Pobierz Notatka do sprawdzianu i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity! W historii wyróżniamy pięć epok: prehistoria, starożytność, średniowiecze, nowożytność i współczesność. Lucy i Selam to najsłynniejsi przedstawiciele gatunku Australopithecus afarensis. Prehistorię dzielimy na epoki: Epoka kamienia, Epoka brązu, Epoka żelaza. Każdą dzielimy na krótsze okresy: Starszy-paleolit Środkowy- mezolit Młodszy-nezolit Australopitek - wytwarzanie prostych narzędzi Homo habilis - stosowanie prostych form łowiectwa Homo erectus - rozniecanie ognia neandertalczyk - grzebanie zmarłych homo sapiens - wytwarzanie skomplikowanych narzędzi Życie osadnicze miało swe początki w tzw. Żyznym Półksiężycu, czyli żyznym obszarze położonym na Bliskim Wschodzie. Rozciągał się od doliny Nilu przez obszary Palestyny i Syrii, aż do dorzecza Tygrysu i Eufratu. Hagiografia – utwór, który obejmuje żywoty świętych, legendy z nimi związane oraz opisy cudów. Kronika, również utwór dziejopisarski o charakterze literackim, typowy dla średniowiecza. Epistolografia- zajmuje się listami i utworami pisanymi w formie listów. rodzaj piśmiennictwa hagiograficznego łączący treści związane z kultem oraz informacje historyczne. Utwory zawierały relacje z niezwykłych epizodów, które miały miejsce za życia, podczas męczeństwa lub po śmierci opisywanych postaci, a które zostały uznane za cudowne. Literatura martyrologiczna ukazuje obrazy wojen i walk od strony ofiar oraz ich rodzin, eksponując poświęcenie walczących w imię wyznawanych idei. Szczyt potęgi Egipt osiągnął za Ramzesa II w XIII w p.n.e. Zasłynął on nie tylko zwycięskimi kampaniami wojennymi, ale także pierwszym znanym traktatem pokojowym. Faraon z greckiego król, sprawował najwyższą władzę zarówno świecką jak i duchową. Był łącznikiem między bogami a ludźmi. Wezyr, urzędnik, najbliższy współpracownik faraona. Egipt był podzielony na mniejsze jednostki administracyjne tzn. nomy, a naczelnikiem takiego nomu był nomarcha. Egipcjanie byli politeistami. Panowała tam monarchia despotyczna czyli taka w której król sprawuje zarówno władze polityczną, wojskową jak i duchową. pismo: ◦hieratyczne –uproszczone, kapłańskie, ◦hieroglify-święte znaki, 700, ◦demotyczne –ludowe, popularne. hieroglify–odczytane w 1822 r.przez F. J. Champalliona. Kamień z Rosetty, bazaltowa płyta na której napisano tekst dwujęzyczny w trzech wersjach-po egipsku pismem hieroglificznym i demotycznym oraz po grecku. Dzieje Izraelitów, zwanych Hebrajczykami znamy z Biblii. Zgodnie z nią dzieje Hebrajczyków rozpoczęły się wraz z przybyciem Abrahama z Ur do ziemi Kanaan. Kraina ta obejmowała Palestynę, Fenicję i Syrię. Ziemię podzielono na 12 żydowskich plemion. Potomkowie Abrahama żyli w południowej części Kanaan aż do momentu, gdy klęska głodu zmusiła ich do udania się do Egiptu, gdzie zostali niewolnikami. Mojżesz miał po objawieniu Jahwe, oswobodzić lud żydowski i zaprowadzić go do Ziemii Obiecanej. Na górze Synaj otrzymał 10 przykazań bożych, Dekalog. Przez pierwsze 200 lat po osiedleniu się w Kanaanie Izraelici tworzyli bardzo luźny związek plemion, bez wspólnych instytucji politycznych. Jedynie w przypadku zagrożenia wojennego władzę obejmował sędzia, lecz rola ta nie była dziedziczna. Dopiero XI w. p.n.e. wraz ze wzrostem zagrożenia zewnętrznego obrano pierwszego króla. Królem został Saul. Saul słynął z odwagi. Gdy został pokonany odebrał sobie życie. Jego następcą X w. p.n.e. został Dawid. Odniósł on ostateczne zwycięstwo nad Filistynami. Znacznie poszerzył terytoria kraju, a za stolicę obrał Jerozolimę. Następcą Dawida został ok. 960r. p.n.e. jego syn Salomon który intensywnie zajął się ugruntowaniem dorobku swoich poprzedników. Według Biblii Salomon słynął ze swojej mądrości. Salomon dbał o skarbiec królewski dzięki handlowi zagranicznemu. Salomon został także zapamiętany jako budowniczy Pierwszej Świątyni Jerozolimskiej. Po śmierci Salomona nastąpił podział państwa żydowskiego na południowe, Królestwo Judy i północne, Królestwo Izraela. Królestwo Judy było rządzone przez dynastię wywodzącą się od Dawida, a na północy królowie byli każdorazowo wybierani. Judea cieszyła się pewną stabilizacją, gdy Izrael stał się areną politycznych niepokojów i ostatecznie w 722 r. p.n.e popadł w zależność od Asyrii. Król Sargon II przekształcił go w prowincję swojego imperium i uprowadził 30tyś Izraelitów do Asyrii. Półtora wieku później Judea podzieliła los Izraela i została podbita przez Babilończyków. W 586r. król Nabuchodonozor zburzył Jerozolimę wraz ze świątynią i uprowadził część Hebrajczyków do Mezopotamii. Rozpoczął się okres niewoli babilońskiej trwającej do 538r. p.n.e. kiedy pogromca imperium babilońskiego – władca perski Cyrus II zezwolił Żydom na powrót do Palestyny i odbudowę Świątyni Jerozolimskiej. Od tego czasu Judea była formalnie prowincją perską. Diaspor-rozproszenie. Herod Wielki, król państwa żydowskiego, podległy Rzymowi. Z jego inicjatywy przebudowano świątynie w Jerozolimie. Przedstawiany jako okrutny tyran. Bar Kochba- dowódca drugiego powstania żydowskiego. Początkowo odnosili sukcesy, lecz końcowo przegrali. Judaizm- wierzyli w boga Jahwe, który miał otoczyć ich opieką i uczynić narodem wybranym w zamian za przestrzeganie jego przykazań. Święta księga żydów- stary testament, czyli część składająca się z 39 ksiąg, najważniejszą część stanowi pięcioksiąg Mojżesza, czyli Tora. Drugą najważniejszą księgą dla nich jest Talmud czyli komentarze i objaśnienia do Tory, choć zawiera także przepisy prawne i religijne. Fenicja, jej mieszkańcy nie utworzyli państwa, żyli w niezależnych portowych miastach-państwach. Mieli idealne położenie łączące Grecję i Italię z Mezopotamią i Egiptem. Byli świetnymi kupcami i żeglarzami. Drewno cedrowe i jałowce były rzadkim towarem, posiadanym przez Fenicjan. Potrafili farbować tkaniny i tworzyć wyroby ze szkła. Podczas wypraw zakładali liczne kolonie. W Afryce północnej założyli najważniejszą, Kartaginę, miasto to nie tylko stało się osobnym państwem, ale także jedną z najsilniejszych potęg w zachodniej części Morza Śródziemnego. Kres jej świetności przyniosły dopiero wojny z Rzymem toczone w III i II w. p.n.e. W dolinie Indusu narodziła się kolejna cywilizacja, jedna z nastarszych. Głównymi miastami było Mohendżo Daro i Harappa. Mieszkańcy zajmowali się rolnictwem, hodowlą, rzemiosłem i handlem. Niektóre towary stąd trafiały nawet do Mezopotamii. Kres tej cywilizacji przyniósł lud Ariów, który około 1500r. p.n.e. zajął jej ziemie. Stworzyli tam mnóstwo państewek, które zjednoczyły się dopiero w IV w. p.n.e. powstało wówczas jedno państwo. Jego najwybitniejszym władcą był Aśoka, który panował w III w. p.n.e. przeprowadzał reformy, które miały zapewnić poddanym dobrobyt w tym opiekę lekarską. Władca słynął z pokojowej polityki. Po jego śmierci państwo zaczęło chylić się ku upadkowi z powodu najazdów ludów koczowniczych. Stopniowo główną religią Indii stał się braminizm, który polegał na wierze w Brahmę. Z czasem z brahinizmu i religii pierwotnych powstał hinduizm, praktykowany przez większość z nich. Jego wyznawcy wierzą w reinkarnację. Na przełomie VI i V w. p.n.e. początek nowej religii dął syn władcy jednego z państewek Siddharta Gautama, który został nazwany Buddą. Nauczał, że wszystko podlega nieustannym zmianom. Według buddyzmu należy przestrzegać zasad etycznych oraz ćwiczyć umysł, aby osiągnąć nirwanę, stan wolny od cierpienia. Stał się jedną z głównych religii w Tybecie czy Japonii. Najstarsze państwo chińskie powstało w Dolinie Huang He(Żółta Rzeka). W pierwszej połowie tysiąclecia. Początkowo było rządzone przez dynastię Szang. Znali już sekret wytopu brązu oraz posługiwali się pismem piktograficznym. Za rządów kolejnej dynastii Zhou, doszło do ogromnej ekspansji, do państwa włączono wówczas Mandżurię oraz tereny na południu aż za Jangcy(Niebieską rzekę). Król stracił jednak dawne znaczenie, a księstwa zawzięcie rywalizowały. Kres rozbiciu politycznemu zaprowadził władca jednego z księstw chińskich Qin Shi Huang, który zbrojnie zjednoczył wszystkie księstwa i przyjął tytuł Pierwszego Cesarza. Nazywany był Synem Niebios, bo uważano, że bogowie nadali mu władzę. Za jego rządów rozpoczęto budowę Wielkiego Muru, który miał chronić Chiny przed najazdami koczowniczych plemion. Wkrótce po jego śmierci rządy objęła dynastia Han, za rządów której ostatecznie wykształtowała się cywilizacja chińska. Nawiązano wówczas kontakty z Europą poprzez szlak handlowy zwany ze względu na najcenniejszy towar sprowadzany z Chin jedwabnym szlakiem. W chińskiej filozofii największy wpływ wywarła szkoła Konfucjusza. Jego zdaniem każdy człowiek powinien rozwijać cnoty moralne. Za najważniejszy uważał obowiązek czynienia dobra bez liczenia na własne korzyści. Uważał że społeczeństwo może funkcjonować tylko wtedy, gdy każdy wie jakie miejsce zajmuje i jak spełniać obowiązki wobec ojczyzny, rodziny, przyjaciół. Drugim kierunkiem był taoizm, jego twórcą był Laozi, który twierdził, że najważniejsza jest wolność i spontaniczność. Uważał że najlepiej jest nie ingerować w naturalny porządek rzeczy. Rolnictwo Przede wszystkim państwa Żyznego Półksiężyca jako pierwsze zaczęły stosować systemy irygacyjne, które były kosztowne do stworzenia oraz do utrzymania. Zaczęto uprawiać pszenicę, jęczmień, proso, oliwki oraz daktyle, rośliny strączkowe, rozwinęło się sadownictwo. Hodowla zwierząt gospodarskich To właśnie tam zaczęto hodowlę bydła, kóz i drobiu, owiec i świni. Z tych zwierząt pozyskiwano nie tylko mięso, ale także jajka, mleko czy skóry. Metalurgia W starożytnej Mezopotamii rozwinęła się sztuka obróbki metali. Obrabiano takie metale jak miedź i brąz, by produkować biżuterię, narzędzia, broń i naczynia. Pomiędzy tymi gospodarkami jest bardzo wiele podobieństw. Obie opierały się na rolnictwie, które było kluczowe w całym państwie. Obie te gospodarki opierały się także na wylewach rzek: w Mezopotamii na Tygrysie i Eufracie, natomiast w Egipcie na życiodajnym Nilu. W obu tych gospodarkach funkcjonowały kanały, które były obsługiwane przez wyspecjalizowany personel, który musiał je czyścić i co jakiś czas remontować. Warto dodać, że mówimy, iż "Egipt jest darem Nilu". Wynika to właśnie stąd, że Nil wylewał i zostawiał bardzo żyzny muł, dzięki któremu rolnictwo w Egipcie stało na bardzo wysokim poziomie.