Notatki 2 - Metodologia literaturoznawstwa, Notatki z Literatura klasyczna

Pobierz Notatki 2 - Metodologia literaturoznawstwa i więcej Notatki w PDF z Literatura klasyczna tylko na Docsity!

Autotelizm – działa jakby na przecięciu dwóch sił: tej wewnętrznej, wynikającej niejako z samego procesu tworzenia oraz tej zewnętrznej, określonej przez stan społeczeństwa. Według Kanta – podstawą zmysłu estetycznego jest taka zdolność sądzenia, która tworzy sądy bez pojęć i wytwarza przyjemność bez pożądania. Kładzie akcent na tym, że sąd o pięknie jest pozbawiony korzyści praktycznej, co z kolei wiąże się ze zjawiskiem autotelizmu. Jest to swoista „sztuka dla sztuki” Hegla.

Filologia – Filologia przedromantyczna to zestaw poglądów o literaturze, który ukształtował się w okresie hellenistycznym. Zbierano wtedy różne antyczne dzieła i ustalano poprawne wersje, do których dodawano komentarze.

Podstawowe cechy filologii przedromantycznej:

• komentarze, mieszanie uwag, wzmianek; niedostrzeganie różnicy między literaturą a gramatyką;
• edytorstwo, zajmowanie się utworami już istniejącymi;
• (^) niedostrzeganie różnicy między utworem literackim a nieliterackim; ówcześni filolodzy zajmowali się wszystkim, co było zapisane;
• traktowanie sztuki jako techne (racjonalizacja w podejściu do sztuki literackiej);
• celem literatury jest odzwierciedlenie rzeczywistości, kontynuacja mimesis;
• obowiązuje zasada prawdopodobieństwa;
• badanie stylu skupia się mocno na badaniu retoryki;
• badanie fabuły polega na wyjaśnianiu realiów;
• brak zmysłu historycznego – omawiano dramaty nie zwracając uwagi na czas, w jakim powstały. Przyczyny upadku:
• rozwój kultury, wynalazki techniczne – powstaje druk, gazety, potrzeba recenzji i krytyki literackiej, a filolodzy przedromantyczni zajmowali się tylko tym, co stare, nie nowościami piśmiennymi;
• przemiany ideowe – ukształtowanie się estetyki jako odrębnej dziedziny w literaturze.

Historiozofia – łączy się z dwoma pojęciami – filozofia historii, zajmująca się odkrywaniem sensu dziejów i rządzących nimi reguł. Szczególne zainteresowanie historiozofią przypadło na okres romantyzmu. Niezależnie od tego, czy chodzi o liniowy rozwój, czy o cykl wiecznego powrotu, w najogólniejszym tego słowa znaczeniu „termin filozofia dziejów oznacza systematyczne wyjaśnianie historii powszechnej w świetle zasady, dzięki której historyczne zdarzenia i następstwa są ze sobą powiązane i odniesione do jakiegoś ostatecznego sensu”. Tytułowe pojęcie występu z 1784 roku to „historia powszechna” ( allgemeine Geschichte ) należy do najważniejszych wprowadzonych w tym tekście terminów kantowskiej historiozofii. Z kolei zadaniem zatem historii filozofii, według Hegla, może tylko być wykazanie rozwoju tego rozsądku, wcielającego się w dzieje ludzkie. Historyzm – uwrażliwienie na historię wyrażało się w ujmowaniu przez twórców tego okresu wszelkich zjawisk w ich wymiarze historycznym, czasowym, jako zmiennych i podlegających konkretnym uwarunkowaniom swej epoki. To nurt filozoficzny podkreślający historyczność człowieka, jego zakorzenienie w tradycji i świadomości ukształtowanej w przeszłości. Idee i instytucje nie są wynikiem racjonalnego planu człowieka, ale procesu organicznego, w którym kolejne formy powstają z form wcześniejszych. Zgodnie z tą teorią np. specyficznych cech narodowych nie można wyjaśnić żadnymi innymi względami, jak tylko historycznym doświadczeniem konkretnej zbiorowości. Kant nie podejmuje problematyki historii - jest to bowiem jeden z wyraźnych wątków jego myśli, nie przyznał on historii takiego samego znaczenia, jak poznaniu przedmiotowemu i moralnemu działaniu. W tej epoce pojawiła się bowiem teoretyczna refleksja nad samą historią oraz nad dziejowym uwarunkowaniem ludzkiej egzystencji. Źródłem takiego światopoglądu były zwłaszcza dzieła Hegla. Historia była w tej myśli traktowana jako proces, który podlega określonym, jasnym prawom. Przede wszystkim chodziło o ewolucyjne postrzeganie dziejowości, co zdecydowało o tym, że historię rozumiano jako nieustannie dokonujący się postęp. Homologia – nastąpiło przejście, a pierwszy krok został urzeczywistniony w filozofii Kanta — od projektu ontologicznego, w którym ważne są człony opozycji (albo jeden wyróżniony, albo oba), do takiego, który za kategorię fundamentalną uznaje relację pomiędzy podmiotem a przedmiotem.