Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Uniwersalny model komunikacji Romana Jakobsona. Roman Jakobson, rosyjski językoznawca i teoretyk literatury, w swojej pracy Poetyka.
Typologia: Prezentacje
1 / 12
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
Wprowadzenie Przeczytaj Schemat interaktywny Mapa myśli Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Roman Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” 1960, nr 51/2, s. 434–
Język pełni określone funkcje. Niezależnie od tego, czy wygłaszamy wykład, czy bierzemy udział w niezobowiązującej konwersacji z przyjaciółmi – akt mowy jest zorientowany na jakiś efekt. Na pewno zauważasz różnicę między opowiadaniem anegdoty a pomrukiwaniem i potakiwaniem w celu podtrzymania wrażenia, że się tej anegdoty słucha. Zauważasz też różnicę między rozkazem posprzątania w pokoju a wykrzyknieniem „ale mi się dzisiaj nic nie chce!” Te sytuacje komunikacyjne różnią się tym, że pełnią inne funkcje, inny jest cel, a często też inne środki. Model komunikacji językowej oraz wywiedzione z niego funkcje języka opisał Roman Jakobson.
Twoje cele
Przeanalizujesz model komunikacji językowej. Przedstawisz typologię funkcji języka. Wyjaśnisz różnice pomiędzy funkcjami języka.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Pierwsze dwa elementy nie wymagają wyjaśnienia. Kontekst jest rozumiany najogólniej jako rzeczywistość pozajęzykowa wspólna dla nadawcy i odbiorcy. Ta cecha wspólności jest bardzo ważna, ponieważ bez niej nie sposób się porozumieć. Tak samo jednakowy dla nadawcy i odbiorcy powinien być kod , czyli język wypowiedzi. Dwie osoby mówiące w zupełnie różnych językach nie będą w stanie przeprowadzić skutecznego aktu komunikacji. Ważny jest też kontakt na linii nadawca – odbiorca, przy czym tego kontaktu nie należy rozumieć tak, że konieczna jest bezpośrednia wymiana komunikatów w czasie rzeczywistym. Komunikacja językowa bowiem to nie tylko typowa sytuacja rozmowy, ale też korespondencja listowna lub mailowa, a nawet zapis w testamencie ujawniony krewnym po śmierci autora czy wiersz dawno zmarłej poetki czytany na lekcji języka polskiego. Sam komunikat to treść, przekazana w określonej formie.
Na podstawie elementów aktu komunikacji językowej Jakobson wyróżnił 6 funkcji komunikacyjnych (funkcji języka). Każda funkcja jest związana z konkretnym elementem aktu wypowiedzi.
W akcie mowy poszczególne funkcje współistnieją, nie występują samodzielnie, choć któraś z nich może być wiodąca.
kod
język wypowiedzi
komunikat
między nadawcą i odbiorcą, umożliwiający im obu nawiązanie i kontynuowanie komunikacji.
[...]
Każdy z tych sześciu czynników determinuje inną funkcję języka. Chociaż rozróżniamy sześć podstawowych aspektów języka, nie moglibyśmy równocześnie znaleźć komunikatu słownego spełniającego tylko jedną funkcję. Odmienność każdorazowego aktu mowy polega nie na monopolu którejś z tych funkcji, ale na odmiennym porządku hierarchicznym funkcji. Źródło: Roman Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” 1960, nr 51/2, s. 434–435.
forma przekazu treści
kontakt
porozumienie na linii nadawca‐odbiorca
kontekst
rzeczywistość pozajęzykowa wspólna dla nadawcy i odbiorcy
nadawca
autor wypowiedzi
odbiorca
adresat lub adresaci wypowiedzi autora
Mapa myśli
Polecenie 1
Zapoznaj się z mapą myśli i podaj te funkcje języka, które pojawiają się najczęściej w codziennym użytkowaniu. Uzasadnij swoją odpowiedź i podaj przykłady.
Funkcje języka wg Jacobsona
ekspresywna impresywna (konatywna)
poznawcza
fatyczna^ metajęzykowa
poetycka
magiczna
przez nadawcę emocji oraz^ przejawia się w wyrażaniu uczuć za pomocą słów rozkazem, groźbą, prośbą, aodbiorcę przez nadawcę –^ polega na wpływaniu natakże prawie niezauważalnie, jak wspotach reklamowych jej odmiana to funkcjaperswazyjna
przedstawieniową lub^ nazywana też informatywną
polega na przekazywaniuinformacji
polega na mówieniu ojęzyku; wyrazistym przykładem są wszelkiehasła słownikowe, w których cała definicja pełnifunkcję metajęzykową w odniesieniu do definiowanejnazwy
to rozmaite wypowiedzi ocharakterze small talków, które nie służą niczemupoza podtrzymaniem kontaktu między nadawcą iodbiorcą
komunikat, jest domeną^ zorientowana na najróżniejszych zjawisk, odpoezji, przez przysłowia i wyborcze i reklamowedowcipy, po slogany
pomocą słów mówiący^ polega na tym, że za stara się kreowaćotaczającą go są to modlitwy, zaklęcia,przekleństwa, życzenia iślubowania rzeczywistość, wpływać najej kształt Przykład: „Biorę sobie ciebieza męża”.
Przykład: „To było straszne!” Przykład: „Nie powinieneśspotykać się z tą osobą”.
Przykład: „Jutro idę dodentysty”.
Przykład: „Onomatopeje towyrazy, które swoim Przykład: „Jak się masz?” brzmieniem przypominajądźwięki”.
sytuacji, kiedy nadawcy^ stosowana w każdej wypowiedzi, uczynieniu jejzależy na upiększeniu bądź to przyjemną dla oka iucha, bądź zaskakującą i zabawną, bądź po prostuchwytliwą i łatwą do zapamiętania
Przykład: „Z Kasią ci sięupiecze”.
Polecenie 2
Na podstawie mapy myśli wyjaśnij, na czym polega różnica pomiędzy funkcją magiczną a poetycką. Podaj obszary języka, w których najczęściej się owe funkcje pojawiają.
Ćwiczenie 1
Połącz element aktu komunikacji z właściwą funkcją.
kontakt funkcja fatyczna
kontekst funkcja metajęzykowa
kod funkcja poznawcza
odbiorca funkcja ekspresywna
komunikat funkcja poetycka
nadawca funkcja impresywna (konatywna)
輸
Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Na czym polega akt komunikacji językowej? Schemat komunikacyjny Romana Jakobsona
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe II. Kształcenie językowe.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
przeanalizuje model komunikacji językowej; przedstawi typologię funkcji języka; wyjaśni różnice pomiędzy funkcjami języka.
Strategie nauczania:
konstruktywizm; konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych; z użyciem komputera; podająca; drama.
Formy pracy:
praca indywidualna; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda; telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca:
Faza realizacyjna:
