Formalizm Rosyjski
1. Tło historyczne - Historia tego kierunku zaczyna się od wystąpienia Wiktora
Szkłowskiego w kabarecie „Bezpański pies” w Petersburgu w październiku 1913 roku z
referatem Miejsce futuryzmu w historii języka. Za pierwszy drukowany zwiastun nowej
szkoły naukowej uważa się broszurę Szkłowskiego Wskrzeszenie słowa z tego samego roku,
będącą publikacją referatu z „Bezpańskiego psa”.
Szkoła zaczyna swoją działalność (początkowo jako „Towarzystwo do Badań nad
Językiem Poetyckim” - OPOJAZ) w 1916 roku od publikacji zbiorów artykułów,
poświęconych „teorii języka poetyckiego”, które w 1919 roku wydano w jednym tomie,
zatytułowanym Poetyka. Prace z teorii języka poetyckiego.
Sami formaliści chcieli w swojej pracy badawczej widzieć „radosne zajęcie”. Z
zarzutu uczynili pozytywną jakość. Boris Eichenbaum pisał: „Nas szyderczo nazywają
«wesołymi historykami literatury”.
Istotna była Rewolucja Bolszewicka, w której upatrywano przemiany także w sztuce.
Zaś dojście do władzy Stalina było końcem działalności Formalistów – nie tolerowano
twórczości nie omawiającej ideologii oraz spraw „bytowych”, rzeczywistości życia itp.
Okoliczności historyczne:
• Kryzys symbolizmu w literaturze/ bajkowość poetyki;
• Nowe zjawiska w poezji rosyjskiej – eksperymenty, sposoby użycia języka.
1a. Przedstawiciele: Borys Eichenbaum, Wiktor Szkłowski, Jurij Tymianow, Roman
Jakobson, Chlebnikow, Jakubinski.
Władimir Propp, Morfologia bajki – próba opisu uniwersalnego systemu bajki, proba
wyróżnienia jednostki fabuły bajkowej. Dochodzi do wniosku, że w utworach powtarzają się
określone schematy akcji.
Wiktor Winogradow – narrator, jako opowiadacz część osobowości pisarza
reprezentowana jest przez kształt językowy dzieła), obraz autora (literacka i językowa rola
pisarza).
Obszar działania – Moskwa i Petersburg.
2. Podstawowe poglądy
