Naród, mniejszości narodowe i etniczne, Notatki z Wiedza o społeczeństwie

Pobierz Naród, mniejszości narodowe i etniczne i więcej Notatki w PDF z Wiedza o społeczeństwie tylko na Docsity!

Naród oraz mniejszości narodowe i etniczne są podstawowym fundamentem, na którym zbudowane jest państwo. Ich definicje są różnie formułowane, ale koncepcja pozostaje niezmienna. Narodem nazywamy ukształtowaną historycznie trwałą wspólnotę mającą własne terytorium, język, kulturę, instytucje polityczne oraz poczucie tożsamości i odrębności od innych zbiorowości. Do powstawania i rozwoju narodu przyczynia się wiele elementów, które nazywamy czynnikami narodotwórczymi , są to m.in.:  Świadomość narodowa - indywidualna deklaracja przynależności do narodu, świadomość wspólnotowości wobec członków własnego narodu i odrębności wobec przedstawicieli innego;  Wspólny język- spajający członków oraz przyczyniający się do powstawania innych elementów kultury narodowej np. pieśni, powieści;  Gospodarka - jednoczenie się narodu pod wpływem wspólnych dóbr i narzędzi, które przyczyniają się do dynamicznego rozwoju krajowej gospodarki;  Terytorium - naród formuje się na określonym obszarze, nazywanym w późniejszej fazie ojczyzną , ma on swoją historię i świadczy o odrębności narodu;  Wspólne pochodzenie etniczne - podstawą ukształtowania się narodu jest często pewna grupa etniczna;  Integracja społeczna -zacieśnianie się więzi między małymi grupami, które stopniowo prowadzi do ukształtowania się dużych zbiorowości;  Świadomość wspólnej historii;  Dziedzictwo kulturowe- stanowi podstawę indentyfikacyjną narodu oraz jest warunkiem jego istnienia i źródłem poczucia odrębności od innych narodów;  Własne państwo - określające zasady i cele żyjącej w nim zbiorowości oraz posiada odrębną historię;  Symbole narodowe - są przejawem rozwoju narodu, jego kultury i historii oraz są źródłem poczucia wspólnoty Naród jest wspólnotą o charakterze politycznym i kulturowym. W naukach społecznych zostały wyodrębnione pewne koncepcje , różniące się stanowiskami, który z tych czynników odgrywa ważniejszą rolę w procesie kształtowania się narodu:  Koncepcja etniczno-kulturowa , w której czynnikami narodotwórczymi są wspólny język, kultura i przekonanie o tym samym pochodzeniu etnicznym. Tak ukształtowana wspólnota narodowa powołuje do życia własne państwo. Przykładami takich narodowości są Niemcy, Rosjanie, Kurdowie, Czeczeni, Grecy i Irlandczycy.  Koncepcja polityczna , w której naród kształtuje się w ramach państwa jako wspólnota polityczna obywateli. W tym modelu pochodzenie etniczne i kultura mogą być niejednorodne. Narodami politycznymi są np. Amerykanie, Kanadyjczycy i Australijczycy. Warunkiem istnienia narodu jest tożsamość narodowa , czyli odczuwanie przez jego członków więzi ze sobą, podzielanie wspólnych wartości, a także przeświadczenie o odrębności od innych narodów. Źródłami poczucia tożsamości narodowej są język, kultura, ojczyzna, historia, własne państwo oraz historia. Naród może utracić tożsamość wskutek asymilacji , czyli wchłonięcia przez inną nację, po przez przejęcie obcego języka i kultury. Proces ten przebiega najczęściej spontanicznie, jednak zdarza się, że jest narzucony przez państwo. Asymilacji najczęściej podlegają mniejszości narodowe i etniczne oraz imigranci. Procesem odwrotnym do asymilacji jest natywizacja , czyli powrót do kultury rodzimej oraz przywracanie elementów własnej tożsamości narodowej. Każdy naród posiada określone zachowania oraz postawy wobec ojczyzny i narodu. Dzielimy je m.in. na:  Patriotyzm - przywiązanie do własnego narodu, miłość do ojczyzny. Patriotyzm jest postawą wynikającą z przynależności do grupy oraz pożądaną, ponieważ wywołuje poczucie solidarności, jedności i odpowiedzialności. Polega na poszanowaniu tradycji i kultury narodowej, gotowości do

obrony kraju i troszczeniu się o jego dobro. Jedną z cech patrioty jest wywiązywanie się z obowiązków obywatelskich np. płacenia podatków.  Kosmopolityzm - indywidualna postawa, która polega na uznawaniu całego świata za ojczyznę. Kosmopolita odrzuca podziały polityczne, narodowe, kulturowe. Odczuwa bliską więź z innymi narodami i jest do nich pokojowo nastawiony. Wyraża się on w dążeniach do zrównania praw wszystkich narodów i podejmowania globalnej współpracy.  Nacjonalizm - przekonanie, że naród to najważniejsza forma życia społecznego. Dla nacjonalisty własny naród jest wartością nadrzędną, której interesów powinno bronić państwo. Nacjonaliści są również negatywnie nastawieni wobec cudzoziemców.  Ksenofobia - cechuje się wrogością w stosunku do obcych oraz ich kultur. Przyczyną takiej postawy są często nastroje nacjonalistyczne i kryzysy ekonomiczne.  Szowinizm - bezkrytyczny stosunek do własnego narodu, połączony przekonaniem o jego wyższości i wrogością wobec pozostałych nacji. Szowinista przyznaje swojemu narodowi prawo do podboju innych. Ta postawa jest skrajna formą nacjonalizmu.  Rasizm - przekonanie o występowaniu nierówności intelektualnych i biologicznych pomiędzy rasami. Z tej postawy wynika pogląd, że rasy ,,wyższe” mają prawo panowania nad rasami ,,niższymi”. Głoszenie poglądów rasistowskich w większości państw jest karalne.  Antysemityzm- wrogie nastawienie do osób pochodzenia żydowskiego. U jego źródeł leżą czynniki religijne, etniczne, rasowe lub ekonomiczne. Przez stulecia ta postawa upowszechniła się w Europie. W hitlerowskich Niemczech antysemityzm stał się częścią ideologii państwowej, czego tragiczną konsekwencją był Holokaust. Polska jest krajem jednolitym pod względem narodowościowym i etnicznym, mniejszości stanowią nie więcej niż 3% ogółu ludności. Za mniejszość narodową zgodnie z polskim prawem uznaje się grupę obywateli, która ma mniejszą liczebność niż pozostała część ludności Polski, stara się zachować swoją indywidualną kulturę, język, tradycję i historię oraz utożsamia się z innym narodem posiadającym własne państwo. Jeśli dana grupa nie spełnia warunku dotyczącego istnienia państwa, jest określana jako mniejszość etniczna. W Polsce zamieszkuje dziewięć mniejszości narodowych: niemiecka, białoruska, ukraińska, rosyjska, litewska, żydowska, czeska, słowacka i ormiańska oraz cztery mniejszości etniczne: Romowie, Łemkowie, Tatarzy i Karaimi. Prawa mniejszości narodowych i etnicznych są zagwarantowane w Konstytucji RP i ustawach, przede wszystkim Ustawie z dnia 6 stycznia 2005 roku o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Podstawowymi prawami mniejszości w Polsce są m.in.:  Zakaz dyskryminacji oraz istnienia organizacji, które głoszą nienawiść rasową i narodowościową,  Wolność zachowania języka i tradycji,  Możliwość tworzenia instytucji społecznych, edukacyjnych i religijnych,  Prawo posługiwania się własnym językiem oraz jego nauczania w szkołach,  Możliwość wprowadzenia podwójnego nazewnictwa miejscowości, ulic i placów oraz używania języka mniejszości w gminach, w których dana mniejszość stanowi co najmniej 20% mieszkańców,  W wyborach do Sejmu RP zarejestrowane przez nich komitety wyborcze nie muszą przekraczać 5- procentowego progu wyborczego w skali kraju, aby brać udział w podziale mandatów w okręgu, Prawa mniejszości są także zagwarantowane w umowach międzynarodowych , przede wszystkim w Konwencji ramowej o ochronie mniejszości narodowych przyjętej przez Radę Europy, również w traktatach dwustronnych.

7. Dominika Janowska (klasa IAG)