Modernizm i Młoda Polska Dr Magdalena Płotka, Prezentacje z Filozofia

Pobierz Modernizm i Młoda Polska Dr Magdalena Płotka i więcej Prezentacje w PDF z Filozofia tylko na Docsity!

Modernizm i Młoda Polska

Dr Magdalena Płotka

1. Ogólna nazwa tendencji artystycznych, jakie

pojawiły się na przełomie XIX i XX wieku, a ich

wspólną cechą było przeciwstawienie się

historycznym stylom w sztuce

2. Nazwa ruchu filozoficzno-religijnego w łonie

katolicyzmu, który przeciwstawiając się

pierwiastkowi racjonalnemu, podnosił rolę czynnika

emocjonalnego w wierze

W Polsce na okres modernizmu mówi się

„neoromantyzm” – powrót ku ideom Romantyzmu

 Najwybitniejsza postać drugiego pokolenia Młodej Polski

 Inspirował się Kantem, Fichtem, Nietzschem, Marksem.

 Wskazywał na irracjonalny wymiar życia, uważał, że dotychczasowe

doktryny filozoficzne nie przystają do rzeczywistości, nie są w stanie jej

„okiełznać”.

 Dzieje się tak dlatego, że „życie” (podstawowa kategoria filozofii

Brzozowskiego) zawiera w sobie dynamizm, wolność, zmienność,

otwartość na przyszłość i wolę twórczości, której owocem jest czyn.

 Życie jest rzeczywistością paradoksalną: skończoną i nieskończoną,

powszechną i indywidualizującą – jako takiej nie da się jej poznać

 Skoro nie da się poznać – podstawowym zadanie filozofii życia to

uzasadnienie czynu, czyli pracy, dzięki której przekraczamy granicę

poznawalności świata.

 Zdaniem SB ontologie to koncepcje wytworzone przez człowieka, który

nadaje sens swemu życiu i światu.

 Nie można więc żyć pod ciągłą presją zastanę rzeczywistości, tylko

nieustannie ją kreować.

 Aktywistyczna ontologia łączy się z aktywistyczną epistemologią –

poznajemy rzeczywistość w twórczym jej doświadczeniu w pracy

 Praca jest procesem, który poprzedza wszelkie systemy myślowe, od niej

zależy ludzkie bytowanie

 Z pracą wiąże się też poczucie odpowiedzialności wobec świata

 Brzozowski w swych licznych pracach (zmarł w wieku lat 33 z

niedożywienia) odniósł się krytycznie do dziedzictwa rzeczopospolitej

szlacheckiej, tradycji romantycznej oraz poglądów własnego pokolenia

 Krytykę zawarł w tekście „Legenda Młodej Polski”.

 Neomesjanizm z przełomu XIX i XX wieku powstał :

 1. jako sprzeciw wobec ideologii historycznej szkoły krakowskiej

(stańczyków)

 2. w nawiązaniu do kategorii pojęciowych wypracowanych przez mesjanizm

romantyczny: „naród”, „dusza narodu”, „misja narodowa”.

 Do neomesjanistów należeli: Wojciech Dzieduszycki, Stanisław

Szczepanowski

 Najwybitniejszy z nich to Wincenty Lutosławski – znawca Platona oraz

wynalazca metody porządkującej chronologię jego dialogów.

 Był autorem o rozgłosie międzynarodowym: głosił wykłady w USA, Genewie,

Lozannie i Paryżu.

 Poglądy jego to pluralistyczny spirytualizm – świat jest zbiorem bytów

duchowych

 W konstruowaniu wiedzy metafizycznej Lutosławski pierwszoplanową rolę

przyznał filozofom, a nie artystom, czym wyrażał swój dystans wobec

programów modernistycznych.

 W pismach Lutosławskiego pojawiają się wątki wprowadzenia zasad

chrześcijańskich do polityki oraz pierwszeństwo narodu przed państwem

 W czasie powstania styczniowego „sprawa polska”

nabrała rozgłosu

 I Międzynarodówka udzieliła poparcia powstańcom

(kwestia polska zyskał rozgłos międzynarodowy)

 Rozwój infrastruktury w zaborze rosyjskim

spowodował, że zaczęły się pojawiać pierwsze polskie

kółka socjalistyczne

 Ludwik Waryński zaczął organizować ruch

socjalistyczny w Polsce

 Jednak Waryński i jego otoczenie marginalizowali

kwestię narodową do tego stopnia, że przywódcy

międzynarodowego ruchu robotniczego musieli

przypominać Polakom, jaką rangę w walce o

wyzwolenie społeczne miały ich wcześniejsze zrywy

niepodległościowe.

 Umocnienie się socjalizmu zrodziło teoretyków socjalizmu.

 Krzywicki był socjologiem i etnologiem, ujmował marksizm

jako teorię rozwoju społecznego.

 Był autorem teorii „podłoża historycznego”: o rozwoju

społecznym decydują nie tylko warunki przyrodnicze, lecz

również czynnik antropologiczny, zbiorowa psychika, rodzaj

wykonywanych zajęć oraz wyznawane idee (wartości

społeczne).

 Idee mają charakter wędrowny, potrafią zmieniać miejsce i

czas, powodując zmianę formacji ekonomicznych i

społecznych, posiadają rangę czynników historiotwórczych.

 Źródłem idei są społeczeństwa rozwinięte, z których idee

wędrują do społeczeństw bardziej zacofanych.

 Czym jest utopia? – idee nie nadążają za biegiem wypadków.

 Inteligencja (warstwa) posiada znaczenie w rozwoju

społecznym (nie tylko proletariat).

 Modernizm wyszedł filozofii „na dobre”

 Przepływ filozofii do literatury mocno filozofię

rozpowszechnił

 Początek rozumienia filozofii jako

światopoglądu – czyli całościowej, spójnej i

względnie stałej wizji świata

 Filozofia zaczyna interesować się kulturą –

początek filozofii kultury

 Wzrosła ranga metafizyki oraz epistemologii

 Pozytywizm zyskał dojrzałość i zaczął

tworzyć podstawy współczesnej filozofii nauki

 Duża zainteresowanie psychologią (dotąd

zarezerwowana dziedzina dla filozofii)