Modele ekonomiczne - Notatki - Makroekonomia - Część 2, Notatki z Makreokonomia

Pobierz Modele ekonomiczne - Notatki - Makroekonomia - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Makreokonomia tylko na Docsity! wniosków z abstrakcyjnych założeń ogólnych. Oto definicja dedukcji zamieszczona w encyklopedii internetowej Dedukcja, rozumowanie dedukcyjne, sposób wnioskowania, rozumowania, w którym musi występować związek wynikania logicznego, tzn. dedukcja polega na tym, że gdy dana jest racja (przesłanka) jako zdanie prawdziwe, to na jej podstawie uznaje się następstwo Dedukcja jest procesem logicznego wnioskowania dzięki któremu na podstawie uznania prawdziwości pewnych sądów (przesłanek) uznajemy prawdziwość innych sądów ( wniosków ) Podobnie, jak przy myśleniu indukcyjnym, także tu powstają hipotezy o regularnościach charakteryzujących procesy gospodarowania. Jeżeli sprawdzą się one w rzeczywistości, staną się obowiązującymi prawami ekonomicznymi czy ekonomiczną teorią. W ten sposób np. zaobserwowana i ciągle powtarzająca się zależność pomiędzy poziomem cen a wielkością zgłaszanego na towar popytu przyjęła postać obowiązującego prawa (prawo popytu). Dedukcja jest wnioskowaniem zgodnym z logiką. Jeśli zatem opiera się na prawdziwych przesłankach jest w stanie dostarczyć nam wiedzy pewnej w sensie logicznym. Usystematyzowany, tzn. logiczny zbiór ,hipotez ,definicji i klasyfikacji praw sformułowanych w pewnym języku nazywamy teorią .Pod pojęciem teorii ekonomicznej rozumieć będziemy zatem uporządkowany zbiór twierdzeń służący wyjaśnieniu pewnego problemu ekonomicznego lub pewnego zakresu zjawisk gospodarczych. Weryfikacja teorii Powstała w drodze obserwacji, indukcji i dedukcji teoria wyjaśnia przyczyny zjawisk a często umożliwia ich prognozowanie. Jednak nie każdy zbiór twierdzeń jest teorią. Weryfikacja poprawności i przydatności teorii ekonomicznych polega na konfrontacji teorii ekonomicznej z rzeczywistością, a także na jej analizie logicznej. Prowadzi to do potwierdzenia teorii, jej zmiany bądź odrzucenia.. Sprawdzanie poprawności i przydatności teorii ekonomicznych następuje dwiema drogami: a) weryfikacja logiczna - ocena założeń oraz poprawności rozumowania (czy z danych przesłanek wyprowadzone zostały właściwe wnioski); b) weryfikacja empiryczna - ocena zgodności teorii z rzeczywistością. docsity.com Dobra teoria to taka, która zadowalająco wyjaśnia rzeczywistość i daje wskazówki do praktycznego działania. Teoria powinna nie tylko wyjaśniać przeszłość i teraźniejszość, lecz również pomagać nam w przewidywaniu przyszłości. Teorie wyraźnie rozmijające się z rzeczywistością, którą mają objaśniać, muszą być poprawione lub odrzucone Uporczywa niezgodność danych pochodzących z obserwacji z dotychczasowymi ustaleniami ma radykalne skutki. Zwykle prowadzi ona do zmiany pewnego fragmentu obowiązującej teorii lub do zastąpienia jej koncepcją konkurencyjną. Właśnie dlatego, wielu badaczy zachęca do poszukiwania faktów, nie tyle potwierdzających konkretną teorię ekonomiczną, co jej zaprzeczających. Nie każdy zbiór twierdzeń, praw jest teorią naukową. Początkowo uważano, że walor naukowy mają tylko te hipotezy, które są weryfikowane przez porównanie ich z wynikami obserwacji empirycznej. Prędko jednak uznano, że prawa nauki nie dają się w pełni zweryfikować, gdyż wymagałoby to ogromnych nakładów i badań. . Poza tym nie wszystkie kategorie ekonomiczne są mierzalne, a w takim przypadku interesują nas jedynie kierunki ich oddziaływania na analizowany proces. K. Popper zaproponował więc metodę falsyfikacji.a więc obalania tezy o prawdziwości hipotez naukowych przez stwierdzenie, że w jakimś przypadku hipotetyczne zależności te nie zachodzą. ( K.Popper Logika odkrycia naukowego) Hipoteza powinna być odrzucona, jeśli wynikające z niej przewidywania mogą być zaprzeczone (sfalsyfikowane). Obecnie jednak -- ze względu na to, że realia ekonomiczne są niezmiernie skomplikowane – nie obstaje się tak bezwarunkowo ani przy konieczności weryfikacji ani falsyfikacji. Twierdzi się natomiast, że uznana z słuszną teoria może i powinna być odrzucona dopiero wtedy, gdy pojawia się mogąca ją zastąpić lepsza od niej, inna. Złożoność i niepewność życia gospodarczego uniemożliwiają formułowanie praw ekonomicznych w formie zdań bezwzględnie ważnych i obowiązujących w każdych okolicznościach. Teoria ekonomiczna jest zatem raczej próbą odnalezienia i przedstawienia jakiegoś porządku w pozornie losowych zdarzeniach codziennego życia gospodarczego. Teorii tych może być wiele. Każda z nich zawiera jednak zazwyczaj pewien odnoszący się do określonego aspektu procesu gospodarowania i tworzący uporządkowaną, spójną całość zbiór definicji, twierdzeń i hipotez naukowych W sensie logicznym weryfikacja zdania (twierdzenia lub hipotezy) to wyprowadzanie zeń jego logicznych następstw i badanie ich prawdziwości. W naukach empirycznych mówi się zwykle o stopniu weryfikacji, czyli o zasadności hipotezy ze względu na przyjęte zdanie podstawowe. Taka weryfikacja ma charakter częściowy, względny, nie stanowi weryfikacji absolutnej, zupełnej. Wyniki pewniejsze od weryfikacji (w znaczeniu konfirmacji) daje falsyfikacja. Na zakończenie omawiania metod ekonomii przypomnijmy, w jaki sposób od wielkiego zbiorowiska chaotycznych danych przechodzi się do praw teorii i modeli ekonomicznych, na których potem polegają prowadzący politykę gospodarczą nasi liderzy polityczni. Ekonomia postępuje tak, jak każda nauka ewolucyjna: przygląda się danym, formułuje hipotezy oraz je weryfikuje i dochodzi do niełatwego niekiedy uzgodnienia, w jaki sposób funkcjonuje gospodarka lub jej fragment. Aby jednak teoria była jak rzeczywiście wiarygodna, ekonomiści określają zarazem warunki, w których tworzące ją prawa działają. Charakterystyczną, bowiem cechą praw i teorii ekonomicznych jest ich prawdziwość zachowana wyłącznie przy pewnych założeniach. Zgodność danych z istniejącą do tej pory wiedzą nie uprawnia przy tym do uznania tej wiedzy za raz na zawsze prawdziwą. W przyszłości mogą się bowiem pojawić fakty, które zaprzeczają dotychczasowym przekonaniom. Ekonomiści weryfikujący prawa ekonomiczne nie mają tak komfortowych warunków jak inne dziedziny nauki. Nie mogą przeprowadzać kontrolowanych eksperymentów, jak to czynią chemicy czy biologowie, ponieważ nie mają możliwości kontrolowania i eliminowania innych mogących mieć wpływ na wyniki czynników , warunków i okoliczności . Zjawiska i procesy ekonomiczne są wzajemnie tak powiązane, splecione, że nie jest możliwe wyizolowanie interesujących nas czynników i poddanie ich kontrolowanemu eksperymentowi. Ekonomiści są w sytuacji podobnej do sytuacji astronomów czy meteorologów ,którzy w zasadzie muszą się zadowalać samą tylko docsity.com metodologicznym. Chodzi o to, by dostrzec, że prosta korelacja między dwoma zjawiskami; nie oznacza, że istnieje między nimi prawdziwy związek przyczynowy. Czy błędów wnioskowania można uniknąć, gromadząc większe ilości danych liczbowych? Otóż nie. Gdybyśmy nawet dysponowali statystyką umieralności za tysiąc lat i tak na tej tylko podstawie nie moglibyśmy orzec, dlaczego stopa zgonów na Florydzie jest tak wysoka. Powinniśmy natomiast przeprowadzić skrupulatną analizę i przyjąć, że „inne rzeczy„ poza samym tylko zamieszkaniem na Florydzie są bez zmian. Musielibyśmy utrzymać na niezmienionym poziomie takie „ inne” czynniki jak: rozkład wieku mieszkańców w każdym stanie, albo wprowadzić odpowiednią ich korektę. Dopiero po skorygowaniu liczb tyczących umieralności ze względu na rozkład ludności wedle wieku, płci, uprzedniego narażenia na różne zagrożenia zdrowia oraz inne tego rodzaju czynniki, możemy się przekonać, czy Floryda jest miejscem zamieszkania zdrowym, czy też niebezpiecznym dla człowieka. Jeden mechanizm może ukrywać inny Tak jak wygodnie jest dobierać fakty potwierdzające idee, których chcemy bronić, tak samo prościej jest zwracać uwagę tylko na mechanizmy korzystne dla teorii, które wyznajemy. Pomijanie niektórych czynników i mechanizmów nie musi wynikać ze złej woli. często może wynikać stąd, że trudno się zorientować, które czynniki należy wziąć pod uwagę i które mechanizmy oddziałują na dane zjawisko. Całość i część ,logiczny błąd założenia Błąd ten popełniany jest wówczas, gdy to co uważane jest za prawdzie w odniesieniu do części jakiejś większej całości, z tej wyłącznie przyczyny uznawane jest za nieuchronnie obowiązujące w stosunku do całości. Oto parę przykładów błędów * Na początku weźmy przykład spoza ekonomii. Jeżeli w sali kinowej jeden z widzów podniesie się, by lepiej widzieć ekran, to jego zachowanie jest skuteczne. Jeżeli jednak wszyscy widzowie pójdą jego śladem, to nie wszyscy z nich będą widzieli lepiej. Innymi słowy, działanie skuteczne dla jednostki, nie musi być skuteczne dla grupy ludzi. Mieliśmy okazję przekonać się, że to, co jest prawdziwe na poziomie przedsiębiorstwa, nie zawsze da się uogólnić na całą gospodarkę. Należy więc zachować szczególną ostrożność, gdy zakłada się, że coś co jest prawdą na poziomie przedsiębiorstwa czy gospodarstwa domowego jest również prawdą całej gospodarki i na odwrót. * Jeżeli pojedynczy rolnik pracuje w danym okresie więcej i wyprodukuje więcej aniżeli w okresie ubiegłym, jego sprzedaż wzrośnie, a zatem powinny z tego tytułu wzrosnąć również jego dochody. Jeżeli jednak wszyscy rolnicy pracują efektywniej lub sprzyja im przyroda, i osiągną wyższe niż ubiegłoroczne plony i zbiory, jest bardzo prawdopodobne, że łączne dochody z gospodarstw rolnych nie wzrosną, lecz wskutek „klęski urodzaju „spadną. * Pojedyncza firma może prowadzić działalność gospodarczą nawet wówczas, gdy jej przychody nie pokrywają w pełni poniesionych kosztów. Jest to niemożliwe w odniesieniu do wszystkich firm wytwarzających dany produkt * Wyższe ceny w jednej gałęzi produkcji mogą przynieść korzyści firmom pracującym w tej gałęzi. .Jeżeli jednak ceny wszystkich kupowanych i sprzedawanych dóbr wzrosną w jednakowym stopniu nikt nie znajdzie się w korzystniejszej sytuacji * Kolejnym błędem jest rozumowanie, że jeśli coś jest uważane przez wszystkich za prawdę, to jest to rzeczywiście prawdziwe. Za przykład może tu posłużyć twierdzenie:„ Wszyscy w Polsce wiedzą, że żądania płacowe wysuwane przez związki zawodowe są uczciwe i nie są nadmierne. Związki zawodowe domagają się jedynie tego, co się ich członkom słuszne się należy„. Chociaż teza taka może być wygłaszana nawet przez przeważającą część opinii publicznej, to wypowiedziach tych nie ma uzasadniających je faktów. * Dążenie poszczególnych osób do zwiększania swoich oszczędności fazie depresji gospodarczej może doprowadzić do zmniejszenia się oszczędności w skali całego społeczeństwa docsity.com Subiektywizm Teoria jest podstawowym narzędziem porządkowania faktów. Ale nawet w tak zwanych ścisłych naukach fizycznych to, w jaki sposób postrzegamy obserwowane fakty, zawiera subiektywizm badacza. Ludzie zaangażowani w badania, poza wiedzą specjalistyczną, ekonomiczną, posiadają również wiedzę ogólną, o charakterze światopoglądowym. Wiedza ta oraz doświadczenie życiowe kształtuje ich system wartości, to, co uważają oni za ważne i godne wspierania oraz ochrony. Te cechy badaczy, w szczególności wyznawany przez nich system wartości, wpływa na sposób postrzegania otaczającej rzeczywistości, na to np., jakie czynniki w życiu ekonomicznym w ogóle, czy też w obszarze prowadzonych badań uznają oni za ważne. Wpływa to na przebieg badań i na interpretację ich wyników. Subiektywizm powoduje, że proces uogólniania poglądów ekonomistów na określone zagadnienia może trwać długo a ponadto te same zjawiska i zachodzące między nimi związki mogą być przez różnych badaczy postrzegane i interpretowane w diametralnie odmienny sposób. Jest to jedna z istotnych przyczyn istnienia w obrębie współczesnej ekonomii tak wielu różnych szkół i nurtów. Niepewność w życiu gospodarczym Przeszło wiek temu francuski matematyk Laplace mniemał, że gdybyśmy dysponowali wystarczającą ilością danych i dostatecznym czasem na obliczenia, moglibyśmy przyszłość widzieć równie wyraźnie, jak teraźniejszość. Dzisiaj, w epoce niepewności, wiemy, że tak nie jest. W najściślejsze nawet nauki fizyczne wbudowany jest nieodłączny element nieprzewidywalności. Zaobserwowano np., że szczury nie zawsze wybierają tę samą drogę wyjścia z labiryntu. Freud uczył, że nasza podświadomość nieoczekiwanie wyłania się na powierzchnię i pobudza do zaskakujących działań. Przekonujemy się, że sam fakt, iż patrzymy na ludzi, wywołuje zmianę ich zachowań. Jedną z pierwszych przeszkód utrudniających akceptację rozumowania ekonomicznego jest taka oto. Sceptyk powiada: ,Pan mi mówi, że wyższe opodatkowanie benzyny prowadzi do zmniejszenia zużycia paliwa. Ale moja kuzynka ,pomimo wzrostu cen paliwa jeździ tak samo dużo , jak przed podwyżką . Zgłoszone przez krytyka zastrzeżenie jest trafne. Ekonomia nie jest nauką ścisłą. Prawa ekonomiczne sprawdzają się jedynie jako pewna przeciętna, nie jako ścisła i dokładna zależność .. U podłoża funkcji popytu w danym społeczeństwie znajduje się wiele milionów gospodarstw domowych, przy czym każde z nich wydaje pewną sumę w zależności od swego dochodu, bogactwa, gustów i idiosynkrazji.. Konsumpcja benzyny w pojedynczym gospodarstwie domowym w danym roku może być w najwyższym stopniu nieprzewidywalna, zależy ona bowiem od tego, czy rodzina kupiła sobie nowy samochód, czy wybrała się nim na długi urlop, czy członkowie rodziny pracują zarabiają i wydają też pozostają nie zatrudnieni . Ale indywidualne różnice znikają, gdy rozpatrujemy za- chowania przeciętne. Prawo liczb przeciętnych stwierdza, że przeciętne zachowania grupowe okażą się znacznie łatwiejsze do przewidzenia niż zachowanie poszczególnych jednostek. A zatem, nawet gdy w indywidualnych zachowaniach występują olbrzymie różnice (w odniesieniu do konsumpcji, oszczędności czy zakupów paliwa ), często konstatujemy wyraźne prawidłowości w zachowaniach społeczności traktowanej jako całość. Dzieje się tak w wyniku działania a prawa wielkich liczb Na zakończenie warto jeszcze raz podkreślić ważną cechę odkrywanych i formułowanych przez ekonomię zależności i prawidłowości w sferze działalności gospodarczej. Prawidłowości te ujawniają się jako pewna dominanta w masie zjawisk, zdarzeń. Np. ogólną zasadą jest, że w czasie złej koniunktury ludzie kupują mniej samochodów. Nie oznacza to jednak, że piosenkarz Elton John nie kupi sobie w tym okresie 3 nowych aut do już istniejącej kolekcji . Badania empiryczne jednak dowodzą, docsity.com że w czasie recesji faktycznie spada sprzedaż samochodów. To jest właśnie wyrazem działania prawidłowości ekonomicznych Statystyczny charakter praw ekonomicznych oznacza ,że działają one jedynie w przypadku masowego powtarzania się zdarzeń , których dotyczą. W masie jednorodnych działań znoszą się skutki oddziaływania czynników ubocznych przypadkowych a widoczne stają się związki istotne Statystyczny charakter praw ekonomicznych ma między innymi taki skutek ,że zawsze jest możliwe zaobserwowanie pojedynczego zaprzeczenia takiego prawa Zmienność warunkowe gospodarowania Twierdzenia, prawa i teorie ekonomii są prawdziwe jedynie w założonych przez badacza warunkach, w innych przestają obowiązywać.. Stąd też bardzo ważną przy poznawaniu rozmaitych teorii jest analiza przesłanek, na których są one oparte a zwłaszcza założeń upraszczających Prawa ekonomii nie mają uniwersalnego charakteru Opisywane przez nią związki zachodzą jedynie w ściśle określonych warunkach. Tymczasem warunki te są nie tylko złożone ,lecz także zmienne w czasie. W jednych społeczeństwach są one spełnione, a w innych nie. W jednych są one spełnione w większym a w innych w mniejszym stopniu. Wpływa na to m.in. poziom rozwoju danego społeczeństwa jego kultura polityczna i wynikający z niej społeczno gospodarczy . Na przykład, to, czy dane przedsiębiorstwo maksymalizuje wynik finansowy ,czy raczej koszty produkcji , zależy od tego, czy jest to przedsiębiorstwa prywatne czy państwowe, czy w firmie tej istnieją silne czy słabe związki zawodowe od zadowolenia których zależy kariera podejmującego decyzje dyrektora . W dotowanym przedsiębiorstwie państwowym uzależniony od związków zawodowych dyrektor będzie maksymalizował raczej fundusz płac ,natomiast w prywatnej spółce akcyjnej ,gdzie jego działalność rozliczają akcjonariusze przedmiotem maksymalizacji będzie zysk Przykładem wpływu zmienności warunków na działanie praw ekonomicznych jest odkryte na końcu lat pięćdziesiątych na podstawie empirycznych obserwacji prawo Phillipsa . Głosi ono ,że w wysoko rozwiniętych gospodarkach rynkowych takich jak Wielka Brytania, Francja, Niemcy i Stany Zjednoczone zachodzi odwrotna zależność między inflacją a bezrobociem. Kiedy stopa inflacji rośnie, stopa bezrobocia maleje i odwrotnie Jest oczywiste, że zależność ta nie mogła obowiązywać w ówczesnej Polsce. Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych w krajach realnego socjalizmu przedsiębiorstwa zachowywały się zupełnie inaczej niż w krajach Zachodu. Nie było tu w ogóle jawnego bezrobocia, a ceny ustalali urzędnicy państwowi. Co ciekawsze zależność ta już od dłuższego czasu nie występuję Jak z tego widać, by okryte przez ekonomie teorie mogły znaleźć jakiekolwiek zastosowania praktyczne niezbędne dokładne określenie zakresu obowiązywania konkretnych praw ekonomicznych, co wymaga wymienienia okoliczności, w których zaistnieniu regularności te zachodzą. Oczywiście, nie jest to łatwe. Opisana zmienność warunków, w których odbywa się gospodarowanie, powoduje, że krytyka twierdzeń ekonomicznych jest trudna. Zaprzeczające im fakty zawsze można wytłumaczyć niespełnieniem któregoś z niejasno określonych szczegółowych warunków ich obowiązywania. Nie trzeba dodawać, że utrudnia to gromadzenie prawdziwej wiedzy ekonomicznej. Mikroekonomia i makroekonomia Problemy ekonomiczne można rozpatrywać w skali mikro- i w skali makroekonomicznej.Do lat 30- tych XX w. wśród ekonomistów panowało powszechne przekonanie, że prawa ekonomiczne, określające zachowanie się gospodarstwa domowego, przedsiębiorstwa czy też całego kraju są identyczne. Po raz pierwszy Polak Kalecki i Anglik Keynes pokazali, że wcale tak być nie musi. Np. zwiększanie docsity.com