Motyw miłości w sonetach Petrarki, Opracowania z Filologia polska

Pobierz Motyw miłości w sonetach Petrarki i więcej Opracowania w PDF z Filologia polska tylko na Docsity!

Motyw miłosci w

sonetach Petrarki

Francesco

Petrarca

Jeden z pierwszych poetów pochodzący z Italii. Pisał zarówno po włosku jak i po łacinie. Syn notariusza z Florencji. Polityczne niesnaski zmusiły rodzinę Francesca do opuszczenia rodzinnego miasta. Osiedlili się w Prowansji nieopodal Awinionu, ówczesnej siedziby papieża. Francesco studiował prawo w Bolonii i w Montpellier. Po śmierci ojca wrócił do Awinionu i postanowił zostać duchownym. Stan duchowny nie przeszkodził poecie w założeniu rodziny, szczególnie silnie poeta związany był z córką, z której rodziną zamieszkał na starość. Słynny był z pięknej, literackiej łaciny, dorównującej twórczości Horacego, Cycerona czy Owidiusza. 8 kwietnia 1341 roku na rzymskim Kapitolu Petrarca został uwieńczony wieńcem laurowym – najwyższym odznaczeniem przyznawanym twórcom. Paradoksalnie, właśnie od tego momentu rozpoczął się okres głębokiego załamania psychicznego poety. Depresję pogłębiła epidemia dżumy (1348), która zabrała wielu przyjaciół pisarza. W tym roku umrzeć miała także bohaterka sonetów i ukochana poety – Laura. W 1353 roku Petrarca związał się z dworem Viscontich. Ostatnie lata życia spędził w willi w Arquà. Tam zmarł 19 lipca 1374 roku.

Sonet jako gatunek Sonet to mistrzowska struktura poetyckiego utworu literackiego, składa się z 14 wersów pogrupowanych w dwóch czterowierszach i dwóch trójwierszach. Pierwsza część najczęściej opisuje temat, następna dotyczy podmiotu wiersza, a ostatnia część zawiera refleksję na temat całości utworu. Wyróżniamy trzy odmiany sonetów:

• włoski jest najbardziej klasyczny – charakteryzuje się dwoma zwrotkami czterowersowymi (mają charakter opisowy) oraz dwoma trzywersowymi (które są refleksją)
• francuski – składa się z trzech czterowierszy i dwuwiersza na końcu
• angielski -w odmianie tej mamy podział na trzy zwrotki czterowierszowe i jedną dwuwierszową W sonetach cechą charakterystyczną są rymy. Sonety powstały we Włoszech w XIII – XIV wieku na fundamencie wzorów z poezji ludowej. Autorem ego utworu jest poeta szkoły sycylijskiej Lacopo (Giacomo) da Lentini. Najbardziej znanym twórcą sonetów w średniowieczu był włoski

Sonety do Laury - opis

• (^) To popularna nazwa cyklu wierszy, głównie sonetów, włoskiego poety Francesca Petrarki. Inną popularną nazwą jest Canzoniere , autor zaś zatytułował zbiór Drobne wiersze włoskie. Poprzez taki tytuł autor chciał pokazać, że utwory pisane po włosku – w przeciwieństwie do tych łacińskich – nie mają dla niego dużego znaczenia. W rzeczywistości jednak poeta pracował nad sonetami wiele lat. Canzoniere obejmuje 366 utworów, w tym: 317 sonetów, 29 canzon, 9 sekstyn, 7 ballad, 4 madrygały. Dzielą się na dwie części, cenzurą jest tu śmierć bohaterki zbioru, Laury. Pierwsza część obejmuje 263 liryki, druga 103. Każdy sonet jest samodzielnym utworem i może być analizowany niezależnie od jego miejsca w całości. Jednak poprzez umiejscowienie go w zbiorze, zyskuje dodatkowe znaczenie. Podmiot utworów wyznaje, że poznał Laurę w Wielki Piątek (dokładna data spotkania to 6 kwietnia 1327 r.) – a więc narodziny miłości ziemskiej są symboliczną śmiercią Boga. Jeśli zaś utwory przypisywać kolejnym dniom roku, pierwsza kancona na śmierć Laury wypada w dzień Bożego Narodzenia – wtedy też następuje przełom w sposobie myślenia podmiotu cyklu.
• Zgodnie z tradycją liryki średniowiecznej także imię ukochanej kobiety odsyła do symboli. Można wyróżnić jego 3 podstawowe pola semantyczne, pierwszym jest złoto (łac. aurum) – które odsyła do koloru włosów kobiety oraz do symboliki sakralnej. Drugie to powiew powietrza, sugerujący zmiany i niepokoje (wł. l'aura). Trzeci to laur (wł. lauro) – rozumiany jako wieniec laurowy – najwyższe odznaczenie poety lub jako odwołanie do znanego z Metamorfoz Owidiusza mitu o nimfie Dafne i goniącym ją bogu poezji Apollinie.
• (^) W Canzoniere Petrarka ma ambicje połączyć różne tradycje literackie. Zbiór nawiązuje do bogatej tradycji średniowiecznej liryki miłosnej, literatury włoskiej (Laura funkcjonuje w zaświatach jak Beatrycze z Boskiej komedii ), religii i filozofii chrześcijańskiej, która współgra harmonijnie z tradycją intelektualną i poetycką elegików rzymskich oraz z neoplatonizmem.
• Sposób przedstawienia Laury oraz sposób mówienia o miłości przeszły do kanonu poezji europejskiej. Canzoniere było dziełem niezwykle popularnym, Petrarka zaś znalazł wielu naśladowców. W ten sposób zrodził się petrarkizm – moda na pisanie miłosnych sonetów. Petrarkizm w Polsce nie był tak popularny, jednak na dziele Petrarki wzorowało się wielu późniejszych poetów m.in., Jan Andrzej Morsztyn, Adam Asnyk czy Antoni Słonimski.

Poezja erotyczna w wykonaniu Petrarki Czytając „Sonety do Laury” zobaczyć możemy nieprzeciętny obraz miłości mężczyzny do kobiety. Miłość ta jest opisana w sposób realistycz ny, czer piąca przy tym z poetyki mi łości dworskiej m.in. trubadurów. Nie jest to więc typowa poezja erotyczna, to raczej specyficzna odmiana poezji miłosnej, główną rolę grają tu raczej uczucia i dusza niż ciało i przyziemne pragnienie. Od kunsztu jego techniki pisarskiej powstała nowa tendencja literacka, wzorująca się na twórczości Petrarki – petrarkizm.

Petrarkizm

To tendencja literacka, polegająca na naśladowaniu twórczości renesansowego poety włoskiego Francesca Petrarki jako wzorca poezji miłosnej. Petrarkizm w poezji miłosnej to uwielbienie wyidealizowanej bohaterki, dociekliwość w opisywaniu i analizowaniu różnych odcieni uczuć. Zawiera ona repertuar chwytów dotyczących opisu wyglądu i doskonałości duchowej postaci. Wzorzec obowiązywał aż do okresu romantyzmu. W późniejszych epokach wiersze Petrarki miały wielu naśladowców. Opisy urody kobiecej zawarte w wierszach włoskiego mistrza stały się niedościgłym wzorem dla wszystkich poetów miłości, a imię Laury - symbolem idealnej kochanki. Naśladowcy Petrarki przejmowali od swojego mistrza sposób prezentacji ukochanej, subtelne analizy uczuć oraz charakterystyczne dla autora sonetów do Laury środki stylistyczne, takie jak antytezy i kontrasty. To zjawisko odwoływania się poetów europejskich do średniowiecznego wzorca było niezwykle trwałe, bo żywe aż do XIX wieku. W Polsce jednak Petrarkizm nie zyskał takiej popularności, jak w innych krajach europejskich. Przyczyny tego stanu rzeczy są złożone, m.in. brak tradycji filozofii neoplatońskiej i średniowiecznej miłosnej poezji rycerskiej.

Temat miłosci pojmowany w literaturze W Chrześcijaństwie miłość jest uznawana za jedną z trzech cnót teologicznych, obok wiary i nadziei. Nie sposób sobie wyobrazić życia bez miłości, jednak bardzo trudno opisać to uczucie słowami. To największe i najwspanialsze z ludzkich uczuć. Dzięki miłości nie czujemy się już samotni, możemy wreszcie naprawdę otworzyć swoje serce i duszę przed drugą, ukochaną osobą, gdyż, jak powiedział Lew Tołstoj: ,,...miłość to otwierać przed sobą duszę, razem myśleć i razem czuć...".

• (^) Można powiedzieć, że cała literatura jest o miłości, jednak nie chodzi tu tylko o wątki romansowe pomiędzy kochankami, ale także miłość rodzicielską, miłość do rodzeństwa, ojczyzny. Natura miłości zaprzątała umysły ludzkie już w czasach starożytnych. W ,,Biblii" Hymn ten opisuje cechy prawdziwej miłości, największego daru, jaki może otrzymać człowiek: ,,...Miłość jest cierpliwa, miłość jest dobrotliwa, nie zazdrości, miłość nie jest chełpliwa(...) Nie raduje się z niesprawiedliwości , ale się raduje z prawdy; Wszystko zakrywa, wszystkiemu wierzy, wszystkiego się spodziewa, wszystko znosi(...)Teraz więc pozostaje wiara, nadzieja i miłość, te trzy; lecz z nich największa jest miłość..." Platon w ,,Uczcie" przedstawił filozoficzną dysputę na temat miłości. Jeden z uczestników biesiady, Phaidros wygłasza następujące zdanie o miłości i jej bogu Erosie: ,,Wielkim bogiem jest Eros(...)sprowadza na ludzi największe dobra(...)Co bowiem ma służyć całe życie za przewodnika człowiekowi, który zamierza przeżyć swój czas pięknie, tego nie zaszczepią więzi rodowe, zaszczyty bogactwa, nic tak pięknie, jak miłość..." Dla filozofów miłość nierozerwalnie jest związana z pięknem i prawdą, jest nieśmiertelnością osiągniętą jeszcze za życia. Sokrates ostrzega swoich przyjaciół przed miłością czysto zmysłową , należy dążyć do poznania duszy miłowanej osoby, w ten sposób definiował miłość platoniczną.

Miłosc w sonetach petrarki Petrarka opisuje swą nieszczęśliwą miłość do Laury. Poeta stał się piewcą damy swego serca, którą nazywa ”słodką i gorzką przyjaciółką”. Laura to symbol poetyckiego natchnienia, Petrarka zobaczył ją w kościele w awinionie, kiedy była wtedy dziewiętnastoletnią kobietą i przez wiele lat poświęcał jej pełne miłości sonety, idealizował postać wybranki, drobiazgowo analizował przeżycia zakochanego mężczyzny oraz rozważał samą istotę miłości. Pisał o rozdarciu, sprzecznych uczuciach - bólu i radości, cierpieniu i szczęściu przynoszonym przez miłość. Uczucie jest u niego potęgą, której nie można się oprzeć, jakkolwiek i ona podlega przemijaniu, jak wszystko, co doczesne.

Sonet 157 Ten dzień, jak zawsze gorzki, lecz szczęśliwy, W sercu wycisnął jej żywe oblicze, Którego nigdy nie oddam prawdziwie; Jak często dzień ten wspominam, nie zliczę. Mogła iść w parze z najszlachetniejszymi. Gdy raz westchnienie z ust jej usłyszałem, Czy śmiertelniczka – pytam – czy bogini Wypogodziła niebo w kręgu całym? Twarz – śnieg gorący, włosy – czyste złoto, Rzęsy jak heban, oczy zaś – dwie gwiazdy, Skąd miłość wszystkich celnie rani oto. Perły – zęby, a róże purpurowe –

Sonet 283 Śmierci! Odarłaś z barw twarz najpiękniejszą I najpiękniejsze, jakie ziemia znała, Zgasiłaś oczy, a duszę, z dusz pierwszą, Z najpiękniejszego wytargałaś ciała. Nagle mi szczęście zabrałaś ze szczętem I położyłaś wieczyste milczenie Między jej mową a moim lamentem. Obrzydło mi już słuchanie, patrzenie. Lecz ona wraca koić mnie z frasunków, Wraca w przemożnym popędzie litości, Bo nie mam w życiu innego ratunku. Gdybym potrafił w rymach

W drugiej części zbioru poeta opiewa Laurę umarłą (kobieta miała umrzeć podczas wielkiej epidemii cholery w 1348 roku). Początkowo wydaje się, że śmierć ukochanej zmniejszy mękę oddalenia i braku wzajemności. We wcześniejszych sonetach poeta konsekwentnie podkreśla nieustanne trwanie wewnętrznych zmagań (np. „Właśnie się kończy rok szesnasty męki”), które miały trwać aż przez dwadzieścia jeden lat. Wkrótce przekonuje się, że zgon ukochanej wzmacnia jego tęsknotę. Ziemska śmierć Laury otwiera jej wrota nieba, duch ukochanej powraca do swego źródła i jest jeszcze bardziej doskonały. W drugiej części sonetów pojawiają się liczne odniesienia do niebiańskiej egzystencji Laury. Sam poeta nawiązuje mistyczną „rozmowę” ze swą muzą, która uspokaja go i pociesza. W ostatnich sonetach nasilają się też odniesienia do Boga, zaświatów. O ile wcześniejsze cierpienia zakochanego związane były z miłością ziemską, o tyle ból dojrzałego już mężczyzny znajduje ukojenie w wizjach cierpienia Chrystusa. Po latach zmagań poeta nadal nie potrafi uwolnić się od namiętności i tęsknoty. Czas przynosi mu jednak nową perspektywę, ukazującą możliwy sens doznanych uczuć. Podmiot liryczny wierzy, że doznał na ziemi największego możliwego szczęścia, które zostanie „wypełnione” po spotkaniu z duszą ukochanej w niebie.

Bibliografia http://www.chmuraczytania.pl https://tradycja.fandom.com/wiki/Laura_(ukochana_Petrarki) https://pl.wikipedia.org/wiki/Sonety_do_Laury https://sonety-do-laury.streszczenia.pl/ https://dyktanda.pl/sonet-gatunek-literacki https://pl.wikipedia.org/wiki/Petrarkizm https://www.bryk.pl/slowniki/slownik-terminow-literackich/69686-petrar kizm https://klp.pl/motywy-literackie/a-5732.html https://www.bryk.pl/wypracowania/jezyk-polski/motywy/2969-motyw-m ilosci-w-literaturze.html