Notatki z wykładu Obowiązywanie norm postępowania wykład 2, Notatki z Prawoznawstwo

Pobierz Notatki z wykładu Obowiązywanie norm postępowania wykład 2 i więcej Notatki w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity!

Obowiązywanie normy postępowania. Wykład 2

Nie każda norma postępowania obowiązuje

• Norma postępowania obowiązuje kogoś - adresata
• Norma postępowania obowiązuje ze względu na pewne kryteria (jest odpowiednio uzasadniona)
• Obowiązywanie normy jest stanem, polegającym na trwaniu elementów kontekstu sytuacyjnego uważanych za istotne przy danym rozumieniu obowiązywania normy Norma postępowania nie ma wartości logicznej
• Norma postępowania nie jest zdaniem w sensie logicznym, dlatego nie ma wartości logicznej: nie jest ani prawdziwa, ani fałszywa
• Wartość logiczną może mieć zdanie o obowiązywaniu normy postępowania w danym systemie norm Norma postępowania nie „istnieje”
• Normom postępowania nie należy przypisywać bytu (błąd hipostazowania), nie należy traktować ich jak tworów „naturalnych”, które się opisuje
• Normy postępowania jako wypowiedzi są tworami konwencjonalnymi Norma postępowania obowiązuje...
• ... tzn. jest odpowiednio uzasadniona
• uzasadnienie jest zrelatywizowane do punktu widzenia kogoś, kto dane uzasadnienie przyjmuje. Nie ma absolutnego uzasadnienia
• obowiązywanie nie jest stopniowalne
• zwykle każdy system norm określa własne uzasadnienie (kryteria obowiązywania)
• najczęściej wskazuje się pewne typy uzasadnień, których nie należy traktować rozłącznie: ➔ uzasadnienie tetyczne ➔ uzasadnienie aksjologiczne ➔ uzasadnienie behawioralne Uzasadnienie tetyczne
• określenie pochodzi od greckiego thetikos - od czasownika tithemi (położyć, ustawić)
• norma obowiązuje na podstawie uzasadnienia tetycznego gdy uzasadnienie odwołuje się do szczególnej pozycji tego, kto normę ustanowił lub uznał
• szczególna pozycja normodawcy (władza, przemoc, autorytet moralny, religijny, tradycja) jest ignotum tego uzasadnienia
• Np. norma zakazująca palenia w lokalach Uzasadnienie aksjologiczne
• określenie pochodzi od greckiego axia (wartość)
• norma obowiązuje na podstawie uzasadnienia aksjologicznego, jeżeli argumentem za jej realizowaniem jest to, że czyny przez nią nakazywane są wartościowe, dobre, a czyny zakazywane - nie wartościowe, złe
• uzasadnienie aksjologiczne może być:

➔ autonomiczne (we własnych ocenach) ➔ heteronomiczne (w cudzych ocenach)

• Np. norma zakazująca palenia w lokalach Uzasadnienie behawioralne
• określenie pochodzi od angielskiego behaviour (zachowanie)
• norma obowiązuje na podstawie uzasadnienia behawioralnego, gdy jej adresaci zachowują się zgodnie z tą normą lub gdy za jej przekroczenie z dużym prawdopodobieństwem grozi sankcja, tzn. norma jest efektywna
• Np. norma zakazująca palenia w lokalach Uzasadnienie tetyczne +
• pewność co do obowiązywania normy
• łatwość przeprowadzenia „testu pochodzenia” normy
• łatwość określenia początku i końca obowiązywania normy
• niezależność od faktów i ocen Uzasadnienie tetyczne -
• brak odniesienia do treści normy (norma „niemoralna” obowiązuje tak samo jak „moralna”)
• brak odniesienia do faktycznej efektywności normy (norma obowiązuje także wtedy, gdy nikt jej nie realizuje)
• możliwe trudności z ustaleniem obowiązywania norm ustanowionych na podstawie delegacji Uzasadnienie aksjologiczne +
• jeżeli adresat normy aprobuje ją lub jej skutki, będzie prawdopodobnie przestrzegał normy
• w przypadku aprobaty dla normy nie zachodzi konflikt między normą a sumieniem Uzasadnienie aksjologiczne -
• ocenność wywołuje spory
• może dochodzić do napięcia między uzasadnieniem autonomicznym a heteronomicznym
• spór może dotyczyć oceny treści normy lub jej konsekwencji konsekwencje bywają trudne do przewidzenia
• trudności z określeniem początku i końca obowiązywania normy Uzasadnienie behawioralne +
• norma behawioralna jest z definicji efektywna
• stosunkowo łatwo dowiedzieć się o normie korzystającej z uzasadnienia behawioralnego Uzasadnienie behawioralne -
• trudności z określeniem początku i końca obowiązywania normy
• brak pewności
• brak odniesienia do autorytetu lub wartości Definicja normy prawnej taka norma postępowania generalna i abstrakcyjna, która została ustanowiona albo uznana przez upoważniony organ państwa. ?

gdy spełni się hipoteza zgodnie z dyspozycją Naprawdę: W tzw. normie trójczłonowej ukryte są 2 normy postępowania, powiązane (nie pojęciowo, lecz funkcjonalnie), różniące się adresatem, okolicznościami oraz wyznaczonym postępowaniem: N wyznacza komuś jak ma się zachować w danych okolicznościach (norma sankcjonowana przez N2)

N

nakazuje swemu adresatowi (organ państwa) zachowanie polegające na wymierzeniu sankcji w okolicznościach niezrealizowania normy N (norma sankcjonująca w stosunku do N1) Norma merytoryczna

• Norma „sankcjonowana” z poprzedniego przykładu to zarazem norma merytoryczna, bo wyznacza adresatowi jakieś zachowanie, które polega na dokonaniu czynności psychofizycznej (np. poddanie się szczepieniom przed wyjazdem do Afryki) albo konwencjonalnej (np. skierowanie ustawy do opublikowania w Dzienniku Ustaw)
• Nakazu dokonania czynności konwencjonalnej nie należy mylić z upoważnieniem (udzieleniem kompetencji) do dokonania takiej czynności, tzn. z normą kompetencyjną Definicja normy merytorycznej: Norma merytoryczna jest to norma prawna, która swym adresatom w określonych okolicznościach nakazuje albo zakazuje określone zachowanie, nie będąca normą kompetencyjną. Norma kompetencyjna uwaga! norma kompetencyjna NIE JEST :
• normą, która nakazuje dokonanie czynności konwencjonalnej
• regułą sensu określonej czynności norma kompetencyjna JEST szczególnym rodzajem normy postępowania
• szczególność polega na tym, że w okolicznościach takiej normy „ukryty” jest dodatkowy podmiot - ten, którego norma wyposaża w kompetencję ADRESAT ktoś, komu norma wyznacza obowiązek reakcji na czynność konwencjonalną

OKOLICZNOŚCI

dokonanie przez podmiot upoważniony czynności konwencjonalnej

POSTĘPOWANIE

reakcja na dokonaną czynność konwencjonalną Przykład:

ADRESAT

sąd cywilny

OKOLICZNOŚCI

wniesienie przez powoda pozwu (czynność konwencjonalna)

ZACHOWANIE

reakcja na czynność konwencjonalną: rozpatrzenie pozwu Definicja normy kompetencyjnej: Norma kompetencyjna jest to norma prawna upoważniająca określony podmiot do dokonania konkretnej albo rodzajowo określonej czynności konwencjonalnej z takim skutkiem, że przez jej dokonanie powstają albo aktualizują się określone obowiązki adresatów tej normy.