notatki do matury przydatne, Notatki z Język polski

Pobierz notatki do matury przydatne i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!

Rola poety i poezji w Polsce w wybranych

epokach literackich

Poeta to człowiek obdarzony talentem literackim, który tworzy poezję. Ona z kolei jest dziedziną sztuki opisującą rzeczywistość, przedstawiającą opinie i stanowisko twórcy oraz odnoszącą się do podstawowych ideałów i wartości obowiązujących w świecie. Rola poety i poezji okazuje się szczególnie ważna w przełomowych momentach życia narodu związanych z wielkimi zmianami, dramatami czy podniosłymi chwilami w dziejach ojczyzny. Funkcja i powinność poety oraz poezji wyraźnie są w literaturze polskiej, która przedstawia je w kontekście walki o wolność i niepodległość narodu. Oznacza to, że musi on brać na swoje barki zadania i obowiązki związane losem nie tylko swoim, ale również innych ludzi, w tym przede wszystkim ojczyzny. W trakcie dzisiejszego wystąpienia zamierzam dokładniej omówić to zagadnienie, na wybranych przykładach rolę poety i poezji w Polsce.

Dziady cz. III

Swoje rozważania chciałbym rozpocząć od omówienia trzeciej części „Dziadów” Adama Mickiewicza. Główny bohater to natchniony poeta, który rezygnuje z dotychczasowego życia i całkowicie poświęca się walce o ojczyznę, będącej dla niego najważniejszą wartością, wyznaczającą wszystkie dążenia i wybory moralne. Konrad, bo tak ma na imię, w Wielkiej Improwizacji wyzywa Boga na pojedynek i buntuje się przeciwko Niemu. W swoim monologu wyrzuca Mu, że jest obojętny wobec losów Polski, gdyż pozwala, żeby zaborcy podzielili ją między sobą, dlatego można go określić jako buntownika walczącego o wolność. Konrad wymaga od Boga, aby dał mu władzę nad rządem dusz. Stawia taki warunek, żeby móc oswobodzić z niewoli swój naród. Jak więc widać, przyjmuje niezwykle pyszną i buntowniczą postawę, jaką jest wystąpienie przeciw Stwórcy. Ponadto jako wielki artysta i genialny poeta czuje się jednostką wyjątkową oraz górującą nad resztą społeczeństwa. Ów bunt, objawiający się pychą i brakiem pokory w stosunku do Boga i Jego wyroków, wynika z siły, jaką według Konrada daje mu poezja. Będąc artystą, jest on w stanie unieść się dzięki swojemu unikalnemu talentowi i natchnieniu – to on wynosi go na równi wobec Boga. Główny bohater uważa, że talent artystyczny daje mu szczególną pozycję i gwarantuje wgląd w treści niedostępne innym śmiertelnikom. Konrad, jako poeta, czuje się powołany do wielkich rzeczy, dlatego wyznacza sobie misję i decyduje się zbuntować się przeciw Bogu w celu uzyskania władzy nad rzędem dusz. Według niego, za sprawą

poezji może porwać tłumy do walki i dać im natchnienie pozwalające na stoczenie wojny z przeciwnikami narodu. Trzecia część „Dziadów” przynosi więc obraz poety- buntownika przekonanego o swojej wielkości, którego rola polega na przewodzeniu narodowi i walce o jego wolność.

Grób Agamemnona

W kontekście porażki powstania listopadowego swoją wizję roli poety przedstawia natomiast Juliusz Słowacki w wierszu „Grób Agamemnona”. Mianowicie postrzega ją jako powinność narodową związaną z koniecznością diagnozowania stanu państwa i społeczeństwa, nawet jeśli ocena ma być krytyczna. Podmiot liryczny, którym jest autor, w gorzkich słowach wypowiada się o kondycji polskiego społeczeństwa, w tym przede wszystkim o szlachcie. W „Grobie Agamemnona” osoba mówiąca ze wszech miar krytykuje tę warstwę społeczną. Nazywa ją „czerepem rubasznym wiążącym anielską duszę narodu”, co pokazuje, że w postępowaniu szlachty widzi przyczyny zniewolenia Polski, lecz jednocześnie zauważa ową „anielską duszę”, która symbolizuje szlachetne cechy narodu i którą trzeba uwolnić, aby je wszystkie ujawnić. Odwołując się do wątków mitologicznych i przywołując postaci sławnych wojowników poświęcających swoje życie w imię ojczyzny, Słowacki dochodzi do pesymistycznego wniosku, że jego rodacy nie potrafili wykazać się taką odpowiedzialnością za wspólnotę. Co istotne, poeta mówi nie tylko o winach szlachty, ale również swoich, przypominając, że osobiście nie brał udziału w powstaniu i wyemigrował z kraju w obliczu walk niepodległościowych. „Grób Agamemnona” jest swego rodzaju odezwą do narodu, wzywającą do zjednoczenia i pokonania w sobie wszelkich złych przywar, aby móc powstać z kolan i na nowo się odrodzić. Jednocześnie nie można nie zauważyć, że wiersz przedstawia pesymistyczną koncepcję zniewolonej i zdradzonej przez szlachtę ojczyzny, której obywatele muszą wspólnie zebrać wszystkie siły i odrzucić krępujące ich więzy, aby móc działać z korzyścią dla Polski. Mimo wszystko da się u Słowackiego wyczuć nutkę optymizmu i nadziei na pozytywną przyszłość narodu, jeżeli tylko pójdzie drogą, którą wskazuje wieszcz. Wszystko to pozwala stwierdzić, że „Grób Agamemnona” ilustruje rolę poety w przełomowym momencie dla narodu, jakim było powstanie listopadowe, jako swego rodzaju sumienie ojczyzny. Poezja staje się sposobem na poruszenie serc i umysłów społeczeństwa i ma doprowadzić do tego, aby przejrzało ono na oczy i uświadomiło sobie sytuację, w której się znajduje.

Wesele

Dziełem prezentującym rolę poety w kontekście powstania listopadowego jest także „Wesele”. Młodopolski dramat Stanisława Wyspiańskiego przedstawia odbywające się w bronowickiej chacie wesele pomiędzy chłopką a poetą. To wydarzenie staje się przyczyną spotkania dwóch warstw społecznych: chłopstwa i inteligencji, w efekcie czego możliwe jest zdiagnozowanie kondycji społeczeństwa w dobie walki o niepodległość. Druga część dramatu przyjmuje formę symboliczną, w związku z czym

Podsumowanie

Jak widać na podstawie zaprezentowanych dziś przeze mnie przykładów, rola poety i poezji w Polsce polega na pełnieniu funkcji ideowego przewodnika, nawoływaniu do walki, dawaniu natchnienia rodakom w obliczu dziejowych wyzwań, wypowiadaniu się w ich imieniu, dokumentalizowaniu ich losu i wskazywaniu błędów popełnianych przez naród. Poeta jest więc swego rodzaju sumieniem narodu i jego duchowym orędownikiem. Musi być odważny i nie bać się ostrych słów, ale jednocześnie nie może popaść w bierność i uciec od sytuacji narodowej. W kontekście wniosków warto zauważyć, że poeci niejednokrotnie osobiście, za pomocą czynu, a nie słów angażują się w działania na rzecz ojczyzny, co widać w „Dziadach” i „Pokoleniu”. Należy też podkreślić, że przełomowe momenty narodu, w których ukazywana jest rola poety, wiążą się z walką o wolność Polski.