Nauki o organizacji Wykład, Egzaminy z Systematyka

Pobierz Nauki o organizacji Wykład i więcej Egzaminy w PDF z Systematyka tylko na Docsity! Nauki o organizacji Wykład - część I 1 Nauki o organizacji kierunek: Zarządzanie dr Rafał Kusa Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Zarządzania WYKŁAD część I dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 2 Plan wykładu Cechy organizacji jako systemu Istota efektu synergicznego i efektu organizacyjnego Modele organizacji. Organizacja a instytucja Kontraktowy model organizacji Systematyka i charakterystyka otoczenia organizacji Istota i przejawy społecznej odpowiedzialności organizacji dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 3 Pochodzenie terminu „organizacja” organizo (łac.) – tworzenie uporządkowanych, harmonijnych całości organisatio (łac.) – system dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 4 Podstawowe ujęcia terminu „organizacja” • rzeczowe – jako nazwa rzeczy • atrybutowe – jako ocena działania lub stanu rzeczy • czynnościowe – jako zorganizowany sposób działania, czyli zespół czynności dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 5 Ujęcia i znaczenia terminu organizacja ujęcia znaczenia rzeczowe rezultatowe atrybutowe czynnościowe czynnościowe dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 6 Definicje organizacji Organizacja – wyodrębniony z otoczenia, wewnętrznie uporządkowany zbiór powiązanych ze sobą elementów Organizacja – zorganizowana grupa ludzi o wspólnym programie i celu Organizacja to pewien rodzaj całości, której wszystkie składniki współprzyczyniają się do powodzenia całości [T.Kotarbiński] Organizacja to uporządkowany system celowych działań, wykorzystujący wszystkie dostępne zasoby po to, aby osiągnąć założone cele [A. Wajda] Organizacja to wyodrębniony z otoczenia, ukierunkowany na realizację określonego celu i wewnętrznie uporządkowany zespół ludzi wraz z wykorzystywanymi przez nich zasobami. Nauki o organizacji Wykład - część I 2 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 7 Organizacja a instytucja Instytucja to rodzaj organizacji, której podstawowe funkcje stałe podlegają utrwaleniu przez stałe powtarzanie (odnawianie) kryterium rozróżnienia instytucji i organizacji: powtarzalność podstawowej funkcji stałej Instytucjonalizacja to proces tworzenia i wprowadzanie wzorców działań dla utrwalenia celów i struktur całości organizacyjnych dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 8 Systemy System to zestaw składników, między którymi zachodzą wzajemne oddziaływania (interakcje) i gdzie każdy składnik jest połączony z każdym innym bezpośrednio lub pośrednio. Systemy konkretne – występują w nim co najmniej 2 składniki o charakterze materialnym (np. maszyna) Systemy abstrakcyjne – w ich skład wchodzą tylko pojęcia (np. teoria naukowa) dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 9 Organizacja jako system Organizacja to konkretny otwarty system społeczno-techniczny ukierunkowany na uświadomione i sformułowane cele działania oraz mający określony sposób uporządkowania. [B. Kożuch] Organizacja w ujęciu systemowym to zbiór powiązanych ze sobą zasobów ludzkich i rzeczowych, posiadających cel i wewnętrzną strukturę. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 10 Cechy organizacji jako systemów • organizacje są systemami otwartymi, • organizacje są uporządkowanymi systemami społeczno-technicznymi, • organizacje mają budowę hierarchiczną, • systemy organizacyjne mają zdolność doskonalenia się, • systemy organizacyjne cechuje ekwifinalność, • systemy organizacyjne charakteryzuje duża zmienność w czasie i zdolność do osiągania względnie stałych stanów równowagi dynamicznej dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 11 Systemowe spojrzenie na organizację (I) dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 12 Systemowe spojrzenie na organizację (II) Yt = Tt (X, t) Tt – przedsiębiorstwo jako system transformujący („czarna skrzynka”) Y – wektor wielkości wyjściowych Y = [y1, y2, y3, … yn] y – wielkości wyjściowe (outputs) X – wektor wielkości wejściowych X = [x1, x2, x3, … xn] x – wielkości wejściowe (inputs) t – czas Nauki o organizacji Wykład - część I 5 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 25 Cele organizacji Cel – określony przedmiotowo i podmiotowo, przyszły, pożądany stan lub rezultat działania organizacji, możliwy i przewidziany do osiągnięcia w terminie lub okresie mieszczącym się w przedziale czasu objętym wieloletnim lub krótkookresowym planem działania Misja – przedmiot aspiracji, czyli trwałych dążeń organizacji, określony zwykle w akcie erekcyjnym lub statucie, jako zakres jej społecznie pożądanej działalności dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 26 Hierarchizacja celów Wobec mnogości celów organizacji zwykle są one hierarchizowane i łączone w tzw. wiązki celów HIERARCHIA CELÓW ORGANIZACJI KOMERCYJNEJ CELE PIERWSZORZĘDNE
Cele ekonomiczne (np. maksymalizacja zysku i poprawa efektywności) CELE DRUGORZĘDNE
Cele produkcyjno-marketingowe
Cele społeczne dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 27 Autonomizacja celów Autonomizacja celów – zjawisko polegające na odrywaniu się organizacji od swojej pierwotnej funkcji. Głównym motywem jest przetrwanie i rozwój organizacji. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 28 Podsystem techniczny Podsystem techniczny to technika i technologia wykorzystywana w procesach transformacji zachodzących w organizacji. Podsystem techniczny obejmuje wyposażenie techniczne (np. maszyny, budowle) wraz z wiedzą dotyczącą ich wykorzystania do realizacji wytyczonych celów. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 29 Struktura organizacji Struktura organizacyjna – różnorodne stosunki organizacyjne obejmujące rzeczowe składniki organizacji. Struktura organizacyjna określa sposób podziału, koordynacji i integracji zadań, zależności związane z podziałem władzy , a także przebieg procesów pracy i sposób komunikowania się w organizacji Struktura organizacyjna opisana jest w schematach organizacyjnych, regulaminach, instrukcjach, opisach stanowisk pracy (określających zakresy zadań, uprawnień i odpowiedzialności). dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 30 Podsystem zarządzania Podsystem zarządzania to wszelkie stosunki i oddziaływania zapewniające utrzymanie zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej, dynamicznej równowagi organizacji, poprzez ilościowe i jakościowe dostosowywanie pozostałych podsystemów i stymulowania ich współdziałania. Głównym zadaniem podsystemu zarządzania jest zapewnienie realizacji celów, przetrwania i rozwoju organizacji w warunkach zmieniającego się otoczenia i wymagań jakie stawia ono wobec organizacji. Nauki o organizacji Wykład - część I 6 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 31 Rozwinięta definicja organizacji (I) ORG = [G, KOr, Qme, APz, Sorg, Qid] I
OT ORG – organizacja G – cele KOr – komórki organizacyjne sfery realnej Qme – transformacyjne oddziaływanie materialno- energetyczne APz – aparat zarządzający Sorg – stosunki organizacyjne Qid – kierownicze oddziaływanie informacyjno-decyzyjne OT – otoczenie dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 32 Rozwinięta definicja organizacji (II) Sfera realna SFrealna SFrealna = [KOr, Qme] Sfera zarządzania SFzarz SFzarz = [APz, Qid, Sorg] dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 33 Organizacja – model pięciu okręgów M. Hatch, Teoria organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s.32 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 34 Model 7S (I) strategia systemy pracownicy styl wartości kwalifikacje struktura dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 35 Model 7S (II) „TWARDE S” Strategia (Strategy) – koncepcja funkcjonowania organizacji w dłuższym okresie, zawierająca zoperacjonalizowane główne cele, sposoby działania i reguły zachowania się Systemy (Systems) – formalne procedury określające zasady i sposoby działania dotyczące głównie standardowych problemów zarządzania Struktura (Structure) – zbiór formalnych relacji (powiązań) pomiędzy realnie istniejącymi składnikami organizacji tj. ludźmi i aparaturą działania „MIĘKKIE S” Wartości (Shared Values) – ideały i normy zachowań uznawane za obowiązujące w danej organizacji i w dłuższym okresie Style (Style) – kierownicze zachowania się w stosunku do podwładnych Pracownicy (Staff) – ludzie uczestniczący w organizacji, sprawcy działań, kluczowy element organizacji Kwalifikacje (Skills) – umiejętności całej organizacji i poszczególnych jej członków w zakresie realizowania określonych zadań. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 36 Organizacja według Ch. Barnarda Elementami organizacji są: • porozumienie, • gotowość uczestnictwa, • wspólny cel, natomiast dla zapewnienia ciągłości w istnieniu organizacji trzeba skuteczności i wydajności Nauki o organizacji Wykład - część I 7 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 37 Kontraktowy model organizacji Podstawowymi elementami działania w warunkach gospodarki rynkowej są: • własność (z którą związana jest odpowiedzialność i autonomia) • umowa (i związana z nią zasada swobody zawierania umów). [Williamson 1986] W oparciu o te elementy przedsiębiorstwa prowadzą działania zorientowane na osiągnięcie zamierzonego wyniku. Przedsiębiorstwo jest traktowane w tej koncepcji jako system umów (np. z właścicielami, pracownikami), które bazują na zasadzie „jedności ryzyka, kontroli i zysku (straty)”. [H.Steinmann, G. Schreyögg, Zarządzanie, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2001, s.60-62]. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 38 Kontraktowy model organizacji Oprócz umów „wewnętrznych”, przedsiębiorstwa zawierają także umowy z podmiotami zewnętrznymi. Umowom tym towarzyszą koszty transakcyjne, które związane są m.in. z poszukiwaniem informacji i partnerów, negocjowaniem warunków kontraktu, monitorowaniem jego realizacji, czy rozstrzyganiem ewentualnych sporów. Koszty te są szczególnie istotne w warunkach coraz szerszej współpracy z innymi podmiotami, która często dotyczy działań realizowanych wcześniej w obrębie organizacji. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 39 Kontraktowy model organizacji Kontraktowy model organizacji zakłada, że organizacje mają swobodę funkcjonowania w ramach przepisów prawa i zawierania zgodnie z tymi przepisami umów, poprzez które regulują swoje relacje z innymi podmiotami. Art. 353.1. kodeksu cywilnego Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 40 Ekonomia kosztów transakcyjnych (I) Głównym przedmiotem zainteresowania nowej ekonomii instytucjonalnej są koszty zarządzania. Zachowując mikroekonomiczne podejście do badań organizacji gospodarczej koncentruje się ona na transakcjach i wysiłkach organizacyjnych zmierzających do obniżenia kosztów transakcyjnych (dlatego nazywana jest również „ekonomią kosztów transakcyjnych”). Nowa ekonomia instytucjonalna akcentuje, że zarządzanie stosunkami kontraktowymi powinno być realizowane przez współpracę bezpośrednio zainteresowanych instytucji porządku prywatnego a nie centralizm prawny, który nie jest w stanie zapewnić rozwiązań efektywnych ekonomicznie. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 41 Ekonomia kosztów transakcyjnych (II) Sposoby koordynacji gospodarczej: • rynek • hierarchiczny mechanizm organizacyjny wewnątrz przedsiębiorstwa Podstawa wyboru sposobu koordynacji: porównanie kosztów dwu alternatywnych sposobów przeprowadzania transakcji: na wolnym rynku lub w ramach hierarchicznej struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa. Wniosek: 1. funkcjonowanie rynku nie jest darmowe 2. przedsiębiorstwo jako narzędzie zmniejszenia kosztów funkcjonowania rynku powstaje we wszystkich przypadkach, w których wewnętrzny system koordynacji w przedsiębiorstwie jest mniej kosztowny niż angażowanie zewnętrznego mechanizmu rynkowego. Jeżeli koszty transakcji rynkowych okazują się za wysokie, decyzje podejmuje organ wewnętrzny, czyli przedsiębiorca. [R. Coase] dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 42 Ekonomia kosztów transakcyjnych (III) „Transakcja, w działalności gospodarczej, następuje wówczas gdy dobro lub usługa przemieszczają się przez technologicznie odrębny interfejs. Jedno stadium aktywności kończy się, a nowe zaczyna. Zarówno przy dobrze pracującym interfejsie, jak przy dobrze pracującej maszynie, owe transfery dokonują się gładko. Ale w systemach mechanicznych zwracamy uwagę na tarcie i zadajemy pytania: czy przekładnia się dobrze zazębia?, czy jest dobrze naoliwiona?, czy zminimalizowano straty energii? W systemach ekonomicznych odpowiednikiem tarcia jest koszt transakcyjny, a odpowiednie pytania brzmią: czy strony wymiany działają harmonijnie?, czy w toku transakcji nie występują nieporozumienia i konflikty, prowadzące do wzrostu kosztów wskutek zakłóceń, opóźnień i załamań współpracy partnerów?” [Oliver E. Williamson] Nauki o organizacji Wykład - część I 10 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 55 Globalizacja korzyści i zagrożenia dla gospodarki światowej Korzyści wynikające z globalizacji: • bardziej produktywne wykorzystanie czynników wytwórczych (dzięki swobodzie przepływów międzynarodowych), • zwiększanie skali produkcji, • pogłębianie współpracy i specjalizacji produkcji, • przyspieszenie wzrostu gospodarczego w świecie, • coraz większy dobrobyt społeczeństw, • dostęp do zróżnicowanych dóbr konsumpcyjnych, nowych technologii, metod zarządzania i wiedzy Zagrożenia wynikające z globalizacji: • wzrastająca polaryzacja pomiędzy krajami biednymi i bogatymi oraz szerzenie się masowego bezrobocia, nędzy i głodu (co prowadzi do napięć i konfliktów) • podatność rozrośniętych rynków finansowych na załamania [Z. Dach., Globalizacja – wyzwania i zagrożenia, w: Polska wobec procesów globalizacji, pod red. Zofii Dach, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Kraków 2010, s.17-18]. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 56 Globalizacja a organizacje Szansa: możliwość rozwinięcia działalności na nowych rynkach. Zagrożenie: konkurencja na rodzimych rynkach ze strony nowych podmiotów, w tym globalnych korporacji o znacznie większym potencjale. Organizacje międzynarodowe (w tym przedsiębiorstwa i stowarzyszenia) przyczyniają się istotnie do rozwoju globalizacji, m.in. poprzez: • zachodzące w nich przepływy kapitału, ludzi, wiedzy, a nawet wzorców kulturowych, • udział w tworzeniu nowych zasad współpracy międzynarodowej. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 57 Koncepcja zrównoważonego rozwoju Zrównoważony rozwój to „zdolność zaspokajania globalnych potrzeb ekonomicznych, środowiskowych i społecznych obecnego pokolenia, bez odbierania szansy na zaspokojenie tych potrzeb przyszłym pokoleniom” dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 58 Społeczna odpowiedzialność organizacji Corporate Social Responsibility – CSR Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw to koncepcja postulująca dobrowolne integrowanie przez przedsiębiorstwa zaangażowania społecznego i ekologicznego w ich działalności gospodarczej i kontaktach z interesariuszami. Społeczna odpowiedzialność organizacji ujawnia się poprzez „działania podejmowane przez kierownictwo organizacji, które chronią i rozwijają społeczeństwo w zakresie wykraczającym poza wymóg służenia bezpośrednim, ekonomicznym i technicznym interesom organizacji” [A. Chrisidu-Budnik, J. Korczak, A. Pakuła, J. Supernat] dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 59 • pogarszający się wizerunek biznesu w oczach opinii publicznej • poszukiwania moralnych źródeł kapitalizmu oraz dyskusje nad jego moralnym statusem • nacisk na etyczne prowadzenie działalności gospodarczej jako sposób realizowania idei wolności gospodarczej • nacisk opinii publicznej na zagadnienia związane z odpowiedzialnością społeczną, z pozytywnymi i negatywnymi skutkami społecznymi działalności przedsiębiorstw • częste zmiany przepisów prawnych prowadzenia działalności gospodarczej i okołobiznesowej • procesy globalizacji ujawniające różnice kulturowe w funkcjonowaniu organizacji Społeczna odpowiedzialność organizacji przesłanki powstania koncepcji dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 60 Podstawowe założenia społecznej odpowiedzialności organizacji: • społeczna odpowiedzialność wynika z posiadania społecznej władzy • biznes powinien funkcjonować jako system dwustronnie otwarty, tj. powinien posiadać otwarte wejścia (musi być otwarty na informacje o potrzebach społeczeństwa) i musi otwarcie ujawniać swoje funkcjonowanie społeczeństwu • przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu jakiegoś przedsięwzięcia należy starannie oszacować i rozważyć zarówno społeczne korzyści, jak i społeczne koszty • społeczne koszty związane z każdym przedsięwzięciem, produktem czy usługą powinny obciążać klientów • tak jak obywatele, biznes jest odpowiedzialny za zaangażowanie się w pewne problemy społeczne, które znajdują się poza jego normalnym obszarem funkcjonowania. Społeczna odpowiedzialność organizacji podstawowe założenia [Keith Davis] Nauki o organizacji Wykład - część I 11 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 61 Obszary społecznej odpowiedzialności (wg projektu normy ISO 26000): • ład organizacyjny (mający na celu poprawę efektywności zarządzania organizacją z uwzględnieniem interesu społecznego, poszanowania interesariuszy oraz zasad etycznych), • prawa człowieka, • stosunki pracy (z uwzględnieniem sfery współpracy z podwykonawcami, dostawcami, konkurencją), • ochrona środowiska naturalnego, • uczciwe praktyki rynkowe, • relacje z konsumentami • zaangażowanie społeczne Społeczna odpowiedzialność organizacji zakres dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 62 Do najczęściej podejmowanych przez przedsiębiorstwa społecznie odpowiedzialnych działań należą: • aktywne promowanie zdrowia i dobrego samopoczucia pracowników, • tworzenie możliwości praktykowania i zdobywania doświadczenia zawodowego, • wspieranie lokalnych inicjatyw i stowarzyszeń, • aktywne promowanie zróżnicowania i równouprawnienia w miejscu pracy, • zezwalanie na elastyczne formy zatrudnienia, • doskonalenie gospodarki odpadami, • poprawa efektywności energetycznej, • udział w działaniach społecznych, • doradzanie innym przedsiębiorcom, • popieranie lokalnych lub etycznych dostawców Społeczna odpowiedzialność organizacji przejawy społecznej odpowiedzialności dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 63 Zarządzanie partycypacyjne Total Participation Management Zarządzanie partycypacyjne to koncepcja bazująca na partycypacji pracowników w zarządzaniu. Partycypacja pracownicza definiowana jest jako „proces przejęcia przez pracowników szczebla wykonawczego, bezpośrednio lub przez swoich przedstawicieli, przynajmniej niektórych funkcji, zadań i uprawnień, które zgodnie z zasadą podziału władzy należą do podmiotów szczebla zarządzania w przedsiębiorstwie”. [Piwowarczyk] dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 64 Partycypacja postrzegana jest jako narzędzie motywowania oraz rozwoju pracowników, ale także jako nowa, odmienna od tradycyjnego podejścia, koncepcja, czy wręcz filozofia zarządzania. Odnosi się ona do wszystkich aspektów zarządzania organizacją, z formułowaniem strategii włącznie. Aby organizacja mogła czerpać korzyści z partycypacji w zarządzaniu, „pracownicy muszą odkryć swoją sprawczość, a zarząd, który zna złożoność procesu biznesowego, musi im w tym pomóc”. [Stocki] Zarządzanie partycypacyjne jako narzędzie motywowania i filozofia zarządzania dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 65 Wśród przejawów partycypacji pracowników w zarządzaniu wymienia się: • indywidualne pracownicze udziały we własności, • zebrania pracowników w poszczególnych jednostkach oraz na forum całej firmy, • udział pracowników w radzie nadzorczej, • związki zawodowe, • badania ankietowe załogi, • koła jakości (wynalazczości), • udział pracowników w zysku firmy, • elastyczny czas pracy. Zarządzanie partycypacyjne przejawy dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 66 Uniwersalne cechy organizacji (I) 1. utworzone przez ludzi lub przez członków założycieli, którymi mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne, 2. połączenie ludzi jako podstawowego czynnika twórczego z materialno-technicznymi lub rzeczowymi środkami działania (stąd też można im nadać miano systemów społeczno-technicznych), 3. celowe zorientowanie, 4. posiadanie wewnętrznej struktury, 5. posiadanie wspólnego członu kierowniczego, 6. rozmyślne zachowanie się, czyli zdolność do samodzielnego określania i modyfikowania celów oraz sposobów ich osiągania, Nauki o organizacji Wykład - część I 12 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 67 Uniwersalne cechy organizacji (II) 7. ekwifinalność, czyli zdolność do osiągania tych samych celów końcowych przy różnych warunkach początkowych i przy wykorzystaniu różnych środków, 8. zdolność do utrwalania wzorców działań i do powtarzalnej, a czasami ciągłej realizacji celów, 9. współdziałanie z otoczeniem, prowadzenie z nim wymiany dóbr materialnych, środków pieniężnych, energii i informacji (co jest uzasadnieniem dla nazwy „system otwarty”), 10. zdolność do samoorganizacji, do zwiększania swojej sprawności i stopnia uporządkowania (negatywnej entropii) dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 68 Źródła i zalecana literatura A. Chrisidu-Budnik, J. Korczak, A. Pakuła, J. Supernat, Nauka organizacji i zarządzania, Kolonia sp. z o.o., Wrocław 2005 B. Kożuch, Nauka o organizacji, CeDeWu, Warszawa 2007 G. Morgan, Obrazy organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997 A. Peszko, Podstawy zarządzania organizacjami, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków 2005 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład I 69 Przykładowe pytania egzaminacyjne 1. Co to jest organizacja? 2. Wyjaśnij znaczenie pojęcia organizacja w ujęciu atrybutowym 3. Omów cechy organizacji jako systemu 4. Scharakteryzuj bliższe otoczenie organizacji 5. Omów model Leavitta 6. Zdefiniuj pojęcie cel 7. Rodzaje architektury organizacji 8. Na czym polega efekt synergii 9. Zdefiniuj sprawność i efektywność 10. Społeczna odpowiedzialność organizacji