Pobierz Miejsce, rola i zadania informatyki w zarządzaniu i więcej Ćwiczenia w PDF z Informatyka tylko na Docsity! 1 Marian Kuraś Agnieszka Zając Katedra Informatyki Miejsce, rola i zadania informatyki w zarządzaniu. Ogólny model pojęciowy informatyki w zarządzaniu organizacją Information is what you want; data is what you get. You need knowledge to get information out of the data. aforyzm znaleziony w internecie Streszczenie: W różnych sferach życia nie rozróżniamy pojęć informacji i danych. Rodzi to wiele niejasności w komunikacji, której rola w organizacji jest decydu- jąca. Różne pojmowanie tego pojęcia jest szkodliwe szczególnie przy powszech- nym wykorzystaniu techniki informacyjnej. Niejednorodność rozumienia pojęcia informacji wiąże się z potrzebą standaryzacji jego rozumienia i wykorzystywania, gdyż w złożoności procesów zarządzania trzeba uwzględnić wiele pojęć, które bezpośrednio z nim są związane. Zasadne jest stworzenie ogólnego modelu wyko- rzystania informatyki w zarządzaniu organizacją. Propozycję takiego modelu ułatwiającego rozumienie potrzeby zmiany organizacyjnej a nie komputeryzacji o nieokreślonym jednoznacznie celu przedstawiono w artykule. Słowa kluczowe: informacja, organizacja, system informacyjny, zmiana organizacyjna 1. Wstęp Narzędzia informatyki w minionych dziesięcioleciach stały się nieodłącznym składnikiem systemów zarządzania organizacjami i dziś trudno jest wyobrazić sobie zarządzanie organi- zacją z pominięciem komputerów. Z drugiej strony dostrzec można brak wspólnych podsta- wowych pojęć w pełni rozumianych i wykorzystywanych przez reprezentantów obu dziedzin (zarządzania i informatyki stosowanej). Każdy spotkał się z opiniami, w których wyraźnie re- prezentanci jednej ze specjalności nie rozumieją a wręcz dezawuują pojęcia wywodzące się z drugiej1. W krajach, gdzie zastosowania informatyki są bardziej zaawansowane, edukacja jest nastawiona zadaniowo a adepci zawodu informatyka zdobywają umiejętności z zakresu zarządzania i informatyki stosowanej (systemów informacyjnych2). 1 Użytkownicy mówią o komputerach jako o ‘klawiszologii’ a informatycy nie rozumiejąc znaczenia misji i strategii wyraźnie ją lekceważą nazywając związane z tym opracowania ‘badziewiem’. 2 W krajach anglosaskich specjalność taka nazywa się systemy informacyjne i jest powszechnie oferowana w szkołach businessu. W wielu publikacjach można znaleźć liczne uzasadnienia takiego podejścia wraz z zalecanymi programami kształcenia o zasięgu światowym (np. Davis et al., 1997). 2 Artykuł jest kontynuacją rozważań wstępnie omówionych we wcześniejszym opracowaniu poświęconym podstawowym pojęciom z zakresu systemów informacyjnych (Kuraś, 2004; Grabowski, Zając, 2006). W programach kształcenia można zauważyć tendencje do zachowa- nia tradycyjnego widzenia specjalności i na przykład informatyka jest połączona ze statystyką i ekonometrią, zaś liczba godzin zajęć jest mechanicznie dzielona pomiędzy te dwie specjal- ności. Efektem tego zabiegu jest niedostatek zajęć z obszaru zarządzania i informatyki stoso- wanej. Brak wspólnej płaszczyzny pojęciowej utrudnia rozumienie wykorzystania systemów informatycznych3 w zarządzaniu tak managerom (słabo znającym problemy informatyki) jak i informatykom (nie znającym i nie rozumiejącym zarządzania). Proponowany model wy- korzystania TI (techniki informacyjnej4) powinien okazać się dobrym warsztatem udostęp- niającym narzędzia pracy nad budową wspólnej (dla zarządzania i informatyki) struktury pod- stawowych pojęć i ich wykorzystania jako fundamentu kształcenia w zakresie systemów informacyjnych zarządzania. W proponowanym modelu odróżnia się pojęcie informacji od danych (Capuro, Hjørland, 2004, Langefors, 1973, Kuraś, 1987, 2004, Weizsäcker, 1974, Wilson, 2006). W tworzeniu modelu, który ma służyć jako pomoc we wspólnym rozumieniu funkcji informatyki w zarzą- dzaniu wykorzystano tak prace z zakresu zarządzania jak i informatyki stosowanej Drucker, 1995, Heym, Østerle, 1992, Jennings, Blowers, 2007, Jones, Walsham, 1992, Kendall, Lyytinnen, DeGross, 1992, Osiewicz, 2006, Wilson, 2002. Artykuł jest adresowany do badaczy i praktyków zajmujących się tematyką systemów informacyjnych zarządzania (zastosowań informatyki w zarządzaniu) i managerów dostrzegających niespójność wyko- rzystywanych pojęć z zakresu zarządzania i informatyki lub wręcz ich niepoprawne używanie przez informatyków. Celem artykułu jest odniesienie problematyki zastosowań informatyki do szerszego zagadnienia zmiany organizacyjnej która jest ich celem, bowiem nie można traktować wprowadzania techniki informacyjnej do organizacji jak celu samego w sobie. Artykuł obejmuje cztery sekcje. Pierwszą poświęcono podstawowym pojęciom informatyki zarządczej. W drugiej przedstawiono uznane czynniki decydujące o znaczeniu, jakie wiąże się z wykorzystaniem TI jako narzędzia zarządzania. Trzecia część zawiera omówienie modelu 3 Systemy informatyczne należy zaliczyć do systemów II klasy (sztucznych – artefaktów) podczas gdy głównym typem systemu, jakim zajmują się profesjonaliści jest system informacyjny należący do systemów IV klasy (SLD systemy ludzkiej działalności – systemy społeczne, HAS -- human activity systems Checkland, 1993, Checkland, Holwell, 2003, Couprie, 2006). 4 Technika (technologia) informacyjna to ogół środków i metod gromadzenia, przechowywania, wy- szukiwania, przetwarzania i prezentacji danych oraz wspomagania komunikacji, wśród których dominują komputery i towarzyszące urządzenia elektroniczne. 5 w systemie ludzkiego działania (SLD), gdy są one celowe oraz w pełni skoordynowane i zsynchronizowane z potrzebami ludzi. Komputer zatem nie zmienia systemu (SI), ale może stać się ważnym i ważkim czynnikiem umożliwiającym zmianę. Zmianę taką może wskazać, zaprojektować i przeprowadzić jedynie człowiek, ale nie uczyni tego komputer. Technika informacyjna – narzędzie – nie może zastąpić (wyeliminować) człowieka, jest on bowiem gestorem procesu, kreatorem i użytkownikiem informacji, celowo posługującym się niezrównanym narzędziem przetwarzania danych. Powinno ono w sposób skoordynowany i zsynchronizowany usprawniać, udoskonalać i ułatwiać mu pracę. Wymienione funkcje TI są ze wszech miar pożądane, jednak jak wskazuje doświadczenie ich rozpoznanie, opracowanie i zaimplementowanie wymaga zaawansowanych działań i odpowiednich nakładów oraz czasu. Samo stworzenie i wdrożenie relatywnie prostego programu wykonującego wybrane funkcje i chwytliwe nazwanie go nie przynosi rezultatu, opisywanego w reklamach. Doświadczenie wskazuje na potrzebę całościowego od strony organizacyjnej ujęcia zamie- rzeń. Skoro mówimy o wspomaganiu zarządzania: (1) musimy rozumieć procesy, (2) rozumieć informacyjne potrzeby zarządzania, (3) brać pod uwagę wymagania zarządzania, (4) uwzględniać ograniczenia organizacyjne (społeczne), (5) nie zapominać o naturze rzeczy i tym kto-za-to-płaci-i-czego-wymaga, (6) pamiętać o realiach szeroko rozumianego rynku, na którym rozlicza się ten-dla- którego-pracujemy (organizacja). Całościowe spojrzenie na organizację i zarządzanie nią powinno zagwarantować lepsze rozu- mienie podstawowych pojęć i zależności między nimi oraz struktury procesów składowych. Jako nieodzowny postulat można sformułować potrzebę aktywnego uczestniczenia w pracach nad modernizacją organizacji managerów / użytkowników, w szczególności w: analizie, reformułowaniu misji i celów, analizie zależności między składnikami całości oraz uwzględnianiu w tworzonej strategii nowych możliwości TI. TI może i powinna mieć wpływ na przyszłe rozwiązania organizacyjne stwarzając potencjalne szanse uzyskiwania przewagi konkurencyjnej. Jest to celem / roboczym zadaniem zarządzania 6 i dlatego nie można go podzlecać nie mającym rozeznania w zarządzaniu i nie ponoszącym odpowiedzialności informatykom. Przedstawione zalecenia mają zapewnić koherentność całości systemu jakim jest i powinna pozostawać organizacja wraz ze swoimi komponentami. Należy zwrócić uwagę, że należą do nich systemy przynależące do wszystkich czterech klas (naturalne, sztuczne, abstrakcyjne, systemy ludzkiego działania –systemy społeczne). Taka konstatacja prowadzi do finalnej konkluzji, zgodnie z którą główny cel zadania to przynosząca przewagę konkurencyjną zmiana organizacyjna dzięki kompetentnemu zastosowaniu informatyki (TI). Samo wprowadzenie TI do niezmienionej organizacji nie przynosi żadnych korzyści oprócz ekstensywnych umiarkowanie związanych z osiąganiem celu(ów) organizacji. Dopiero zmia- na organizacyjna możliwa dzięki kompetentnemu wykorzystaniu TI służącej osiąganiu celów i wypełnieniu misji organizacji może stwarzać rękojmię osiągania przewagi konkurencyjnej. Tylko tak postawiony cel modernizacji systemu informacyjnego organizacji uzasadnia ponie- sienie nakładów na TI. 3. Propozycja modelu pojęciowego współczesnego zarządzania organizacją z uwzględ- nieniem techniki informacyjnej i wskazaniem jej roli i miejsca Aplikacje informatyki jako narzędzia muszą być podporządkowane i wkomponowane do ca- łości systemu zarządzania, co jest nieodzowne do zapewnienia jego integralności i koherent- ności. Jest to o tyle ważne i znaczące, że jak wiele innych funkcji organizacji informatyka przejawia tendencje do autonomizacji7. Z racji statusu tego narzędzia nie można do tego dopuszczać. Rozwój techniki, jakiego doświadczyliśmy w minionych latach spowodował niebywały roz- kwit zastosowań komputerów do celów zarządzania. Technika komputerowa dostała w tym obszarze mocne bodźce rozwojowe stymulujące tak rozwój sprzętu i oprogramowania jak i nowatorskich metod zarządzania. Pewnym hamulcem tego ekspresowego postępu jest indo- lencja twórców systemów informacyjnych, którzy myśląc w oparciu o klasyczne wzorce po- chodzące z jednej dziedziny (informatyki bądź zarządzania) w ograniczonym zakresie po- 7 Przyczyny i skutki autonomizacji funkcji autor przedyskutował w pracy (Kuraś, 1981). Pomimo zmian w warunkach technicznych i podejściach skutki przewidywane w pracy zmaterializowały się. Informatyka coraz częściej postrzegana jest jako autonomiczna jednostka, podporządkowująca sobie inne obszary organizacji. O ile łatwo można dostrzec rezultaty postępującej integracji ‘technologicz- nej’ wynikającej ze zwiększających się możliwości technicznych, o tyle proces ten nie gwarantuje integracji organizacyjnej, a czasem wręcz wpływa na dezintegracji organizacji jako całości. 7 strzegają ogólny – wspólny model procesów będących obiektem zarządzania. Ten wspólny obszar zainteresowań to zarządzanie organizacją i przy wykorzystaniu potencjału, jaki oferuje technika komputerowa wymaga wspólnego myślenia twórców systemów informacyjnych. W pracy (Kuraś, 2004) przedstawiono istotę widzenia odmienności znaczeniowej i praktycznej pojęcia systemu informacyjnego (SI) od kategorii systemu informatycznego (SIt). Z punktu widzenia zarządzania priorytetowe znaczenie ma SI, który obejmuje wszystkie istotne skład- niki znaczące dla organizacji8. Model pojęciowy przedstawiony na rysunku 2 stanowi pod- stawę myślenia o systemach informacyjnych zarządzania i obejmuje (jednoczy /integruje) pojęcia zarządzania i komputerowego przetwarzania danych. Jest to generalne ujęcie relacji między fundamentalnymi pojęciami zarządzania i jego narzędzi. Nasze obserwacje i wypowiedzi studentów dobitnie świadczą, że tak studenci jak i liczni pra- cownicy mają trudności w powiązaniu przedstawianych podstawowych pojęć i wskazaniu istoty więzi zarządzania i informatyki. Jako tego przyczynę chcemy wskazać powierzchow- ność i brak analitycznego postrzegania zarządzania z jednej strony a z drugiej fasadowość i niedostatek wizji informatyki jako ‘nauki o komputerach’. Kreowanie systemu informacyjnego to jest w pierwszym rzędzie tworzenie systemu pracy (Alter, 2000) czyli zadanie twórców organizacji wykorzystujących wszelkie dostępne narzędzia. Z pewnością nie może tego działania zastąpić wykorzystanie komputera z jego wyposażeniem (oprogramowaniem), gdyż nie zapewni to nieodzownej w modernizacji kreatywności. System organizacyjny to sieć elementów przynależnych do 7 klas: strategia – struktura – systemy – zatrudnienie – umiejętności – styl – wspólne wartości (rys. 3.). Żaden z tych komponentów nie może samodzielnie uosabiać / reprezentować pojęcia organizacji. Dopiero pożądana ich kombinacja zapewniająca koordynację i synchronizację całości oraz jej sprawność, skuteczność i efektywność jest akceptowana. Mający dziś kluczowe znaczenie system informatyczny musi być dostrojony do pozostałych elementów by mógł zostać 8 W powoływanej pracy (Kuraś, 2004) posłużono się podstawową definicją systemu informacyjnego jako systemu społecznego w skład którego wchodzą: dane & metody & środki techniczne & organi- zacja & ludzie (Steinmüller, 1977). Taki system istotny ze względu na potrzeby zarządzania pozo- staje przedmiotem naszych rozważań, zaś system informatyczny jest artefaktem wykorzystywanym w obszarze zarządzania (częścią systemu informacyjnego) nie wykonującym żadnych aktywnych działań, które pozostają domeną człowieka. Przytaczana definicja jest zbieżna z definicją ATIS PRQC’2006, która zawiera wszystkie wskazywane komponenty, przy czym akcent położono na składniki techniczne. My akcentujemy składniki będące w centrum zainteresowań zarządzania – ludzi i organizację, co jest centralnym obszarem zarządzania. Nie chodzi tu o próbę wykazywania wyższości ujęcia zarządczego a wskazanie jego pierwotnej istotności wobec ‘informatyzacji’ czyli innymi słowy komputeryzacji, która nie oznacza zastąpienia człowieka a jego wspomagania. To wspomaganie musi być podporządkowane osiąganiu celów organizacji. 10 Pojęcie systemu informatycznego (SIt) jest efektem niebezpiecznego uproszczenia, w myśl którego dostępne dane są uważane i traktowane jako informacja, przy czym pomija się zdol- ność ich interpretacji i kreowania w oparciu o nie wiedzy o opisywanym obiekcie. Można zatem uważać, że istota tworzenia informacji jest granicą, której nie potrafi jeszcze dziś przekroczyć informatyka jako narzędzie zarządzania (rozwiązywania kompleksowych problemów w obszarze zarządzania). Wyższe piętra modelu (misja, cele, strategia jak również działania i decyzje) należą do sfery organizacji (sfery działania człowieka), podczas gdy niższe obejmują wyłącznie komponenty organizacji i systemu przetwarzania danych (wszystkie jego elementarne operacje Kuraś, 2004). Zarządzanie obejmuje całość organizacji określając najbardziej znaczące, aczkolwiek pozostające w sferze idei pojęcia takie jak misja (raison d’être), cele (stany, jakie organizacja zamierza osiągnąć w określonym czasie), działania (wszelkie realne poczynania służące osiąganiu celów), decyzje (wybory dotyczące sposobów działania spośród wielu możliwych) oraz informacja (abstrakcyjne pojęcie wskazujące jej dysponentowi sposób postępowania) w obliczu konieczności dokonania wyboru działania lub decyzji. Ostatni z wymienionych komponentów organizacji – informacja (nie dane a informacja jako taka - abstrakt) pozostaje elementem świadomości jej kreatora a zarazem użytkownika (gestora). Informację kreują w indywidualny, swoisty sposób ci, którzy z różnych przyczyn tego potrzebują i wykorzystują ją zgodnie z potrzebami i upoważnieniami. Związany z tym komponentem proces, jest całko- wicie zależny od jego operatora (człowieka) i możliwości substytuowania go przez TI są bardzo ograniczone do ściśle limitowanych fragmentów. Zwróćmy uwagę, że organizacja jest zawsze tworzona jako wytwór trafnego zespolenia kom- plementarnych składników potencjalnie zdolnych do skutecznych zachowań w sposób pożą- dany a zarazem skuteczny i efektywny. TI jako narzędzie ma znaczenie drugoplanowe, które zmian de facto nie czyni ale daje możliwości osiągania lepszych wyników tych zmian. Orga- nizacja pozostaje systemem społecznym, ale koniecznie musi się dostosowywać do wymagań i wykorzystywać możliwości, również te jakie daje TI. Zastosowanie TI powinno służyć (być podporządkowane) celowej przebudowie organizacyjnego systemu informacyjnego. Osiągnię- ciu tego strategicznego dążenia służy projektowanie systemu informatycznego (zmiana tech- niczna) i symultaniczne adaptacyjne przeprojektowanie organizacji (zmiana organizacyjna). Próby częściowego dokonania zmiany są narażone na niepowodzenie / częściowy sukces bo 11 albo są nieskuteczne (SIt -- tylko zmiana techniczna) albo nieefektywne (indolentna zmiana organizacyjna pozbawiona potrzebnego narzędzia)9. Reasumując, strategiczna zmiana organizacyjna musi być integralną zmianą techniczną i or- ganizacyjną zsynchronizowaną i skoordynowaną. Taka zmiana, umożliwiona przez poten- cjalnie niezrównaną sprawność TI musi następować w celu przezwyciężenia niezadowalającej konkurencyjności (Markus, Benjamin, 2003). W następnym punkcie zostanie omówiona zmiana organizacyjna, której znaczącym czynnikiem jest technika informacyjna. 4. Miejsce techniki informacyjnej jako narzędzia zarządzania Potrzeba wykorzystania techniki informacyjnej10 w zastosowaniu do wspomagania zarządza- nia jest bezdyskusyjna, jednak trzeba jednoznacznie sformułować otoczenie / warunki organi- zacyjne wskazać podmiot nadrzędny. Tym nadrzędnym podmiotem jest organizacja – naczel- ne pojęcie, któremu podporządkowane będą pozostałe i której podporządkowane muszą być wszelkie narzędzia, jakimi posługują się działający w organizacji ludzie. Przetwarzanie danych (jego elementarne funkcje, Kuraś, 2004) może być totalnie zautomatyzowane w wyniku czego słabość intelektu człowieka w tym zakresie może być wyeliminowana. Dzięki temu zyskuje on możliwości wykorzystania dostępnych danych jako surowca do kreowania informacji, intensyfikując w ten sposób swój potencjał innowacyjny / twórczy. 9Czytelnik z pewnością zgodzi się ze wskazanym przez P.Druckera (1995) rozróżnieniem między zna- czeniem określenia skuteczny (efficient) i efektywny (effective). Zmiana organizacyjna (tylko) jest niewykonalna z racji jej nieskuteczności, zaś zmiany technicznej (komputeryzacji) nie powinno się podejmować z powodu jej niezadowalającej efektywności (b.wysokie nakłady przy relatywnie nis- kim efekcie). Doskonale tę tezę potwierdzają konkluzje przedstawione w opracowaniach N.Carra (2003) i M.Golińskiego (2004). 10 Technika informacyjna (TI) to ogólne pojęcie określające ogół środków i metod gromadzenia, prze- chowywania, wyszukiwania, przetwarzania i prezentacji danych oraz wspomagające komunikację, wśród których dominują komputery i towarzyszące urządzenia elektroniczne. W sieci można zna- leźć definicję techniki informacyjnej / technologii informacyjnej (ang.: information technology), to połączenie zastosowań informatyki z technikami komunikacji (technologia informacyjna i komuni- kacyjna), podłoże wszelkich działań współczesnej gospodarki i nauki, lokomotywa koniunktury (do 40 % miejsc pracy w krajach rozwiniętych), szansa na ekonomizację i racjonalizację poczynań w skali globalnej. W artykule używamy bardziej trafnego pojęcia techniki informacyjnej, gdyż pojęcie technologii nie jest tu uzasadnione – technologia oznacza naukę o technice. Profesor W.Gasparski w roku 1987 podczas konferencji Infogryf’87 zwrócił jednemu z autorów uwagę na nieprawidłowe użycie pojęcia ‘technologii’ organizacji. Słowo ‘technologia’ w języku polskim oznacza ‘naukę o technice’. Z tej przyczyny używamy pojęcia techniki informacyjnej jako popraw- nej w naszym języku. 12 Wprawdzie przetwarzane dane nie stanowią informacji11 (sensu stricte), wszelako przyczy- niają się do lawinowego wzrostu sprawności informacyjnej człowieka. Zwiększająca się dzięki możliwościom TI dostępność potrzebnych danych wzmaga zdolności skojarzeniowe człowieka i dzięki temu możemy mówić o dalszym / następującym w ślad za tym wzroście sprawności informacyjnej. Umiejętność posługiwania się narzędziami TI i poszukiwanymi danymi potęguje dalszy rozwój nastawienia i zachowań informacyjnych a w konsekwencji sprawności. Jednocześnie rozkwit następuje w obszarze metod i technik rejestrowania i wstępnej (przygo- towawczej) obróbki danych, co jeszcze bardziej przyspiesza rozwój techniczny. Postęp ten może przynosić oczekiwane efekty pod warunkiem zastosowania zaawansowanych metod tworzenia (analizy i projektowania) systemów. Wykorzystywanie w tym celu tradycyjnych metod i anachronicznego podejścia powoduje, że coraz bardziej kosztowne środki są angażowane w zamierzenia o wątpliwej produktywności (m.in.: Carr, 2003, Goliński, 2004). Technika informacyjna mimo roli i znaczenia, jakie wniosła do współczesnej organizacji została umieszczona na najniższym poziomie proponowanego modelu. Można to ująć następująco zachowując należną afirmację jej posłannictwa i znaczenia – TI jako warunek konieczny zapewnienia potencjału kreowania i wykorzystania potrzebnej informacji jest podstawą organizacji. TI sama nie dostarczając informacji jest nieodzownym czynnikiem jej kreowania przez człowieka – członka organizacji. 5. Technika informacyjna jako czynnik zmiany organizacyjnej Od lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku w zmianie organizacyjnej dostrzega się centralne znaczenie zmian technicznych (technologicznych) jako warunku koniecznego dokonania wymaganej zmiany organizacyjnej. Z punktu widzenia organizacji muszą one być celowe i być podporządkowane lepszemu osiąganiu jej celu / celów. Zmiana organizacyjna jest procesem złożonym tak ze względu na dziedzinę jak i jej naturę – system społeczny12. Zmiana 11 Stanowić mogą reprezentację informacji albo informację ‘II rodzaju’ (Weizsaeker, 1974) wymaga- jącą jeszcze dalszego przetworzenia przez człowieka w celu uzyskania ‘czystej informacji’. 12 Zmiana organizacyjna jest w naszym społeczeństwie uświadamiana jednak nie w pełni. Obserwuje- my, że oczekuje się możliwości dokonania zmiany w sposób czysto formalny i że jest to równie nie- skomplikowane jak zmiana polityczna (Kuraś, Hayder, 1995). Równie szkodliwe jest widzenie zmiany jako proceduralnego (programatic change Beer, Nohria, 2000) toku postępowania. Jest to powszechne wśród informatyków nagminnie postrzegających zarządzanie jako sterowanie technicz- ne (dobrze zdefiniowane i ustrukturyzowane) i nierozumiejących natury systemów społecznych. W rezultacie widzą oni zmianę organizacyjną jako zabieg ‘programistyczny’, którego można dokonać przez ‘modyfikację kodu’. 15 ganizacyjnej w trakcie nieustającej konieczności zmian organizacyjnych. Obserwacje praktyki przynoszą liczne przykłady dowodzące tendencji do dezintegracji procesu tworzenia / moder- nizowania organizacji w trakcie wprowadzania TI (projektowania systemów). Dzieje się tak poprzez nieuzasadnione rozdzielenie projektowania technicznego elementów organizacji (SIt / SPD) od projektowania organizacji (SI). Podporządkowanie projektowania SIt potrzebom organizacji zgodnie z proponowanym modelem powinno zwiększyć integralność całej organi- zacji i zapewnia zdolność jej utrzymania przy kolejnych przekształceniach. Zmiany organiza- cyjne w dzisiejszych zawirowaniach na rynku są nieustającą koniecznością i organizacja musi być elastyczna i sprawna wobec takich wyzwań. TI jest narzędziem, które pozwala na sprawne dokonywanie złożonych zmian bez utraty koherentności i trwałych zakłóceń a nawet przy jednoczesnym uzyskiwaniu wzrostu sprawności i efektywności organizacji. System informacyjny organizacji jest przestrzenią, w której zmiany organizacyjne muszą za- chodzić nieustannie w związku z trudną do antycypowania sytuacją na rynku. Do rozpozna- nych warunków organizacja musi się przystosować, do czego nie wystarczą zmiany wyłącz- nie strukturalne – muszą im towarzyszyć odpowiadające modyfikacje zachowań / procesów. Zmiana techniczna oferuje niezbędną elastyczność pozwalającą na modyfikacje procesów w celu ich usprawnienia, przy czym nie daje wskazówek dokonania zmian strukturalnych. Tymczasem systemowa zmiana organizacyjna musi zapewniać ukierunkowanie (wizja, cel), restrukturyzację (właściwą strukturę) i dynamikę. Sama zmiana techniczna (technologiczna) przyczynia się do spełnienia tylko ostatniej z wymienionych właściwości, która jest warun- kiem koniecznym ale dalece niewystarczającym do osiągnięcia sukcesu. Jego wyznacznikiem jest dla organizacji gospodarczej pożądany wzrost konkurencyjności ⇒ poprawa pozycji na rynku ⇒ wzrost zysków ⇒ .... Wymienione wyznaczniki są punktem wyjścia do definiowania celów, które w postaci wspól- nej wizji mogą służyć jako punkt startowy procesowego ujęcia całej zmiany równoległej, skoordynowanej i zsynchronizowanej modernizacji statyki (struktury) i dynamiki (procesów) zachodzących w określonym celu (ach) w organizacji. W zarządzaniu za finalny cel organiza- cji nie można przyjmować komputeryzacji czy informatyzacji, które to pojęcia niczego nie oznaczają oprócz tego, co konotują.. Wszelkie zmiany muszą służyć wypełnianiu misji i osią- ganiu celów organizacji w sposób zapewniający zachowanie jej integralności i/lub jej wzrost. 16 Bibliografia Ackoff, R.L. (1967). Management Misinformation Systems. Management Science. Vol. 14. No. 4. December 1967. Alter. S. (2000). Are the Fundamental Concepts of Information Systems Mostly About Work Systems? Communications of the Association for Information Systems. Vol. 5. Art. 11. Atis (2006). Information System. ATIS PRQC -- http://www.atis.org/tg2k/_information_system.html Baker, S. (2006). Math will rock Your World. BusinessWeek. 2006/01/23. http://www.businessweek.com/pdf/Matheducationaleprint.pdf Baskerville, R.L., Travis, J., Truex, D. (1992). System without Method. The Input of New Technologies on Information System Development Projects. [in:] Kendall, Lyytinen, DeGross (1992). Beer, M., Nohria, N. (2000). Breaking the Code of Change. Boston, M.: Harvard School of Business Press. Capuro, R, Hjørland, B. (2004). The Concept of Information. http://www.capurro.de/infoconcept.html Carr, N.C. (2003). IT doesn’t matter. Harvard Business Review. May, 2003. Checkland, P.C. (1993). Systems Thinking, Systems Practice. Chichester: John Wiley & Sons Ltd. Checkland, P.C., Holwell. S. (2003). Information, Systems, Information Systems. Making Sense of the Field. Chichester-New York-Brisbane-Singapore-Toronto: John Wiley & Sons Ltd. Couprie, D., Goodbrand, A., Li, B., Zhu, D. (2001). Soft Systems Methodology. A Research Report. Department of Computer Science University of Calgary. http://sern.ucalgary.ca/courses/seng/613/F97/grp4/ssmfinal.html Davis, G.B., Gorgone, J.T., Couger, J. D., Feinstein, D.L., Longenecker, H.E. (1997). IS '97: Model Curriculum and Guidelines for Undergraduate Degree Programs in Information Systems. ACM SIGMIS Database, Guidelines for undergraduate degree programs on Model curriculum and guidelines for undergraduate degree programs in information systems. Vol. 28 Issue 1. Drucker, P.F. (1995). Managing in Time of Great Change. New York: Truman Talley Books / Dutton. Encyklopedia (2005) zarządzania http://mfiles.ae.krakow.pl/ Goliński, M. (2004). IT – sceptycy i IT entuzjaści. http://ki.ae.krakow.pl/~kurasm/ Górski, J. (1986). Zapożyczenia w polskim słownictwie informatycznym. Informatyka. nr 1986/5 Grabowski, M., Zając, A. (2006). Dane, informacja, wiedza – próba definicji. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, w druku Heym, M., Østerle. (1992). A Reference Model for Information Systems Development. [in:] Kendall, Lyytinen, deGross (1992). Jennings, T., Blowers, M., (2007). IT Governance. Strategy, Tactics, Methods and Tools. A Master Group Series. http://www.butlergroup.com/events/flyers/Mcdel/ITGSeries.pdf Jones, M., Walsham, G. (1992). The Limits of the Knowable. Organizational and Designer Knowledge in Systems Development. [in:] Kendall, Lyytinen, deGross (1992). Kendall, K.E., Lyytinnen, K., DeGross, J.I. (eds.) (1992). The Impact of Computer Supported Technologies of Information Systems Development. Proc. of the IFIP WG 8.2 Working Conference. Minneapolis. Amsterdam-London-New York-Tokyo: North-Holland. Kuraś, M. (1981). Integracja systemów informatycznych zarządzania. Rozprawa doktorska. Kraków. Akademia Ekonomiczna. Kuraś, M. (1987). Jakość danych a jakość informacji. Systemy informatyczne, nr 1/87. SPIS’87 Jakość danych w systemach informacyjnych. Warszawa: Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Państwowej Informacji Statystycznej. Kuraś, M. (1999). Technika informacyjna jako środek zyskiwania przewagi konkurencyjnej. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 522. Kraków: Akademia Ekonomiczna... 17 Kuraś, M. (2004). System informacyjny – system informatyczny. Co poza nazwą różni te dwa obiekty? Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, w druku Kuraś, M., Hayder, G. (1995). Transitional Change in Poland: Main Obstacles and Method Journal of East-West Business. Vol. 1. No. 2. Langefors, B. (1973). Theoretical Analysis of Information Systems. 4th Edition. Lund-Philadelphia: Studentlitteratur – Auerbach Publishers. Markus, M.L., Benjamin, R.I. (2003). Change Management Strategy. Change Agentry – the Next Information Systems Frontier [in:] Galliers, R.D., Leidner, D.E. (eds.) (2003). Osiewicz, E. (2006). Wartość wiedzy w organizacji. Praca magisterska. Kraków: Akademia Ekonomiczna. Steinmüller, W. (1977). Zautomatyzowane systemy informacyjne w administracji prywatnej i publicznej. Organizacja – Metoda – Technika. Nr. 1977/9 Weizsäcker, C.F. von (1974). Die Einheit der Natur [The Unity of Nature]. Munich, Germany: Deutscher Taschenbuch Verlag. Wilson, T.D. (2002). The Nonsense of ‘Knowledge Management’. Information Research. Vol. 2. No. 1. Wilson, T.D. (2006). Information, Communication, and Society. Svensk Biblioteksforksning. Vol. 15. No. 2. http://www.hb.se/bhs/svbf/vol152_2006/wilson.pdf