Pobierz Myślenie krytyczne notaki i więcej Notatki w PDF z Filozofia, poglądy filozofów tylko na Docsity!
MYŚLENIE KRYTYCZNE - FAKULTET
1.PRAWDA
Nośnik: zdania, sądy, myśli Koncepcje: korespondencyjna, deflacyjna, pragmatyczna, epistemiczna
- zgodna z rzeczywistością
- obiektywna
- niezależna od umysłu
- zdanie^ „Ziemia obraca się^ wokół^ słońca”^ jest prawdziwe niezależnie od tego, co o tym myślimy 2.PRZEKONANIE
- subiektywne
- zależne od podmiotu
- S jest przekonany,^ że P = S myśli,^ że P jest prawdziwe Dwie osoby o sprzecznych przekonaniach nie mogą mieć jednocześnie racji Siła naszych przekonań powinna być wprost proporcjonalna do świadectwa na rzecz tych przekonań 3.RACJONALNE PRZEKONANIE
- przekonanie,^ że P (belief)
- przekonanie,^ że nie P (disbelief)
- zawieszenie sądu (suspend judgement) 4.FALLIBILIZM
- zawodność
- przekonanie uzasadnione/racjonalne nie musi być^ prawdziwe
- czasami mamy dobre podstawy do utrzymania danej tezy, a okazuje się^ ona nieprawidłowa 5.WIEDZA
- S wie,^ że P
- S jest przekonany,^ że P
- S posiada uzasadnienie,^ że P Wszystkie trzy warunki muszą być spełnione łącznie:
- Jeśli jestem przekonany,^ że P i P jest prawdziwe, ale nie mam uzasadnienia, to nie mam tej wiedzy
- Jeśli nie mam przekonania,^ że P to nawet jeśli P jest uzasadnione, nie mam wiedzy Uzasadnieniem dla P nazywamy zbiór powodów (reasons) albo przekonań, które wspierają lub pociągają za sobą P Jeśli zdanie P jest prawdziwe, to automatycznie wyklucza to prawdziwość niektórych innych zdań np.: Wszystkie jabłka są fioletowe -To jabłko jest różowe 6.DEDUKCJA ARGUMENT posiada dwa elementy: strukturę i treść Z prawdziwych przesłanek fałszywy wniosek - wnioskowanie dedukcyjnie niepoprawne
Wnioskowanie pewne - jeśli przesłanki są prawdziwe, to struktura wnioskowania zapewnia prawdziwość wniosku. Moc argumentów zależna od formalnej poprawności i tego, że przesłanki są uzasadnione i sensowne. 7.FORMA I TREŚĆ FORMA - niezależna od umysłu i obiektywna TREŚĆ - zależna od podmiotu i subiektywna TREŚĆ
- informacje jakie posiada S
- wykształcenie jakie posiada S
- osobiste przekonania 3 STOPNIE AKCEPTACJI PRZESŁANKI
- prawdziwa
- fałszywa
- zawieszamy są FALLIBILIZM - uzasadnienie przesłanki nie jest równoznaczne z jej prawdziwością SUBIEKTYWNOŚĆ - różne osoby mogą mieć inną opinię o przesłance SŁABE ARGUMENTY - poprawnie niepoprawne lub któraś z przesłanek jest nieuzasadniona MOCNE ARGUMENTY - formalnie poprawne, wszystkie przesłanki są uzasadnione 7.INDUKCJA dedukcja - gwarantowana pewność wniosku indukcja - prawdopodobieństwo konkluzji Jeżeli przesłanki są prawdziwe, to prawdopodobieństwo prawdziwości wniosków jest wyższe niż 50% Oparte o dane o charakterze statystycznym P1 - Zdecydowana większość flamandzkich studentów zna zarówno język flamandzki jak i francuski P2 - Lukas jest flamandzkim studentem W - Lukas zna język flamandzki i francuski Indukcja a wiedza Czy wnioskowania indukcyjne mogą dostarczać nam wiedzy? Potrzebna jest pewność (matematyka) Wystarczy prawdopodobieństwo. Poprawność, a prawdziwość - schemat jest poprawny formalnie nawet gdy przesłanki są fałszywe 8.PRAWDOPODOBIEŃSTWO - miara przewidywalności zjawisk, oczekiwanie względem rezultatu zdarzenia, którego wynik jest pewny RODZAJE PRAWDOPODOBIEŃSTWA:
- PROPORCJA - 8/10 dzieci w wieku gimnazjalnym cierpi na próchnicę
- CZĘSTOTLIWOŚĆ^ - W Seattle prawdopodobnie dzisiaj będzie padać
- RACJONALNE OCZEKIWANIE - Real Madryt prawdopodobnie zmasakruje Legię^ Warszawa OPERATORY ILOŚCI
Twierdzisz, że jest wielu bezdomnych, a ja nie znam żadnego. Ty hipokryto! - odwołanie się do zachowania S, aby zdyskredytować jego twierdzenie Dlaczego twierdzisz, że nie powinienem się rozwodzić, skoro sam rozwiodłeś się trzy razy. Dowód anegdotyczny - używanie osobistego doświadczenia lub pojedynczego przypadku do uzasadnienia jakiejś tezy Mój partner mnie zdradził, więc każdy mężczyzna zdradza. Całość i części - nie zawsze jeśli coś jest prawdą w odniesieniu do całości, to jest też prawdą w odniesieniu do części i vice versa Bóg, jest częścią trójcy świętej, więc trójca święta jest Bogiem. Równia pochyła - fałszywe twierdzenie, że jeśli zgodzimy się na jakieś x, to z konieczności pociągnie to za sobą niepożądane konsekwencje Y. Jeśli pozwolimy naszej córce nocować u koleżanki to wyprowadzi się z domu. Prawda leży pośrodku - twierdzenie, że stanowisko pomiędzy dwoma skrajnościami musi być prawdziwe Jeżeli jedni twierdzą, że nie można bić dzieci, a drudzy twierdzą, że można, to można bić dzieci czasami. Odwołanie do autorytetu - skoro autorytet stwierdził, że p, to musi być prawda Jeśli profesor Kowalski twierdzi, że seksistowskie żarty są śmieszne, to tak jest. The fallacy fallacy - przyjmowanie, że dane twierdzenie jest fałszywe tylko dlatego, że ktoś przedstawił nam kiepski argument na jego rzecz Słyszałeś w tej kiepskiej stacji radiowej, że jutro ma padać więc to na pewno nie jest prawda. Loaded question (pytanie z tezą) - zadajemy pytanie w takiej formie, że zawarta jest w nim nieprawdziwa bądź niekorzystna sugestia Czy to prawda, że przestała pani zdradzać męża? Odwołanie do uczuć - zamiast przedstawić racjonalny argument odwołujemy się do uczuć - strachu, wstydu, dumy, niepewności, nienawiści, litości Chcesz odmówić tych oświadczyn i sprawić mu ogromną przykrość? Wieloznaczność emfibolia - na skutek wady składni ekwiwokacja - użycie w jednym wnioskowaniu tego samego wyrażenia w dwóch różnych znaczeniach. Odwiedziłem dom kolegi, który jest bardzo brzydki. Każda gwiazda to płonący obłok gazu, Justin Bieber jest gwiazdą, Justin Bieber jest płonącym obłokiem gazu.
Nic z tego nie rozumiem - twierdzenie, że coś nie może być prawdziwe na podstawie tego, że trudno nam to pojąć Człowiek nie wylądował na księżycu, bo nie wyobrażam sobie jak to mogło się udać. Owczy pęd - twierdzenie, że popularność jakiegoś osądu uzasadnia jego prawdziwość Wiele osób twierdzi, że Michael Jackson żyje, więc na pewno tak jest. Odwołanie do natury - twierdzenie, że jeśli coś jest „naturalne” to musi być uzasadnione, skuteczne, dobre itp. Latanie samolotami jest niebezpieczne, bo latanie nie leży w naturze człowieka. Błąd hazardzisty - przekonanie, że istnieje zależność pomiędzy kolejnymi zdarzeniami o charakterze czysto losowym Dwa razy pod rząd wypadła mi reszka, więc teraz na pewno też tak będzie. No true scotsman - odwołanie się do swego rodzaju „czystości”, „oryginalności”, „autentyczności” mające służyć do podważenia kontrprzykładu obalającego naszą tezę A: Każdy Polak lubi białą kiełbasę. B: Lolek nie lubi. C: On nie jest prawdziwym Polakiem. Fałszywa dychotomia - prezentowanie alternatywy dwóch rozwiązań jako jedynych możliwych, podczas gdy mogą istnieć jeszcze inne możliwości Albo zostaniesz prawnikiem albo będziesz biedny. Begging the question (błąd koła) - wnioskowanie, w którym to co ma zostać udowodnione jest zawarte w jednej z przesłanek (tzn. konkluzja jest zawarta w przesłankach) Specjalny dar - próba obalenia kontrprzykładu, przez odwołanie się do specjalnego daru/ niedostatecznej wiary itp. Nie wygrałeś na loterii bo za słabo wierzyłeś w wygraną. Ciężar dowodu - domagamy się, aby to osoba zaprzeczająca istnieniu czegoś udowodniła jego brak. Udowodnij, że kosmici nie istnieją. Geneza/pochodzenie - Ocena czegoś tylko na podstawie tego skąd/od kogo pochodzi Nie można ufać sondażom, które publikują polskie media publiczne. Texas sharpshooter - dobierani dany danych tak, by pasowały nam do z góry założonej tezy. Obydwoje macie koty i lubicie chodzić do kina, więc na pewno się polubicie. 12.KORELACJA - współzależność dwóch własności X i Y występujących w danej populacji. POZYTYWNA - Prawdopodobieństwo wystąpienia Y rośnie wraz z prawdopodobieństwem wystąpienia X. np. Istnieje pozytywna korelacja pomiędzy paleniem, a zachorowalnością na raka.
14.ROZUMOWANIE STATYSTYCZNE
POPULACJA
- Zbiór obiektów, o których chcemy się^ czegoś^ dowiedzieć. Właściwy przedmiot naszego badania.
- Zwykle jest ogromny.
- Sondaż^ wyborczy - populacją^ jest zbiór wszystkich wyborców, którzy mają^ zamiar oddać^ głos w wyborach (to są miliony osób) PRÓBA
- Podzbiór (wycinek populacji)
- Zbiór obiektów, o których chcemy się^ czegoś^ dowiedzieć. Właściwy przedmiot naszego badania.
- Wyniki badania ekstrapolujemy na całą^ populację REPREZENTATYWNOŚĆ
- stopień^ w jakim wybrana próba odzwierciedla populację, pod względem własności istotnych dla wyniku badania
- Jakie są^ swłasności istotne dla badania preferencji wyborczych? Mierzona własność - własność/cecha, która jest przez nas rzeczywiście badana Obiektywna własność - to co rzeczywiście występuje w populacji Celność pomiaru - stopień, w jakim mierzona własność odzwierciedla własność obiektywną Błąd statystyczny - stopień w jakim mierzona własność odbiega od własności obiektywnej 15.NAUKOWY VS. ANEGDOTYCZNY Dlaczego z naszym myśleniem jest tak źle?
- Niereprezentatywność^ osobistych doświadczeń
- szkoły/nauczyciele czasami przekazują^ nieaktualne informacje
- media Osobiste doświadczenie - jednostkowe, subiektywne, niereprezentatywne Nauczyciele/szkoła - stare dane Przekazy medialne - pogoń za oglądalnością, człowiek ugryzł psa , czasami celowe manipulacje np. FOX News Najciekawsze przykłady: przemoc w gimnazjum, zagrożenie terrorystyczne EFEKT POTWIERDZENIA (CONFIRMATION BIAS)
- preferowanie informacji, które potwierdzają^ nasze wcześniejsze przekonania
- szczególnie silnie efekt zaznacza się^ w przypadku silnie ugruntowanych przekonań^ oraz kwestii wywołujących silne emocje 1.Pojedynczy przypadek 2.Generalizacja 3.Selektywność w pozyskiwaniu i interpretowaniu dowodów DWA SYSTEMY POZNAWCZE POTOCZNY - tworzenie wielu przekonań, szybki, na podstawie pojedynczych przypadków, podatny na liczne błędy NAUKOWY - pełen sceptycyzmu, powolny, dokładny, żmudny, na podstawie licznych świadectw, bardzo nieliczne błędy) SYSTEM POTOCZNY Geneza i uzasadnienie przekonań:
- książki, nauczyciele
- prasa, TV, internet
- rodzina i przyjaciele
- osobiste doświadczenia
- zdrowy rozsądek Sprawdzał się przez tysiące lat i często dalej sprawdza się w życiu codziennym:
- widzę^ chmury i biorę^ ze sobą^ parasol
- nie głaszczę^ lwa
- mama mówiła mi,^ że w dzieciństwie chorowałem na ospę^ wietrzną Jak unikać efektu potwierdzenia?
- Zadać^ sobie pytanie - skąd byśmy wiedzieli,^ że nasze przekonanie jest fałszywe? Jakie dane by obalały nasze stanowisko?
- Wyobrazić^ sobie,^ że nasza hipoteza/prognoza jest fałszywa i zapytać^ dlaczego tak się^ stało? METODA NAUKOWA
- Zapoznanie się z wieloma pracami na dany temat, pozyskiwanie informacji w poszukiwaniu pewnych wzorców (np. analizowanie danych dot. zachorowalności na grypę)
- Zadawanie sobie pytań by zagłębić problem (np. co to znaczy, że wit C jest dobra na grypę)
- Tworzenie testowalnych wyjaśnień, zjawisk (np. jeśli wit C pomaga na grypę, to znaczy, że skraca przebieg choroby)
- Ostre testy przy pomocy ślepej próby (eliminacja efektu placebo, grupa kontrolna)
- Konkluzja dot. hipotezy (nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic między osobami, które otrzymywały wit C, a grupą kontrolną)
- Peer review journals - recenzenci szukający dziury w całym
- metaanalizy NAJLEPSZY WYNALAZEK W HISTORII LUDZKOŚCI
- najbystrzejsi, najlepiej wykształceni ludzie krytycznie analizują^ wiele przypadków, a ich praca podlega stałej, rygorystycznej kontroli
- nie podlega tym ograniczeniom, co wiedza potoczna
- sukcesy medycyny najlepszym dowodem na potęgę^ nauki JAK ROZPOZNAĆ NIENAUKOWĄ ŚCIEMĘ?
- krzykliwy, sensacyjny tytuł
- „Mandarynki leczą^ raka”
- „Masło zabija”
- Takie artykuły często zniekształcają^ wydźwięk oryginalnych prac naukowych
- Aby się^ przekonać^ warto przeczytać^ oryginalny tekst
- Zwykle dostęp do artykułów naukowych jest płatny, ale abstrakt jest ogólnodostępny
- Kto przeprowadził^ i finansował^ badania?
- Jeśli były finansowane przez biznes należy zachować^ powściągliwość
- „85% osób zauważyło redukcję^ zmarszczek”
- Producentowi kremu zależy na takim wyniku
- Korelacja i przyczynowość
- Często mylone przez zwolenników teorii spiskowych
- Mała próba
- Badanie prowadzone na 11 kobietach
- Kompletnie niereprezentatywne
- Wiele badań^ z zakresu kognitywistyki ma małe próby
- Niereplikowalny wynik
- Wyniki badania przeprowadzone przez jeden zespół^ nie zostały potwierdzone przez inne zespoły
- Niereprezentatywna próbka
- Badanie prowadzone na studentach uniwersytetu Yale
- Brak grupy kontrolnej
- nie można wtedy wykluczyć^ efektu placebo
- w jakim czasopiśmie opublikowano pracę
- impact factor i peer review
Zasada kniec-szczyt -Ocena ostatniego wyjścia do restauracji: na ogół dokonywana błyskawicznie wiele różnych czynników (obsługa, wystrój, cena, jakość dania głównego, jakość deseru) Jak to jest możliwe, że tak szybko oceniamy wielowymiarowe doświadczenia? Jak oceniamy następującą wizytę w restauracji obsługa 3- danie główne 6 wystrój 3 deser 2+ cena 3- Pomimo przeciętnej średniej, prawdopodobnie będziemy wspominali wizytę w restauracji dobrze Tendencja do oceniania doświadczeń na podstawie ich najsilniejszego bodźca oraz efektu końcowego, z ignorowaniem intensywności i czasu trwania pozostałych bodźców Podstawowy błąd atrybucji Dlaczego uczeń otrzymał taką a nie inną ocenę ze sprawdzianu z matematyki? -przytłaczająca większość nauczycieli powiedziała, że to kwestia zdolności koncentracji (tzw. przyczyn wewnętrznych) -prawie nikt nie pomyślał o przyczynach zewnętrznych, okolicznościach (choroba, kłótnia z rodzicami, bezsenność) Skłonność do wyjaśniania zachowania obserwowanych osób w kategoriach przyczyn wewnętrznych i stałych (np.cech charakteru) przy jednoczesnym niedocenianiu wpływów sytuacji zewnętrznych. Efekt potwierdzenia -Jan Kowalski jest głęboko przekonany, że przy pełni księżyca ludzie stają się bardziej poirytowani -Pewnego dnia nie może zasnąć i czuje się rozdrażniony. Wychodzi przez okno, widzi okrągłą tarczę księżyca i myśli sobie: „No tak, nic dziwnego, że nie mogę zasnąć, w końcu jest pełnia!” -Kiedy mamy do przeanalizowania jakiś problem, to nasz mózg działa bardzo selektywnie -Często widzimy tylko jedną stronę medalu - tę bliższą nam -Tendencja do preferowania informacji, które potwierdzają wcześniejsze oczekiwania i hipotezy niezależnie od tego, czy są prawdziwe -Powoduje, że ludzie poszukują informacji i zapamiętują je w sposób selektywny -Efekt ten jest szczególnie silny w przypadku zagadnień wywołujących emocje i dotyczących mocno ugruntowanych opinii - aborcja, kara śmierci, polityka imigracyjna itp. Efekt pierwszeństwa -Informacja otrzymana wcześniej wywiera zazwyczaj większy wpływ na tworzenie się ogólnego wrażenia, niż informacja otrzymana później -pierwsza informacja stanowi punkt odniesienia dla kolejnych informacji jakie do nas docierają -np. szybko wyrabiamy sobie zdanie o nowo poznanej osobie i późniejsze zachowanie tej osoby interpretujemy w sposób zgodny z naszym pierwszym wrażeniem Zjawisko wrogich mediów -polega na skłonności ludzi o sprecyzowanych i ekstremalnych poglądach do twierdzenia, że media prezentujące neutralny punkt widzenia w rzeczywistości przedstawiają skrzywiony, bo jednostronny obraz sytuacji
Efekt aureoli -Tendencja do automatycznego przypisywania cech osobowościowych na podstawie pozytywnego lub negatywnego wrażenia. Innymi słowy „aureola” może być pozytywna lub negatywna -Punktualność jest dla mnie ważną cechą. Spotykam nową osobę i zauważam, że jest ona punktualna, więc będę skłonny myśleć, że jest też inteligentna, godna zaufania, uczciwa etc. -Spotykam osobę, którą oceniam jako niekulturalną. Będę skłonny myśleć o tym człowieku, że jest także np. leniwy i ma zaściankowe poglądy
