej + data powstania nie była przypadkowa; tego dnia, miesiąca i roku powstała bowiem NAFTA, czyli strefa wolnego handlu między USA, Kanadą i Meksykiem + powstanie zostało zakończone zaiweszeniem broni - III Konferencja Ministerialna WTO w Seatlle * trwała na przełomie XI iXII 1999 roku + _ zakończyła się zawieszeniem obrad z powodu braku porozumienia głównie między USA, UE i państwami rozwijającymi