O klasyczności i romantyczności, tudzież o duchu poezji polskiej
Kazimierz Brodziński
• Rozprawa Kazimierza Brodzińskiego opublikowana w 1818 r. w "Pamiętniku
Warszawskim", w dwóch częściach.
• Poeta prezentuje pojawiające się w początkach XIX stulecia, dwie różne tendencje w
dziedzinie literatury narodowej. Pierwszą stanowi tzw. klasyczność - której istotą jest
opieranie się na doskonałych wzorcach estetycznych. Z kolei sztuka, którą tworzą młodzi,
nie jest oparta na naśladownictwie, ale na natchnieniu. Przełamują oni wszystkie normy
estetyczne, komponują sztukę dość oryginalną, którą niektórzy odbierają, jako dziwaczną.
• Brodziński wyjaśnia istotę romantyzmu. Według niego, romantyzm jest przesycony
emocjonalnością, poszukuje inspiracji w minionych stuleciach, zachwyca się pięknem
świata przyrody. By móc go pojąć, nie musi się posiadać rozległej wiedzy, tak jak to jest
w przypadku wspomnianej wcześniej klasyczności, ale rozwiniętą sferę uczuciową. Poeta
doceniał niezwykłą wartość klasycyzmu, ponadto cenił poszczególne składniki nowej
sztuki. Żywił pragnienie, aby rodzima literatura zawierała cechy oryginalności, na tle
literatury obcej, poprzez połączenie wzorców klasycznych i romantycznych w sferze
sentymentalnej.
• Autor wskazywał na takie charakterystyczne cechy poezji polskiej i szerzej charakteru
narodowego, jak swobodna, ale nieposępna wyobraźnia, łagodna czułość, prostota
wyrazu, pochwała cnoty i czynów obywatelskich, miłość ojczyzny. Widział romantyczną
potrzebę przedstawiania w literaturze uczuć, zaś przeżycie estetyczne miało być podstawą
oceny dzieł. Przeciwstawiał się jednak nadmiernej mistyce, fantastyce, grozie,
eksploatowaniu średniowiecznej tradycji rycerskiej.
• Brodziński wprowadza autentyczne pojęcie ,,romantyczności” jakie wytworzyło się w
Niemczech. Dzieli więc całą literaturę powszechną na dwie grupy: do klasycznej zalicza
literaturę grecką i rzymską oraz nowsze do nich nawiązujące, całą zaś resztę nazywa -
romantyczną. Należy tu wszystko, co rozwijało się bez wpływu literatury klasycznej:
literatury wschodnie, średniowieczna oraz nowa do połowy XVIII wieku (tylko
niemiecka), wszelka poezja ludowa wszystkich epok i narodów.
• W literaturze romantycznej Brodziński wyróżnia dwie główne epoki: romantyzm
przeszłości i romantyzm współczesny. Przedzieliła je od siebie epoka klasycyzmu, stąd
nawet porównanie rozwoju literatury i duchowej kultury ludzkości do życia ludzkiego.
• Różnica obu epok romantyzmu polega na tym, że pierwsza nie była sama w sobie
romantyczną, a tylko się taką wydawała.
