Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

motyw śmierci w literaturze, Notatki z Historia i teoria literatury

literatura starożytna motyw śmierci notatki

Typologia: Notatki

2018/2019

Załadowany 28.06.2019

basiapy87
basiapy87 🇵🇱

5

(1)

2 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz motyw śmierci w literaturze i więcej Notatki w PDF z Historia i teoria literatury tylko na Docsity! W czasach średniowiecza ludzkie wyobrażenia o życiu po śmierci różniły się znacznie między sobą. Powstały dwa różne ideały dzięki którym można było zasłużyć sobie na godne życie wieczne. Był to ideał ascety i rycerza. Ludzie od zawsze próbowali wyobrazić sobie śmierć. Czynili to na wiele sposobów, ale najczęściej utożsamiano ją z rozkładającymi się zwłokami. Śmierć nierozerwalnie wiąże się z grozą i strachem. Człowiek z natury boi się śmierci i unika jej jak może. Pogrzeby są w naszej kulturze uroczystościami smutnymi, których nie należy przedłużać, bo sprawiają tylko przygnębiające wrażenie. Zwłoki, choćby najlepiej zachowane i bez śladów cierpienia, budzą odrazę i chęć ucieczki. W pewnym momencie człowiek musiał jakoś uchronić się od strachu, jakim napawała go śmierć. W ten właśnie sposób powstały przeróżne wierzenia i koncepcje na temat życia pozagrobowego. Świadomość, że śmierć ciała nie oznacza końca wszystkiego, była dla naszych przodków i jest wciąż dla nas niezwykle pocieszająca. Religia chrześcijańska kładzie akcent na życie po śmierci, które jest właściwie podstawą tego wyznania. Bóg przygotował dla sprawiedliwych nagrodę wieczną w niebie, a dla złych wieczne potępienie w piekle. Życie na ziemi jest natomiast tylko rodzajem przygotowania, sprawdzianu, jaki każdy z nas musi przejść, zanim spotka się ze Stwórcą na Sądzie Ostatecznym. W epoce średniowiecza śmierć była nieodłącznym elementem życia ludzkiego. Średniowiecze to epoka, w której królował niepodzielnie motyw śmierci. Przyczyny tego stanu są wielorakie. Przede wszystkim wspomnieć należy o dominacji religii katolickiej, której głównym hasłem było wówczas "memento mori", czyli "pamiętaj, że umrzesz". Poza tym liczne epidemie rozpowszechniały się wówczas na świecie, prowadzono wciąż nowe wojny, które przynosiły ból, zniszczenie i śmierć. Ludzie, którzy otoczeni byli przez wszechobecną śmierć, musieli jakoś ją oswoić. Z jednej strony powstawały więc liczne poradniki, jak dobrze umierać, z drugiej natomiast straszono śmiercią i potępieniem, by zachęcić wiernych do dobrego postępowania. Nic bowiem nie przekonuje tak bardzo, jak śmierć widziana na własne oczy. Jak już zostało wspomniane, Kościół katolicki postanowił wykorzystać strach ludzi przed śmiercią do celów wychowawczych i dydaktycznych. Postanowiono więc stworzyć wzory idealnej śmierci, która zapewnia zbawienie i prowadzi prosto do nieba. Jednym z takich parenetycznych dzieł była Pieśń o Rolandzie. Tytułowy bohater brał udział w walkach z poganami, będąc poddanym Karola Wielkiego. Wojna zakończyła się zwycięstwem chrześcijan, ale podczas powrotu do kraju niewierni zaskoczyli wojska Karola Wielkiego i rozbiły oddział, którym dowodził właśnie Roland. Bohater, widząc nieuchronnie zbliżającą się śmierć, nie uląkł się jej, ale ze spokojem oczekiwał na to, co miało się stać. Roland był szczęśliwy, że odchodzi z tego świata, ponieważ wiedział, że swoim życiem zasłużył sobie na wieczną nagrodę w niebie. Nie wbijał się jednak w dumę z powodu swoich zasług, ale ze skruchą wyznał przed Bogiem swoje grzechy i powierzył się Jego woli. W momencie śmierci spojrzał ostatni raz na swoją ojczystą Francję, a aniołowie zanieśli jego duszę do nieba. Ten średniowieczny utwór jest przykładem ujęcia śmierci w tamtych czasach, które uczy wiernych, jak należy umierać. Śmierć nie jest tutaj straszna, ale staje się nagrodą za prawe życie. Roland to przykład doskonałego rycerza i wiernego chrześcijanina, dla którego najwyższymi wartościami są Bóg, honor i ojczyzna. Dla takich ludzi niebo jest szeroko otwarte, a ból i cierpienie są niczym w porównaniu z wieczną nagrodą. Wiele było w średniowieczu sposobów ukazywania śmierci, ale najbardziej popularnym jest danse macabre, czyli taniec śmierci. Doskonałym przykładem zastosowania tego motywu w literaturze jest utwór zatytułowany Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią. Dzieło to jest dialogiem, jaki prowadzi wybitny uczony, Polikarp z upersonifikowaną Śmiercią. Jest ona przedstawiona jako rozkładający się trup kobiety. Budzi przerażenie, a zarazem zaciekawienie Mistrza Polikarpa. Umierająca kobieta ma być uosobieniem doczesnych dóbr i splendorów, które po śmierci ulegają rozkładowi i stają się nicością. Polikarp początkowo upada, przerażony tym, co zobaczył. Zachęcony jednak przez samą Śmierć, zadaje jej pytania na temat jej pochodzenia i powodów, jakie kierują nią, gdy odbiera ludziom życie. Dowiaduje się, że Śmierć ma nieograniczoną władzę, która dana jest jej dzięki grzechowi popełnionemu przez człowieka. Zabiera ona z tego świata wszystkich ludzi, bez względu na ich pochodzenie, majątek czy status społeczny. W wielkim korowodzie, na którego czele stoi Śmierć, tańczą obok siebie zarówno bogaci królowie, jak i ubodzy żacy, wobec Śmieci bowiem wszyscy są równi. Głównym celem utworu jest ukazanie potęgi śmierci, która może przyjść do każdego z nas w momencie, kiedy się tego najmniej spodziewamy. Nie da się przed nią uciec i w żaden sposób uchronić. Nie jest ona straszna tylko tym, którzy żyją roztropnie i pobożnie, bowiem oni po śmierci pójdą do nieba. Inny obraz śmierci głównego bohatera obserwujemy w utworze „Legenda o świętym Aleksym”. Tytułowa postać umiera w osamotnieniu i skrajnej nędzy. Należy jednak zaznaczyć, iż taki los był przez Aleksego świadomie wybrany. Wychował się on w ogromnym bogactwie i w rodzinie wykazującej wielką troskę o sieroty, wdowy i pielgrzymów. W noc poślubną Aleksy postanowił