Pobierz Finanse Publiczne: Podstawowe Funkcje, Teorie i Mechanizmy i więcej Opracowania w PDF z Bankowość i finanse tylko na Docsity!
1. FUNKCJE FINANSÓW
A) FUNKCJA ALOKACYJNA
Polega na podejmowaniu przez państwo działań związanych z pobieraniem i gromadzenie środków pieniężnych, w celu ich wykorzystania w realizacji zadań publicznych. Funkcja ta wynika z niedoskonałości rynku. Gdyby wszystkie dobra były alokowane poprzez rynek, to obywatele o niższych dochodach nie mieliby dostępu do np. usług zdrowotnych. Istotną rolę mają finanse publiczne, za pomocą których państwo dostarcza nieodpłatnie lub za częściową odpłatnością dobra podatnikom. Rynek nie osiąga alokacyjnej efektywności rozumianej przez Pareto , tj. stanu gospodarki, w którym zasoby są optymalnie wykorzystywane, a poziom dobrobytu społecznego jest maksymalny w danych warunkach.
B) FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA
Jest realizowana przez władzę centralną. Władze publiczne w formie grzywien, kar, składek na ubezpieczenia społeczne itp., dokonują przejęcia pewnej części dochodów od różnych podmiotów, a następnie dokonują ich podziału na rzecz innych podmiotów. Makroekonomiczny aspekt redystrybucji dochodów skupia się na całej gospodarce, polega na transferowaniu środków pieniężnych z sektora prywatnego do tzw. działów nietworzących dochodów lub do strefy budżetowej. Mikroekonomiczny aspekt redystrybucji dochodów dotyczy poszczególnych podatników oraz gospodarstw domowych. W funkcji redystrybucyjnej pojawia się problem sprawiedliwego rozłożenia ciężaru finansowania usług publicznych na podatników. Zniechęca ona także do aktywności zawodowej, ponieważ ubożsi podatnicy liczą na wsparcie socjalne.
C) FUNKCJA STABILIZACYJNA
Polega na wykorzystywaniu przez państwowe władze publiczne zjawisk finansowych do realizacji celów makroekonomicznych, czyli wzrostu gospodarczego, ograniczenie bezrobocia i inflacji, stabilizacji warunków ekonomicznych. Według M. Keynesa w funkcjonowaniu gospodarki rynkowej podstawową rolę odgrywa popyt. Popyt rośnie w sytuacji wzrostu gospodarczego, co prowadzi do wzrostu produkcji, dochodów, ograniczenia bezrobocia itp. Jednak ożywienie gospodarki nie trwa wiecznie. Zadaniem władz publicznych jest ograniczanie ekspansji gospodarki w momencie jej wzrostu oraz ożywianie aktywności gospodarczej, gdy pojawiają się symptomy kryzysu. Do realizacji funkcji stabilizacyjnej wykorzystuje się podatki, wydatki publiczne oraz instrumenty polityki pieniężnej.
D) FUNKCJA REKONWERSJI (ZAMIANY) WŁASNOŚCI
Pieniądz cyrkuluje między sektorem prywatnym a sektorem publicznym i odwrotnie. Owa cyrkulacja wyraża się zmianą własności pieniądza.
2. KLASTYCZNE TEORIE FINANSÓW
A) TEORIA LIBERALNA
Prekursorem jest Adam Smith. Rynek opiera się na własności prywatnych, jest duża konkurencja, a rolę państwa ogranicza się do stworzenia odpowiednich warunków dla funkcjonowania rynku. ograniczony i zrównoważony budżet państwa system podatkowy opiera się na podatkach pośrednich podatki niskie, neutralne dla podziału dochodów ukształtowanych w wyniku działania mechanizmu rynkowego podatki nie ograniczają zdolności do oszczędzania
B) TEORIA ORTODOKSYJNA
Przedstawiciel: A.C. Pigou. zrównoważony i ograniczony budżet państwa oszczędności równe inwestycjom komplementarność między konsumpcją, a oszczędnościami stała suma oszczędności w warunkach równowagi ekonomicznej
C) TEORIA INTERWENCYJNA
Prawo Wagnera – wraz z rozwojem społeczno – gospodarczym władze państwowe zgłaszają coraz większy (ponad proporcjonalny) popyt na dochody, jest to skutkiem rosnących wydatków Realizacja koncepcji Wagnera nosiła nazwę koncepcji państwa dobrobytu. koncepcja teorii interwencyjnej finansów - stworzona przez Keynesa, który uważał, że państwo nie jest w stanie funkcjonować jedynie opierając się na prawach rynku i wolnej konkurencji, aby gospodarka nie upadła musi być wspierana instrumentami finansowymi (np. wydatkami publicznymi, pożyczkami, podatkami), występowanie długu publicznego według Keynesa nie jest zjawiskiem niekorzystnym keynesizm to teoria makroekonomiczna stworzona przez J.M. Keynesa, zgodnie z którą gospodarka rynkowa jest ze swej natury niestabilna i wymaga aktywnej polityki gospodarczej państwa
3. NOWE TEORIE FINANSÓW
A) NEOLIBERALIZM
zrównoważony budżet państwa ograniczanie skali redystrybucji PKB przez system finansów publicznych jak najmniejszy budżet państwa neutralne podatki (nacisk) zmniejszanie długu publicznego
B) MONETARYZM
nacisk na podejście monetarne
D) MIĘDZYNARODOWY SYSTEM WALUTOWY
system złoty (1870-1914r.) o emisja banknotów przyporządkowana wymogom pokrycia rezerwami złota o bank centralny zobowiązany do kupna i sprzedaży złota po stałej cenie w walutach krajowych o swoboda wzajemnej wymiany różnych form pieniądza, w szczególności banknotów na złoto o swoboda międzynarodowa wywozu i przewozu złota system dewizowo-złoty o konferencja w Bretton Woods w lipcu 1944r. zapoczątkowała pierwszy międzynarodowy system walutowy, za porozumieniem międzynarodowym o dolar amerykański jako podstawa wymienialności na złoto o dolar amerykański jako jedyny umożliwia wymianę na złoto (35$ za uncję), wynika to z autonomicznych postanowień rządu amerykańskiego o jednym z celów było zapewnienie stabilności finansowej system wielodewizowy o w 1971 r. Nixon zawiesił wymienialność USD na złoto o w 1973 r. rząd USA wprowadził płynny kurs dolara Skutki: brak powiązania pieniądza z rezerwami złota, w teorii niczym nieograniczona emisja pieniądza
E) FUNKCJE PIENIĄDZA
miernik wartości – wyraża wartość obiektów ekonomicznych środek płatniczy – jest w stanie pokrywać zobowiązania środek wymiany środek tezauryzacji przedmiot zaufania – posiadacz pieniądza ufa, że może za niego nabyć dane dobro oraz ufa, że pieniądz posiada określoną wartość funkcja pozaekonomiczna
F) PIERWOTNA KREACJA PIENIĄDZA
Pierwotna kreacja pieniądza jest realizowana przez bank centralny poprzez: emisję środków pieniężnych udzielanie kredytów bankom depozytowo-kredytowym wypłata gotówki na rzecz jednostki budżetowej skup zagranicznych walut, dewiz skup krajowych papierów wartościowych (case Covid-19)
G) WTÓRNA KREACJA PIENIĄDZA
Odbywa się przez działalność kredytową banków komercyjnych.
utworzenie wkładu pierwotnego – zamiana pieniądza gotówkowego na bezgotówkowy (depozytowy), ilość pieniądza w obiegu się nie zmienia, tylko zmienia się jego forma utworzenie wkładu pochodnego – udzielenie kredytu Banki komercyjne prowadzą swoją działalność na podstawie: zaciągniętych pożyczek w banku centralnym zaciągniętych pożyczek międzybankowych własnych środkach zdeponowanych wkładach w banku
H) AGREGATY PIENIĘŻNE W POLSCE
Agregaty pieniężne to mierniki podaży pieniądza, służą do kontroli zasobów pieniężnych oraz do celów analitycznych. M0: gotówka w obiegu, w bankach, gotówkowe rezerwy banków w banku centralnym M1: M0 – gotówkowe rezerwy banków w banku centralnym + wkłady na żądanie M2: M1 + wkłady terminowe o płatności maksymalnie do 2 lat M3: M2 + bankowe papiery dłużne o terminie nieprzekraczającym 2 lat, w posiadaniu sektora poza bankowego
I) TEORIE PODAŻY PIENIĄDZA
teoria bankowa – banknoty emitowane przez banki są tylko w pewnej części pokryte złotem, resztę pokrycia stanowią weksle bankowe teoria obiegowa – wszystkie banknoty są pokryte złote, więc poziom cen zależy wprost proporcjonalnie od ilości pieniądza w obiegu teoria ilościowa
5. POLITYKA FINANSOWA
A) DEFINICJA POLITYKI FINANSOWEJ
Polityka finansowa – świadoma i celowa działalność osób i instytucji polegająca na ustalaniu i realizowaniu określonych celów za pomocą środków finansowych. Polityka finansowa jest jednym z narzędzi poprzez które państwo może realizować zadania w sferze publicznej oraz wpływać na realną sferę gospodarki.
B) ZADANIA POLITYKI FINANSOWE
wzrost gospodarczy walka z bezrobociem stabilizacja gospodarki dbanie o wartość pieniądza wspieranie konkurencyjności gospodarki czuwanie nad bezpieczeństwem systemu finansowego
dobro społeczne natomiast posiadają cechy fizyczne dóbr prywatnych, nie wykluczają istnienia konkurencyjnych dóbr prywatnych, przykłady: służba zdrowia, system edukacji
9. KRZYWA LORENZA
Krzywa Lorenza ukazuje nierówność w podziale dochodów w społeczeństwie.
10. BUDŻET PAŃSTWA
A) DEFINICJA BUDŻETU
Budżet państwa to plan finansowany zwierający planowane dochody i wydatki państwa w następnym roku budżetowym. Aspekty budżetu państwa: polityczny – akt zaufania publicznego ekonomiczny – pieniężne zasoby publiczne prawny – ranga konstytucyjna
B) FUNKCJE BUDŻETU
Ekonomiczne: alokacyjna, redystrybucyjna, stabilizacyjna, fiskalna, kredytowa, transferowa Polityczne: ustrojowa i demokratyczna
C) ZASADY BUDŻETU
zasada równowagi zasada powszechności zasada jedności zasada jawności zasada jednoroczności zasada operatywności zasada szczegółowości zasada realności zasada gospodarczości
D) SPOSOBY FINANSOWANIA DEFICYTU BUDŻETOWEGO:
skarbowe papiery wartościowe kredyty banków komercyjnych pożyczki spłaty udzielonych pożyczek i kredytów wpływy z prywatyzacji majątku państwowego z nadwyżek finansowych z lat ubiegłych z nadwyżek pochodzących ze środków unijnych inne operacje finansowe
11. PAŃSTWOWY DŁUG PUBLICZNY (PDP)
A) DEFINICJA
Państwowy dług publicznych to wartość nominalna zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora. PDP dotyczy zobowiązań z tytułu: wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężnej zaciągniętych kredytów i podatków przyjętych depozytów wymagalnych zobowiązań
B) CO SKŁADA SIĘ NA DŁUG PUBLICZNY?
DŁUG SKARBU PAŃSTWA + DŁUG SEKTORA UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH + DŁUG SAMORZĄDÓW
LOKALNYCH
C) KRYTERIA PODZIAŁU PDP
Państwowy dług publiczny dzielimy ze względu na: czas - długoterminowy i krótkoterminowy wierzycieli – wewnętrzy i zewnętrzny uwzględnienie inflacji – realny i nominalny metodę liczenia – brutto i netto
12. PROGI OSTROŻNOŚCIOWE
W Polsce obecnie obowiązują następujące progi ostrożnościowe relacji państwowego długu publicznego: 55% i 60%.
13. MNOŻNIK ZRÓWNOWAŻONEGO BUDŻETU
A) DEFINICJA
Mnożnik zrównoważonego budżetu to mechanizm polegający na tym, że wzrost wydatków państwa, któremu towarzyszy taki sam wzrost podatków, powoduje zwiększenie produkcji.
B) ZAŁOŻENIE
Korzyści z pobudzonego wzrostu gospodarczego są równe/większe od kosztów poniesionych na jego sfinansowanie.
C) WĄTPLIWOŚCI ZWIĄZANE Z JEGO FINANSOWANIEM
opóźnienia czasowe niepewność szacunków mnożnika efekt wypychania
