Pobierz notatki z lektur obowiązujących w klasie 1 szkoły średniej, liceum i technikum i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!
S P I S T R E C I
75.1 SKAMADRYCI 117
75.1.1 Julian Tuwim 117 75.1.2 Boles aw Le mian 118 75.1.3 I. Ga czy ski 119 75.2 LEOPOLD STAFF - POETA KLASYCZNY 120 75.3 AWANGARDA KRAKOWSKA 121 75.3.1 Julian Przybo 121 75.3.2 W adys aw Broniewski 121
- DOKONANIA PROZATORSKIE XX LECIA MI DZYWOJENNEGO 122 76.1 "PRZEDWIO NIE" S. EROMSKIEGO 122 76.1.1 Rewolucja 123 76.2 "GRANICA" Z. NA KOWSKIEJ 123 76.2.1 Nowatorstwo formy 123 76.2.2 Prezentacja warstw spo ecze stwa 123 76.2.3 Wieloznaczno utworu 124 76.3 "NOCE I DNIE" M. D BROWSKIEJ 124 76.4 "FERDYDURKE" W. G BROWICZA 125 76.5 PROZA BRUNO SCHULZA 126 76.6 "PANNY Z WILKA" J. IWASZKIEWICZA - PROBLEMATYKA 126 76.7 "BRZEZINA" J. IWASZKIEWICZA 126
- PROZA XX LECIA MI DZYWOJENNEGO (LITERATURA OBCA) 127 77.1 "PROCES" F. KAFKA 127 77.1.1 Kompozycja powie ci 127 77.1.2 Realizm 127 77.2 "NA ZACHODZIE BEZ ZMIAN" E. M. REMARQUE 127 77.3 "ZIEMIA PLANETA LUDZI" A. DE SAINT-EXUPERY - HUMANIZM 127 77.4 "KOMU BIJE DZWON" E. HEMINGWAY - BEHAWIORYZM 127 77.5 "MISTRZ I MA GORZATA" M. BU HAKOW - POWIE PARABOLA 128 77.5.1 Kompozycja 128 77.5.2 Problematyka 128 77.5.3 Artysta i jego dzie o 128
- DRAMATURGIA OKRESU MI DZYWOJENNEGO 129 78.1 " EGLARZ" J. SZANIAWSKIEGO 129
48.7.6 Cechy dramatu romantycznego
78.1.2 Chwyty literackie 129 78.2 "SZEWCY" I. WITKIEWICZA 129 78.2.1 Teoria czystej formy w teatrze 129
A N T Y K
8. RAMY CZASOWE
Pocz tek: VIII w.p.n.e. - Homer Koniec: IV w.n.e. - upadek imperium Rzymskiego
2. Typowe cechy sztuki greckiej, helle skiej i rzymskiej
- Domy, w których GRECY by y budowane z umiarem, wszyscy prowadzili podobny tryb ycia nacechowany umiarem.
- Bogom natomiast wznosili jak najwspanialsze wi tynie.
- Wi kszo rze b greckich powsta a w zwi zku z potrzebami religijnymi, wykonywano pos gi wielkich bóstw, p askorze b zdobi cych wi tynie, nagrobków.
- Do po owy IV wpne. powsta a sztuka nie s u ca Bogom, na charakter rze by mia wp yw sport przyzwyczajaj cy hellenów do ogl dania nagich cia i podziwiania ich.
- Arty ci greccy pos ugiwali si br zem, marmurem i kamieniem jaskrawo malowanym.
- Grecka rze ba wci ewaluowa a - przed VI w.p.n.e. dzie a by y sztywne i nieporadne, od polowy V wpne. starano si , przedstawi cz owieka w ruchu. Najwybitniejsza: DYSKOBOL - Myrona
- Rós stopie szczegó owo ci oraz poprawno ci przedstawie. Poliklet w DYFOSIE zawar idealne proporcje cia a m czyzny. Postacie by y nacechowanegodno ci , powag , spokojem. Równie
pojawi y si ból, rado , nienawi.
- Ceramika malowana zajmowa a w twórczo ci artystycznej greków takie miejsce, jakiego nie zyska a w innych cywilizacjach. Garncarze tworzyli naczynia o doskona ych kszta tach, cienkich ciankach. Ozdabiali je pokrywaj c barwn i skomplikowan dekoracj. Przedstawiano na nich sceny mityczne.
- Najwi ksze dzie a architektury greckiej to: Arkropol, wi tynia Ateny, Artemidy 10.W dziedzinie budownictwa, zw aszcza w architekturze sakralnej RZYMIANIE dokonali wi cej. 11.Pos ugiwali si ceg i zapraw. Pozwoli o to na srosowanie pó okr g ych sklepiej zamiast p askich stropów. 12.W rze biarstwie tak e osi gneli wi cej ni grecy. Nie wahali si pokaza brzydoty, staro ci a nawet wulgarno ci. 13.Osi gni cia sztuki portretowej mo na ledzi na monetach, cz sto bed cych dzie ami sztuki.
2.1 FILOZOFIE ANTYCZNE
2.1.1 Sokrates
469-399 r.p.n.e. by nauczycielem Platona g osi on absolutyzm i intelektualizm etyczny dobro, cnot i szcz cie uto samia z prawd jego dewiza to: "Poznaj samego siebie" podkre la wiadomo w asnej niewiedzy: "Wiem, e nic nie wiem" rodki poznania to: ywy dialog, zbijanie fa szywych argumentów rozmówcy, pomoc w dochodzeniu dost pnej prawdy idea em by a doskona o etyczna, racjonalizm i intelektualizm etyczny (uto samianie szcz cia, dobra, cnoty z wiedz o tym co dobre i z e) nie uwa a siebie za m drca ani za nauczyciela m dro ci. Próbuj c odpowiedzie na pytanie "czym jest wiedza" rozmawia z mieszka cami Aten cz sto ujawniaj c ich niewiedz
2.1.2 Platon
427-347 r.p.n.e. (Arystokles) by uczniem i przyjacielem Sokratesa stworzy pierwszy system idealizmu obiektywnego (platonizmu) dualizm wiata:
- wiat idei (idealny) - niedost pny zmys om
- wiat materialny jego pisma filozoficzne to "Uczta" , "Pa stwo" , "Prawa" funkcja poznawcza to dusza obdarzona wrodzon wiedz o ideach na podstawie swej teorii idei zbudowa teori pa stwa idealnego. Za o y szko w Atenach nazwan "Akademi od gaju Akademosa".
2.1.3 Arystoteles
384-322 r.p.n.e. uznawany za najwybitniejszego my liciela staro ytno ci jego dzia alno obejmowa a niemal wszystkie dziedziny wiedzy za o y szko filozoficzn w Atenach twierdzi , e ka da rzecz jest bytem z o onym z materii i formy kszta tuj cej materi postawi tez o zmienno ci bytu i wielo ci form ruchu zapocz tkowa empiryczne metody bada przyrodoznawczych stworzy podstawy rozwoju nauk przyrodniczych by rzecznikiem demokracji, stworzy nauk o pa stwie zajmowa si zagadnieniami etycznycmi twórca "Poetyki" - rozprawy o literaturze, prawach rz dz cych poszczególnymi gatunkami i rodzajami literackimi
3. Warto ci staro ytnej mitologii
3.1 Jak dosz o do powstania mitów
Mity powsta y poniewa t umacz to co niewyt umaczalne (powstanie wiata, pór roku, ludzi). Zosta y
nagrod Helen. M odzieniec przyjeha do Sparty i porwa on Henelaosa. W ca ej Grecji zawrza o na wie o tym, jak zamorski barbarzy ca zniewa y wi te prawo go cinno ci. Rozpocz to wojn. W szeregach Hellady Naczelnym dowódc zosta Agamemnon. Wed ug przepowiedni los wyprawy zale a od Achillesa. Bez niego Troja nie mog a by zdobyta. On za zosta schowany przez matk i d ugo go szukano. Potem nie by o wiatru na morzu. Zlikwidowa ten problem mia ofiara z córki Agamemnona. U brzegów Azji wodzowie wys ali do Troji Odyseusza i Meneloosa daj c wydania Heleny. Dzia ania wojenne przebiega y opieszale. Miejscem walk by a równina nad Skamandrem. Odbywa y si turnieje rycerskie. Najlepszy by Achilles. Trwa o to 10 lat. W obozie greckim wybuch a zaraza. Mi dzy Agamemnonem a Achillesem wybuch konflikt. Achilles do jednej z bitew po yczy swój strój Petraklosowi. Trojanie bardzo si go bali. Powstrzyma go dopiero Hektor. Achilles m ci si za to jeszcze okrutniej. Wygra walk z Hektorem, ale zosta zabity przez strza Parys. Zgin te Parys. Helen wydano za jego brata. Gdy Trojanie pewni byli swojej kl ski Grecy odjechali spod murów Troji. Zosta tylko olbrzymi drewniany ko. Ukrytych w nim by 12 o nierzy z Odyseuszem na czele. W nocy wyszli i otworzyli bramy miasta. Wojska greckie wróci y. Zacz a si rze. Zgin li wszyscy Trojanie. Odzyskano Helen , a wojska greckie wróci y do domu.
4.1.2 W drówki Odysa ("Odyseja")
Tematem "Odysei" s dzieje tytu owego bohatera, który prze ywa niezwyk e przygody w czasie powrotu spod Troi do Italii. Trwa o to 100 lat, a wraca on po 20 letniej nieobecno ci. Utwór sk ada si z 24 ksi g. Poemat zaczyna si w V ksi dze od opisu wyprawy syna Odysa w poszukiwaniu ojca. Ksi gi V-VIII to opowie ci o jego przygodach na wyspy Ogigia, gdzie przez 7 lat by wi ziony (z mi o ci) przez Kalipso. Z niej dociera do wyspy Feakow i znajduje si na dworze króla Alkinosa. Od IX do XII ksi gi zaczyna si pierwszoosobowa narracja. Kraj Lalofogów, o lepienie Polifema, gniew Posejdona, pobyt u Ede - pana wiatrów, kraj Lastrygonów - ludo erców, wyspa Kriki, zej cie do Hadesu, spotkanie z syrenami. Ksi ga XII i XVI - przybycie Odysa na Itali w przebraniu ebraka. Ksi ga XVII do XIX - pobyt w domu. Ksi ga XXI do XXIV zemsta na zalotnikach.
4.1.3 Cechy charakterystyczne eposu homeryckiego
- liczne opisy, bardzo plastyczne, szczegó owe
- obiektywizm
- obecno inwokacji
- ingerowanie bogów w wiat ludzki
- styl utworu podnios y i uroczysty, chwilami patetyczny
- specyficzna charakterystyka bohaterów i ich idealizacja
- regularno wyst powania mów bohaterów
- wiersz rytmiczny (heksametr)
- porównania homeryckie 10.rozmach epicki polegaj cy na pi knym, plastycznym opisie zdarze 11.psychologiczne charakterystyki bohaterów
4.1.4 Walory formy i stylu "Iliady"
Narrator nie narzuca si s uchaczom. Na pocz tku autor prosi muzy o natchnienie i zapowiada tre utworu. Paralelizm akcji (dwa ci gi wydarze , równocze nie z lud mi dzia ali bogowie). O przebiegu akcji w dwóch p aszczyznach decydowa o przeznaczenie, nad czym czuwa o fatum, bóstwo losu, któremu podlegali nie tylko ludzie, ale te bogowie. Kompozycja ma charakter epizodyczny. "Iliada" zawiera rozbudowane porównania homeryckie. Styl narracji jest podnios y i uroczysty, pe en szczegó owych i wyrazistych opisów zwalniaj cych akcj. Jest to dzie o oparte na iloczasie (istnienie samog osek d ugich i krótkich). Podstawy rytmiczno ci: oprócz akcentu jedna zg oska mo e by d uga, inna krótka. Akcent pada tylko na zg oski d ugie. Je eli dodamy do niej jedn lub kilka, krótkich nieakcentowanych, powstanie stopa rytmiczna. W ka dym wersie powtarza si jednakowy uk ad stóp.
4.2 LIRYCY STARO YTNEJ HELLADY
4.2.1 Tematyka wierszy Tyrteusza (liryka tyrte ska)
Tworzy w VII w.p.n.e. Pisa patriotyczne elegie. Od imienia poety wywodzi si termin tyrteizm. Poezja tyrtejska - patriotyczna, nawi zuj ca do walki. Porzucenie ziemi ojczystej uwa a za rzecz niegodn. Napisa pi ksi g zawieraj cych pie ni wojskowe, marszowe i elegie o charakterze politycznym. Wed ug legendy poeta ten natchn swoimi pie niami Spartan do zwyci skiej walki. Napisa np.: "Rzecz to pi kna".
4.2.2 Subtelno analizy uczu - Safona
Tworzy a na prze omie VII i VI w.p.n.e. By a najwybitniejsz poetk staro ytnej Grecji. Mieszka a na wyspie Lesbos, gdzie zajmowa a si wychowaniem muzycznym skupionych wokó niej dziewcz t. Napisa a dziewi ksi g, które obejmowa y pie ni weselne, mi osne, hymny i modlitwy. Jej wiersze s pe ne poetyckiego uroku i wdzi ku. S awi przyja , mi o i ycie, które dostarcza twórczych prze y i wzrusze. ród em owych prze y jest obcowanie z poezj , bez której cz owiek skazany jest na miernot i pustk.
4.2.3 Anakreont - autor utworów biesiadnych
Tworzy utwory o tematyce mi osnej i biesiadnej. Opiewaj rado ycia i urok beztroskich zabaw. Bo ka mi o ci Erosa traktuje jako dobrego kompana, którego towarzystwo si lubi, ale nie zawsze trzeba go traktowa powa nie. Anakreontyk charakteryzuje:
- postawa artobliwego dystansu
- konwencjonalna gra mi osna
- flirt
- charakterystyczny obraz, motyw
4.2.4 Dorobek literacki Symonidesa
W wierszach przedstawia filozofi ucz c przyjmowania ycia takim jakim jest. Odradza nadmiern tosk o przysz o , której nikt nie zna. Ka dy dzie mo e przynie zmiany na lepsze lub gorsze, zniweczy wszelkie osi gni cia i zamierzenia. Znany jest jako piewca w adców, uroczysto ci dworskich. Autor pie ni chóralnych i epigramatów, hymnów, elegii i s ynnych trenów. Napisa np.: "Los".
4.3 HISTORIA TEATRU ANTYCZNEGO (ETAPY ROZWOJU, TWÓRCY, DZIE A)
Pocz tki teatru antycznego s zwi zane z kultem boga Dionizosa. W czasie pochodu podczas Wielkich Dionizji cz ludu ubrana by a w ko l skór , aby symbolizowa le nych przyjació boga Dionizosa. piewali pie pochwaln , opowiadaj c o nim, zwan Dytyramb. Po doj ciu korowodu do o tarza wszyscy stawali przy nim w pó kolu. W Atenach w VII wieku p.n.e. pojawi si legendarny cz owiek Tespis. Swoj obecno ci u wietnia Wielki Dionizje i opowiada o Dionizosie. Towarzyszy mu chór. Wprowadza o to element dramatyczny. Pierwszym twórc , który dokona rozwoju teatru by Trynichos. Zapocz tkowa on zerwanie tradycji dionizyjskiej i wrócenie do innych mitów. Aby wi cej ludzi mog o ogl da przedstawienie wykorzystywano naturaln powierzchni. Na miejscu o tarza Dionizosa by a scena - orchestra. Na niej by budynek b d cy t em przedstawie - skene. Miejsce dla widowni wykute by o w skale - theatron. Wej cie z obu stron prowadz ce na scene to parodos. Kolejny twórca to Ajschylos. Wprowadzi on na scen drugiego bohatera. Nast pny, Sofokles , wprowadzi trzeciego aktora. Eurypides wprowadzi czwartego i pi tego. Powstawa y tragedie i komedie. Twórc komedii by Arystofanes Aktorzy wyst powali w specjalnych maskach. Mia y one wskazywa na p e , wiek i intencje bohaterów. Maska mia a te wzmacnia si g osu bohatera. Aktorzy wyst powali w koturnami (butach na wysokiej powierzchnie) i w wypchanych kostiumach. Wszystko to charakteryzowa o bohaterów.
4.4 "ANTYGONA" SOFOKLESA JAKO NAJDOSKONALSZY PRZYK AD TRAGEDII ANTYCZNEJ
4.4.1 Dzieje domu Edypa
Edyp by synem Lajosa i Jokasty. Wyrocznia delficka przepowiedzia a Lajosowi, e zginie z r ki w asnego syna, który o eni si ze swoj matk. Rodzice przek uli Edypowi pi ty elaznymi kolcami, zwi zali i porzucili w górach. Dzieckiem zaopiekowali si pasterze i oddali w Koryncie bezdzietnej parze królewskiej
- Polibosowi i Moropie. Edyp by nazywany przez swoich rówie ników podrzutkiem. W m odo ci dowiedzia si , e jest przybranym synem króla. Uda si wi c do wyroczni aby to wyja ni. Dowiedzia si , e zabije swojego ojca i o eni si z jego on. My l c, e Korynt jest jego ojczyzn postanowi za o y rodzin w innym kaju. Opu ci wi c dom. Podczas podró y spotka króla Teb i jego podw adnych. Odmówiwszy ust pienia drogi, wywi za a si pomi dzy nimi walka, w której zgin li król i jego dworzanie. Rz dy w Tebach obj szwagier króla - Kreon. W tym czasie pojawi si tak e sfinks. Potwór n ka podró nych w druj cych do Teb. Kreon o wiadczy , e odda r k córki i swój tron temu, kto rozwi e zagadk sfinksa, który wtedy przestanie porywa podró nych. Edypowi uda o si tego dokona a potwór rzuci si w przepa. Bohater o eni si z córk Kreona i obj panowanie. Mia czworo dzieci, synów: Eteokesa i Polinejkesa oraz córki: Antygon i Ismen. Po wielu latach panowania Edypa, Teb nawiedzi a zaraza. Wyrocznia powiedzia a, e jest to kara za to, e mieszka tu morderca Lajosa. Edyp dowiedzia si
Pochwa a rozumu ludzkiego i pa stwa. Ludzki rozum jest zdolny pokonywa trudy i czyni ziemi poddan cz owiekowi. Dzi ki rozumowi cz owiek stworzy pa stwo i musi przestrzega jego praw. Stasimon drugi To pie o winie i karze. Chór wskazuje, e wina jest ród em cierpienia, ale zosta a ona wpisana w ludzki los. Stasimon trzeci Jest pie ni o pot dze mi o ci. Nikt si przed mi o ci nie uchroni, ani bogowie, ani miertelnicy. Mi o nie idzie jednak w parze z rozs dkiem. "Szcz liwi, których ycie nie zna cierpienia" "Niezwyci ona twoja moc, Herosie" "Wiele jest mocy natury, lecz nie ma wi kszej nad cz owieka"
4.4.6 Formalne wyznaczniki dramatu antycznego
Elementy budowy dramatu antycznego:
1. parodos - pie na wej cie chóru 2. sksodos - pie na zej cie chóru 3. komos - scena lamentu i alu 4. stasimon - pie chóru 5. epejsodion - dialogi bohaterów Istot budowy dramatu antycznego jest wzajemne przeplatanie si stasimonów i epejsodionów. Epejsodiony tworz akcj utworu. Kompozycja tragedii antycznej: 1. prolog - wprowadzenie akcji i problematyki utworu 2. rozwini cie akcji - wszystkie wydarzenia w utworze a) perypetie - punkt kulminacyjny b) k atastrofa - mier g ównego bohatera 3. epilog - ogólne rozwi zanie akcji Chór spe nia rol opinii publicznej w utworze i pe ni nast puj ce funkcje:
- wypowiadanie ogólnych refleksji
- komentowanie wydarze akcji
- zapowiada pojawienie si bohatera na scenie Za czasów Sofoklesa w tragedii antycznej na scenie by o tylko trzech aktorów. Scen zbiorowych nie by o, a o zdarzeniach, w których bierze udzia wiele osób opowiada a specjalnie do tego przeznaczona osoba. G ówna zasada dramatu antycznego to zasada trzech jedno ci: 1. jedno czasu (akcja krótsza ni jedn dob ) 2. jedno miejsca (akcja rozgrywa si w jednym miejscu) 3. jedno akcji (jest tylko jedna akcja) Zasada Decorum polega na wykorzystaniu w tragedii stylu j zykowego pe nego wznios o ci i patosu, za w komedii redniego lub niskiego, z wykorzystaniem mowy potocznej. Zasada jedno ci stylowej wymaga utrzymania ca o ci utworu w jednym nastroju. Nie mog y wyst powa sceny tragiczne i komiczne w jednym utworze.
5. LITERATURA STARO YTNEGO RZYMU
5.1 HORACY - LIRYK ANTYCZNY
5.1.1 Utwory Horacego - charakterystyka
Horacy by twórc gatunku literackiego - satyry i ody. Tematyka jego utworów by a ró norodna. Przedstawia swoj filozofi yciow. Pisa pie ni powa ne, patriotyczne ( "List do Pizona" ), filozoficzne, refleksyjne, biesiadne, mi osne, o sztuce poetyckiej.
5.1.2 Filozofia horacjanizmu
W odzie "O co poeta prosi Apollina" zaprezentowa swoj postaw filozoficzn. Swoje pogl dy opar na dwóch szko ach filozoficznych: epikurejczykach (szukali szcz cia i celu ycia w zaspokajaniu przyjemno ci duchowych) i stoikach (g osili piel gnowanie w sobie cnoty, rozwijanie intelektu, uniezale nienie od pokus i smutków wiata a otaczaj cy wiat przyjmowali ze spokojem - "stoicki spokój"). W odzie tej po czy obie te ideologie. Od stoików wzi rozum i umiar jako g ówne kryteria w korzystaniu z dóbr materialnych. Poeta nie pragnie bogactw ani ycia w dostatku. Epikureizm zauwa amy w ch ci
do ycia agodnej staro ci. W yciu najbardziej licz si rozum, sprawny umys , dobre zdrowie i pogodna staro. Nale y y zgonie z otaczaj c nas natur. Podsumowanie:
- afirmacja ycia
- nale y cieszy si wszystkim
- zdrowie psychiczne
- nie pragnienie bogactwa
- aktywno
"Exegi monumntum..." Porównuje swój dorobek literacki do budowanych przez ludzi pot nych monumentów. Stwierdza, e jego utwory b d trwalsze od królewskich piramid poniewa poezja jest niematerialna. "Nie wszystek umr " - b dzie y w swoich wierszach i pami ci czytelników.
"Do mecenasa" Charakterystyka duszy poety. Jest na dwoista. Gdy poeta tworzy, jego dusza niczym ptak odrywa si od ziemi i widzi wi cej ni zwykli ludzie.
5.2 WERGILIUSZ - EPIK STARORZYMSKI
Wergiliusz to poeta rzymski, autor eposu "Eneida" , w którym przedstawi przygody Eneosa i jego tu aczk. Wed ug "Eneidy" by on protoplast cesarzy rzymskich. Napisa sielanki "Bukoliki" ukazuj ce wyidealizowane ycie pasterzy, którzy dogl daj owiec prowadz mi osne rozmowy ze swymi ukochanymi lub dyskutuj o poezji. Napisa te "Georgiki" (poemat o rolnictwie) omawiaj c kolejno upraw roli, nauk o drzewach, hodowl byd a i bartnictwo. W opisy zaj wiejskich wplót refleksje filozoficzne. Zajmowa si te problematyk wojny i powstania pa stwa. Pisa on tak e o patriotyzmie
6. BIBLIA - JEDEN Z NAJDAWNIEJSZYCH ZABYTKÓW J ZYKOWYCH, LITERACKICH, RELIGIJNYCH
Biblia:
- ukazuje dzieje narodu izraelskiego
- zawiera pouczenia - ma charakter dydaktyczny
- wprowadza poj cia dobra i z a, nagrody i kary
- formu uje nakazy i zakazy moralne Zawiera wiele rodzajów literackich: Epika
- poemat opisowy (ks. Rodzaju)
- biografia (Ewangelia)
- powie obyczajowa
- przypowie
- kroniki (ks. Kronik)
- epistolografia (listy aposto ów)
- zbiór praw
Liryka
- pie mi osna ( "Pie nad Pie niami" )
- hymn ( "Hymn do mi o ci" )
- psalm
- tren
Dramat
1. "Pie nad Pie niami"
- ks. Hioba
6.1 TRE CI, ICH UK AD, CECHY TYPOWE STAREGO TESTAMENTU
Biblia to zbiór ksi g religijnych, uznanych za wi te przez dwie religie: Judaizm i Chrze cija stwo. Wszystkie ksi gi dziel si na dwie cz ci: Stary i Nowy Testament. Ksi gi Starego Testamentu powstawa y przez ponad 100 lat (XIII w. p.n.e.- I w. n.e). Na tre tego utworu sk adaj si zagadnienia filozoficzne, etyki i prawa kultu religijnego. Ksi gi Starego Testamentu napisane by y w j zyku hebrajskim,
6.1.4.3 "Hiob" Hiob by bardzo religijny, nienaganny. Odebrano mu jednak bogactwa i za namow diab a spad y na niego nieszcz cia, a sta si biedny. Straci dzieci. Ogoli wtedy g ow , podar szaty, ale nadal pozosta silnie wierz cym. Diabe sprawi , e Hiob zachorowa i zosta okaleczony. Hiob jednak nadal wierzy. Z pomoc spieszyli mu przyjaciele, aby znale przyczyn nieszcz. Do czy do nich cz owiek, który powiedzia , e Bóg cz sto wystawia cz owieka na próby. Hiob wytrwa w wierze i jego dobra zosta y mu zwrócone. Wiara i lojalno zostaj nagrodzone. Ka da przyja przechodzi prób. Nale y posiada siln wol , wytrwa o. Ka de post powanie zostanie pó niej os dzone.
6.2 TRE I ZNACZENIE NOWEGO TESTAMENTU.
Nowy Testament to zbór pism chrze cija skich. Sk ada si z 27 ksi g (historyczne, dydaktyczne, prorocze). Nowy Testament przedstawia dzieje Jezusa Chrystusa (ewangelie), historie pierwszych gmin chrze cija skich. Przedstawione s tam zasady moralno ci, kultu, pogl dy filozoficzne. My l przewodni jest to, e mi o Boga obejmuje wszystkich ludzi, którzy w niego wierz.
6.2.1 Uniwersalizm przypowie ci biblijnych
6.2.1.1 Cechy gatunkowe przypowie ci
- utwór narracyjny o charakterze parabolicznym czyli zestawiaj cym dwie rzeczywisto ci, z których pierwsza jest obrazem ycia codziennego, druga za , jest nieuchwytna zmys owo ale znajduje si w sferze poj ciowej
- sk ada si z 3 trzonów: dwa pierwsze to przyk ady, obrazy; trzeci to przekazanie jakiej prawdy, pouczenia
- jest to opowiadanie alegoryczno-moralistyczne
- nie wa ne s osoby i wydarzenia ze wzgl du na swoj jednostkowo , ale istotny jest moralizuj cy jego charakter
- maj zamkni t fabu
- przekazuj prawdy moralne
- posiadaj sens o ponadczasowym wymiarze
6.2.1.2 "O siewcy" Cz owiek wyszed na pole by zasia ziarna. Jedno upad o na drog i zosta o wydziobane przez ptaki, drugie upad o na ska k i zosta o wypalone przez s o ce, trzecie zosta o zag uszone przez ciernie, ale te które pad y na gleb wyda y plony: 30-krotny, 60-krotny, 100-krotny. Ziarnem jest s owo bo e, a gleb wszyscy ludzie, do których jest kierowane. Mo na je albo przyj , albo odrzuci , ale skutki s jednoznaczne.
6.2.1.3 "O synu marnotrawnym" Jest to opowie o ojcu i jego dwóch synach. M odszy syn postanowi opu ci rodzinny dom. Zabra swoj cz maj tku i wyruszy w wiat. Maj tek roztrwoni jednak szybko na zabawy. Zacz pa winie dla bogatego cz owieka. Cierpia g ód i n dz. Kiedy skruszony syn wróci do ojca ten si bardzo ucieszy i wyda uczt. Zdziwionemu starszemu synowi odpowiedzia , e cieszy si z powrotu syna, który by jak umar y, a teraz znów o y. Ojcem jest Bóg, który cieszy si z ka dego nawróconego grzesznika. Jest to wezwanie do dostrzegania swoich b dów i ich naprawy.
6.2.1.4 "O mi osiernym Samarytaninie" Samarytanin okaza wspó czucie dla rannego i obrabowanego przez zbójców. Opatrzy go, piel gnowa i zap aci za pobyt w gospodzie. Wcze niej pomocy odmówili mu duchowni, których zadaniem jest nie pomoc innym. Przes anie to, to e ludzie powinni okazywa innym ludziom mi o i mi osierdzie.
6.2.2 Charakterystyka ewangelii
S cztery ewangelie. Wszystkie obfituj w przypowie ci b d ce nauk Jezusa. Chcia on by zrozumia y przez wie niaków i prostych ludzi. Musia wi c pos ugiwa si obrazami a nie abstrakcyjnymi poj ciami. Przypowie ci w ewangeliach s zmy lone, gdy wa na jest w nich nauka, a nie szczegó y. Przyk ady wyst puj ce w ewangeliach s dos owne i daj przyk ady postaw moralnych.
6.2.3 Charakterystyka i znaczenie ewangelii w. Jana ("Apokalipsa w. Jana")
Jest to ostatnia ksi ga Biblii. "Apokalipsa" znaczy objawienie, ods oni cie. Jest to jedyne proroctwo Nowego Testamentu. Jest tam wiele znaków, symboli, alegorii oraz nawi za do ksi g Starego Testamentu. Wizja s du ostatecznego. Prezentuje walk dobra ze z em, upadek ludzko ci i przywracanie adu wiata. Autor przedstawia wizj baranka, który otwiera kolejne siedem piecz ci. Potem pojawiaj si cztery zwierz ta. Potem pojawiaj si konie z je d cami apokalipsy. Na bia y koniu je dziec z ukiem, na ognistym je dziec, który zabierze pokój, na czarnym je dziec z waga w r ku, blady ko niesie na grzbiecie mier. wi ty Jan przewiduje przysz e losy, pociesza i poucza. Zawarte symbole: Liczb
- 7 - oznacza niesko czono , nieodkryte tajemnice
- 4 - znak sko czono ci (4 pory roku, 4 strony wiata)
Kolorów
- bia y - chwa a, zwyci stwo (zwyci zcy wkraczali do zdobytych miast odziani na bia o)
- ognisty - wojna, cierpienie
Przedmiotów
- piecz ci - wyroki Bo e dotycz ce wiata
- ksi ga - s owa Bo e, plany Boga wobec ludzi
- uk - zwyci stwo
- wielki miecz - zabijanie, wojna, niszczenie ludzkiego ycia
- waga - dzielenie, odmierzanie, g ód, n dza
Postaci
- baranek - Chrystus, zbawiciel
- mier - czwarty je dziec apokalipsy, przemijanie
Zwierz t
- lew - zwyci stwo
- wó - wojna
- orze - g ód
- zwierze z ludzk twarz - zapowied mierci
7. REALNE I ETYMOLOGICZNE ZNACZENIE WYBRANYCH POJ MITOLOGICZNYCH I BIBLIJNYCH
Poj cie Znaczenie etymologiczne Znaczenie realne Chaos bez ad, zamieszanie, zam t, rozgardiasz, ba agan bezkszta tna, nieuporz dkowana materia, z której powsta wiat Atlas zbiór map, pierwszy kr g szyjny d wigaj cy, wspieraj cy tytan, brat Prometeusza skazany przez Zeusa na d wiganie sklepienia niebieskiego Syzyf praca wymagaj ca ogromnego wysi ku, ale nie przynosz ca efektu król miasta Eryty skazany przez bogów na kar polegaj c na wtaczanie g azu w Tartarze, g az u szczytu wymyka mu si z r k Prometeusz okre lenie cz owieka, którego czyny s mia e, buntownicze, ale dobre dla ludzko ci skrad ogie z Olimpu i da ludziom, za kar zosta przykuty do ska Kaukazu, gdzie orze wyszarpywa mu ci gle odrastaj c w trob Pi ta Achillesa s aby punkt Achilles za m odu k pany by w Stykrze, co zapewnia mu odporno na ciosy, w czasie k pieli by jednak trzymany za stop i to by jego s aby punkt Puszka Pandory ród o nieko cz cych si k opotów, smutków i nieszcz pierwsza kobieta na ziemi otrzyma a w posagu puszk , której nie mog a otwiera , namówi a jednak m a do otwarcia jej, z wn trza wydosta y si nieszcz cia i choroby W ze gordyjski bardzo skomplikowana sprawa w mie cie Gordian sta stary królewski rydwan, którego jarzmo przywi zane by o do dyszla kunsztownym w z em z yka, ten kto rozwi za by w ze zosta by królem Azji Mniejszej Hiobowa wie z a, katastroficzna, przera aj ca wiadomo Hiob by uosobieniem poddania si woli bo ej mimo najdotkliwszych nieszcz
