Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Notatka z antyku, przejrzysta, dużo informacji, Notatki z Język polski

Omówienie epoki, wszystko o antyku

Typologia: Notatki

2020/2021

Załadowany 28.04.2021

laura-rk7
laura-rk7 🇵🇱

5

(3)

2 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Notatka z antyku, przejrzysta, dużo informacji i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity! ANTYK 1. Periodyzacja (czyli podział na okresy i podokresy). Epokę starożytną określiły dwie cywilizacje: świat starożytnej Grecji i Imperium Rzymskiego. Starożytność, czyli antyk, datuje się na od powstania pierwszych cywilizacji do upadku cesarstwazachodniorzymskiego (476r.) Literaturę starożytną dzielimy na okresy według powstania: VIII w pne - wiek epiki VII - VI w pne - epoka liryki V w pne - wiek dramatu IV w pne - wiek filozofów: Platona, Arystotelesa III w pne - wiek epidramatu Rzym miał własnych twórców: Horacego, Wergiliusza. 2. Mit- narracja, opowieść (to nie gatunek) Podział mitów: -komsmogoniczne (o powst. świata) -antropogeniczne (o powst. człowieka) -geneologiczne (o rodach ludzkich lub boskich) -eschatologiczne (filozoficzne) -teogonicze (o bogach) reinterpretacja- ponowne odczytanie mitów Mity zawierają: archetyp- prawzorzec topos-miejsce wspólne, tkwiące w podświadomości ludzi, np. topos raju, wędrówki Mit prometejski –archetyp buntu przeciwko bogom i poświęcenia dla ludzie. Postawę prometejską prezentuje Konrad z III cz. Dziadów Prometeusz przedstawiony jest jako egocentryk. Jego cierpienie zapewnia m sławę. Mit o Syzyfie- archetyp człowieka wykonującego pracę bez efektów Męki tantalowe- męki nieustające 3. Epos homerycki: a) inwokacja b) akcja na tle ważnych wydarzeń historycznych c) podniosły styl d) bohater zbiorowy e) równoległość świata Bogów i ludzi f) retardacje (spowolnienie akcji) g) sceny batalistyczne h) występowanie herosów i) heksametr - specyficzna rytmika w wierszu j) epizodyczność utworu - wyst, wątków pobocznych k) realizm szczegółów (opis szczegółowy) l) porównanie homeryckie - tzw. rozbudowane m) narrator - obiektywny, wszechwiedzący, ujawnia swe uczucia n) stałe epitety np. dzielny Odyseusz 4. Dramat grecki: Geneza : Powstanie dramatu w Grecji wiąże się ze świętami obchodzonymi ku czci boga Dionizosa – boga wina,, narodzin, śmierci i użycia. W obrzędzie wykorzystywano taniec, śpiew, muzykę i recytację. Ważną rolę odgrywało też opowiadanie jakiejś historii i przeistoczenie się w kogoś innego. Tak zwane Wielkie Dionizje (miejskie) odbywały się wiosną i wiąże się z nimi powstanie tragedii. Małe Dionizje organizowano jesienią, miały one wesoły charakter, ponieważ były świętami winobrania. Z nimi wiąże się powstanie komedii. budowa: 1) prolog (wprowadzenie do utworu, przedstawienie bohaterów i sytuację) 2) parados – pieśń na wejście chóru 3) epeisodia – partie między śpiewem chóru wypełnione monologami lub dialogiem aktorów, najczęściej było ich 5 4) stasimon – komentarz akcji, pieśń chóru 5) komos - scena lamentu i żalu (dotyczy tragedii) 6) exodos – ostatnia pieśń, śpiewana podczas wyjścia chóru cechy: 1) Zasada 3 jedności : czasu, akcji, miejsca (24h) 2) zasada decorum (odpowiedności) bohaterowie pochodzą z rodów królewskich, brak scen brutalnych, jednorodność (nie mieszanie komizmu z tragizmem), podniosły styl 3) bohater statyczny (nie zmienia się w trakcie sztuki) 4) występowanie chóru 5) katharsis (widz łączy się z bohaterami w przeżywaniu lęku, trwogi) 6) ironia tragiczna (rozbierzność pomiędzy samoświadomością bohatera a jego rzeczywistą sytuacją) 7) konflikt tragiczny (brak możliwośći dokonania wyboru pomiędzy dwiema racjami) 8) tytuł utworu wywodzi się od imienia gł. Bohatera 9) hybris (pycha, zuchwalstwo) zarozumiałość bohatera, umożliwiające mu właściwe rozpoznanie sytuacji 5.Filozofia antyczna: a) epikureizm : Epikur z wyspy Samos ( 340- 270 p.n.e.) , twórca szkoły epikureizmu, twierdził , że celem życia każdego człowieka powinna być przyjemność i unikanie cierpień , które mogą zmącić nasze zmysły. Jego poglądy różniły się jednak znacznie od poglądów hedonistów, zdaniem Epikura prawdziwa przyjemność to przyjemność natury psychicznej. Szczęście daje życie pełne harmonii , w którym nikogo nie krzywdzimy. Epikur twierdził , że największym dobrem jest ludzkie życie, którego należy z całej siły bronić. „Król Edyp” Sofokles Król Edyp wywodził się z rodu Labdakidów. Gdy objęciu tronu w Tebach i poślubieniu Jokasty, krążyło nad nim fatum. Bogowie zemścili sie nad tym, że zabił własnego ojca i poślubił swoją matkę, lecz on sam nie do końca mógł w to uwierzyć. Edyp gorliwie spełniał swoje obowiązki jako władca poszukujący winnego cierpień swoich poddanych, podejmuje decyzje o karza dla zabójcy Lajosa, aż do momentu, gdy okazuje się, że sprawcą wszystkiego jest on sam. Nic nie jest w stanie uchronić go przed złym losem. Wyrocznia powiedziała mu tylko tyle, że zabije swego ojca, a potem poślubi matkę. Słowa te przeraziły Edypa, dlatego postanowił nie wracać już do Koryntu, nie chciał bowiem, aby wypełniły się słowa przepowiedni. Edyp postanowił poszukać dla siebie nowego miejsca, gdzie mógłby być szczęśliwy. Kiedy podążał jedną z greckich szlaków stanął mu na drodze orszak jakiegoś sędziwego władcy, którego słudzy bardzo zdenerwowali Edypa, który w przypływie złości zabił ich wszystkich, nie oszczędził także króla. Nie był świadomy, że jest to władca Teb, Lajos, jego rodzony ojciec.Kiedy dotarł do Teb, zobaczył, że miasto jest nękane przez strasznego Sfinksa, potwora, który zjadał wszystkich, którzy stanęli mu na drodze, przedtem zadawał jednak pytanie, na które nikt nie znał odpowiedzi. Jedynym, który potrafił odpowiedzieć na to pytanie okazał się Edyp, dlatego został mu oddany tron tebański. Żoną Edypa została Jokasta, wdowa po Lajosie. Edyp nie wiedział, ze wchodzi w związek małżeński z własną matką . Po latach, gdy dzieci Edypa i Jokasty miały już kilkanaście lat, plagi zaczęły nękać Tebańczyków. Jego tragizm polegał na tym, że za wszelka cenę chciał wygrać z siłą wyższą, przeznaczeniem, chciał być dobry i sprawiedliwy, jednak mimo to, dopuścił się strasznych grzechów. MOTYWY Fatum – Gdy Edyp dowiedział się w młodości od wyroczni delfickiej, że zabije swego ojca i podzieli łoże z matką, postanowił opuścić rodziców i ruszyć w świat, by nie dopuścić do wypełnienia przepowiedni. Na nic to się jednak zdało, ponieważ ciążyło na nim fatum, czyli nieodwracalne przeznaczenie. Dramat doskonale ukazuje, że przed losem nie można uciec, ponieważ człowiek jest jedynie bezwolną marionetką, zbyt bezsilną, by zmienić bieg przeznaczenia. Małżeństwo – w dramacie mamy wspomniane trzy małżeństwa – Lajosa i Jokasty, Polybosa i Meropy oraz Edypa i Jokasty. Najbardziej znanym jest oczywiście to ostatnie, ponieważ zawarte między synem a matką. Edyp i Jokasta byli szczęśliwym i zgodnym małżeństwem, opartym na partnerstwie i wzajemnym szacunku. Gdy Edyp, wystraszony słowami Tyrezjasza oraz przepowiednią wyroczni delfickiej, zaczął tracić rozsądek i jasność umysłu, Jokasta podtrzymywała go na duchu. Była nawet gotowa sama dźwigać świadomość popełnionego grzechu, by tylko odciążyć sumienie męża. Mieli czwórkę dzieci: dwóch synów i dwie córki. Miłość rodzicielska – chodzi tu o uczucie, jakim Edyp darzył córki. W Exodusie pozostawił dzieci pod opieką Kreona. Nakazał przy tym, by o chłopców nie troszczył się zbytnio, ponieważ byli mężczyznami: „I nie zabraknie im życia zasobów”. Większą uwagę miał przykładać do wychowania dziewcząt – małej Antygony i Ismeny, z którymi pożegnał się przed odejściem. Przepowiednia – przepowiednia jest w tym dramacie elementem sprawczym, maszyną wprawiającą wszystko w ruch. To przez nią Lajos i Jokasta pozostawiają swego nowonarodzonego synka w lesie na pożarcie zwierząt, to za jej przyczyną młody Edyp opuszcza Korynt i kochających rodziców, a w końcu – dowiedziawszy się o dopełnieniu słów wyroczni – wyłupuje sobie oczy, a Jokasta wiesza się na chuście. Przepowiednia jest nieodwracalna, niezmienna, stała. Samobójstwo i samookaleczenie – Edyp nie jest tragicznym romantycznym kochankiem, wypijającym truciznę z powodu miłosnego zawodu. Nie jest także zawiedzionym niespełnionymi ideałami społecznikiem, który rzuca się pod pociąg. Jest tylko człowiekiem, który nieświadomie dopuścił się dwóch grzechów, a wyrzuty sumienia doprowadziły go do wyłupienia sobie oczu. Podobny los spotkał Jokastę. Dowiedziawszy się o dopełnieniu przepowiedni, mając świadomość, że dzieliła małżeńskie łoże z rodzonym synem – wiesza się na chuście. Władca – Od czasu, gdy rozwiązał zagadkę Sfinksa, nękającego Teby i ich mieszkańców – Edyp jest królem tej krainy. Sprawuje władzę sprawiedliwie, kochając i wykazując gotowość poświęcenia dla ojczyzny, o czym dowiadujemy się podczas rozmowy bohatera z Kapłanem. Upewniał starca, że miłuje swą ojczyznę miłością szczerą i bezinteresowną i nie spocznie, póki nie odnajdzie przyczyn klęsk, nękających jego ziemię.