Pobierz Najważniejsze kodeksy prawa w Polsce i więcej Notatki w PDF z Prawo o ruchu drogowym tylko na Docsity!
Najważniejsze kodeksy prawa w Polsce
Wprowadzenie Przeczytaj Schemat Sprawdź się Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Maciej Suchorabski, Co grozi w Polsce za znieważanie symboli narodowych?, 17.07.2014 r., dostępny w internecie: prawo.gazetaprawna.pl [dostęp 12.11.2020 r.]. Źródło: Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037), dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 12.11.2020 r.]. Źródło: Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 1964 roku nr 9, poz. 59 z późn. zm.), dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 12.11.2020 r.]. Źródło: oprac. własne.
Źródło: (…), dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 12.11.2020 r.]. Źródło: Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 12.11.2020 r.]. Źródło: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93), dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 12.11.2020 r.]. Źródło: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141), dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 12.11.2020 r.].
Przeczytaj
Kodeks – szczególny rodzaj ustawy
Kodeksy w Polsce wydawane są w formie ustaw, jednak wśród innych aktów tej rangi wyróżniają się tym, że daną dziedzinę stosunków społecznych regulują w sposób kompleksowy, tak aby wszystkie dotyczące jej przepisy można było znaleźć w jednym akcie prawnym. Dlatego też kodeksy wydaje się jedynie dla szczególnie istotnych, wybranych obszarów prawodawstwa. Unormowanie całej dziedziny w jednym akcie prawnym ułatwia też spójną interpretację przepisów w nim zawartych. Zdarza się jednak, że mimo że jakaś ustawa reguluje kompleksowo wybraną dziedzinę społeczną, ustawodawca nie nadał jej nazwy kodeksu, a inną nazwę, np. „prawo” czy „ordynacja”. Jest tak na przykład w przypadku ustawy Prawo o ruchu drogowym, potocznie często nazywanej jednak, ze względu na swój charakter, kodeksem drogowym. Wśród obecnie obowiązujących w Polsce kodeksów znajdziemy m.in. kodeks cywilny, karny, rodzinny i opiekuńczy czy kodeks wyborczy.
Prawo cywilne
Znaczna część prawa cywilnego obowiązującego w Polsce znalazła uregulowanie w Kodeksie cywilnym. Uchwalony w 1964 r., zastąpił kilkanaście ustaw i innych aktów prawnych regulujących tę dziedzinę życia społecznego. Od tego czasu nowelizowano go dziesiątki razy, dostosowując przepisy do zmieniających się czasów i rzeczywistości społeczno‐politycznej. Kodeks cywilny zawiera przepisy prawa materialnego, czyli normy bezpośrednio regulujące stosunki między podmiotami prawa, określające przesłanki powodujące ich powstanie, zmianę lub wygaśnięcie, a także obowiązki lub zakazy oraz sankcje za ich nieprzestrzeganie. Postępowanie w sprawach uregulowanych w Kodeksie cywilnym, czyli normy prawa formalnego, określono w Kodeksie postępowania cywilnego.
Prawo cywilne koncentruje się przede wszystkim na relacjach między równorzędnymi podmiotami prawa – osobami fizycznymi i prawnymi. W Kodeksie cywilnym znalazła się między innymi kwestia spółek cywilnych. Funkcjonowanie osobowych i kapitałowych spółek handlowych ustawodawca uregulował jednak w Kodeksie spółek handlowych.
Prawo karne
Materialne prawo karne znajdziemy przede wszystkim w Kodeksie karnym , ale także w Kodeksie karnym skarbowym oraz w Kodeksie wykroczeń. Swoistym dopełnieniem tych aktów prawnych o normy prawa procesowego są odpowiednio Kodeks postępowania karnego oraz Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.
Postępowanie w sprawach z dziedziny prawa administracyjnego zostało jednak opisane w jednym akcie prawnym zawierającym normy formalne. Aktem tym jest Kodeks postępowania administracyjnego.
Inne dziedziny prawa
Oprócz trzech głównych gałęzi prawa, w których ustawodawca zdecydował się na opracowanie kompleksowych kodeksów zawierających normy materialne i formalne, jak w przypadku prawa cywilnego, karnego lub przynajmniej kodeksu obejmującego przepisy dotyczące procedur i postępowania, jak w przypadku prawa administracyjnego, funkcjonuje w polskim prawie kilka kodeksów poświęconych wybranym dziedzinom szczegółowym – Kodeks rodzinny i opiekuńczy , Kodeks wyborczy , Kodeks pracy oraz Kodeks morski.
Słownik
prawo materialne
przepisy prawa, które stanowią bezpośrednio o prawach i obowiązkach, nakazach i zakazach podmiotów prawa, określają sankcje za ich nieprzestrzeganie, a także wskazują sytuacje, których zajście powoduje powstanie, zmianę lub wygaśnięcie określonych stosunków prawnych pomiędzy podmiotami prawnymi
prawo formalne
przepisy prawa regulujące postępowanie przed organami wymiaru sprawiedliwości i administracji publicznej
ustawa
postępowania administracyjnego, została oparta? Źródło: Philippehanna, licencja: CC BY-SA 4.0.
Zastanów się na podstawie przepisów jakiego kodeksu można podać do wiadomości publicznej informacje o kandydatach na posłów i senatorów. Źródło: Silar, licencja: CC BY-SA 4.0.
akt normatywny o charakterze ogólnym i abstrakcyjnym, powszechnie obowiązujący, w Polsce uchwalany przez sejm przy udziale senatu i Prezydenta RP
Ćwiczenie 1
Ćwiczenie 2
Przeczytaj spis zawartości wybranego kodeksu i przeanalizuj jego strukturę. Na jakie elementy podzielona została treść kodeksu? Jakie są zależności między tymi elementami? Jakie najważniejsze kwes e uregulowane są w kodeksie?
Nazwa wybranego kodeksu:
Podział kodeksu – najważniejsze elementy i zależności pomiędzy nimi:
Najważniejsze kwes e uregulowane w kodeksie:
Wyszukaj w Internetowym Systemie Aktów Prawnych obowiązujący, ujednolicony tekst wybranego kodeksu. Wybierz zagadnienie, które wydaje ci się najważniejsze lub które cię zaintrygowało, i wyjaśnij, czego dotyczy, oraz podaj przykładowe regulacje dotyczące tego zagadnienia.
Wybrane zagadnienie uregulowane w kodeksie:
Wyjaśnienie zagadnienia:
Przykładowe regulacje:
Sprawdź się
Pokaż ćwiczenia: 輸 醙 難
Ćwiczenie 1
Wskaż, w którym roku uchwalono Kodeks cywilny.
Ćwiczenie 2
Wskaż kodeksy zawierające przepisy prawa materialnego.
Kodeks postępowania cywilnego
Kodeks karny skarbowy
Kodeks postępowania administracyjnego
Kodeks cywilny
Kodeks karny
życiu lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią,
przedmiotem, środkiem lub sposobem, podlega karze pozbawienia
wolności na czas nie krótszy od lat 3.
Źródło: Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 12.11.2020 r.].
Na podstawie przytoczonych przepisów rozstrzygnij o klasyfikacji czynu zabronionego określonego w art. 280 § 2. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Klasyfikacja czynu zabronionego:
Uzasadnienie:
Ćwiczenie 4
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
(…)
Art. 56. § 1. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład
pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał
małżeństwo przez rozwód.
Źródło: (…), dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 12.11.2020 r.].
(…)
Art. 940. § 1. Małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli
spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy,
a żądanie to było uzasadnione.
Źródło: (…), dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 12.11.2020 r.].
Rozstrzygnij, czy przytoczone przepisy pochodzą z jednego kodeksu obowiązującego w Polsce. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Rozstrzygnięcie: tak
Uzasadnienie:
Materiały źródłowe do ćwiczeń 7–
Ćwiczenie 6
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
(Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141)
Art. 2. Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy
o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy
o pracę.
Źródło: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141), dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 12.11.2020 r.].
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
(Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93)
Art. 627. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje
się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty
wynagrodzenia.
Źródło: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93), dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 12.11.2020 r.].
Rozstrzygnij, czy przyjmujący zamówienie w formie umowy o dzieło na podstawie art. 627 Kodeksu cywilnego jest pracownikiem w rozumieniu art. 2 Kodeksu pracy. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Rozstrzygnięcie: tak
Uzasadnienie:
Źródło I
Źródło II
(…)
Kodeks A
Rozdział XVII
Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej
Art. 137. § 1. Kto publicznie znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa
godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwowy,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do roku.
Źródło: (…), dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 12.11.2020 r.].
(…)
Kodeks B
Art. 24. § 1. Sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji we wszystkich
sprawach, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości
innego sądu.
§ 2. Sąd rejonowy rozpoznaje ponadto środki odwoławcze
w wypadkach wskazanych w ustawie.
Art. 25. § 1. Sąd okręgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach
o następujące przestępstwa:
1) o zbrodnie określone w Kodeksie karnym oraz w ustawach
szczególnych;
2) o występki określone w rozdziałach XVI i XVII oraz w art. 140–142,
art. 148 § 4, art. 149, art. 150 § 1, art. 151–154, art. 158 § 3, art. 163 § 3 i 4,
art. 165 § 1, 3 i 4, art. 166 § 1, art. 173 § 3 i 4, art. 185 § 2, art. 189a § 2,
art. 210 § 2, art. 211a, art. 252 § 3, art. 258 § 1–3, art. 265 § 1 i 2, art. 269,
Ćwiczenie 8 Przeanalizuj przytoczone przepisy prawne i rozstrzygnij, czy gdyby Polacy zareagowali na przegraną polskiej reprezentacji narodowej w taki sposób, jak kibice brazylijscy, czyli podpalając flagi biało-czerwone, dopuściliby się przestępstwa, a jeśli tak, to jakiego rodzaju. Uzasadnij swój wybór.
Rozstrzygnięcie: tak
Rodzaj przestępstwa: Uzasadnienie:
Ćwiczenie 9 Wskaż sąd właściwy rodzajowo do orzekania w takiej sprawie w pierwszej instancji i uzasadnij swój wybór, przytaczając odpowiednie przepisy prawne.
Sąd właściwy do orzekania w sprawie: Uzasadnienie:
Ćwiczenie 10
Zapoznaj się z tekstami i wykonaj ćwiczenia.
Tekst I
Janusz i Grażyna Kowalscy wybudowali w 2016 r. na należącej do nich działce rekreacyjnej dwupiętrowy dom jednorodzinny o powierzchni użytkowej 220 m , nie uzyskawszy wcześniej stosownego pozwolenia na budowę. W związku z brakiem pozwolenia na budowę domu państwa Kowalskich Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego podjął w 12 listopada 2018 r. decyzję, w której nakazał małżeństwu rozbiórkę budynku. Obawiając się niekorzystnego dla nich obrotu spraw, małżonkowie postanowili w miarę możliwości unikać napływającej do nich korespondencji urzędowej.
Źródło: oprac. własne.
Tekst II
2
(…)
Art. 39. Organ administracji publicznej doręcza pisma za
pokwitowaniem przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy
z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz.U. z 2018 r. poz.
2188 oraz z 2019 r. poz. 1051, 1495 i 2005), przez swoich
pracowników lub przez inne upoważnione osoby lub organy.
Art. 40. § 1. Pisma doręcza się stronie, a gdy strona działa przez
przedstawiciela – temu przedstawicielowi.
§ 2. Jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się
pełnomocnikowi.
Jeżeli ustanowiono kilku pełnomocników, doręcza się pisma tylko
jednemu pełnomocnikowi. Strona może wskazać takiego pełnomocnika.
Art. 42. § 1. Pisma doręcza się osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub
miejscu pracy.
§ 2. Pisma mogą być doręczane również w lokalu organu administracji
