Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Mitologia (Grecja) - Jan Parandowski, Notatki z Język polski

Notatka zwierająca charakterystykę „Mitologii” Jana Parandowskiego (tworzona do matury podstawowej z języka polskiego). Zawiera wyjaśnienie pojęcia mitu, wraz z jego podziałem na funkcje i rodzaje. Zawiera także streszczenie poszczególnych mitów: mit o powstaniu świata, mit o Prometeuszu, mit o tułaczce Odyseusza, mit o Orfeuszu i Eurydyce, mit o Heraklesie, mit o Jazonie i Medei, mit o Dedalu i Ikarze, mit o Demeter i Persefonie, mit o Syzyfie, mit o Narcyzie. Dodatkowo zawiera spis bogów w mitologii greckiej wraz z ich specjalnościami (domenami) i atrybutami, najważniejsze motywy mitologiczne, a także wybrane mitologizmy.

Typologia: Notatki

2023/2024

W sprzedaży od 18.06.2024

zuzanna-kolek
zuzanna-kolek 🇵🇱

5

(3)

12 dokumenty

1 / 7

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
MITOLOGIA Jan Parandowski
POJĘCIEMTU
Mit to opowieśćwyrażająca iporządkująca wierzenia danejspołeczności
Zpoczątkuprzekazywana ustnie pomagałazrozumiećwjaki spob
powstał
świat iczłowiek kim sąbogowie ijak ich czcićoraz tłumaczyła
zjawiska
przyrodnicze
ZBRMITÓWNAZYWAMY MITOLOGIĄ
dla twórców kolejnychepokmitologia stałasiębogatym źródłem
motywów
itoposów alegorii archetyw isymboli wiele znaczeń
EEEEEEEDpsy EEEEE EEEEEJ
MIT opowieśćobogach herosach łbogach Legendarnych bohateró
nadnaturalnychwydarzeniach będąca próbąwyjaśnieniaodwiecznych
zagadnieńbytu świata życiaiśmierci dobra izłaoraz
przeznaczenia
człowieka
FUNKCJE
MITÓW
POZNAWCZA ŚWIATOPOGLĄDOWA SAKRALNA
tłumaczązjawiska
przyrodnicze 79 Poglad na żżętematyzujo wie
oswajająlęki pokazująwzorce za okrestajokompeteny
objaśniająświat chowańbogów isposobyodd
np mit oDemeter ikorze okresłajo normy ty wania czci
na społecznego np mit onarodzinach
np mit oPrometeuszu Wenus
RODZAJE MITÓW
kosmogoniczne opowstaniu świata np mit onarodzinach
świata
zChaosu
antropogeniczne ostworzeniu człowieka np mit oPrometeuszu
genealogiczne oradach np mit okróluEdypieirodzie Labolakidów
teogoniczne onarodzinach bow np mityoAtenie Afrodycie
heroiczne oczynachsławnych herow ibohaterów np mity oHeraklesie
azeuszu
MITT OPOWSTANIU ŚWWIIAATAA
Zpierwotnego Chaosu wyłonilisiępierwsibogowie Uranos Niebo i
Gaja Ziemia Ichpotomkowie tytanicyklopiisturęcy byli tak
odrażający
żeUranos strąciłdo podziemi Tar tar u wszystkich zwyjątkiem
Kronosa
Kronos za namowąmatki okaleczyłojca istrąciłztronu azkrwie
Uranosa narodziłysiętrzy boginiezemsty Erynie Kronos zająłmiejsce
ojca ipoślubiłwłasnąsiostręRejęMiałzniąsześcioro dzieci które
pf3
pf4
pf5

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Mitologia (Grecja) - Jan Parandowski i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!

MITOLOGIA

Jan

Parandowski

POJĘCIEM

TU

Mit to

opowieść

wyrażająca

i

porządkująca

wierzenia

danej

społeczności

Z

początku

przekazywana

ustnie

pomagała

zrozumieć w

jaki

sposób

świat i człowiek kim powstał

bogowie

i

jak

ich czcić oraz

tłumaczyła

zjawiska

przyrodnicze

ZBIÓR

MITÓW
NAZYWAMY
MITOLOGIĄ

dla twórców

kolejnych

epok

mitologia

stała

się

bogatym

źródłem

motywów

i

toposów

alegorii archetypów

i

symboli

wiele

znaczeń

EEEEEEED

psy

EEEEE

EEEEEJ

MIT

opowieść

o

bogach

herosach

półbogach Legendarnych

bohateró

nadnaturalnych

wydarzeniach będąca próbą

wyjaśnienia

odwiecznych

zagadnień

bytu

świata

życia

i śmierci dobra i

zła oraz

człowieka przeznaczenia

FUNKCJE

MITÓW

POZNAWCZA ŚWIATOPOGLĄDOWA

SAKRALNA

tłumaczą

zjawiska

przyrodnicze

Poglad

na

żżętematyzujo

wie

oswajają

lęki pokazują

wzorce za

okrestajo

kompeteny

objaśniają

świat chowań

bogów

i

sposoby

odd

np

mit

o Demeter i korze

okresłajo

normy

ty

wania czci

na

społecznego

np

mit o narodzinach

np

mit

o Prometeuszu Wenus

RODZAJE

MITÓW

kosmogoniczne

o

powstaniu

świata

np

mit

o narodzinach

świata

z Chaosu

antropogeniczne

o stworzeniu człowieka

np

mit o Prometeuszu

genealogiczne

o radach

np

mit o królu

Edypie

i rodzie Labolakidów

teogoniczne

o

narodzinach

bogów

np

mity

o Atenie

Afrodycie

heroiczne o

czynach

sławnych

herosów i

bohaterów

np

mity

o Heraklesie

azeuszu

MITT O POWSTANIU

ŚWWIIAATAA
Z

pierwotnego

Chaosu

wyłonili

się

pierwsi

bogowie

Uranos Niebo i

Gaja

Ziemia Ich

potomkowie

tytani cyklopi

i

sturęcy

byli

tak

odrażający

że Uranos

strącił

do

podziemi

Tartaru

wszystkich

z

wyjątkiem

Kronos za Kronosa

namową

matki

okaleczył

ojca

i

strącił

z tronu a z krwie

Uranosa

narodziły

się

trzy

boginiezemsty Erynie

Kronos

zajął

miejsce

ojca

i

poślubił

własną siostrę Reję

Miał z

nią

sześcioro dzieci które

połykał

zaraz

po

narodzinach w obawie

że

potomstwopozbawi

go

władzy

Gdy

narodził

się

Dzens

Reja

zamiast noworodka

podsunęła mężowi

zamień

owinięty

w

pieluszkę

ratując

syna Gdy

Dzens

dorósł

podał

kro

nosowi środek na

wymioty

i uwolnił rodzeństwo

Razem

wypowiedzieli

wo

ojcu

który

sprzymierzył

się

z

braćmi

tytanami Bogowie

pokonali

ytanów

i

podzielili się

władzą

Dzens

nad

ziemią

Posejdon

morzami

oceanami Hades

podziemną

krainą

umarłych

mit

łączy

kosmogonię

z

teogonio

świat nie narodził

się

od razu w

ostatecznym

kształcie

lecz

ulega

stopniowym

przemianom

MIT O PROMETEUSZU

i stworzeniu człowieka

Prometeusz

ulepił

pierwszych

ludzi

z

gliny

pomieszanej

z Rami

Byli

oni

nieporadni

więc

opiekował

się

nimi

Wykradł

z

Olimpu boską

iskrę

i

ofiarował

ludziom

ogień

W

odpowiedzi

Dzens zesłał na

ziemię

Pandorę

pierwszą

kobietę

wraz

z

puszką

której

nie wolno

jej

było

o

wierać Pandora

jednak

złamała zakaz

i z beczki

wydostały

się

choroby

i

nieszczęścia

które

zaczęły

nękać

ludzi

Prometeusz

aby

odpłacić

się

bogom

postanowił

oszukać Dzensa

podczas

składania

ofiary

Z

jednej

strony

położył

mięso

przykryte

skórą

a z

drugiej

kości

owinię

e z wierzchu tłuszczem Dzens w ramach

kary

skazał Prometeusza na

mękę

przykuto go

do

skały

Kaukazu a orzeł

szarpał

jego

wątrobę

która

wciąż

odrastała

Prometeusz stał

się

symbolem

buntownika

który

z

miłości do ludzi

sprzeciwia

się

władzy

niewinnie

cierpi

prometeizm postawa

prometejska

mit o Pandorze tak

jak

biblijna

opowieść

o

Ewie

przedstawia kobietę

win

no

sprowadzenia nieszczęścia

na ludzkość

HIT

O TUŁACZCE ODYSEUSZA

Odyseusz

byłjednym

z

greckich

królów

biorących

udział

w

oblężeniu

Troi

Wymyślił

podstęp

dzięki

któremu Grekom

po

co latach udało

się

zdobyć

miasto

pod

murami ustawiono konia

trojańskiego

w

którym

ukryli

się

wojownicy greccy

wraz

z

OdyseuszemGdyTrojaniewtoczyli

zonia do miasta

Grecy

zaatakowali i

stoczylizwycięsko

bitwę

po

której

Odys

udał

się

w

drogę

powrotną

do domu Itaki

gdzie

czekała na

niego

żona

Penelopa

Na skutek

konfliktu

z

Posejdonem

jego

tułaczka

trwała to

lat Wraz z

towarzyszami przeżył

wiele

przygód

m in

uwięzienie

przez

cyklopa

Polifema

spotkanie

z

czarownicą

Kirke która chciała

przemienić

drużynę

w świnie Odyseusza

spotkanie

z

wabiącymi

śpiewem

MIT

O

JAZONIE

I MEDDEN

Aby

pozbyćsię

konkurenta do

władzy stryj

Jazona

wysłał

go

do

Kolchidy

po

złote

baranie

runo Na

wyprawęJazonwyruszył

z

Argonautami

od imienia statku

Argo gr szybki

Król

Kolchidy

powiedział

im że

odda im

złote runo

jeśli

Jazonzaprzągnie

do

pługa

parę

zionących

ogniem

spiżowychbyków

zaorze

pole

i

zasieje

na nim

zęby

smoka

Bohater

spełnił

te warunki

dzięki

radom

zakochanej

w nim córki

władcy

czarodziejki

Medei

Król nie chciał

wywiązać

się

z

obietnicy

ale

królewna

pomogła

Argonautom

ukraść runo

Gdy

uciekali

przed

królewską

flotą

Mede

abiła

własnego

brata i rozrzuciła w morzu kawałki

jego

ciała

dzięki

czemu zaniechano

pościgu

by

zebrać

jego

szczątki

Ta zbrodnia

ściągnęła

na uczestników

wyprawy

gniew

bogów

Po dotarciu do domu

okazało

się

że

stryj

Jazona

nie chce

oddać

mu

władzy

Medea

wymyśliła

zemstę

wskutek

jejintryg

królewskie córki

przypadkowo

zabiły

ojca

Mat

orkowie uciekli

do

Koryntu

gdzie

Jazon

zakochał

się

w córce króla

i oo

prawił Medeę

Ta

w ramach

zemsty

podarowała

jegowybrance

zatruto

suknię

dzieci które

miała z

Jazonem

zabiła sama zaś

uciekła

Wyprawa

na

Argo

stała

się

wzorem

opowieści

o

poszukiwaniu

przygód

Medea stała

się

jednym

z

pierwszych

warunków

kobiety

fatalnej

MITODEEDDAALLU

I IKARZE

Dedal

był genialnym

konstruktorem

zatrudnionym

przez

króla

Krety

Minosa

Wzniósł

oka

władzcy

kilka budowli

w

tym labirynt

dla Mino

aura

Gdy

chciał wrócić

do

Aten Minos nie

zgodził

się

w

że obawie ten

poznał

jego

sekrety

Uwięziony

na

wyspie

Dedal

ona siebie skonstruował

i

syna

skrzydła

Przestrzegł

syna

by

nie wznosił

się

za

wysoko

ten

jednak

zapomniał

o radach

ojca

Słońce

roztopiło

wosk

którym

były

sklejone

skrzydła

i Ikar

runął

do morza

Mit stanowił ostrzeżenie

by trzymać

się złotego

środka

Ikar

symbol

młodzieńczej

brawury

bohater

tragiczny

dramat zderzenia

marzeń z

rzeczywistością

Dedal

symbol

mądrości przezorności

i

pragmatyzmu

MIT

ODDEMETEIR

I

PERSEFONIE

Bogini

urodzaju

Demeter

miała z Dzensem

córkę

Persefonę

w

której

zakochał

się

Hades

bóg

podziemi

Kiedy

porwał

dziewczynę

Demeter

zesłała na

ziemię

klęskę

nieurodzaju

która miała trwać

dopóki

nie

odzyska

córki Dzens rozkazał Hadesowi

oddać

Persefonę

ale

dziewczyna

zjadła

w krainie

zmarłych

kilka ziarenek

owom

granatu

przez

co

związała

się

na

zawsze z królestwem Hadesa

Odtąd

część

roku

spędzała

z

matką

w

tym

czasie

rośliny

rozwijał

się

i

wydawały plony

Gdy

wracała do

męża

do

podziemi

życie

zamierało

Mit

ilustrujepotęgę

miłości

macierzyńskiej tłumaczy

następstwo

pór

roku

i

rytm życiaprzyrody

MIT O

SYZYFIE

Syzyf

był

królem

Koryntu

i ulubieńcem

bogów

Dzens

zapraszał

go

na

uczty

Nie umiał on

jednak

dotrzymywać

sekretów i

plotki

na zasłyszone

Olimpie opowiadał

ludziom na ziemi Dzens

wysłał

więc

do

Syzyfa

Tarantosa bożka śmierci

Sprytny

władza

pojmał go

i

uwięził

co

rozgniewało

bogów

Ares

uwolnił bożka

i

Syzyf

umarł

Konając

polecił

żonie

aby

go

nie

pochowała

dzięki

czemu nie

mógł

wejść

do świata

umazzini

EEEEEEEEEEEEEEE by

poz

na rzekomo nie chciała

go

pogrzebać

W ten

sposób

Syzyf

ponownie

oszukał

bogów

i wrócił

na

ziemię

Spotkała

go

za

to surowa kara

miał bez końca wtaczać wielki

głaz

na

stromą

górą

a blisko

wierzchołka kamień

spadał

Syzyf

jestsymbolemciężkiej

bezsensownej

pracy

a

także absurdu

życia

w

którym

tragiczny

koniec

jest

znany

od

początku

MIT O NAARREYZHEE

EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE

i smutku

Gdy

go

pochowano

na

jego

grobie

wyrósł

kwiat o

białych

płatkach

który

nazwano

narcyzem

Narcyz

stał

się

symbolem

zimnej

nieczułej

urody

i

samouwielbienia

BBOGOWWIEE

WW

IMITTOLLOGGINGGRRECKIEJ

bóg

specjalność

lub domena

atrybuty

Szens

czas

władca

bogów

pan

nieba

i

ziemi

piorun

Posejdon

brat Dzensa władca mórz

i

oceanów

trójząb

hades brat Dzensa władca

podziemi

berło

Apollo

syn

Dzensa

bóg

poezji

muzyki

i

wróż tira wieniec laurow

ntemida

ŻE

TEEEE.biz

Ecza siostra łuk i

strzały

Apolla patronka

łowów

opiekunka

dziewic

Atena

córka Dzensa

wyskoczyła

z

jego

włócznia hełm i tar

rozłupanej

głowy

bogini

mądrości

cza

z

głową

Meduzy

i

słusznej

sowa

JEŚLITe

zgody przyczyna

konfliktu

ikarowe

loty

zbyt

ambitne działania

początkowo

przynoszące

sukces

ale

kończące

się

porażką

Koń

trojański

podstęp

fortel

miecz

Damoklesa

niebezpieczeństwo

grożące

człowiekowi

odyseja długa

wędrówka

tułaczka

szata

Dejaniry

coś

sprawiającego

niewyobrażalne cierpienie