Pobierz Mikroekonomia - Notatki - Ekonomia i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!
Wykład nr 1
Ekonomia pochodzi z starożytności. ‘ Oikosnomikos ‘ – nauka o gospodarstwie domowym Ojkos – dom Nomos – nauka Mikroekonomia bada gospodarstwo domowe , nauka społeczna pokrewna filozofii. EKONOMIA – nauka o gospodarowaniu dobrami rzadkimi ( McKenzy ) Ekonomia była nazywana społeczną , polityczną ale od czasu Marshalla mamy samą ekonomię. Funkcje ekonomii :
- Teoriopoznawcza – wyjaśnienie , określenie różnych zjawisk i ich przebiegu.
- Aplikacyjna – próba formułowania wskazówek dla gospodarki. MIKROEKONOMIA – ta część badań ekonomicznych , która skupia się na badaniu poszczególnych podmiotów gospodarczych lub poszczególnych rynków. Narzędzia : cena , popyt podaż , zysk. MAKROEKONOMIA – badanie i interpretacja zjawisk zachodzących między podmiotami. Badanie zależności całej gospodarki. EKONOMIA POZYTYWNA – wypracowanie uniwersalnych narzędzi , polega na dokony
- waniu bezstronnych uogólnień systemów , obiektywizm , brak wartościowania. EKONOMIA NORMATYWNA – sądy wartościujące , umożliwiające budowę ideologii. Kierunki ekonomii :
- Merkantylizm – ( Montchretien ) utożsamiała gromadzenie bogactwa z gromadzeniem pieniądza pełnowartościowego.
- Fizjokratyzm – ( Quesnay , Keney ) podstawową dziedziną gospodarki jest rolnictwo.
- Ekonomia klasyczna – ( Ricardo , Smith , Say ) – apologezja prywatnej własności i rynku. Prawo rynków Saya – każdy popyt rodzi swoją podaż , a każda podaż rodzi swój popyt ,
- Leseferyzm – okres nie ingerencji państwa w gospodarkę.
- Keynesizm – ( twórcą Keynes – twórca interwencjonalizmu państwowego ) ekonomia popytowa , prawo Saya jest niesłuszne gdyż zdarzają się takie okresy , że państwo musi pomóc gospodarce , mikroekonomiczna polityka państwa. Keynes – 1936 -
- Neoklasyczna ekonomia – poprawienie klasycznej , synteza neoklasyczna Marshalla.
- Ekonomia marksistowska – ( czyli gospodarka rynkowa jest zła ) kładzie nacisk na sprawiedliwość społeczną , naczelną kategorią jest człowiek i jego potrzeby.
- Ekonomia podażowa – co robić aby pobudzać podaż : Monetaryzm – Milton Friedman Teoria racjonalnych oczekiwań
Problem ograniczoności zasobów – RZADKOŚĆ
Zjawisko a ) powszechne Luka między potrzebami a b ) pozytywne możliwościami ich realizacji wynikającymi z ilości dóbr jakimi dysponujemy w danym czasie. Subiektywizm odzwierciedla rzadkość.
POTRZEBA – uczucie braku połączone z chęcią jego zaspokojenia.
POTRZEBA
podstawowe jednorazowe wyższego rzędu powtarzalne
fizyczne duchowe społeczne egzystencjonalne
Trójczłonowa koncepcja podziału człowieka.
CZŁOWIEK
Biosystem Socjosystem Psychosystem ( nie jest sam ) ( człowiek istota myśląca , podejmuje samodzielne decyzje ) Geneza powstania potrzeb : pierwotne ( instynktowne ) społeczne ( nabyte , wyuczone w procesie rozwoju ) Prawo powtarzania potrzeb ( Jevons )
- Powietrze ( oddychanie )
- Pożywienie
- Ubranie
- Mieszkanie
- Szeroko pojmowana rozrywka
- Przedmioty zbytku luksus Zasady Marshalla :
- Pożywienie
- Ubranie
- Mieszkanie
czynsz dzierżawny ) , rośliny , zwierzęta.
- Praca człowieka
- Ekonomiczne dobra produkcyjne ( dobra kapitałowe ) – maszyny , budynki , licencje znaki firmowe , kapitał pieniężny ( gotówka , akcje , obligacje i należności ).
- Technologia – sposób wytwarzania
- Talent przedsiębiorczości – umiejętność łączenia wszystkich czynników produkcji w jednym procesie wytwarzania dóbr i usług , przynosi maksymalne efekty. Podstawowe czynniki produkcji - ziemia , kapitał , praca ( zdolności fizyczne i umysłowe człowieka które może on dać ).
Krzywa możliwości produkcyjnych Dobra A
A
C
Dobro B B OGRANICZONOŚĆ ZASOBU – dynamiczna teoria zasobów mówi o tym , że zasobów w gospodarce nie brakuje , brakuje naszych zdolności do ich wykorzystania. Rzadkość jest czasowa , a zasoby dynamiczne się odnawiają.
Wykład nr 2
ALOKACJA – rozdysponowanie rzadkich zasobów między konkurencyjne cele. KOSZT ALTERNATYWNY – koszt zaniechanych możliwości , korzyści wynikających z najlepszego niezastosowanego zasobu. Aspekt gospodarowania : pozytywny – osiąganie korzyści negatywny - ( konieczność ) – straty KOSZTY : alternatywne – to co utraciliśmy rzeczywiste – wyłożenie pewnej ilości kapitału po to aby uzyskać korzyści Cel naszej pracy – realizacja ma być najlepsza , racjonalna - najlepsze rozwiązanie w danych warunkach , z punktu widzenie celu ekonomicznego. GOSPODAROWANIE - jest procesem w którym wykorzystujemy w sposób racjonalny ograniczone zasoby. Dwie zasady racjonalnego gospodarowania :
- Zasada największego efektu ( wydajności ) – przy danych środkach maksymalizujemy efekt.
- Zasada najmniejszego nakładu ( oszczędność środków ) – osiągnąć cel przy użyciu jak najmniejszych środków. RACJONALNOŚĆ : rzeczywista – jest to wybór maksymalizujący wynik ( korzyści ) – jedno rozwiązanie proceduralna – dochodzenie do najlepszego rozwiązania , każde lepsze od poprze dniego jest racjonalne ( wiele rozwiązań ) RACHUNEK EKONOMICZNY – zespół rachunków symulacyjnych pozwalających nam na wybór rozwiązania optymalnego czyli najlepszego w danych warunkach. tylko w jednostkach wartościowych musi być celowy musi być dualny ( tylko jedna z zasad racjonalnego działania ) musi być wariantowy – im więcej symulacji tym większe prawdopodobieństwo że wybierzemy najlepiej kompletność –musimy uwzględnić jak najwięcej czynników wpływających na dane zjawisko ( nigdy nie mamy wszystkich czynników ) EKONOMIA to nauka statyczna. Próby prowadzące do wyników , musi być wiele prób , im więcej prób tym lepszy wynik przy założeniu błędu statystycznego. Przedmiot badań ekonomii – proces gospodarowania wszelkie działania w sferze produkcji dóbr i usług , w sferze podziału i konsumpcji. Motywem działania jest: zaspokojenie potrzeb ludzkich uzyskiwanie korzyści z produkcji ( dla producenta ) Sposobem będzie podejmowanie racjonalnych wyborów co , gdzie , kiedy . METODY BADAWCZE ekonomii : obserwowanie procesu gospodarczego ( empiria ) dokonujemy uogólnień ( abstrakcja) pomijanie elementów o marginalnym znaczeniu dla przebiegu zjawiska ekonomicznego , wyodrębnienie podstawowych wiadomości dla danego zjawiska. ZJAWISKA GOSPODARCZE , cechy :
- Sprężenie zwrotne , skutek – przyczyna
- Zjawiska mające miejsce w mikroskali nie zawsze sumują się w makro , po dogłębnym zbadaniu okazuje się , że zależność nie występuje.
- Złudność zależności ekonomicznych.
- Jest subiektywna.
- Dobór technik i metod badawczych wpływa na wyniki badań ( mogą się różnić )
KONKRETYZACJA – zbliżenie teoretycznej formuły do rzeczywistości.
decyzyjny motywacyjny
kontrolny koordynacyjny PRAWA EKONOMICZNE – istotne , konieczne i stale powtarzające się związki zależności między kategoriami ekonomicznymi. Charakteryzują się statystycznością , sprawdzają się w wielu przypadkach , są obiektywne , są historyczne – pojawiają się tam gdzie mogą i znikają tam nie mają miejsca bycia. Są niezmienne.
Wykład nr 3
Reforma – pewien cykl zmian TRANSFORMACJA – cykl zmian powodujących przejście systemu od systemu mniej do bardziej efektywnych
TRANSFORMACJA
modyfikacyjna systemowa modyfikacje , zmiany rewolucyjne dotyczy systemu ekonomicznego , ewolucyjne w systemie ekonomicznym politycznego , kulturowego ( kraje Europy środkowej )
- od centralnie planowanej do rynkowej
- od socjalizmu do demokracji rynkowej Jak wyglądała gospodarcza organizacja człowieka
- GOSPODARKA NATURALNA – podstawowym podmiotem jest gospodarstwo domowe ( jego cel to produkcja i konsumpcja ) , to taki typ organizacji , w której każdy podmiot wytwarza dobro na zaspokajanie własnych potrzeb. Nadwyżka była przyczyną do zmiany typu gospodarowania – społeczny PODZIAŁ PRACY ( grupy – zawody – specyficzne zawody ) SPECJALIZACJA – ukierunkowanie swoich predyspozycji , doskonalenie ich. Wolność osobista niezbędna do zmian formy gospodarczej , własność prywatna również.
- GOSPODARKA RYNKOWA - typ organizacji ekonomicznych człowieka , gdzie podsta - wową instytucją jest rynek na której dokonuje się wymiana , a motywem działania jest efektywność , korzyść ( zysk , konsumpcja ). Pojawił się
producent i wymiana. Typy wymiany : Towar za towar – gospodarka towarowa Towar – ekwiwalent ( pieniądz ) – towar – Gospodarka towarowo - pieniężna Współczesna gospodarka rynkowa to gospodarka mieszana – dominuje własność prywatna ale dopuszczalne są inne własności. Głównym narzędziem jest rynek ale dopuszczamy interwencje państwa.
WŁASNOŚĆ
prywatna publiczna
indywidualna zbiorowa państwowa lokalna ( komunalna )
spółka
spółka akcyjna Model gospodarki rynkowej Gospodarka zamknięta – nie ma powiązań z innymi gospodarkami narodowymi bądź z jakimkolwiek podmiotem pochodzenia zagranicznego. Gospodarka otwarta – odwrotność , jest eksport i import , jest opcja wejścia i wyjścia. RYNEK – ( podstawowy mechanizm gospodarki rynkowej )
- Miejsce na którym dokonuje się wymiana.
- Całokształt procesów odbywających się między jego uczestnikami czyli podmiotami gospodarczymi.
- Na rynku zachodzą transakcje – proces gdzie spotykają się dwie strony. TRANZAKCJA
ma procesy negocjacyjne może dotyczyć czasowego jako forma działalności to dysponowania własnością zmiana formy własności kredyty
- To zespół rynków gdzie zachodzą transakcje Rodzaje rynków : lokalne krajowe międzynarodowe światowe ( ostateczny weryfikator )
Zaczęto odchodzić od pieniądza pełnowartościowego. Papierowy – symboliczny ( symbol wartości ) – umowa społeczna , gwarancją wartości pieniądza jest stabilność gospodarki państwa ( kryzys w Rosji ). Funkcje pieniądza :
- Miernik wartości
- Środek wymiany cyrkulacji środka płatniczego ( rozbieżność w czasie między strumieniem pieniądza a strumieniem towaru – kredyt )
- Środek tezauryzacji ( gromadzenie skarbu )
- Pieniądz światowy ( SDR – 42% $ + 19% DM + 15% J + 12% Ł + 12% F )
Wykład nr 4
CENA – informuje nas o relacji między produktami
- relatywna , informacyjna mówi nam o rzadkości produktu
- żywiołowa , administrowana
- funkcja agregacyjna - pozwala nam na przejście od systemu ilościowego do jakościowego
- ma zdolność równoważenia popytu i podaży
- funkcja kosztowa – wchodzi w skład produktów jako koszt
- nie jest wielkością jednorodną : elementem ceny są koszty nabywania czynników produkcji np. maszyny , surowce zawiera obciążenia prawne – podatki zysk
- funkcja dochodowa – pokazuje ona wartość naszego dochodu ( możemy za jej pomocą wyliczyć siłę nabywczą pieniądza – wartość realna – ilość dóbr i usług które możemy za nią nabyć ) Cena sprawiedliwa – św. Tomasz z Akwinu – powinna być ustalana zgodnie z wartościami chrześcijańskimi. Milton Friedman – monetaryzm – Cena jest czynnikiem motywującym do aktywności gospodarczej. Po to aby można było posiadać pewne produkty – motywuje do działania.
POPYT – zapotrzebowanie zgłoszone na dobra i usługi na rynek przez nabywców ( rynek konsumpcji , rynek czynników produkcji )
NABYWCY
KONSUMENCI PRODUCENCI
dobra finalne czynniki produkcji
Rodzaje popytu : popyt efektywny – popyt poparty siłą nabywczą pieniądza popyt potencjalny – ( co by było gdyby ) preferencje popyt na dobra komplementarne – popyt na jedno dobro jest ograniczony popytem na drugie dobro popyt na dobra substytucyjne – potrzebę zaspokaja dobro A lub dobro B popyt złożony – popyt na opony zależy od popytu na samochody
POPYT – elementy regulujące :
- Cena dobra cena substytutów ceny dóbr komplementarnych przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości zjawisko antypacji popytu – wyprzedzanie faktycznego popytu
- Dochód – ile mamy i ile możemy wziąć na kredyt - ujęcie statystyczne i dynamiczne
- Preferencje popytowe – upodobania indywidualne , tradycje , religia , moda
- warunki geograficzne – demograficzne
PODAŻ – ilość dóbr i usług zaoferowanych na rynek w danym czasie określonemu lub nieokreślonemu nabywcy ( występuje dzisiaj częściej ) Czynniki motywujące podaż :
- Cena produktu cena dóbr substytucyjnych cena dóbr komplementarnych statystyczne i dynamiczne badania – kształtowanie się cen cena czynników produkcji technologia ilość przedsiębiorstw w gałęzi – warunki konkurencji warunki prawne pomoc państwa ( dotacje , subwencje )
PRAWO POPYTU ( Zależności na rynku konkurencyjnym , produkt jest jednorodny , ilość produktu jest ograniczona , konsumenci i producenci decydują na podstawie swoich korzyści. Nabywcy podejmują decyzję niezależnie od siebie. Rynek dotyczy dóbr konsumpcyjnych , ceteris paribus. )
- mówi ono że , wraz ze wzrostem ceny danego dobra lub usługi w sytuacji ceteris paribus spada zapotrzebowanie na to dobro lub usługę. Funkcja jednoczynnikowa
E krzywej popytu i podaży )
C 1 - nadwyżka popytu , niedobór podaży
podaż , popyt
Cena równowagi – sytuacja modelowa Flubturencje – ruch wokół ceny równowagi Procesy dostosowawcze – krótko lub długo okresowe Krótki okres czasu – przynajmniej jeden czynnik constans ( technologia ) – podaż jest mało elastyczna – limituje nas wielkość produkcji Długi okres czasu – wszystkie czynniki produkcji są zmienne Bardzo krótki okres czasu – tylko cena się zmienia Ex – ante –działanie wyprzedzające Ex – post – działanie po wystąpieniu jakiegoś czynnika MODEL PAJĘCZYNY – opisuje opóźnione dostosowanie podaży w stosunku do zmian popytu na rynku ( rolnictwo – opóźnienie jednoroczne ) Dostosowanie ekstrapolacyjne – dostosowanie z opóźnieniem , podaż w danym okresie dostosowuje się do podaży bazowej ( rok poprzedni ).
Wykład nr 5
Pieniądz światowy – ( pieniądz kruszcowy , pieniądz narodowy $ ) Pieniądz kreowany SDR ( Special Drawing Rights ) , MFW , ECU , EURO ( wąż walutowy ) Cena absolutna – ilość jednostek pieniężnych przypisywanych danemu przedmiotowi . Cena relatywna – ilość jednostek dobra A z konsumpcji której musi zrezygnować aby nabyć jedną jednostkę dobra B ( niezbędna do analizy ekonomicznej ) Dwa mechanizmy cen : ceny żywiołowe , rynkowe – cena tworzona tylko w oparciu o rynek jako mechanizm alokacji ( raczej model ) cena administrowana
- Podmiot gospodarczy który ma silną pozycję na rynku ( monopol ).
- Państwo jako podmiot gospodarczy może administrować ceną. Cena administracyjna – socjalizm , cena ustalana nakazowo , od góry. Gospodarka rynkowa – oddziaływanie na cenę za pomocą podatków , ceł ,oprocentowanie kredytów , ulgi , subwencje.
ELASTYCZNOŚĆ – miara zmian względnych ( pokazuje nam jak zmienia się dana wielkość pod wpływem danego czynnika. Elastyczność POPYTU :
E= % zmiana wielkości popytu / % zmiana wielkości czynnika wpływającego na popyt
- Cenowa
- Dochodowa ( + dobra normalne , - dobra niższego rzędu )
- Mieszana ( krzyżowa ) ( + dobra substytucyjne , - dobra komplementarne )
Krzywe popytu przy różnych poziomach elastyczności cenowej.
elastyczny E > 1 jednostkowy E = 1 nieelastyczny E < 1
sztywny E = 0 doskonale elastyczny
AD 1. Jak zmieni się popyt na dobro A przy zmianie ceny dobra A o jednostkę. AD 2. Jak zmieni się popyt na dobro A pod wpływem zmiany dochodu konsumenta o jednostkę. AD 3. Jak zmieni się popyt na dobro X pod wpływem zmiany ceny dobra Y.
Produkty spożywcze – niska elastyczność , mniej niż jednostka
c
c p
p Ec :
d
d
p
E p
( ) d :
Cy
Cy
Px
E Px
( ) m :
BANK komercyjny – podmiot gospodarczy powołany w celu przyjmowania z rynku wolnych środków pieniężnych i zarządzania nimi ( sfera realna ) NBP , banki narodowe , centralne – podmiot sfery regulacyjnej , obsługuje państwo , zarządza budżetem państwa , jest bankiem banków , jest bankiem emisyjnym , określa rezerwy obowiązkowe. Parametry NBP :
- Stopa redyskontowa
- Stopa lombardowa
- Stopa refinansowa
INSTYTUCJE UBEZPIECZENIOWE – są powołane do życia w celu przejmowania ryzyka z podmiotów mniej zdolnych do jego ponoszenia. Są podmiotem rynku kapitałowego gromadzą duże środki kapitałowe. GIEŁDA – rynek kapitałowy , ‘ barometr gospodarki ‘ PODMIOTY DEMOKRACJI PRZEMYSŁOWEJ – związki zawodowe , zrzeszenia pracodawców zrzeszenia konsumentów – zadaniem ich jest obrona interesów grup które zrzeszają. PAŃSTWO – podmiot specyficzny ( superpodmiot ) , podmiot o charakterze władczym , może regulować , sterować podmiotami , przestrzega zasad gospodarki rynkowej. PRZEDSIEBIORSTWO ( producent ) – jest podmiotem gospodarczym realizującym swoje cele , działa samodzielnie , podejmuje decyzje i ryzyko. Cechy przedsiębiorstwa :
- Odrębność ekonomiczna ( własność )
- Odrębność organizacyjna ( np. spółka )
- Odrębność prawna ( strona prawna , pełna osobowość prawna ) PRZEBSIĘBIORSTWO
publiczne prywatne
państwowe lokalne indywidualne zbiorowe ( spółki )
GOSPODARSTWO DOMOWE – grupa ludzi , wspólnie zamieszkujący i wspólnie podej
- mujących decyzje co do rozdysponowania posiadanych środków. przynajmniej jedna z osób musi prowadzić działalność zarobkową. Funkcje gosp. domowego :
- Funkcja konsumpcyjna ( zaspokajanie potrzeb )
- Funkcja produkcyjna ( uczestnictwo w rynku czynników produkcji – rynek pracy )
WYBORY konsumenta :
- Wybory konsumenta odbywają się zgodnie z jego preferencjami , interesem ( główny cel – zaspokajanie potrzeb )
- Wybory dokonywane są w oparciu o dane informacje ( modelowe – pełna informacja )
- Wybiera między dobrami substytucyjnymi
- Jest podmiotem racjonalnym Celem konsumenta jest maksymalizacja zadowolenia z konsumpcji Ograniczenia :
- Dochody ( dochód realny )
- Ceny dóbr i usług ( dochód realny ) Uporządkowany system preferencji konsumenta :
- Założenie kompletności preferencji.
- Założenie przechodniości preferencji.
- Nienasyconość zadowolenia konsumenta.
Wykład nr 6
Dobra : preferowane – najważniejsze dla konsumenta obojętne – między dobrami można szukać najlepszej kombinacji dóbr ( możliwość wymiany) UŻYTECZNOŚĆ – miara zadowolenia konsumenta , pokazuje ile zadowolenia z konsumpcji jednego dobra bądź usługi ma konsument Użyteczność jest więc miarą porządkową , coś jest ważniejsze a coś mniej – subiektywizm. UŻYTECZNOŚĆ CAŁKOWITA – suma użyteczności konsumowanej ilości dobra.
UC
Ilość dobra Q Funkcja rosnąca ale o zmiennym tempie przyrostu ( trzeba badać tempo przyrostu ). UŻYTECZNOŚĆ MARGINALNA – zadowolenie konsumenta ze zwiększenia ( zmniejszenia ) konsumpcji o jedną jednostkę dobra Q.
UM
Dobro B Dla konsumenta jest obojętne czy tyle danego dobra czy tyle innego – dobra wymienne. Relacja wymienności jest zmienna ( bo przydatność danych dóbr może się zmieniać ) Różna jest substytucyjność dóbr.
PRAWO malejącej marginalnej substytucyjności dóbr – określa jaką ilość dobra A należy poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji o 1 jednostkę dobra B. Zależy od ogólnej ilości A i B ( rzadkość )
MAPA OBOJĘTNOŚCI Dobro A
Każda wyżej położona krzywa symbolizuje wyższe zadowolenie z konsumpcji.
Dobro B Krzywe wzajemnie równoległe , nie przecinają układu.
Kombinacja na zasadzie zmniejszania się jednego i drugiego dobra. Konsumentowi jest wszystko jedno. Taka krzywa jest niemożliwa , ograniczenia finansowe.
DUDŻET KONSUMENTA :
- Dochody : płacowe pozapłacowe stałe ( regularne ) sporadyczne ( nieregularne )
- Wydatki konsumpcja bieżąca oszczędności
Płaca jest najpowszechniejszym dochodem ale nie jest jedynym źródłem.
Źródła pozapłacowe : działalność państwa : stypendia , renty ,zasiłki , pomoc społeczna wygrane – gry liczbowe , spadki oszczędności
Dochody: regularne – podstawowe : płaca , stypendium , renta , wyniki z ubezpieczeń społ. sporadyczne – wygrane , spadki Dochód z okresu T = konsumpcja z okresu T ale istnieje też ograniczenie z konsumpcji bieżącej na korzyść konsumpcji przyszłej ( oszczędności ). Rentier – osoba żyjąca z kapitału , ma dosyć środków na życie. Transfery rzeczowe – pieniądze trafiające z pomocy społecznej ( Begg ).
LINIA BUDŻETOWA KONSUMENTA
Dobro A
Pokazuje wszystkie kombinacje dóbr , które wymagają zaangażowania takich samych środków ( takiej samej ilości środków ).
Dobro B
Zakreśla obszar możliwości finansowych konsumenta , ale nie wszystkie kombinacje są jednakowo ważne dla konsumenta ze względu na indywidualne preferencje.
Optimum konsumenta
Krzywa obojętności jest styczna do linii budżetowej.
Najlepsze wykorzystanie dochodu zgodne z rzeczywistością. Konsument dąży do maksymalizacji , będzie więc dążył do wzrostu dochodu , żeby był realny ( nie tylko zgodny z inflacją )
