Pobierz MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ. i więcej Streszczenia w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!
Wykład 4 Konkurencja doskonała i monopol 1
__________________________________________________________________________
Irena Woroniecka Wydział Informatycznych Technik Zarządzania
MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ.
EFEKTYWNOŚĆ RYNKU. MONOPOL CZYSTY.
KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA.
1. MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ
W modelu konkurencji doskonałej występuje wielu producentów (sprzedawców) i wielu nabywców. Każdy z nich ma minimalny udział w produkcji (podaży) całej gałęzi i odpowiednio w konsumpcji (popycie), a tym samym znikomy wpływ na rynek i kształtowanie się ceny rynkowej.
W warunkach konkurencji doskonałej każde przedsiębiorstwo ma do czynienia z poziomą krzywą popytu na swoje wyroby (popyt jest doskonale elastyczny). Oznacza to, że po obowiązującej na rynku cenie, producent może sprzedać dowolnie dużą ilość towaru, ale po cenie wyższej od ceny rynkowej nie sprzeda nic.
Cena ustala się na rynku, przedsiębiorstwo nie ma wpływu na jej kształtowanie - jest cenobiorcą ( price taker ). Cena jest stała, nie zmienia się wraz ze zmianą produkcji w przedsiębiorstwie.
Ponadto zakłada się, że rynek konkurencji doskonałej jest rynkiem doskonałym i spełnia następujące warunki: jest homogeniczny w pełni przejrzysty akty kupna i sprzedaży mają charakter racjonalny
W warunkach konkurencji doskonałej występuje pełna swoboda wejścia na rynek i wyjścia z rynku (przedsiębiorstwa nie ulegają pokusie zmowy).
Wykład 4 Konkurencja doskonała i monopol 2
__________________________________________________________________________
Irena Woroniecka Wydział Informatycznych Technik Zarządzania
Ponieważ w warunkach konkurencji doskonałej cena jest stała, utarg krańcowy jest również stały i równy cenie.
MR = P
utarg krańcowy = cena
Dla utargu całkowitego równego R = P ⋅ Q
utarg krańcowy jest równy P dQ
MR = dR =
Krzywa popytu na produkty przedsiębiorstwa w warunkach doskonałej konkurencji
0 Ilość ( popyt )
P
Cena funkcja popytu ( popyt doskonale elastyczny )
cena = utarg krańcowy ( P = MR )
Wykład 4 Konkurencja doskonała i monopol 4
__________________________________________________________________________
Irena Woroniecka Wydział Informatycznych Technik Zarządzania
zysk nadzwyczajny
Gdy cena jest wyższa od ceny równowagi, cena przewyższa przeciętny koszt jednostkowy ( P 1 > AC 1 ) i przedsiębiorstwo osiąga zysk nadzwyczajny.
Gdy cena jest wyższa od ceny równowagi, przedsiębiorstwo nie produkuje po najniższych kosztach przeciętnych (koszty AC 1 są wyższe od min AC ), a rozmiary produkcji są większe od tych wyznaczonych przez warunki równowagi.
Spełniony jest warunek:
MC = P > AC
koszt krańcowy = cena > koszt przeciętny zysk nadzwyczajny > 0
Podsumowując: Gdy cena jest wyższa od ceny równowagi, przedsiębiorstwo w produkuje więcej, po wyższych kosztach przeciętnych i sprzedaje po wyższej cenie, w porównaniu z warunkami równowagi, osiągając przy tym zysk nadzwyczajny.
Przypadek osiągania zysku nadzwyczajnego
Q 1
E 1
min AC
P 1 cena P 1
Koszty max zysk
min AVC min MC
AC 1
Cena
Produkcja Q
Wykład 4 Konkurencja doskonała i monopol 5
__________________________________________________________________________
Irena Woroniecka Wydział Informatycznych Technik Zarządzania
strata nadzwyczajna
Gdy cena jest niższa od ceny równowagi, przeciętny koszt jednostkowy przewyższa cenę ( P 2 < AC 2 ) i przedsiębiorstwo ponosi straty nadzwyczajne.
Gdy cena jest niższa od ceny równowagi, przedsiębiorstwo nie produkuje po najniższych kosztach przeciętnych (koszty AC 2 są wyższe od min AC ), a rozmiary produkcji są mniejsze od tych wyznaczonych przez warunki równowagi.
Spełniony jest warunek:
MC = P < AC
koszt krańcowy = cena < koszt przeciętny zysk nadzwyczajny < 0
Podsumowując: Gdy cena jest niższa od ceny równowagi, przedsiębiorstwo w produkuje mniej, po wyższych kosztach przeciętnych i sprzedaje po niższej cenie, w porównaniu z warunkami równowagi, ponosząc przy tym straty nadzwyczajne.
Przypadek ponoszenia straty nadzwyczajnej
0 Q^2
E 2
min AC
P 2
Koszty
max zysk
min AVC min MC
AC 2
Cena
Produkcja Q
cena P 2
Wykład 4 Konkurencja doskonała i monopol 7
__________________________________________________________________________
Irena Woroniecka Wydział Informatycznych Technik Zarządzania
UWAGA: Krzywa krótkookresowych kosztów krańcowych (na prawo od punktu minimum przeciętnych kosztów zmiennych) jest jednocześnie krótkookresową krzywą podaży (ponieważ przedsiębiorstwo dążąc do maksymalizacji zysku wybiera optymalną wielkość produkcji zrównując koszt krańcowy z ceną).
W warunkach konkurencji doskonałej krótkookresowa krzywa podaży jest rosnąca.
W długim okresie:
Gdy cena jest wyższa od ceny równowagi, przedsiębiorstwa w branży osiągają zyski nadzwyczajne, następuje napływ do tej branży innych firm, co powoduje zwiększenie podaży na rynku i w konsekwencji (przy stałym popycie) obniżkę ceny na rynku – aż do ceny równowagi PE.
Gdy cena jest niższa od ceny równowagi, przedsiębiorstwa w branży ponoszą straty nadzwyczajne, następuje odpływ firm i kapitału do innych gałęzi, co wpływa na ograniczenie podaży na rynku i w konsekwencji wywołuje podwyżkę ceny rynkowej – aż do ceny równowagi PE.
W warunkach konkurencji doskonałej długookresowa krzywa podaży jest stała.
Cena P
(^0) Popyt Q
D
D’
S (przed wejściem)
S’ (podaż po wejściu) E
E 1
PE
P 1
Wykład 4 Konkurencja doskonała i monopol 8
__________________________________________________________________________
Irena Woroniecka Wydział Informatycznych Technik Zarządzania
3. MONOPOL
Monopol - wyłączny producent-sprzedawca na danym rynku
Cechy charakterystyczne monopolu: produkowanie i sprzedaż unikalnego dobra, które nie ma substytutów pozycja na rynku, która uniemożliwia wejście konkurencji lub zdecydowanie ją ogranicza (bariery wejścia) możliwość dyktowania ceny na rynku zdolność osiągania tzw. zysków monopolistycznych
Bariery wejścia: bariery prawne: monopol państwowy patenty i prawa autorskie kontrola nad rzadkimi zasobami naturalnymi bariera kapitałowa przewaga jakościowa lub kosztowa znaczne korzyści skali (ciągle malejące, wraz ze wzrostem produkcji, długookresowe koszty przeciętne) → monopol naturalny bariery strategiczne (patrz wykład o oligopolu)
Korzyści skali osiągane w danej gałęzi mierzone są stosunkiem minimalnej efektywnej skali produkcji do wielkości rynku.
Kartele - porozumienia (zmowy) przedsiębiorstw, które, dążąc do osiągania zysków monopolistycznych, ograniczają konkurencję poprzez kontrolę ceny i podaży na rynku. Maksymalizują sumę zysków członków porozumienia, wyznaczając poziom ceny i łącznej produkcji zrównując utarg krańcowy z kosztem krańcowym („naśladują” działanie monopolu). Dzięki ograniczeniu konkurencji, poprzez ograniczanie limitów produkcji mogą dyktować wyższe ceny na rynku.
Przykładem kartelu jest OPEC (Organizacja Państw Eksporterów Ropy Naftowej)
Wykład 4 Konkurencja doskonała i monopol 10
__________________________________________________________________________
Irena Woroniecka Wydział Informatycznych Technik Zarządzania
zysk monopolu
Monopolista w przeciwieństwie do przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego osiąga zyski nadzwyczajne nawet w długim okresie , tzw. zyski monopolistyczne (w warunkach konkurencji doskonałej - w długim okresie zyski nadzwyczajne zanikają).
Monopolista produkuje mniej i sprzedaje drożej w porównaniu z gałęzią wolnokonkurencyjną.
4. KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA
Konkurencja monopolistyczna ma cechy charakterystyczne: zarówno dla konkurencji doskonałej: wielu producentów, swoboda wejścia jak i monopolu: malejącą krzywą popytu i utargu krańcowego
Główną cechą konkurencji monopolistycznej jest zróżnicowanie produktów (bliskich substytutów).
Decyzje przedsiębiorstwa monopolistycznego
Koszty (^) MC
QM
PM AC
Cena
Produkcja Q
M
cena P
utarg krańcowy MR
wybór w warunkach monopolu (punkt M)
ACM
QK
K
PK
