Nowoczesna i opłacalna edukacja pacjenta, Notatki z Edukacja

Pobierz Nowoczesna i opłacalna edukacja pacjenta i więcej Notatki w PDF z Edukacja tylko na Docsity! 56 menedżer zdrowia czerwiec-lipiec 4-5/2017 p a c j e n t Fo t. © iS to ck ph ot o. co m 2 x W Polsce oraz w wielu krajach na świecie ustawowy  obowiązek edukacji pacjenta nałożony jest na lekarzy,  pielęgniarki i położne, a także – w mniejszym stop­ niu – na inny personel medyczny oraz specjalnie wy­ trenowanych edukatorów zdrowotnych. Celem takiej  edukacji jest przekazanie wyczerpującej i klarownej  informacji na temat choroby oraz poradnictwo w za­ kresie pożądanych zachowań. Całość ma służyć bądź  ukształtowaniu pewnych nawyków (np. odpowiednie  Nowoczesna i opłacalna edukacja pacjenta Polski pacjent leczony jest przez lekarzy, których jest niewielu, którzy poświęcają mu mało czasu i pozostawiają go z chorobą, o której nic nie wie. Dzieje się to w warunkach mocno ograniczonego budżetu na edukację pacjenta oraz na programy zdrowotne, których droga do doskonałości jest jeszcze daleka. Czy wizja nowoczesnej i opłacalnej edukacji pacjenta jest tylko mrzonką czy realną szansą do zrealizowania w następnych latach? stosowanie leków), bądź modyfikacji zachowań (np.  zaprzestanie palenia tytoniu). Miejscem edukacji jest  najczęściej jednostka podstawowej opieki zdrowotnej,  przychodnia specjalistyczna lub szpital. Edukacja pa­ cjenta odbywa się na każdym etapie profilaktyki cho­ rób, tj. pierwotnej, wtórnej i III stopnia (patrz słow­ niczek pojęć). W zależności od etapu profilaktyki jej  celem jest albo niedopuszczenie do wystąpienia cho­ roby, albo monitorowanie stanu zdrowia, albo wczes­ Mrzonka czy przyszłość w zasięgu ręki? czerwiec-lipiec 4-5/2017 menedżer zdrowia 57 p a c j e n t ” Do skutecznej edukacji zdrowotnej potrzebne są nie tylko profesjonalne kadry, lecz także środki finansowe – nie te przeznaczone ogólnie na zdrowie, ale specjalnie na edukację pacjenta i programy poradnictwa” ne wykrywanie oraz ograniczenie postępu choroby  i/lub odwrócenie jej skutków (o ile to możliwe). Istot­ ną częścią systemu są programy zdrowotne, które nie­ rzadko zawierają elementy edukacji pacjenta lub są na  niej głównie skoncentrowane. Jeśli edukacja pacjenta  ma funkcjonować sprawnie i zgodnie z założonym ce­ lem, kolejnym nieodłącznym elementem systemu jest  zapewnienie odpowiedniego finansowania publiczne­ go. W tak zarysowanej strukturze aktorów i zasobów  służących edukacji pacjenta przyjrzyjmy się, jaki jest  jej stan faktyczny w Polsce, oceńmy skuteczność i opła­ calność działań edukacyjnych oraz zastanówmy się, jak  edukacja pacjenta może wyglądać jako nowoczesna,  skuteczna i opłacalna aktywność. Zasoby systemowe Warunkiem wstępnym sprawnego funkcjonowania  edukacji pacjenta w Polsce jest odpowiednia liczba le­ karzy i pielęgniarek oraz faktyczne realizowanie przez  nich tej edukacji. Organizacja Współpracy Gospodar­ czej i Rozwoju (Organisation for Economic Co-operation and Development – OECD) dostarcza danych porów­ nawczych dotyczących sektora zdrowotnego w krajach  zrzeszonych. Niewielka liczba lekarzy i pielęgniarek  w Polsce nie jest nowością nawet dla osób sporadycznie  obserwujących nasz system ochrony zdrowia. W Pol­ sce na 1000 mieszkańców przypada 2,3 lekarza, dla  porównania – w Niemczech 4,1, w Hiszpanii 3,9. Nie  napawa to optymizmem, jeśli chodzi o realizację zada­ nia edukacji zdrowotnej. Jeśli natomiast przyjrzymy się  skumulowanemu wskaźnikowi lekarzy i pielęgniarek,  ciągle dostrzegalna będzie istotna luka w podstawo­ wych zasobach profesjonalnych w porównaniu z inny­ mi krajami OECD (7,5 na 1000 mieszkańców Polsce,  dla porównania – 11 w Wielkiej Brytanii i aż 17,2  w Niemczech). Kolejnym elementem równania jest średni czas wi­ zyty lekarskiej. Zna go każdy z nas z autopsji, mediów  i prasy specjalistycznej. To średnio kilka minut w ga­ binecie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i co  najwyżej kilkanaście w poradni specjalistycznej. Tym  razem sytuacja pacjenta w krajach zachodnich wcale  nie wygląda lepiej – średni czas wizyty lekarskiej jest  podobny. Sytuacja edukacji pacjenta jest niewiele lepsza, jeśli  chodzi o zasoby finansowe systemu. Publiczne wydatki  na ochronę zdrowia (na głowę mieszkańca, w dolarach  amerykańskich, wg parytetu siły nabywczej pieniądza)  wynoszą w Polsce nieco ponad 1160 dolarów, nato­ miast w Wielkiej Brytanii i Niemczech są odpowiednio  trzy­ i czterokrotnie wyższe (3160 i 4332 dolarów). Na  edukację pacjenta oraz programy poradnictwa zdro­ wotnego polski płatnik publiczny przeznacza średnio  jednego dolara, podczas gdy w Niemczech jest to po­ ziom 19­krotnie, a w Belgii nawet 60­krotnie wyższy!  I nie jest to tylko kwestia porównań z krajami zachod­ niej Europy – w Czechach, a więc kraju bliższym Pol­ sce, jeśli chodzi o poziom rozwoju gospodarczego, wy­ datki te są blisko pięciokrotnie wyższe (dane OECD). Co i w jaki sposób determinuje skuteczną edukację pacjenta? Aby nie dostać bólu głowy od tych liczb i porów­ nań, należy się zastanowić, jakie mają one znaczenie  dla edukacji pacjenta. Można przecież zestawić dowol­ ne wskaźniki z forsowaną tezą i odnaleźć chociażby  przypadkowy związek. Na szczęście OECD dostarcza  interesujących danych dotyczących jakości opieki zdro­ wotnej, które są dostępne również dla Polski. Mowa tu  o odsetku pacjentów deklarujących otrzymanie łatwej  do zrozumienia informacji od swojego stałego lekarza  podczas konsultacji. Biorąc pod uwagę niekorzystnie  wypadające zestawienie zasobów systemowych Polski  i innych państw OECD, odsetek ten dla naszego kraju  jest umiarkowanie wysoki i wynosi 69,5%. Dla porów­ nania – we Francji jest on nieco wyższy i sięga prawie  84%, natomiast w Wielkiej Brytanii i Niemczech to  już 90% (dane OECD). W piśmiennictwie naukowym toczą się szerokie  dyskusje na temat determinant edukacji pacjenta. Nie  jest to jednak miejsce na omówienie tego zagadnienia  w sposób wyczerpujący. Przyjrzyjmy się zatem inte­ resującym, a zarazem prostym związkom pomiędzy  zasobami systemowymi a odsetkiem pacjentów dekla­ rujących otrzymanie łatwej do przyswojenia informacji  zdrowotnej. Można założyć, że odsetek ten określa do  pewnego stopnia skuteczność wysiłków lekarzy i pielę­ gniarek w edukowaniu pacjenta. Okazuje się, że liczba  lekarzy jest istotnie związana ze wspomnianym wcze­ śniej odsetkiem pacjentów deklarujących otrzymanie  łatwej do zrozumienia informacji. Jest to umiarkowa­ nie silny, pozytywny związek liniowy (współczynnik  korelacji Pearsona r = 0,66), co oznacza, że im więcej  jest lekarzy, tym odsetek ten jest większy (obliczenia  własne na podstawie danych OECD). Jeśli związek ten  byłby udowodniony w badaniu populacyjnym, wniosek