Nadciśnienie tętnicze - Notatki - Żywienie człowieka | Notatki Dietetyka

Przez nadciśnienie tętnicze rozumie się utrwalone podwyższenie ciśnienia tętniczego

(zarówno skurczowego, jak rozkurczowego) powyżej normy określanej obecnie, zgodnie z

zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), jako 139 mm Hg dla ciśnienia

tętniczego skurczowego ("górnego") oraz 89 mm Hg dla ciśnienia tętniczego rozkurczowego

("dolnego"). Nadciśnienie rozpoznaje się po uzyskaniu wyników wielokrotnych pomiarów,

wykonywanych najczęściej powszechnie znaną metodą Riva-Rocci z użyciem uciskowego

mankietu gumowego. Nadciśnienie tętnicze jest chorobą bardzo rozpowszechnioną.

Głównymi czynnikami ryzyka są: wiek powyżej 60 lat (szacuje się, że po 65. roku życia

nadciśnienie występuje w Polsce u ok. 50% osób), płeć męska, obciążenie rodzinne, cukrzyca

typu 2, zaburzenia przemiany lipidów i palenie papierosów. Nadciśnieniu sprzyja też otyłość,

nadużywanie alkoholu i zmniejszona aktywność fizyczna. Choroba przebiega często bez

żadnych objawów klinicznych (podwyższone ciśnienie stwierdzane jest wtedy przypadkowo).

Groźne są powikłania, do których należą m.in.: choroba wieńcowa, udar mózgu,

niewydolność krążenia i uszkodzenie nerek. Nadciśnienie pierwotne (samoistne), tj. takie,

którego bezpośredniej przyczyny nie można ustalić (tak jest w ok. 95% przypadków

nadciśnienia), jest chorobą nieuleczalną, choć dającą się kontrolować.

Konieczne jest leczenie farmakologiczne. Najczęściej stosowane są beta-blokery i leki

moczopędne. Niezwykle ważny jest zdrowy styl życia: redukcja wagi ciała, ograniczenie

spożycia soli kuchennej, zwiększenie spożycia potasu i magnezu, rzucenie palenia

papierosów, ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych, zwiększenie aktywności

fizycznej. Układ krążenia porównuje się niekiedy do układu wodociągowego. Nie jest to

jednak hydrauliczny układ zamknięty, w którym ciecz wywiera we wszystkich kierunkach

niezmienne ciśnienie. W układzie krążenia ciśnienie wewnątrznaczyniowe zmienia się,

choćby z powodu różnej budowy tworzących ten układ ścian naczyń, na które napiera krew:

całkiem inną charakterystykę (wielkość, zmienność w czasie) ma ciśnienie w sprężystych i

dobrze umięśnionych (a więc stawiających opór krwi) naczyniach tętniczych, inną - w

delikatnych, niemal pozbawionych ściany naczyniach włosowatych, a jeszcze inną - w

wiotkich rozciągliwych podatnych naczyniach żylnych. Najważniejszy jednak jest fakt, że

układ ten jest wyposażony w serce - pompę tłocząco-ssącą, która regularnie kurcząc się i

rozkurczając, a więc wypychając i zasysając krew, w zasadniczy sposób wpływa na wielkość

i zmienność ciśnienia wewnątrznaczyniowego. Ten wpływ szczególnie silnie zaznacza się w

układzie naczyń tętniczych, z którymi serce jest ściśle fizjologicznie związane.

Wielkość i stopień zmienności ciśnienia panującego w naczyniach tętniczych ma zasadnicze

znaczenie dla normalnego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Od niego, bowiem zależy

odpowiedni dopływ do narządów docelowych świeżej krwi bogatej w tlen, substancje

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Nadciśnienie tętnicze - Notatki - Żywienie człowieka i więcej Notatki w PDF z Dietetyka tylko na Docsity!

Przez nadciśnienie tętnicze rozumie się utrwalone podwyższenie ciśnienia tętniczego (zarówno skurczowego, jak rozkurczowego) powyżej normy określanej obecnie, zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), jako 139 mm Hg dla ciśnienia tętniczego skurczowego ("górnego") oraz 89 mm Hg dla ciśnienia tętniczego rozkurczowego ("dolnego"). Nadciśnienie rozpoznaje się po uzyskaniu wyników wielokrotnych pomiarów, wykonywanych najczęściej powszechnie znaną metodą Riva-Rocci z użyciem uciskowego mankietu gumowego. Nadciśnienie tętnicze jest chorobą bardzo rozpowszechnioną. Głównymi czynnikami ryzyka są: wiek powyżej 60 lat (szacuje się, że po 65. roku życia nadciśnienie występuje w Polsce u ok. 50% osób), płeć męska, obciążenie rodzinne, cukrzyca typu 2, zaburzenia przemiany lipidów i palenie papierosów. Nadciśnieniu sprzyja też otyłość, nadużywanie alkoholu i zmniejszona aktywność fizyczna. Choroba przebiega często bez żadnych objawów klinicznych (podwyższone ciśnienie stwierdzane jest wtedy przypadkowo). Groźne są powikłania, do których należą m.in.: choroba wieńcowa, udar mózgu, niewydolność krążenia i uszkodzenie nerek. Nadciśnienie pierwotne (samoistne), tj. takie, którego bezpośredniej przyczyny nie można ustalić (tak jest w ok. 95% przypadków nadciśnienia), jest chorobą nieuleczalną, choć dającą się kontrolować. Konieczne jest leczenie farmakologiczne. Najczęściej stosowane są beta-blokery i leki moczopędne. Niezwykle ważny jest zdrowy styl życia: redukcja wagi ciała, ograniczenie spożycia soli kuchennej, zwiększenie spożycia potasu i magnezu, rzucenie palenia papierosów, ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych, zwiększenie aktywności fizycznej. Układ krążenia porównuje się niekiedy do układu wodociągowego. Nie jest to jednak hydrauliczny układ zamknięty, w którym ciecz wywiera we wszystkich kierunkach niezmienne ciśnienie. W układzie krążenia ciśnienie wewnątrznaczyniowe zmienia się, choćby z powodu różnej budowy tworzących ten układ ścian naczyń, na które napiera krew: całkiem inną charakterystykę (wielkość, zmienność w czasie) ma ciśnienie w sprężystych i dobrze umięśnionych (a więc stawiających opór krwi) naczyniach tętniczych, inną - w delikatnych, niemal pozbawionych ściany naczyniach włosowatych, a jeszcze inną - w wiotkich rozciągliwych podatnych naczyniach żylnych. Najważniejszy jednak jest fakt, że układ ten jest wyposażony w serce - pompę tłocząco-ssącą, która regularnie kurcząc się i rozkurczając, a więc wypychając i zasysając krew, w zasadniczy sposób wpływa na wielkość i zmienność ciśnienia wewnątrznaczyniowego. Ten wpływ szczególnie silnie zaznacza się w układzie naczyń tętniczych, z którymi serce jest ściśle fizjologicznie związane. Wielkość i stopień zmienności ciśnienia panującego w naczyniach tętniczych ma zasadnicze znaczenie dla normalnego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Od niego, bowiem zależy odpowiedni dopływ do narządów docelowych świeżej krwi bogatej w tlen, substancje

odżywcze, hormony i inne niezbędne czynniki regulacyjne. Ciśnienie w układzie tętnic zależy od siły i częstości skurczów serca, oporu, jaki stawiają ściany naczyń napływającej fali krwi, szczególnie naczyń drobnych, obwodowych, bogatych w tkankę mięśniową oraz od lepkości krwi. Wykazuje ono charakterystyczną zmienność, związaną z pracą serca. W czasie jego skurczu (dokładniej: w czasie skurczu lewej komory serca) krew z impetem wpada do aorty. Rozciągając ją, wytwarza maksymalne ciśnienie, zwane ciśnieniem skurczowym. W czasie rozkurczu lewej komory, gdy wrota z serca do aorty, utworzone przez zastawki półksiężycowate, są zamknięte, ciśnienie krwi w tętnicach znacząco się obniża aż do wartości minimalnej, określanej jako ciśnienie rozkurczowe. Gdyby nie elastyczność ścian dużych tętnic oraz sprawne działanie mechanizmów regulacyjnych-odruchowych (nerwowych), humoralnych i hormonalnych, kontrolujących napięcie mięśni ścian tętnic obwodowych, mogłoby w czasie rozkurczu serca dojść do spadku ciśnienia wewnątrznaczyniowego do wartości bliskich zera z dramatycznymi konsekwencjami, szczególnie ze strony narządów wyczulonych na niedotlenienie. Tętnice stanowią więc rodzaj amortyzatora, dzięki któremu pulsacyjny na starcie przepływ krwi staje się niemal ciągły, a wartości ciśniania skurczowego i rozkurczowego nie wykazują dramatycznych różnic. Ciśnienie tętnicze jest stale przez organizm regulowane i korygowane, dzięki czemu zapewniony jest stały dopływ krwi do wszystkich narządów i tkanek. Zawsze wyróżnione są te narządy, które mają dla ustroju kardynalne znaczenie (np. mózg, mięsień serca, nerki) i nie mogą być narażone na drastyczne wahania dostaw tlenu i energii. "Czasowo" zaś wyróżniane są te, które w określonym momencie są intensywnie eksploatowane (np. mięśnie szkieletowe w czasie wysiłku fizycznego, przewód pokarmowy - w czasie trawienia). Regulacja ciśnienia tętniczego krwi jest w związku z tym dość skomplikowana. Biorą w tym udział różne narządy i układy, z których najważniejszą rolę odgrywają nerki z układem RAA (renina-angiotensyna-aldosteron) i szeroko rozumiany układ neurohormonalny z udziałem katecholamin, wazopresyny, kortyzolu, aldosteronu. Niebagatelną rolę w regulacji ciśnienia tętniczego odgrywa ośrodkowy układ nerwowy, w tym kora. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) za górną wartość ciśnienia tętniczego skurczowego przyjmuje się 139 mmHg, zaś dla ciśnienia rozkurczowego 89 mm Hg. Mówi się też o tzw ciśnieniu tętniczym optymalnym, gdy jego wartość jest niższa od 120/80 mm Hg, prawidłowym, gdy wartość jest niższa od 130/85 mm Hg, oraz o tzw. ciśnieniu tętniczym wysokim prawidłowym, gdy wynosi ono od 130-139 mm Hg (ciśnienie skurczowe) oraz 85-89 mmHg (ciśnienie rozkurczowe). Nadciśnienie tętnicze to nic innego jak utrwalone podwyższenie ciśnienia tętniczego powyżej normy. Należy jednak pamiętać, że jednorazowy pomiar wykazujący podwyższone cisnienie tętnicze nie upoważnia do

Flawonoidy - Spożywanie warzyw w bogatych w flawonoidy (szpinak, brokuły, cebula, kapusta, seler, sałata, pomidory i w owocach (czarna porzeczka, owoce cytrusowe, śliwki, wiśnie, jabłka) wpływają na obniżenie ciśnienia tętniczego.

Tłuszcze - Należy ograniczyć spożycie tłuszczów, zwłaszcza tłuszczów nasyconych (tłuste mięsa, sery, masło, smalec) oraz twardych margaryn.

Energia - Wartość energetyczna spożywanych pokarmów powinna być dostosowana do zapotrzebowania danej osoby, natomiast u osób otyłych lub z nadwaga należy ograniczyć wartość energetyczną diety, gdyż redukcja masy ciała wpływa korzystnie na obniżenie ciśnienia. Całość dostarczonej energii powinna pochodzić w 25%-30% z tłuszczy, 15%-20% z białka i z 55% przez węglowodany.

Białko - Białko powinno stanowić około 10 – 15 % zapotrzebowania energetycznego i głównym jego źródłem powinny być ryby, białko jaj, drób oraz nasiona roślin strączkowych takich jaka soja. Jaja są źródłem pełnowartościowego białka, nasyconych kwasów tłuszczowych oraz jedno nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz przeciwutleniaczy (wit. E, A i beta – karoten) i witamin z grupy B. Jednakże z powodu dużej zawartości cholesterolu osoby z podwyższonym poziomem cholesterolu powinny ograniczyć spożycie całych jaj do 2 tygodniowo.

Nadciśnienie tętnicze - Notatki - Żywienie człowieka, Notatki z Dietetyka

Dokumenty powiązane

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Nadciśnienie tętnicze - Notatki - Żywienie człowieka i więcej Notatki w PDF z Dietetyka tylko na Docsity!