Mięśnie głowy: mięśnie mimiczne, Opracowania z Anatomia człowieka

Pobierz Mięśnie głowy: mięśnie mimiczne i więcej Opracowania w PDF z Anatomia człowieka tylko na Docsity!

130 Anatomia układu ruchu człowieka

2. Budowa szczegółowa wybranych mięśni szkieletowych

Pod względem topograficznym mięśnie można podzielić na grupy w zależności od okolicy ciała, w której leżą, oraz położenia w stosunku do kośćca (ryc. 70 a i ryc. 70 b).

2.1. Mięśnie głowy

Mięśnie głowy dzielą się na trzy grupy (ryc. 71). Pierwsza grupa to mięśnie mi‑ miczne (wyrazowe), które przyczepiają się jednym przyczepem do skóry lub do błony śluzowej, a drugim zazwyczaj do kości czaszki (mogą nie mieć przyczepu kostnego). Unerwione są przez nerw czaszkowy VII, czyli twarzowy. Mięśnie te wykonują między innymi następujące czynności: mruganie, ruchy policzków, wytwarzanie dźwięków, ruchy szpary ust i szpary oka. Napinając skórę mięśnie te przede wszystkim zmieniają wyraz twarzy człowieka. Druga grupa to mięśnie żucia wykonujące ruchy żuchwą w stawach skroniowo‑żuchwowych, unerwione przez gałąź nerwu trójdzielnego (nerw czaszkowy V) – nerw żuchwowy. Grupę trzecią stanowią mięśnie omawiane w części opisującej drogę pokarmową, są to między innymi mięśnie języka. Do tej grupy należą też mięśnie zewnętrzne gałki ocznej i mięśnie narządu przedsionkowo‑ślimakowego (omawiane w części z narządami zmysłów).

2.1.1. Mięśnie mimiczne

M. sklepienia czaszki – m. naczaszny (m. potyliczno‑czołowy i m. skroniowo‑cie‑ mieniowy, między nimi czepiec ścięgnisty). Mięsień naczaszny przesuwa i ustala czepiec ścięgnisty na kościach czaszki. Brzusiec czołowy powoduje wystąpienie zmarszczek po‑ przecznych na skórze czoła. Pozostałe brzuśce są szczątkowe. Mm. szpary powiek stanowią ochronę oka, do nich zaliczamy: m. okrężny oka – dzieli się na część oczodołową, która pociąga brwi w kierunku gładzizny i zaciska powieki, część łzową, która kurcząc się rozwiera woreczek łzowy, część powiekową, powodującą zamykanie szpary powiek, a także mruganie; m. marszczący brwi – wytwarza dwa lub trzy fałdy pionowe między brwiami; m. podłużny – wywołuje zazwyczaj kilka poprzecznych fałdów u nasady nosa. Mm. szpary ust przebiegają okrężnie dookoła ust lub przeważnie promieniście do warg od góry lub od dołu. Należą do nich: m. okrężny ust, jest zwieraczem szpary ust, bierze udział w ruchach ust podczas jedzenia i picia oraz nadaje wargom charakterystyczny wygląd. Część brzeżna (bliżej ust) zwija wargi do wewnątrz, część wargowa (dalej od ust) powoduje wywinięcie warg na zewnątrz;

Część czynna układu ruchu człowieka 131

m. czworoboczny

m. żwacz

m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy

m. skroniowy m. naczaszny (brzusiec potyliczny)

czepiec ścięgnisty

m. naczaszny (brzusiec czołowy)

m. marszczący brwi m. podłużny

m. okrężny oka

m. nosowy m. jarzmowy mniejszy

m. jarzmowy większy

m. dźwigacz kąta ust m. dźwigacz wargi górnej

m. okrężny ust

m. bródkowy

m. policzkowy

m. obniżacz wargi dolnej

k. gnykowa

m. obniżacz kąta ust

Ryc. 71. Mięśnie głowy – widok z boku

m. obniżacz wargi dolnej oraz m. obniżacz kąta ust – mają za zadanie opuszczenie wargi lub kąta ust; m. bródkowy – podnosi uwypuklenie bródki i wargę dolną, funkcja widoczna naj‑ bardziej u osób w chwili, gdy zbiera się im na płacz; m. śmiechowy – wywołuje u niektórych osób zagłębienie w policzkach, tzw. dołek śmiechowy, lecz nie jest głównym mięśniem powodującym uśmiech; mm. jarzmowy mniejszy i większy – są one właściwymi mięśniami uśmiechu. Skurcz ich pociąga kąt ust i wargę górną do góry, nadając charakterystyczny kształt linii wypukłej wardze górnej.